Türkiye ve BAE İlişkileri Düzeltirken, İş Birliği Anlaşmaları da İmzaladı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Abu Dabi’nin güçlü veliaht prensi, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri ilişkilerini onarmak ve ekonomik ilişkileri güçlendirmek için hareket ederken, 24 Kasım Çarşamba günü yatırım ve iş birliği anlaşmasının imzalanmasını da ortaklaşa denetledi.
Anlaşmalar, fiili lider ve BAE’nin dış politika duruşunun arkasındaki güç olarak görülen veliaht prens Şeyh Muhammed bin Zayed Al Nahyan’ın ziyareti sırasında imzalandı. Bu, 2012’den bu yana BAE’nin Türkiye’ye yaptığı ilk resmi ziyaret ve ilişkilerin kötüleşmesinden bu yana bir emirlik yetkilisinin Türkiye’ye yaptığı en üst düzey ziyaretti.
Veliaht prensin BAE ulusal güvenlik danışmanı olan kardeşi Şeyh Tahnoun bin Zayed Al Nahyan, gergin ilişkileri düzeltmeye yönelik ilk büyük adım olarak Ağustos ayında Türkiye’yi ziyaret etmişti. Ankara ile Abu Dabi arasındaki anlaşmazlık Ortadoğu’da yankılanmış ve Libya’da bir vekâlet çatışmasının yanı sıra Körfez’de ve Doğu Akdeniz’de de gerilimlere yol açmıştı. Gerginliklerinin merkezinde, Türkiye’nin, BAE ve diğer Arap uluslarının kalıtsal kurallarını altüst edebilecek ve karar alma konusunda sıkı bir denetime sahip olabilecek en büyük ulusal güvenlik tehdidi olarak gördüğü bölgede etkin olan aktör Müslüman Kardeşler’e verdiği destek vardı.
Veliaht prens, Ankara’daki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde 21 top atışı selamının da yer aldığı bir törenle karşılandı. Prens ve Erdoğan daha sonra ticaret, enerji ve çevre alanları da dâhil olmak üzere neredeyse bir düzine iş birliği anlaşmasının yanı sıra iki ülkenin borsaları ve merkez bankaları arasında doğrudan yatırımlara ve iş birliğine izin veren anlaşmaların imzalanmasını denetledi.
Bu arada Anadolu Ajansı, Abu Dabi Kalkınma Holding Şirketi başkanının BAE’nin Türkiye’deki yatırımlar için 10 milyar dolarlık bir fon ayırdığını söylediğini de aktardı.
Prens’in Türkiye ziyareti, 2017’de Körfez devleti Katar’ı tecrit etmek için gösterdiği başarısız girişimin ardından BAE’nin dış politikasını yeniden düzenleme çabasının bir parçası olarak görülüyor.
Katar’ın müttefiki Türkiye, BAE ve üç Arap ülkesinin uyguladığı ambargo nedeniyle Doha’yı desteklemek için yardıma koşmuştu ve Türkiye o zamandan beri Katar ile askeri bağlarını derinleştirmiş durumda. Arap dörtlüsü o sırada Katar’dan Türk birliklerinin sınır dışı edilmesi de dâhil olmak üzere bir dizi iptal talebinde bulunmuş, ancak Katar bu talepleri egemenliğinin ihlali olarak görmüş ve reddetmişti. Anlaşmazlık bu yılın başlarında Suudi Arabistan’da imzalanan bir anlaşmayla çözüldü.
Erdoğan, BAE Ziyaretinin Ardından Mısır ve İsrail ile de Görüşeceğini Belirtti
Hafta içi yaptığı bir açıklamada Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin, Birleşik Arap Emirlikleri ile olan benzer şekilde, Mısır ve İsrail ile de ilişkileri geliştirmek için adımlar atacağını söyledi. Erdoğan, ilişkilerde “yeni bir dönemin” müjdesini vereceklerini söyledi.
“(BAE) 10 milyar dolarlık bir yatırım planı hazırladılar. Bu 10 milyar doları yerine koyarak çok farklı bir gelecek inşa etmiş olacağız.” ifadelerini kullanan Erdoğan, Türkmenistan’dan dönerken uçakta gazetecilere verdiği demeçte Şubat ayında BAE’yi ziyaret edeceğini de sözlerine ekledi.
Tel Aviv ve Kahire ile ilişkilerle ilgili bir soruya yanıt olarak, “BAE ile ne tür bir adım atıldıysa, diğerleriyle de (İsrail ve Mısır) benzer adımları atacağız” dedi.
Erdoğan: “Türkiye, Ukrayna ile Rusya Arasında Arabuluculuk Yapmaya Hazır”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu yılın başlarında Türkiye’nin Kiev’e silahlı insansız hava araçları satarak Moskova’dan tepkiler çekmiş olmasına rağmen, Türkiye’nin Ukrayna ve Rusya arasında arabuluculuk yapmaya hazır olduğunu belirtti.
Erdoğan, “İster arabulucu olarak, ister onlarla konu hakkında konuşarak Ukrayna ve Sayın Putin ile bu görüşmeleri yaparak Allah’ın izniyle bu sorunun çözümünde pay sahibi olmak istiyoruz” ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise 1 Aralık Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Türkiye’nin gerilimi azaltmak için Ukrayna ve Rusya ile temas halinde olduğunu ve Moskova’ya yönelik yaptırımların krizi çözmeyeceğini belirtti. Anadolu Ajansı’na konuşan Çavuşoğlu, konu ile ilgili şu ifadeleri kullandı: “Her iki tarafla da temas halindeyiz ve her ikisine de sakin kalmalarını ve gerilimi azaltmalarını tavsiye ediyoruz.”
Türkiye’den GKRY’ye Eleştiri
Türkiye, 2 Aralık Perşembe günü GKRY’yi Exxon Mobil ve Qatar Petroleum’a Akdeniz’de arama ruhsatı vererek kıta sahanlığını ihlal etmekle suçladı ve kendi yetki alanında izinsiz arama yapılmasına izin vermeyeceğini ekledi.
Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Söz konusu ruhsat sahasının bir kısmı Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki kıta sahanlığını ihlal ediyor” denildi.
Açıklamada “Türkiye, daha önce olduğu gibi, deniz yetki alanında hiçbir yabancı ulus, şirket veya geminin yetkisiz hidrokarbon araştırması yapmasına asla izin vermeyecek, ülkemizin ve Kıbrıs Türklerinin haklarını savunmaya devam edecektir.” ifadelerine de yer verildi.
Erdoğan ve Putin’den Bölgesel Sorunlar Üzerine Telefon Görüşmesi
Kremlin’in açıklamasına göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 3 Aralık Cuma günü Cumhurbaşkanı Erdoğan’la olan görüşmesinde, Ukrayna’nın Donbass bölgesindeki çatışma bölgesinde Türk yapımı insansız hava araçları kullandığını ve “yıkıcı” davranışlarını sürdürdüğünü söyledi.
Türkiye İletişim Başkanlığı 3 Aralık Cuma günü yaptığı açıklamada, Ukrayna’nın Erdoğan’ın Putin ile görüştüğü konulardan biri olduğunu söyledi, ancak daha fazla ayrıntı vermedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Ukrayna’nın Türk yapımı İHA’ları konuşlandırmasından Türkiye’nin sorumlu tutulamayacağını söyledi.
Avrupa Konseyi’nden Türkiye’ye Osman Kavala Hususunda Uyarı
Avrupa Konseyi (Council of Europe), 3 Aralık Cuma günü yaptığı açıklamada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararına uygun olarak Osman Kavala’yı serbest bırakmadığı için Türkiye’ye karşı “ihlal davası” başlatma niyetini ülkeye bildireceğini söyledi.
Karar, geçen hafta Türk mahkemelerinin Batı’dan gelen tekrarlanan baskıları göz ardı ederek Kavala’yı hapiste tutma kararı vermesinin ardından geldi.
COE’nin son açıklamasında, “Komite, başvuranın derhal serbest bırakılmasını sağlayamamakla, Türkiye’nin bu davada mahkemenin nihai kararına uymayı reddettiği kanaatindedir” denildi.
Libya ve Türk Savunma Yetkilileri Arasında Görüşme
Türkiye Savunma Bakanlığı 3 Aralık Cuma günü yaptığı açıklamada, Libya 5+5 Karma Askeri Komisyonu (JMC) üyelerinin ve Libya’daki BM Destek Misyonu’ndan (UNSMIL) bir heyetin Türk Savunma yetkilileriyle başkent Ankara’da görüştüğünü söyledi.
Açıklamada, görüşmenin 8 Ekim 2021’de Cenevre’de açıklanan Eylem Planı hakkında bilgi veren 5+5 Libya Ortak Askeri Komisyonu’nun talebi üzerine gerçekleştiği belirtildi. Açıklamada, “Libya’da barış, istikrar ve güvenliğin tesisi konusunda atılması gereken adımlar da ele alındı” ifadelerine yer verildi.
İki taraf da görüşmede, Türkiye ile Libya arasındaki tarihi bağların ve yakın ilişkilerin yanı sıra Libya’da barış, refah ve istikrara yönelik sürekli katkı ve çabaların önemini vurguladı.
Dışişleri Bakanı’ndan İtalya ile İlişkilere Dair Açıklama
Mevlüt Çavuşoğlu 4 Aralık Cumartesi günü Türkiye’nin İtalya ile ilişkilerine övgüde bulunarak, her iki ülkenin de bölgesel barış ve istikrar için birlikte çalıştığını söyledi. Çavuşoğlu, Antalya’nın güneyindeki İtalya Fahri Konsolosluğunun açılış töreninde açıklamalarda bulundu.
İtalyan mevkidaşı Luigi Di Maio ile sık sık görüştüğünü ve telefon görüşmeleri yaptığını yineleyen Bakan, ülkelerin ilişkileri daha da geliştirmeye ve ikili ticaret hacmini 30 milyar dolara çıkarmaya kararlı olduklarını söyledi.
Kaynak: Anadolu Agency, Associated Press, Deutsche Welle (DW), Reuters, The Libya Observer
