Türkiye’nin Toplumsal Haritası
Türkiye Genel Sosyal Saha Araştırması (TGSS), Türkiye’nin toplumsal, ekonomik, siyasal ve kültürel yapısını anlamaya yönelik kapsamlı bir araştırmadır.
- Yayıncı Kuruluş: İSAR Yayınları
- Editörler: Zübeyir Nişancı, M. Tahir Kılavuz
- Yayın Tarihi: Şubat 2025
- Araştırma Dönemi: 17 Mayıs – 2 Haziran 2024
- Örneklem Yapısı: Türkiye genelinde 2.615 kişi ile yüz yüze görüşme ve çevrimiçi anket yöntemiyle veri toplanmıştır.
- Örnekleme Yöntemi: Olasılıklı çok aşamalı tabakalı küme örnekleme
- Temsil Yeteneği: 12 bölge (İBBS-1 düzeyi), kırsal ve kentsel alanlar, cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi gibi temel demografik değişkenler açısından Türkiye’yi temsil eden bir yapıdadır.
- Veri Toplama Yöntemi: Bilgisayar destekli yüz yüze görüşmeler (CAPI) ve kendi kendine doldurulan anketler (CASI)
TGSS, ulusal düzeyde geniş kapsamlı bir sosyal araştırma olup, uluslararası karşılaştırmalara olanak tanımak için GSS, ESS, WVS, ISSP gibi global araştırmalarla kıyaslanabilir bir yapıya sahiptir.
Temel Bulgular
1. İstihdam ve Gelir
- Çalışma Durumu: Türkiye’de bireylerin %36,8’i aktif olarak çalışmakta, %13,7’si emeklidir. İşsiz olup aktif iş arayanların oranı %14’tür.
- Sektör Dağılımı: Hizmet sektörü ve uzmanlık gerektiren işler öne çıkarken, tarım ve niteliksiz işlerde çalışanların oranı düşüktür.
- İş Tatmini: Çalışanların %68’i işinden memnun ancak %41’i işini stresli bulmaktadır.
- Hane Geliri ve Geçim Zorlukları: Katılımcıların %55’i geçim zorluğu yaşadığını belirtmiş, %51’i son bir yıl içinde ekonomik durumlarının kötüleştiğini ifade etmiştir. Türkiye’nin Toplumsal Haritası
2. Yaşam Memnuniyeti
- Genel Memnuniyet: Katılımcıların %53’ü yaşamlarından memnunken, %18’i memnun olmadığını ifade etmiştir.
- Yaş Gruplarına Göre Memnuniyet: Gençlerin yaşam memnuniyeti düşükken, yaş ilerledikçe memnuniyet artmaktadır.
- Sosyal Hayat Memnuniyeti: Arkadaş ilişkilerinden memnuniyet %74, aile ilişkilerinden memnuniyet %84 seviyesindedir.
- Gelecek Beklentileri: Katılımcıların %52’si önümüzdeki beş yılda hayatlarının iyileşeceğine inanırken, %25’i kötüleşeceğini düşünmektedir. Türkiye’nin Toplumsal Haritası
3. Konut
- Mülkiyet: Bireylerin %57,9’u ev sahibi, %34’ü kiracı konumundadır.
- Enerji Kullanımı: Konutların %65,3’ü doğal gaz ile ısınmaktadır ancak %40’ı kış aylarında yeterince ısınamadığını ifade etmiştir.
- Deprem Algısı: Katılımcıların %56’sı yaşadığı bölgeyi riskli olarak tanımlarken, yalnızca %44’ü evlerinin depreme dayanıklı olduğunu düşünmektedir.
4. Aile
- Medeni Durum: %61,7 evli, %28 hiç evlenmemiş, %4,5 boşanmış.
- Evlilik Şekli: %42 bireysel tanışma ile, %38 görücü usulü ile evlenmiştir.
- Çocuk Sayısı: İdeal çocuk sayısı %42,8 oranında iki çocuk olarak görülmektedir.
- Aile İlişkileri: Aile ilişkilerinden memnuniyet oranı %84 olup, partner ilişkilerinde memnuniyet %64’tür.
- Toplumsal Roller: “Evin reisi erkektir” ifadesine katılanların oranı erkeklerde %51, kadınlarda %26’dır.
5. Ekonomi
- Ekonomik Beklentiler: Son bir yıl içinde ekonominin kötüleştiğini düşünenlerin oranı %83, iyileşme bekleyenlerin oranı yalnızca %7’dir.
- Gelecek Beklentileri: %61, önümüzdeki yıl ekonominin daha da kötüleşeceğini öngörmektedir.
- Gelir Eşitsizliği: Kadınlar ve gençler arasında ekonomik kaygılar daha yüksektir.
6. İnanç ve Dindarlık
- Allah’a İnanç: %94’lük kesim Allah’a inanmaktadır.
- Dini Pratikler: %40 düzenli olarak namaz kılarken, %76 Ramazan ayında oruç tutmaktadır.
- Toplum ve Din: %82 laiklik ilkesini desteklerken, %56 anayasa ve hukukun İslami referanslarla uyumlu olması gerektiğini düşünmektedir.
7. Göç
- Göçmen Algısı: Katılımcıların %86’sı Suriyelilerin geri gönderilmesini desteklemektedir.
- Ekonomik ve Sosyal Etkiler: %78, göçmenlerin suç oranlarını artırdığını, %63 ise işgücü piyasasında rekabeti artırdığını düşünmektedir.
8. Siyaset
- Siyasal Kimlikler: Bireylerin %40’ı sağ görüşlü, %32’si sol görüşlü, %28’i merkezde kendini tanımlamaktadır.
- Devlete Güven: En güvenilen kurumlar ordu (%72) ve polis (%59), en az güvenilenler ise siyasi partiler (%8) ve dini cemaatler (%12)’dir.
- Yurt Dışında Yaşama İsteği: %49, fırsat bulduğunda yurt dışında yaşamak istediğini belirtmiştir.
9. Medya ve Dijital Kullanım
- En Popüler Platformlar: WhatsApp (%91), YouTube (%79), Instagram (%74).
- İnternet Kullanımı: Günde ortalama 3 saat, TV izleme süresi 1,72 saat.
10. Türkiye’nin Uluslararası Kurumlara ve Devletlere Yönelik Algısı
- Türkiye’deki bireylerin uluslararası aktörlere yönelik genel tutumu eleştirel ve güvensiz bir çerçevede şekillenmektedir.
- En olumlu algıya sahip ülke Almanya olup, katılımcıların %26’sı Almanya’ya olumlu baktıklarını ifade etmektedir. Ancak Almanya’ya yönelik olumsuz görüş oranı %40 olarak kaydedilmiştir.
- ABD, Suudi Arabistan ve İran en düşük olumlu algıya sahip ülkeler olarak dikkat çekmektedir. ABD’ye olumlu bakanların oranı sadece %9 iken, olumsuz görüş belirtenlerin oranı %68 gibi yüksek bir düzeye ulaşmıştır. Suudi Arabistan ve İran’a yönelik olumlu algılar %10’un altında kalırken, olumsuz algılar %67 ve %66 seviyelerindedir.
- Rusya ve Çin için olumlu görüş bildirenlerin oranı sırasıyla %15 ve %14 ile sınırlı kalırken, bu ülkelere yönelik olumsuz algılar %53 gibi yüksek seviyelere ulaşmaktadır.
- Yunanistan’a yönelik olumsuz algı %60 olarak belirlenmiştir, olumlu görüş bildirenler ise sadece %10’dur.
- Avrupa Birliği (AB), en yüksek olumlu algıya sahip uluslararası kurum (%32) olarak öne çıkmaktadır. Buna karşın, AB’ye yönelik olumsuz görüş belirtenlerin oranı %37’dir.
- NATO’ya yönelik olumlu algı %27 seviyesinde kalırken, olumsuz görüş oranı %38 olarak kaydedilmiştir.
- Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Para Fonu (IMF) en düşük olumlu algıya sahip kuruluşlar arasındadır. BM’ye olumlu bakanların oranı %19 iken, olumsuz görüş bildirenlerin oranı %42’dir. IMF’ye yönelik olumlu algı oranı yalnızca %13 seviyesindedir ve olumsuz algı oranı %52’ye ulaşarak en yüksek seviyeye çıkmaktadır.
- Türkiye’de uluslararası kuruluşlara yönelik güvensizliğin, özellikle IMF gibi ekonomik kurumlara yönelik eleştirilerin yoğunlaşmasından kaynaklandığı belirtilmektedir.
11. Türkiye’nin AB Üyeliği Konusundaki Kamuoyu Görüşü
- TGSS kapsamında katılımcılara, olası bir referandum olması durumunda Türkiye’nin AB üyeliğini destekleyip desteklemeyecekleri sorulmuştur.
- %56’sı Türkiye’nin AB üyeliğini desteklediğini ifade ederken, %22’lik bir kesim üyeliğe karşı olduğunu belirtmiştir. %22’lik bir grup ise kararsızdır.
- AB üyeliğine destek oranının halen görece yüksek seviyelerde olması, kamuoyunda bu konunun tartışmaya değer bir mesele olarak görüldüğünü ve AB’nin Türkiye için hâlâ bir çekim merkezi olabileceğini göstermektedir.
12. Türkiye’nin Dış Politika Eğilimleri
- Türkiye’de uluslararası aktörlere karşı eleştirel bir bakış açısı baskın olmakla birlikte, AB’ye yönelik görece daha yüksek olumlu algı dikkat çekmektedir.
- ABD’ye yönelik olumsuz algının yüksek olması, son yıllarda yaşanan Türkiye-ABD ilişkilerindeki gerilimlerle ilişkilendirilmektedir. Bu eğilim, yerleşik bir anti-Amerikanizm ile desteklenmektedir.
- Suudi Arabistan ve İran gibi bölgesel aktörlere yönelik olumsuz tutumlar, Türkiye kamuoyunun bu ülkeleri eleştirel bir gözle değerlendirdiğini göstermektedir.
- Dış politikada uluslararası kuruluşlara ve devletlere duyulan güvensizliğin yüksek olması, Türkiye’nin dış politika tercihlerinde bağımsız hareket etme eğilimi ile açıklanmaktadır.
TGSS 2024 verileri, Türkiye’de dış politika algılarının genellikle eleştirel ve güvensiz bir çerçevede şekillendiğini göstermektedir. Katılımcılar arasında Avrupa Birliği’ne yönelik destek görece yüksek seyrederken, NATO, BM ve IMF gibi uluslararası kurumlara duyulan güven oldukça düşüktür. Devletler arasında Almanya en olumlu algıya sahip ülke olarak öne çıkarken, ABD, Suudi Arabistan ve İran gibi aktörlere karşı genel olumsuzluk belirgin bir şekilde gözlemlenmektedir.
Bu bulgular, Türkiye’deki dış politika eğilimlerinin kamuoyunun uluslararası aktörlere karşı belirli bir mesafe koyma eğiliminde olduğunu ve özellikle ekonomik ve güvenlik politikaları bağlamında bağımsız hareket etme arzusunun baskın olduğunu göstermektedir.
Türkiye’nin AB üyeliği konusundaki desteğin halen %56 seviyesinde olması, bu meselenin toplumsal düzeyde hâlâ tartışmaya açık ve önemli bir gündem maddesi olarak değerlendirildiğini ortaya koymaktadır. Ancak NATO, BM ve IMF’ye yönelik düşük güven seviyesi, Türkiye’de uluslararası iş birliklerine duyulan kuşkunun devam ettiğini göstermektedir. Türkiye’nin Toplumsal Haritası
