YPG/ PYD’nin Kuzey Suriye’deki Uluslararası Hukuk İhlallerinin Zorunlu Göçe Etkisi

İnsanlık tarihinin en eski gerçeği olan savaş, 21. yüzyılda etkilerini en çok Ortadoğu’da göstermektedir. Bugün gerilimin en çok hissedildiği bölgelerden biri ise Suriye’dir. Arap Baharı’nın etkileri ile 2011 yılında ülkede dönemin Cumhurbaşkanı Beşşar Esad karşıtı protestolar başladı ve bu durum kontrol edilemez bir hal alarak Suriye İç Savaşı’na dönüştü.  Suriye İç Savaşı’nın başlaması ile beraber bölgede birçok devlet, silahlı kuvvetleri ve kendi silahlı kuvvetlerince desteklenen örgütlerle taraflara destek verdi, milisler ve çeşitli gruplar bölgede belirdi ya da daha belirgin bir hal aldı ve bölgedeki durum zamanla karmaşık hale geldi. Şu an bölgede dönemin iktidarı ve muhalifleri dışında birkaç taraf daha bulunmakla beraber; ABD, Rusya, Türkiye gibi birçok taraf müttefiki de yer almaktadır. YPG ve PYD: Suriye’deki Uluslararası Hukuk İhlalleri ve Göç

Bölgede 2011’den bu yana etkin olarak varlığını sürdüren gruplardan biri de PKK’nin Suriye’deki silahlı kolu kabul edilen YPG (Halk Savunma Birlikleri)’dir. YPG, bölgedeki varlığını DEAŞ ile mücadeleye dayandırmaktadır. Suriye İç Savaşı’nın şiddetlenmesiyle birlikte PKK/KCK terör örgütü yapılanmasında yer alan Fehman Muhammed Tahir Hüseyin (Bahoz Erdal), Mustafa Abdi Bin Halil/Ferhat Abdi Şahin (Şahin Cilo Kobani), Cemil Amed (Fuat), Hanife Hüseyin (Halide), Salih Müslim Muhammed (Ebu Velat), Asya Ayşe Abdullah (Dilan Muhammed) gibi isimler Suriye’de görev yapmak üzere YPG ’nin bünyesinde yer almıştır (T.C. İçişleri Bakanlığı, 2017). Bunun yanı sıra YPG iç tüzüğünde Abdullah Öcalan’ın ideolojisine bağlılık esas alınmış ve bu şekilde PKK ile mevcut organik bağ, dolaylı yoldan kabul edilmiştir (DW Türkçe, 2018). YPG ve PYD: Suriye’deki Uluslararası Hukuk İhlalleri ve Göç

YPG, Kuzey Suriye’deki varlığını güçlendirmek için “bölge halklarını göçe zorlama politikası” izlemektedir. Uluslararası Af Örgütü’nün raporunda, YPG’nin Suriye’nin kuzeyindeki köylerde yaşayan insanları ölümle tehdit ederek evlerinden çıkardığı ve bu evleri ateşe verdiği belirtilmiştir (Amnesty, 2015). YPG köyleri ateşe vererek, yerleşim yerlerini yıkarak, köylerin boşaltılması için insanları tehdit ederek onları göçe zorlamaktadır. Bunun yanında kendisine muhalif gördüğü Arap, Türkmen, Süryani, Ermeni köylerinde etnik temizlik nitelikli faaliyetler, kaçırmalar ve infazlar da gerçekleştirmektedir (AA, 2021). YPG’nin bariz insancıl hukuk ihlalleri, bölgeyi artık yaşanabilir kılmaktan çıkarmaktadır. Siviller silahlı çatışma arasında kalmamak, evleriyle birlikte ateşe verilmemek ve zorla silahlı kuvvetlere dâhil edilmemek için bölgeden uzaklaşmayı denemektedir (AA, 2019).

YPG, fiilen hâkim olduğu bölgelerde güvenlik yapılanması olarak Asayiş birliklerini görevlendirmekte ve bu birlikler, keyfiyet esasıyla çalışarak hukuk dışı eylemlerle sivillere müdahale etmektedir. Asayiş birliklerince kaçırılan şahıslar hakkında çoğu zaman bir daha bilgi alınamadığı bilinmektedir (Acun C. & Keskin B., 2017). YPG aynı zamanda muhalif siyasi partileri kapatmakta ve bu partilerde görev yapanlara karşı tehdit, alıkoyma gibi son derece ilkel yollara başvurmaktadır (BBC News, 2017). Bu düzen içerisinde, bölgedeki hiçbir siyasi varlığın gücü adaleti ve barışı tesis etmeye yetemeyecektir. Asayiş ihtiyacının her türlü denetimden uzak sözde birliklerce sağlandığının savunulduğu ve bunu denetleyecek idari veya hukuki bir mekanizmanın oluşturulmadığı, sivillere yönelik uluslararası hukuktan doğan hiçbir pozitif ve negatif yükümlülüğün yerine getirilmediği aşikârdır.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün 2014 tarihli raporuna göre YPG, kontrol noktalarında tampon niteliği taşıması ve çatışmalarda kullanılması üzerine 18 yaşın altındaki birçok çocuğu da silahlandırmaktadır. Genellikle ailelerinin rızası olmadan kaçırılmış bu çocuklar ideolojik olarak devşirildikleri bir silahlı eğitimden sonra çeşitli cephelerde görevlendirilmekte ve/veya şehir içindeki çatışmalarda kullanılmaktadırlar. Eski militanlarca çocukların dağda taciz ve tecavüze maruz kaldığı da kabul edilmiştir (Human Rights Watch, 2014). YPG, çocuk asker yetiştirerek ve kullanarak Cenevre Sözleşmesi’nde, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Evrensel Beyannamesi’nde ve diğer birçok uluslararası mevzuatta düzenlemiş “çocuk asker kullanma yasağı”nı açıkça ihlal ederek uluslararası toplumun kanayan yarası olan çocuk hakları ihlallerine bir yenisini eklemektedir. Barış içinde eğitim görmesi ve oyun oynaması gereken çocuklar dağlarda ideolojik olarak devşirilerek, silahlandırılarak, taciz ve tecavüze maruz kalarak büyümektedir.

Bölgede DEAŞ ile mücadele ettiğini savunarak meşruiyet kazanmaya çalışan ve terör örgütü PKK’nin organik olarak bölgedeki uzantısı olan YPG/PYD terör örgütünün Kuzey Suriye’de zorla yerinden etme, göçe zorlama, çocuk asker kullanma, alıkoyma, etnik temizlik, taciz, tecavüz gibi birçok uluslararası hukuk ihlalini gerçekleştiriyor olmasının etkisiyle bölge halkları öncelikli olarak yaşayabilecekleri bir coğrafyaya gitmek zorunda kalmaktadır. Yaşam hakkının hukuki koruma altına alınmadığı, uluslararası toplum tarafından bunca ihlalin görmezden gelindiği, evrenselliği vurgulanan temel hak ve hürriyetlerin bazı coğrafyalarda sözde olduğunun açık bir şekilde anlaşıldığı göz önüne alındığında; bugüne kadar en az 6.6 milyon kişinin yerinden edilmiş olması artık size de şaşırtıcı gelmemelidir. Yerinden edilmiş insanların geleceği hakkında siyasi polemiklere girmek yerine, hukuki güvenliğin evrenselliğini sağlamak üzere çalışmak, bize daha sağlıklı ve kalıcı çözümler verecektir.

Şevval AYABAKAN

Kaynakça

Acun, C. & Keskin, B. (2017). PKK’nın Kuzey Suriye örgütlenmesi PYD-YPG raporu. SETA, 26-35. https://setav.org/assets/uploads/2017/05/PYD_YPG_Tr.pdf

Amnesty International. (2015, Ekim). We had nowhere else to go. Amnesty International. https://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/04/syria_nowhere_to_go_english-final.pdf

Altuntaş A. (2021, Ekim 9). PYD terrorist group commits ethnic cleansing in Syria. Anadolu Agency. https://www.aa.com.tr/en/turkey/pyd-terrorist-group-commits-ethnic-cleansing-in-syria/1606732

BBC News. (2017, Mart 17). Suriye’nin kuzeyinde PYD’ye rakip Kürt partilerinin ofisleri kapatıldı. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-39302377

DW Türkçe. (2018, Ocak 22). YPG PKK ile ne kadar bağlantılı. https://www.dw.com/tr/ypg-pkk-ile-ne-kadar-bağlantılı/a-42261886

Hocaoğlu M. T. (2019, Ekim 18). Terör örgütü YPG/PKK’nın insan hakları ihlalleri dosyası kabarık. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/teror-orgutu-ypg-pkknin-insan-haklari-ihlalleri-dosyasi-kabarik-/1618842

Human Rights Watch. (2014, Haziran). Under Kurdish Rule Abuses in PYD-run Enclaves of Syria. https://www.hrw.org/report/2014/06/19/under-kurdish-rule/abuses-pyd-run-enclaves-syria

Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. (2017). PKK/KCK Terör Örgütünün Suriye Kolu: PYD-YPG.