29 Şubat – 1 Mart 1992 tarihlerinde yapılan referandum ile bağımsızlığını ilan eden ve Yugoslavya’dan ayrılan Bosna Hersek’te 26. bağımsızlık günü kutlandı. 1991 yılında bağımsızlığını kazanan Hırvatistan’da, hırvat ordusu ile Yugoslav orduları arasında yaşanan çatışmaların Bosna Hersek’e de sıçramasıyla birlikte, Yugoslav ordusunun çoğunluğu Hırvatlardan oluşan Ravno köyüne saldırmasının ardından Bosna Hersek’te iç savaş olarak başladı.

İlerleyen süreçte Yugoslav devletleri ardı ardına bağımsızlıklarını ilan ederken, Bosna Hersek’te bağımsız bir devlet olmak adına referandum kararı alındı. Bosna’nın bu kararı Sırplar tarafından büyük tepkiyle karşılanırken, Sırp Lideri Radovan Karadzic bu kararı tanımadıklarını açıkladı. Tüm tepkilere rağmen yapılan referandumda, katılanların yüzde 99.4’ü bağımsızlık lehine oy kullandı. Referandumdan çıkan sonuçla beraber, bağımsızlığını ilan eden Bosna Hersek’i zor günler bekliyordu. Nitekim savaşın başlaması çok uzun sürmedi. 3,5 yıl süren ve büyük katliamlara sahne olan bu savaşta resmi olmayan rakamlara göre 100.000 insanın hayatını kaybettiği bilinmektedir. Sırpların Balkanlar’da Müslüman devlet kurdurmamak adına başlattıkları işgalde sistematik soykırım uygulanarak toplu katliamlar yapılmış, yüzlerce Bosnalı kadına tecavüz edilmiştir. Savaş sırasında Bosna Hersek adına, ülkenin ilk cumhurbaşkanı olan ve ülkenin sembolü haline gelen Aliya İzzetbegoviç başkomutanlık görevini yürütmüş, ülkesini savunmak üzere bizzat savaş meydanında bulunmuştur.

Ülke genelinde kurulan toplama kamplarında işkencelere maruz kalan Bosnalılar, Avrupa’nın orta yerinde, üstelik Birleşmiş Milletler gözetimi altında iken, 20. yüzyılın utanç kaynağı olacak bir soykırıma maruz kalmışlardı. Avrupalı Devletler, Birleşmiş Milletler’n güvenli bölge olarak ilan ettiği Srebrenitsa’da, 8372 Bosnalı Müslüman’ın bir günde katledilişine seyirci kalmıştır. Binlerce insanı ülkeyi terk etmek zorunda bırakan bu savaş, 1995 yılında ABD’nin Ohio eyaletindeki Dayton Hava Üssü’nde imzalanan Dayton Barış Antlaşması ile sona erdi. Bu antlaşma Bosna Hersek’i son derece karmaşık bir siyasi yapıyla karşı karşıya bıraktı. Antlaşmada, Boşnaklar, Sırplar ve Hırvatlar ülkenin kurucu halkları olarak kabul edildi. Ülkede devletin en üst seviyede temsilciliğini Devlet Başkanlığı Konseyi üyeleri yapmaktadır. Bu konseyde Boşnak, Hırvat ve Sırp liderler 8 aylık süreyle ülkenin Devlet Başkanlığı görevini yürütmektedirler. Ülke aynı zamanda, bu antlaşmayla beraber Bosna Hersek Federasyonu (FBIH) ve Sırp Cumhuriyeti (RS) entiteleri ile özerk bir yapıya sahip Brcko Bölgesi’ne ayrıldı.

Dayton Barış Antlaşması her ne kadar silahlı mücadeleyi sona erdirsede, antlaşmanın getirdiği karmaşık siyasi yapı ülkede sorunların yaşanmasına sebep olmaktadır. Gerginliklerin, anlaşmazlıkların sürdüğü ülkede Bağımsızlık Günü, FBIH entitesinde milli bayram olarak kutlanırken, RS entitesinde yılın herhangi bir günü muamelesi görüyor. Sırplar 9 Ocak’ı “anayasaya aykırı” olmasına rağmen RS Günü olarak kutluyor.

Cihan DUMAN
o-Staj 2018  BALKAM Stajyeri

Kaynakça:

• Anonim(2018), “’Bağımsız’ Bosna Hersek 26 yaşında”, < https://aa.com.tr/tr/dunya/bagimsiz-bosna-hersek-26-yasinda/1076907>,  erişim: 03.03.2018
• Anonim(2018), “’Bağımsız’ Bosna Hersek 26 yaşında”, < http://www.dunyabulteni.net/balkanlar/417676/bagimsiz-bosna-hersek-26-yasinda-grafik>, erişim: 03.03.2018