Türkiye’nin yoğun ve hızlı değişen gündeminde pek fark edilmese de Türkiye ve Vietnam arasında yavaş ama kararlı adımlarla yeni bir ortaklık şekillenmektedir. Henüz iki ülke arasında çok güçlü ilişkilerden bahsedilmemekle beraber hem siyasi hem de ekonomik düzeyde ilişkiler her geçen yıl hızla güçlenmektedir. Bu noktada her iki tarafın da ilişkileri geliştirme noktasında güçlü bir iradeye sahip olduğunu belirtmek gerekiyor.
Vietnam yaklaşık 90 milyon nüfusu ve hızla büyüyen ekonomisiyle Güneydoğu Asya’nın gelecek vadeden ülkelerinden birisidir. Türkiye ve Vietnam arasında ilişkilerin canlılık kazanmaya başlaması ise çok yeni bir süreçtir. Kuzey Vietnam’ın Güney Vietnam’ı ilhak etmesi sonrasında Türkiye, Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti’yle diplomatik ilişkilerini 1978 yılında kurmasına rağmen ikili ilişkiler çok uzun süre oldukça cılız düzeyde kalmıştır. Türkiye Hanoi Büyükelçiliğini 1997’de faaliyete açmışken, Vietnam İstanbul Başkonsolosluğunu 2001 yılında ve Ankara Büyükelçiliğini 2003 yılında açmıştır.
İkili ticari ilişkiler 2000’li yıllarda canlanmaya başlamıştır. 2000 yılında sadece 29 milyon dolar olan ticaret hacmi, 2010 yılı itibariyle büyük bir artışla 857 milyon dolara çıkmıştır. Türkiye’nin genel ticaret hacmi içerisinde Vietnam’la ticaret halen oldukça düşük gözükmektedir. Ancak iki ülkenin hızla gelişen ekonomik potansiyelleri düşünüldüğünde bu rakamın önümüzdeki yıllarda katlanarak artması beklenmektedir. Bununla birlikte diğer tüm Doğu Asya ülkeleriyle olduğu gibi Türkiye, Vietnam ile ticaretinden büyük açık vermektedir. 2010 yılı itibariyle Vietnam’dan 751 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Türkiye, karşılığında Vietnam’a ancak 106 milyon dolarlık ihracat yapmıştır. Dolayısıyla ikili ekonomik ilişkileri geliştirirken Türkiye’nin öncelikli gündem maddesi Vietnam’la daha dengeli bir ticaret yapılması olacaktır.
Türkiye ile Vietnam arasında gelişen ticari ilişkilere bağlı olarak doğrudan uçak seferlerinin başlatılması 2000’li yıllarda işadamlarının öncelikli gündemi haline gelmiştir. Türkiye ile Vietnam’ın coğrafi olarak birbirlerine oldukça uzak olmasına bir de doğrudan uçak seferlerinin olmaması eklenince, iş ve turistik ziyaretler açısından iki ülke birbirlerine karşı cazip bir pazar olmaktan çıkmaktaydı. Bu durum hem uçuş saatlerinin uzamasına hem de maliyetlerin artmasına yol açmaktaydı. THY’nin Ekim 2010’da İstanbul’dan doğrudan Vietnam’ın ticari merkezi olan Ho Chi Minh’e uçmaya başlamasıyla iki ülke arasındaki ulaşım sorununu aşma noktasında önemli bir adım atılmıştır.
Son dönemde iki ülke arasında gerçekleştirilen karşılıklı üst düzey ziyaretler dikkat çekmektedir. 2010 yılında iki ülke arasındaki en üst düzey ziyareti Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu gerçekleştirmiştir. Dışişleri Bakanı Davutoğlu, ASEAN zirvesi için gittiği evsahibi Vietnam’da 22 Temmuz 2010’da önce Cumhurbaşkanı Nguyen Minh Triet tarafından kabul edilmiş, daha sonra Vietnam Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Pham Gia Khiem ile görüşmüştür.
Şubat 2011 tarihinde ise Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç resmi ziyaret kapsamında Vietnam’ı ziyaret etmiştir. Bu ziyaret sırasında ikili siyasi ve ekonomik ilişkilerin nasıl geliştirilebileceği hususu daha ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmiştir. Bu ziyaretten birkaç ay sonra Mayıs 2011 tarihinde Vietnam Cumhurbaşkanı Yardımcısı Thi Doan Türkiye’ye resmi bir ziyarette bulunmuştur. İki ülke arasında 2012 yılı içerisinde cumhurbaşkanı veya başbakan düzeyinde ziyaret gerçekleştirilmesi sağlanarak ikili ilişkilere daha fazla ivme kazandırılması da planlanmaktadır. Yine iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesinin bir göstergesi olarak Eylül 2011’de iki başkent Hanoi ve Ankara kardeş şehir olmuşlardır. Kardeş şehir anlaşması imzalamak için Eylül 2011 tarihinde Ankara’ya gelen Hanoi Belediye Başkanı Ngo Thi Doan Thanh başkanlığındaki heyet, Ankara Büyükşehir Belediye Melih Gökçek tarafından ağırlanmıştır.
Son yıllarda Vietnam, Endonezya, Tayland ve Malezya Güneydoğu Asya bölgesinde Türkiye’nin ticari ortakları olarak sivrilmeye başlamışlardır. Bu açıdan ASEAN Bölgesel Forumu geleneksel olarak ilişkilerimizin pek olmadığı Güneydoğu Asya ülkeleriyle temasları sıklaştırmak için bir platform olabilir. Türkiye, 24 Temmuz 2010’da imzalanan işbirliği antlaşmasıyla birlikte ASEAN Bölgesel Forumu’nun 28. üyesi haline gelmiştir. Türkiye ve Vietnam’ın coğrafi olarak uzak olmasının yanı sıra tarihi ve kültürel bağların yok denecek kadar az olması, ilişkilerin geliştirilmesi önündeki en büyük engel olarak gözükmektedir. İkili düzeydeki ilişkilerin yanı sıra Türkiye’nin ASEAN’la kurumsal ilişkilerinin güçlenmesi Ankara ve Hanoi arasındaki yakınlaşma sürecine katkı sağlayacaktır.
Yazının İngilizcesi için tıklayınız…
Doç. Dr. Selçuk Çolakoğlu
USAK Uzmanı
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Öğretim Üyesi
Kaynak: USAK
