Yükselen Yeni Tehdit: INCEL

12 Ağustos 2021 tarihinde, İngiltere’nin Plymouth kentinde 22 yaşındaki James Davison’un bir parkta gerçekleştirdiği silahlı saldırı ülkenin gündemine oturmuştur. Gerçekleşen saldırı sonucunda kurbanların arasında üç yaşındaki bir bebeğinde bulunduğu beş kişi hayatını kaybetmiştir. Davison parkında bulunanlara rastgele ateş ettikten sonra silahıyla kendi hayatına son vermiştir (BBC, 2021). Olayın ardından yürütülen soruşturmanın ardından saldırganın incel bir birey olduğu öne sürülmüş, bunun sonucunda da bütün dikkatler bu kavram üzerine yoğunlaşmıştır.

Incel terimi zoraki bekarlar (involuntary celibates) anlamına gelmekte olup, kadınlarla herhangi bir romantik ilişki kurmakta başarısız olan erkekleri tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu erkekler her ne kadar kadınlarla ilişki kurmak isteseler de karşı cins bu isteklerine karşılık vermediğinden kendilerini ‘zoraki’ bekar olarak nitelendirmektedirler. Bu terim ilk olarak 1993’te internet sitelerinde Alana ismini kullanan Kanadalı bir üniversite öğrencisinin ‘Gönülsüz Bekarlık Projesi’ adlı web sitesini kurmasıyla ortaya atılmıştır. Bu internet sitesini açarak kadınlarla hiçbir şekilde ilişki kuramayan erkeklerin fikirlerini ve tecrübelerini tartışmayı  amaçlayan Alana, 1997’de  INVCEL kısaltmasını kullanarak bir mail listesi oluşturmuş, daha sonra ise terim şimdi kullanılmakta olan son halini, incel’i almıştır (Taylor, 2018).

Kendilerini ‘zoraki bekar’ olarak tanımlayan kişilere göre incel olma durumu bir ideoloji ya da toplumsal hareketten ziyade farklı bireyleri etkileyen bir durum olsa da birçoğu şiddet içerikli paylaşımların yapıldığı forum gibi çeşitli çevrimiçi topluluklara üye olduklarından, incel‘liğin artık sosyal bir hareket olduğunu söylemek mümkün hale gelmiştir. İlk kurulan incel forumlarına üye olan erkekler düştükleri duygusal boşlukları doldurmak ve bir topluluğun parçası olmak amacıyla çevrimiçi mecralarda bir araya gelseler de günümüzde açılan sitelerde yapılan paylaşımlar incelendiğinde, bu platformların kadınlara yönelik nefretin şiddetli bir şekilde ifade edildiği daha agresif yapılar haline geldikleri gözlemlenmiştir. Son yapılan araştırmalar, incel bireylerin kurduğu platformların ikiye ayrıldığını ortaya koymuştur. İlk tip forumların karşı cinsle romantik bir bağ kuramayan bireylere destek sağladığı fakat ikinci tipteki forumlarınsa daha militan bir kişiliğe sahip erkek üyeler tarafından kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Son yıllardaysa, 4chan ve Reddit gibi çevrimiçi  platformlarda artan miktarda radikal içeriklerin paylaşıldığı kaydedilmiştir. 2016 yılında bu platformların 40,000 üyeye ulaştığı; günümüzdeyse bu üye sayısının en az ikiye katlandığı tahmin edilmektedir (BBC, 2019).

Bu internet siteleri incelendiğinde incellerin kadınlarla ne derece temas kurabildiklerini ya da kuramadıklarını belirtmek için hiç kimseye sarılmamış, el ele tutuşmamış, hiç kimseyi öpmemiş ya da hiçkimse tarafından öpülmemiş gibi kategoriler oluşturdukları göze çarpmıştır (BBC, 2019). Peki bu kavramı toplumsal olarak incelemeye değer kılan nedir? Son yıllarda inceller düzenledikleri terör saldırılarıyla ilgi çekmişlerdir. İlk olarak, 4 Ağustos 2009’da 48 yaşındaki George Sodini’nin Pitsburg Pennsylvania’da LA Fitness kulübüne girerek şahsi silahıyla açtığı ateşle üç kadını öldürüp dokuz kadını katletmesi ardından da intihar etmesi, incellerin ne denli büyük bir tehdit olabileceğini gün yüzüne çıkarmıştır. Sodini’nin internet sitelerinde kadınlardan nefretle bahsettiği görülmüştür. Buna ek olarak polis saldırganın spor çantasında Sodini’nin hiçbir kadınla tatile gitmemesinden, hiçbir hafta sonunu kadınlarla geçirmemesinden ve hiçbir kadınla beraber yaşamadığından şikayet ettiği bir not bulmuştur (CNN, 2009).

Mayıs 2014’te Elliot Rodger’ın Kaliforniya, Isla Vista’da altı kişiyi bıçaklayarak ve silahla vurarak öldürmesi medyanın dikkatini çekerek kamuoyunun ve yetkililerin incel kavramı üzerinde durmasına neden olmuştur. Yirmi iki yaşında olan Rodger, saldırıdan önce şahsi Youtube kanalında bir ‘intikam’ videosu yayımlamıştır. Ayrıca saldırgan manifesto olarak da değerledirilen 141 sayfalık raporunda kendisinin tam bir centilmen olduğunu ve kadınların ona neden ilgi duymadığını anlamadığını yazmıştır (Garvey, 2014).

Saldırıyı düzenlediği günü ‘İntikam Günü’ olarak adlandıran Rodger toplumdan onu dışladığı ve hak ettiği sevgiyi ona vermediği için öç almaktan başka şansının olmadığını söylemiş ve Santa Barbara Üniversitesi’ne giderek kampüste en çekici bulduğu fakat onun ilgisini karşılıksız bırakan kızları hedef almıştır. Saldırıda sadece kızları değil; ayrıca üç tane erkek öğrenciyi de yaralayan Rodger bu olayda asıl kurbanın kendisi olduğunu iddia etmiştir (BBC, 2018). Bu saldırının ardından da ABD’nin çeşitli şehirlerinde inceller tarafından saldrılar düzenlenmiş ve faillerin neredeyse hepsi Elliot Rodgers’a sempati ve hayranlık duyduklarını belirtmişlerdir. Saldırganların neredeyse hepsi Rodgers’ın unutulmayacağını, anısının sonsuza dek yaşayacağını söylemişlerdir. Bu sebeple 2014’te yaşanan bu vahim olay incel saldırılarının bir dönüm noktası olarak değerlendirilebilir.

 2018 yılına gelindiğindeyse ABD’nin ardından Kanada’nın Toronto kentinde ilk incel saldırısı düzenlenmiştir. Saldırının faili olan 28 yaşındaki Alex Minassian, kullandığı minibüsü yayaların üstüne sürerek on kişinin ölümüne sebep olmuştur. Ancak Minassian’ın gerçekleştirdiği bu saldırı terör saldırısı kapsamına alınmamıştır (BBC, 2020). Buna rağmen 2020 yılında on yedi yaşındaki bir gencin bir kadını bıçaklaması terör eylemi olarak değerlendirilmiş, böylece Kanada incel olarak tanımlanan bir saldırganı terörist olarak yargılayan ilk ülke olarak kayda geçmiştir. Bu sayede ülke, diğer ülkelerin de bu tür saldırıları terör eylemi olarak sınıflandırması konusunda bir emsal oluşturmuştur (Godin, 2020).

Öte yandan aynı senede ABD’nin Arizona eyaletinde, Rodgers saldırısının yıl dönümünde Armando Hernandez Jr. isimli bir saldırgan alışveriş merkezinde bulunan üç kişiye silahla ateş etmiş, saldırı anını da canlı olarak yayınlamıştır. Hernandez gerçekleştirdiği bu saldırıda bir eşe ya da partnere sahip olamamanın nasıl bir şey olduğunu anlamaları için özellikle çiftleri hedef almıştır (Stern, 2020). Bu saldırıyı takiben Haziran ayında Virginia eyaletinde bomba hazırlayan bir kişi patlayıcıların infilak ederek kendisini yaralaması üzerine tutuklanmıştır. Polis failin evinde yaptığı inceleme sonucunda bu kişinin tasarladığı saldırı planında özellikle amigo kızları hedeflemeyi düşündüğünü ve diğer tüm saldırganlar gibi Elliot Rodgers’a atıfta bulunduğu bir mektup bulmuştur (Bonvillian, 2020).

Son olarak İngiltere’nin Plymouth kentinde yaşanan saldırı Birleşik Krallık’taki yetkilileri harekete geçirmiştir. Ancak kısa bir süre sonra otoriteritelerin bu olayı terör kapsamına almakta isteksiz olduğu gözlemlenmiştir. Incellerin yol açtığı şiddetin ‘Karışık, Belirsiz ve İstikrarsız’ (Mixed, Unclear and Unstable (MUU)) kategorisinde değerlendiriebileceği söylenmiştir. Bunun başlıca sebebi olarak yasal belirsizlikler gösterilmiştir. Çünkü, Birleşik Krallık’ın kanunlarına göre bir olayın terör eylemi sayılması için ideolojik bir fikri yaymak amacıyla şiddet kullanılması yada halkın şiddete başvurmakla tehdit edilmesi gerekmektedir. Bu sebeple otoriteler incel bireylerin özellikle “mutsuzların devrimi” fikrini yaymayı hedeflediğine dair kanıtların olması gerektiğini vurgulamaktadır (Comerford ve Guhl, 2021).

Bu çerçevede altı kişiyi katleden Elliot Rodger vakasının bu tanıma uyduğunu söylemek mümkündür. Saldırganın açıkça kadınların korkmasını hedeflediği, bütün kadınları öldüremeyeceği için belli kadınları seçtiği ve feminist devrime karşı bir devrim yapmayı amaçladığı bilinmektedir. Ancak, her incel saldırısında böyle somut deliller bulunmamaktadır. Bu sebeple bu saldırıların terör kategorisine alınamamasının başlıca sebebi faillerin ideolojilerini yaymak için bu suçları işleyip işlememesidir. Incel bireylerin kadınlara karşı kuvvetli bir biçimde düşmanlık besledikleri bilinse de bu fikirlerin geleneksel aşırı ideolojilerle karşılaştırıldığında yeterince güçlü olmadıkları göze çarpmaktadır. Ayrıca diğer aşırıcılar gibi stratejik ve politik amaçlardan yoksun oldukları da düşünülmektedir (Beckett, 2021). Bu ikileme örnek vermek gerekirse Arizona’daki alışveriş merkezi saldırısında FBI terörle mücadele kapsamında Hernandez’in saldırıyı gerçekleştirmesinin altında yatan motivasyonu bulmak için bir soruşturma açmış, ancak net bir sonuca varamamıştır (abc NEWS, 2020).

Plymouth vakası özelindeyse saldırganın fikirlerini topluma yaymayı hedefleyip hedeflemediği net olarak bilinmemektedir. Incel saldırıların terör kapsamına alınmasının güvenlik güçlerine bu suçlarla mücadele hususunda daha fazla yetki vereceği iddia edilse de şimdilik Birleşik Krallık bu olayı terör sınıfına almamaktadır (Williams, 2021).  Fakat, incel saldırılarının daha çok sayıda yaşandığı ABD ve Kanada incel hareketini yerel terör olayları kapsamında değerlendirmeye başlamıştır (Ling, 2020).

Bu bilgilerin ışığında incel hareketinin özellikle kadınlara karşı büyük bir tehdit oluşturduğu fakat bu hareketin sınıflandırılması hususunda önemli bir ikilem olduğunu söylemek mümkündür. Her ne kadar incel hareketinin aktif olduğu ülkeler şimdilik ABD, Kanada, Almanya ve İngiltere ile kısıtlı görülse de hareketin çevrimiçi platformlarla büyüdüğü ve bu platformların milyonlarca üyeye sahip olduğu bilinmektedir. Günümüzde gelişen teknolojiyle birlikte dünya nüfusunun çok büyük bir kısmının internete erişimi olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu platformların toplumdaki bireylere ancak bir tık uzaklıkta olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bu sebeple bu hareketi terör olarak nitelendiren otoriteler bile bunun yerel bir tehdit olduğunu söylese de aslında bunun açıkça global bir tehdit olduğunu öne sürmek mümkündür. Örnek vermek gerekirse, İsveç Savunma Araştırmaları Ajansı  (FOI)  2019 yılında Ekim ve Aralık ayları arasında en büyük incel forumları incelemiş, bu forumların yaklaşık 8-9 milyon ziyaretçiye sahip olduğunu tespit etmiştir. Belirlenen bu zaman aralığında 1,000 tane üyenin aktif olarak düzenli bir şekilde içerik paylaştığı gözlemlenmiştir. Bu forumlara üye kişilerin büyük çoğunluğunu İngiliz ve Amerikan uyruklu kişilerin oluşurduğu ancak kişi başına düşen uyruk oranlaması yapıldığında en büyük orana İsveç uyrukluların sahip olduğu ortaya çıkmıştır (tech against terrorism, 2020). Şüphesiz bu istatistik artık toplumsal hareketlerin ve terör gibi suçların sınırları aştığına dair somut bir örnektir. Incel saldırıları şimdiye kadar sadece birkaç ülkede düzenlense bile dünyanın çeşitli yerlerinde bu içeriklere erişimi olan pek çok birey bulundukları ülkede potansiyel bir tehdit olarak değerlendirebilir. Bu açıdan ülkelerin incel içerikli paylaşımların yapıldığı sitelere erişimi kısıtlamak veya engellemek için çeşitli düzenlemeler yapmaları gelecekteki saldırıları önlemek için etkili bir yöntem olabilir.

Selen ÇETİN

Kaynakça

Ling, J. (2020). Incels Are Radicalized and Dangerous. But Are They Terrorists?.  Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from, https://foreignpolicy.com/2020/06/02/incels-toronto-attack-terrorism-ideological-violence/

BBC. (2018). Elliot Rodger: How misogynist killer became ‘incel hero’. Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from https://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-43892189

Tech Against Terrorism. Tech Against Terrorism Reader’s Digest. Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from https://www.techagainstterrorism.org/2020/03/13/readers-digest-13-march-2020/

Williams, T. (2021). Misogynistic incels could be classed as terrorists as they’re ‘threat to women’.  Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from https://metro.co.uk/2021/08/14/plymouth-shooting-misogynistic-incels-could-be-classed-as-terrorists-15090981/

Comerford, M. ve Guhl J. Is the “incel” ideology a terror threat? That’s the wrong question to ask.  Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from https://www.newstatesman.com/politics/2021/08/incel-ideology-terror-threat-s-wrong-question-ask 

CNN. (2009). Police: Gym shooter ‘had a lot of hatred’ for women, society. Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from https://edition.cnn.com/2009/CRIME/08/05/pennsylvania.gym.shooting/

Garvey,M. (2014). Transcript of the disturbing video ‘Elliot Rodger’s Retribution’.  Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from https://www.latimes.com/local/lanow/la-me-ln-transcript-ucsb-shootings-video-20140524-story.html 

Beckett, L.(2021). The misogynist incel movement is spreading. Should it be classified as a terror threat?  Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2021/mar/03/incel-movement-terror-threat-canada

Bonvillian, C.(2020). ‘Incel’ blows own hand off with bomb meant for ‘hot cheerleaders,’ FBI says. Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from  https://www.fox23.com/news/trending/incel-blows-own-hand-off-with-bomb-meant-hot-cheerleaders-fbi-says/PIPNTKKNXVAX5LDDIOKBFK2KFA/

Stern, R. (2020). The   Westgate  Shooter  Was  an  Incel  Who  Wanted  Couples  to  Feel  ‘Pain’.Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from https://www.phoenixnewtimes.com/news/arizona-westgate-glendale-shooter-was-an-incel-who-targeted-couples-armando-hernandez-11471873

BBC. (2020). Toronto van attack: Minassian guilty of killing 10 people.  Erişim tarihi: 10 Eylül 2021, from https://www.bbc.co.uk/news/uk-56269095

BBC. (2020). Teenage boy charged in Canada’s first ‘incel’ terror case. Erişim tarihi:  10 Eylül 2021, from https://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-52733060

Godin, M. (2020). Canadian Teen Charged With Terrorism Over Attack Allegedly Motivated By ‘Incel Movement.  10 Eylül 2021, from https://time.com/5839395/canada-teen-terrorism-incel-attack/

abc NEWS. (2020). Arizona mall shooting suspect appears to be INCEL, but motive still unclear: Prosecutors. 10 Eylül 2021, from https://abcnews.go.com/US/arizona-mall-shooting-suspect-appears-incel-motive-unclear/story?id=70802382

BBC. (2021). Plymouth shooting: Gunman argued with mum before attack. 10 Eylül 2021, from https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-devon-58260590

Taylor, J. (2018). The woman who founded the ‘incel’ movement. 10 Eylül 2021, from https://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-45284455

BBC. (2019). ‘I used to be an incel’.  10 Eylül 2021, from https://www.bbc.co.uk/bbcthree/article/45bdcd7a-1cb1-4ad1-a3e0-ebc2a05243ac