“Diplomasi, yeni bir dünya düzeni ile savaş ve barış arasındaki güç dengesidir.”
Henry Kissinger
İkinci Antalya Diplomasi Forumu (ADF), “Diplomasiyi Yeniden Kurgulamak” ana temasıyla 11-13 Mart 2022 tarihlerinde Antalya’da gerçekleştirildi. Forum 75 farklı ülkeden 17 devlet ve hükümet başkanı, 80 bakan, diplomatlar, iş dünyası üyeleri, basın ve akademi mensuplarından oluşan 3260 kayıtlı katılımcıya ev sahipliği yaptı (Antalyadf, 2022).
Dünya gündeminin ilk sıralarında Rusya-Ukrayna savaşı yer alırken, Antalya Diplomasi Forumu “Diplomasiyi Yeniden Kurgulamak” teması ile benzer bölgesel ve küresel sorunlara, barış ve müzakere açısından bakma ve çözüm odaklı bir tartışma ortamı yarattı (AA (a), 2022). Yumuşak gücün (soft power) bir aracı olarak karşımıza çıkan diplomasinin; küresel ölçekte önemi ve gerekliliği Antalya Diplomasi Forumu’nun her bir noktasında dile getirildi.
Forum öncesinde Moskova ve Kiev’in savaşın mevcut durumu ve geleceği hakkında bir uzlaşıya varabilmeleri amacıyla, Türkiye’nin ara buluculuk rolü üstlendiği bir üçlü zirve gerçekleştirildi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, toplantının barış ve istikrar yönünde önemli bir adım olmasını arzu ettiklerini belirterek şunları söyledi: “Bu toplantının özellikle bir dönüm noktası olmasını temenni ediyoruz; barış ve istikrar yönünde önemli bir adım olmasını arzu ediyoruz“. Çavuşoğlu, çatışmaların bir an önce durmasıyla, kalıcı barış için iyi niyetle çaba göstermeyi sürdüreceklerini ekledi (Euronews, 2022).
Antalya Diplomasi Forumu’na online olarak katılım gösteren Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, diplomasinin önemini vurgulayarak Ukrayna’daki savaş durumuna, kolektif güvenliğe ve uluslararası hukuka yönelik şu ifadeleri kullandı: “Değerli katılımcılar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ve Türkiye Cumhuriyeti hükümetine Antalya Diplomasi Forumu’na ev sahipliği yaptıkları için teşekkür ederim. Bu yılki Forum, kolektif güvenliğimiz için son derece zorlu bir döneme denk gelmiştir. Ukrayna’daki çatışma, bölge ve dünya için önemli bir güvenlik tehlikesi ile birlikte ülke ve halkı için ölüm ve yıkıma neden olmaktadır. 1,5 milyondan fazla insanı sınırların ötesine zorlayarak ve öngörülemeyen sonuçlarla küresel ekonomiyi zarara uğratmıştır. İleriye giden tek bir yol vardır; diyalog ve diplomasi yolu. Diplomasi, Birleşmiş Milletler Şartı’nın özü ve ruhudur, tek bir kapsamlı amacı olan bir belgedir; sonraki nesilleri savaş belasından kurtarmak. Tüzüğü hazırlayanlar, İkinci Dünya Savaşı’nın neden olduğu tarif edilemez hasara tanık olmuşlardı. Bunun tekrar olmasını önlemek için, diplomasinin her zaman önce gelmesi gerektiği temel fikrine dayanan kolektif bir güvenlik sistemi inşa ettiler. Bu yılki Forum’un konusu olan “diplomasinin yeniden kodlanması”, diplomatik çalışmayı mümkün kılan temelleri anlamak ve üzerine inşa etmek için önce geriye bakmak anlamına geliyor. Diplomasiyi yeniden kodlamak aynı zamanda ileriye bakmak ve diplomasinin yaşayan bir süreç olduğunu kabul etmek anlamına gelir. Bu zorlu zamanlarda, diplomasiyi yeniden kurgulamak, şiddet ve çatışmaların en karanlık günlerinde bile, nerede ve nerede bulunurlarsa bulunsunlar, barışçıl çözümler için acımasız ve yorulmak bilmeyen bir arayış anlamına gelir. Bu bizim ortak görevimiz ve ciddi yükümlülüğümüzdür.” (UN, 2022).
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, diplomasiye her zamankinden fazla ihtiyaç duyduğumuz bu dönemde, Antalya Diplomasi Forumu’nun; formatıyla, davetlileriyle ve içeriğiyle uluslararası ilişkiler alanındaki tartışmalara yön veren önemli platformlar arasındaki yerini aldığını vurguladı (MFA, 2022). Bu anlamda gerçekleştirilen “Climate Change and Energy Transition (İklim Değişikliği ve Enerjide Dönüşüm)”, “Women Empower Humanity (Kadınlar İnsanlığı Güçlendirir)” ve “Fighting Racism and Discrimination (Irkçılık ve Ayrımcılıkla Mücadele)” gibi birbirinden güncel konulu paneller, alanında uzman kişileri ve katılımcıları bir araya getirdi.
“Fighting Racism and Discrimination” başlıklı panelde korona virüsü ile birlikte, iki yıldır, küresel dünyamızın zorlu bir salgın sürecine girdiği belirtilerek, ırkçılığın da tıpkı bir virüs gibi, insan hayatında yaklaşık 4000 yıldır yıkıcı etkileri olduğuna dikkat çekildi.
“Women Empower Humanity” başlıklı panele konuşmacı olarak katılan İsrail Parlamentosu Başkan Yardımcısı ve Meretz Milletvekili Ghaida Rinawie Zoabi, Knesset Başkan Yardımcılığı görevine getirilen ilk Arap kadın siyasetçi olmasına ilişkin, “Siyasetçi olmak isteyenlere mesajım şu olur; istediğiniz şeyi talep etmekten korkmayın. Cesur olun. Her ne yapıyorsanız çok profesyonelce hazırlık yapın. Profesyonel olun, hazırlıklı olun. Bu yolla cam tavanları ya da her türlü tavanı kırabilirsiniz.” ifadeleriyle “Kadınlar İnsanlığı Güçlendirir” paneline katkıda bulundu. Zoabi Türkiye-İsrail ilişkilerine önemli bir zemin oluşturan ADF’ye yönelik izlenimlerini, “Diplomasinin her alanından temsilcileri görebileceğiniz, küresel diplomasiyi bir araya gelip konuşabileceğiniz, panellerin ve içeriklerin çok iyi olduğu harika bir platform.” şeklinde tanımlayarak “Türkiye ve İsrail’in çok sağlam diplomasi ortaklığının, Orta Doğu bölgesinin tamamına, ekonomi, diplomasi ve diğer tüm alanlara olumlu etkisinin olacağını düşünüyorum” sözleri ile ikili ilişkilerin geliştirileceğini vurguladı (AA (b), 2022).
ADF Youth kapsamında Antalya Diplomasi Forumu’na katılım gösteren biri olarak belirtmem gerekir ki, Antalya Diplomasi Forumu biz genç katılımcılara, teorik bağlamda öğrendiğimiz diplomasi kavramını; çok sayıda devlet ve hükümet başkanı, bakan ve diplomatlar ile birebir iletişim kurarak pratik düzlemde de tecrübe etmemiz açısından önemli bir fırsat sunmuştur. Öte yandan Antalya Diplomasi Forumu, Türk dış politikasına önemli bir katkıda bulunarak uluslararası arenada Türkiye’nin, özellikle Rusya-Ukrayna krizinde, “yapıcı ve barışçıl” değerlere dayanan rolünü pekiştirmiştir. Bölgesel büyük bir güç olan Türkiye, benimsediği ritmik diplomasi ile uluslararası arenadan tam not alarak ara buluculuğu, diyalog ve etkin dış politika hamleleri ile dünya çapında rol oynayabilecek bir güç olduğunu göstermiştir.
Yonca DEMİR
Kaynakça
Abdurahmanlı, E. & Bağış, E. (2021). Diplomasi Tanımı ve Uluslararası Konjonktürde Mevcut olan Diplomasi Türleri. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 140-160.
AA (a). (2022, 24 Nisan). Savaş gündeminde diplomasinin önemi Antalya Diplomasi Forumu’nda vurgulanacak. Savaş gündeminde diplomasinin önemi Antalya Diplomasi Forumu’nda vurgulanacak (aa.com.tr)
AA (b). (2022, 26 Nisan). İsrail Parlamentosu Başkan Yardımcısı Zoabi: Türkiye ve İsrail’in diplomasi ortaklığı Orta Doğu’yu olumlu etkileyecek. İsrail Parlamentosu Başkan Yardımcısı Zoabi: Türkiye ve İsrail’in diplomasi ortaklığı Orta Doğu’yu olumlu etkileyecek (aa.com.tr)
ADF. (2022, 23 Nisan). ADF – Antalya Diplomasi Forumu (antalyadf.org)
Euronews. (2022, 26 Nisan). Ukrayna krizinde gözler Antalya’da: Türkiye’nin ara buluculuğu sonuç getirecek mi? Ukrayna krizinde gözler Antalya’da: Türkiye’nin arabuluculuğu sonuç getirecek mi?| Euronews
MFA. (2022, 25 Nisan). 2. Antalya Diplomasi Forumu, 11-13 Mart 2022 / T.C. Dışişleri Bakanlığı (mfa.gov.tr)
TRT World. (2022, 25 Nisan). Türkiye’s Antalya Forum looks for solutions to Russia-Ukraine war, and more. Türkiye’s Antalya Forum looks for solutions to Russia-Ukraine war, and more (trtworld.com)
UN. (2022, Nisan 26). Secretary-General’s Video Message to Antalya Diplomacy Forum Secretary-General’s video message to Antalya Diplomacy Forum | United Nations Secretary-General
