2022 yılını geride bırakırken Türkiye’de halkın gündemindeki ilk beş konudan birinin göç olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Göç İdaresi Aralık ayı verilerine göre geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin sayısı yaklaşık 3,5 milyon, yine Aralık ayı itibariyle yakalanan düzensiz göçmenlerin toplam sayısı ise yaklaşık 270 bin dolayında (Göç İdaresi, 2022). Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) Türkiye ofisinin rakamları da Türkiye’de 3,6 milyon Suriyeli, 320 bin kadar da UNHCR ilgi alanına giren yabancı olduğunu söylüyor (UNHCR, 2022a). İçişleri Bakan Yardımcısı ve sözcüsü İsmail Çıtak’ın Mayıs ayında yaptığı açıklamaya göre Türkiye’de ikamet izni olanlar da dahil toplam 5 milyon 500 bin 690 yabancı yaşıyor (Bianet, 2022).
Ekonomik koşulların her geçen gün ağırlaştığı, enflasyonun üç haneli rakamlarda olduğu göz önüne alındığında göç ve göçmenlerin toplumun en çok tartıştığı, göçmen karşıtlığının yükseldiği bir tablo ile karşı karşıyayız. Öyle ki göçmen karşıtlığını temel politikası haline getirmiş aşırı sağcı bir siyasal parti bile mevcut ve azımsanmayacak düzeyde ilgi görüyor. Peki göç ve göçmenler sadece Türkiye’nin gündeminde mi? Bu yazıda dünyanın 2022 yılında göç ve göçmenler konusunda nasıl bir sınav verdiğini farklı coğrafyalardaki göç hareketleri ve göç yönetimine dair gelişmeler ışığında ele alacağım.
Şüphesiz 2022 yılının en önemli uluslararası gündemi Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi ile başlattığı savaş oldu. Her gün televizyonlarda askeri-güvenlik-strateji uzmanlarının haritalar üzerindeki değerlendirmeleri ile savaşın seyrini izliyoruz ancak Ukrayna’dan ayrılmak zorunda kalan yaklaşık 7,8 milyon insanın akıbeti pek gündemimizde değil. Ukrayna’dan savaş sebebiyle ayrılmak zorunda kalan, göç literatüründe ‘yerinden edilmiş insanlar’ olarak tanımladığımız kişilerin çoğunluğu Avrupa Birliği (AB) ülkelerine giderken yaklaşık 3 milyon kişinin mecburen Rusya’da, bazılarının Amerika Birleşil Devletleri (ABD), Kanada, Japonya gibi insani koruma rejimine sahip ülkelerde büyük bir belirsizlik içerisinde yaşadıklarını görüyoruz (UNHCR, 2022b). Dünyada yerinden edilmiş insan sayısı 89 milyon iken başta Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi olmak üzere Myanmar’daki askeri darbe, Burkina Faso’daki gıda güvensizliği, Pakistan’daki seller gibi dünyanın farklı yerlerinde meydana gelen gelişmeler nedeniyle bu rakamın 100 milyonun üzerine çıktığını söyleyebiliriz.
Ukraynalıların, Orta Afrika, Ortadoğu gibi ülkelerdeki şiddet olaylarından kaçmak zorunda kalanlara nispeten şanslı olduğunu da not etmekte fayda var. Zira AB Ukraynalılar için ‘geçici koruma direktifini’ aktif hale getirirken, ABD ve Kanada’nın farklı uygulamalarla acil durum vizesi ve seyahat izni vererek en az 350 bin Ukraynalıya kapılarını açtığını görüyoruz. Özellikle AB ülkelerinde ve genel olarak küresel kuzeyde 2015-16 Avrupa mülteci ve göç krizi esnasında hissedilen endişe, 2022’de yeni bir Afgan, Suriyeli ve diğer sığınmacı akınının gelmesiyle yeniden hortladı. Ukraynalılardan farklı olarak, bu göçmenlerin çoğunlukla AB üye devletlerine girmek için yasal yolları maalesef bulunmuyor. Bu göçmen grupların basına zaman zaman yansıyan geri ittirmelere maruz kaldıklarını ve deniz yoluyla geçmeye çalışırken hayatlarını riske attıklarına şahit oluyoruz. Bir şekilde Avrupa’ya ulaşanların ise kendilerini kıt barınma ve yardım arzı için rekabet ederken bulduklarını söyleyebiliriz. Ukraynalı olmayan birçok kişi Brüksel gibi yerlerde kabul merkezlerinde yer kalmadığı için sokaklarda uyumaya zorlandı. Bu yeni göç akınlarıyla birlikte bazı AB üye devletlerindeki göçmenlerin sayısı 2015-16 seviyelerine yaklaştı.
Göç akınları ile geri gelen endişeye rağmen gelişmiş ülkelerin COVID-19 sonrası toparlanan ekonomiyle birlikte Avustralya, Avrupa Birliği, Kuzey Amerika ve diğer geleneksel göç bölgelerindeki işgücü kıtlığı, yabancı işçilere olan talebi artırdı. Doğurganlık oranlarının düşüklüğü, yaşlanan nüfus ve iş gücü piyasalarındaki bazı işlerin yerliler tarafından tercih edilmemesi küresel kuzeyin işgücü eksiklerinin temel sebebini oluştururken bu durum yerlerinden edilmiş Ukraynalıların özellikle AB ülkelerinde beklenenden daha hızlı alışmalarına imkân tanıdı.
2022’de bazı hükümetler işgücü açıklarını doldurmak için göçmenleri işe almayı öngören uzun vadeli planlar açıkladı. Örneğin Kanada, Kasım ayında resmi olarak 2023 ile 2025 yılları arasında 1,45 milyon göçmen çekme hedefini ilan etti ve sağlık, imalat ve diğer talep gören alanlar için yabancı uyruklu işçileri işe alma çabalarını arttırdı (Government of Canada, 2022). Rekor düzeyde düşük işsizlik oranlarına sahip olan Yeni Zelanda, göçmenlik sistemini düzene sokmak ve bazı yüksek vasıflı, aranan sektörlerde yabancı uyruklu işçiler için oturma izinlerini kolaylaştırmak için bir plan açıkladı (New Zealand Immigation, 2022). Bu arada Fransa hükümeti, işçi sıkıntısı çeken sektörlerde çalışmayı taahhüt eden düzensiz göçmenleri yasallaştırma planını gözden geçirdi. Ekonomisini canlı tutmak için yılda 400.000 göçmene ihtiyacı olduğunu tahmin eden Almanya ise göçü teşvik etmek ve işgücü eksikliklerini gidermek için vatandaşlığa erişimi kolaylaştırmak da dahil olmak üzere bir dizi düzenleme yaptı (Bloomberg, 2022). Yine de yeni gelenlerin en uygun oldukları işlere hemen girmeyebileceği tahmin ediliyor. Örneğin, Kanada’da yeni gelenlerin üçte ikisi üniversite diplomasına sahip ancak yalnızca % 40’ı bu düzeyde eğitim gerektiren işlerde çalışmakta (Moving2Canada, 2022).
COVID-19 salgını ile yaşanan seyahat kısıtlamalarının 2022’de hızla gevşemesi salgın sürecinde beklemek zorunda kalan müstakbel göçmenler için vize, pasaport, çalışma izni gibi bürokratik işlemlerde yoğunluğa sebep oldu. Bu yoğunluklar, 2020’de konsoloslukların, devlet dairelerinin daha önce benzeri görülmemiş şekilde kapanmasına ve dünya çapında neredeyse tamamen durmasına yol açan pandeminin sonuçlarıydı. Daha önceden de var olan idari yığılmaları düşündüğümüzde pandeminin de getirdiği yük ile bürokratik işlemlerdeki yoğunluk 2022’de doruğa ulaştı. Örneğin, Avustralya’daki birikmiş davalar, yaklaşık 150.000 yüksek vasıflı işçi de dahil olmak üzere, 962.000 müstakbel göçmenin belirsizlik içinde kalmasına sebep oldu (Financial Review, 2022). ABD’nin konsolosluklarında da benzer sorunlar yaşanıyor. Konsoloslukların çoğu 2022’nin sonlarında vize işlemleri için tamamen yeniden açılmış olsa da 2020 ve 2021’de biriken işler uzun bekleme sürelerine sebep oluyor. ABD konsolosluğu; özellikle Hindistan’da olmak üzere oldukça sıkışık konsolosluklarda turist vizesi arayan kişilere yaklaşık 1.000 gün bekleme süresi verebiliyor (CBSNews, 2022).
Birçok zorunlu göçmen de dünya çapında uzun süreli beklemelerle karşı karşıya kaldı. Avrupa Birliği’ndeki yeni sığınmacıların sayısı 2015-16 krizinden bu yana en yüksek seviyeye çıktı ve Aralık ayı sonunda yaklaşık 548.000 vaka ile 2017’den bu yana en fazla ilk derece kararı bekleniyor (EUAA, 2022). Bu arada, resmi mülteci sistemi aracılığıyla yeniden yerleşim genel olarak yavaş kaldı. UNHCR, 2022’de 53.362 mültecinin ülkeden ayrılmasını denetledi; bu, önceki iki yıldan daha yüksek, fakat 2006’dan bu yana salgın olmayan yıllara göre çok daha az (UNHCR, 2022c).
2022 yılında devletlerin mülteci statüsü dışında araçlar kullanarak insani krizlere cevap verme eğilimlerinin arttığını gözlemledik. Hükümetler daimî ikamet ve vatandaşlığa giden yolun genellikle kapalı olduğu, yasal korumalar ve sosyal hizmetler sağlanan geçici koruma ve insani koruma sağlayarak hem vatandaşların tepkilerinden hem de uzun süren bürokratik iltica prosedüründen kaçındılar. Bu her ne kadar korunmasız kişilere daha hızlı koruma sağlıyor ve politika yapıcıların insani krizlere daha hızlı yanıt vermesini sağlıyor olsa da halihazırda tartışmalı olan küresel mülteci sistemini daha da zorlamakta ve geçicilik sebebiyle insanları büyük bir belirsizliğe de hapsetmektedir. Örneğin Kolombiya 2021 yılında , 2015’ten bu yana yerinden edilen 7,1 milyondan fazla Venezuelalının yaklaşık üçte birini oluşturan yaklaşık 2,5 milyon Venezuelalıya geçici, on yıllık yasal statü sunan yasallaştırma programı sağlamıştı ancak birçok Kolombiya kurumu bu izni henüz tanımadı veya kabul etmedi, bu da çok sayıda Venezuelalının eğitim, sağlık veya diğer hizmetlere erişim sorununu ortaya çıkardı (IOM, 2022). ABD ise 2021’den beri Kabil’den tahliye edilen 86.000 Afgan’ın büyük çoğunluğuna insani şartlı tahliye sağladı ancak Afganların yasal statüleri Ağustos 2023’te sona erecek ve Kongre daimî ikamet için bir yol sağlayacak olan Afgan Uyum Yasası’nı henüz kabul etmedi (PRISM, 2022). Şartlı tahliyeye erişemeyen birçok Afgan, düzensiz seyahat etmeye çalıştı. Afganlar, Eylül ayına kadar Avrupa’daki en büyük sığınmacı grubunu oluşturdu. Afganlar ayrıca İngiliz Kanalı’nı geçen küçük teknelerle Birleşik Krallık’a düzensiz bir şekilde ulaşan en önemli gruplar arasında yer aldı ve hatta birçoğu Amerika kadar uzağa gitti.
Zor durumda olan ve insani krizlerden kaçan göçmenler için yeni koruma önlemlerinin uygulanması olumlu karşılanırken diğer taraftan bu uygulamaların kalıcı statüye gitmemesi ve Afganistan, Ukrayna, Venezuela krizlerinin uzaması bu geçici izinlerin büyük belirsizlikler oluşturmasına, temel hizmetlere erişimde sıkıntılar yaşanmasına sebep olabilir.
İklim Değişikliğinin göçlerin önemli bir sebebi olduğu gerçeğini son yıllarda konuşuyor olsak da bunun 2022 yılında çok daha belirgin hale geldiğini söyleyebiliriz. Öyle ki Ülke İçinde Yerinden Olmaları İzleme Merkezi‘ne göre, birkaç yıldır sel ve diğer doğal afetler, yerinden edilmenin önde gelen nedeni olan çatışma ve şiddeti geride bıraktı (IDCM, 2022). Yıkıcı seller 2022’de Pakistan’ın üçte birini kapladı ve 33 milyondan fazla insanı etkileyerek en az 1.100 kişinin ölümüne ve yüzbinlerce kişinin evlerinden olmasına neden oldu (Reliefweb, 2022). Nijerya’da ise seller 1,4 milyondan fazla insanı yerinden etti. Geniş tarım arazileri ve binaları yok eden sellerde en az 500 kişi hayatını kaybetti (CGTN, 2022). Sellerden etkilenen bir başka Afrika ülkesi ise Güney Sudan oldu. Ülkenin üçte ikisini kapsayan selden en az 2 milyon insan etkilendi (abcNEWS, 2022). İç savaştan yeni çıkan Güney Sudan, yurtdışındaki yaklaşık 2,3 milyon zorunlu göçmen ve ülke içinde yerinden edilmiş 2,2 milyon kişi ile Afrika’nın en büyük mülteci krizini yaşamaya devam ediyor (UNHCR, 2022d).
Uluslararası toplum iklim değişikliği sebebiyle yaşanan insani krizlere yanıt olarak krizlerden etkilenen ülkelerin becerilerini güçlendirmeye odaklandı. 2022’de Mısır’da gerçekleştirilen yıllık Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi COP27’de katılımcılar, iklim değişikliğinden etkilenen gelişmekte olan ülkeler için bir “kayıp ve hasar” fonu oluşturmak üzere anlaşmaya vardılar (UNEP, 2022). Ayrıntılar konusunda henüz anlaşılmamış da olsa bu fonla, sera gazı emisyonlarının çoğundan sorumlu Küresel Kuzey’in zengin ülkelerinin iklim değişikliğine savunmasız ülkelerin savunmalarını geliştirmeye ve yeniden inşa sürecine yardımcı olması hedefleniyor. İklim değişikliği sebebiyle yerlerinden edilmiş insanların göçlerine yasal yollar oluşturmak için Arjantin’in Mayıs 2022’de Karayipler, Meksika ve Orta Amerika’dan gelen göçmenler için insani vize yolunu kabul etmesi önemli bir adım olarak değerlendirilebilir (The Hoya, 2022). Hatırlanacağı gibi 2017 yılında Yeni Zelanda yılda 100 ‘iklim mültecisi’ vizesi vermeyi taahhüt etmişti (CGD, 2020). Gerek Yeni Zelanda’nın bu taahhüdü gerekse Arjantin’in çabaları iklim değişikliğinin göçü etkilediği gerçeğini ve bu konuda çözüm politikalarına ihtiyaç olduğunu gösteriyor.
Göçle ilgili 2022 yılına damga vuran olaylardan biri de Birleşik Krallık’ın düzensiz göçmenleri Ruanda’ya göndermeyi öngören ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından bloke edilen anlaşmaydı (NTV, 2022). Anlaşmaya göre Birleşik Krallık’a gelen sığınmacılar, davalarının inceleneceği ve onaylanırsa oraya yerleşebilecekleri Ruanda’ya yönlendirecekti ve bunun karşılığında Birleşik Krallık, ekonomik kalkınma ve büyüme programı maliyetleri için Ruanda’ya en az 120 milyon sterlin ödemeyi taahhüt etmişti. 1951 Mülteci Sözleşmesi’ne göre iltica talebinde bulunanların ülkelerine iade edilemeyeceği ifade edilirken üçüncü bir ülkeye gönderilmelerine dair herhangi bir ifade bulunmuyor ancak insan hakları savunucuları mültecileri koruma sorumluluğu bulunan ülkelerin bu sorumluluklardan kaçmalarının kabul edilemez olduğunu ifade ediyor. İlginç olan Birleşik Krallık’ın bu hamlesinden hemen sonra Danimarka’nın da Ruanda ile benzer bir plana yönelmesi oldu (EURONEWS, 2022). Danimarka’yı Avusturya takip ederek AB’nin böyle bir planı olması gerektiğini ileri sürdü (StateWatch, 2022) fakat henüz herhangi bir uygulama yapılmış değil ve Birleşik Krallık – Ruanda vakasının mahkemelerdeki akıbetinin bu konuda bir turnusol kağıdı işlevi göreceği düşünülüyor.
Birleşik Krallık örneğinde görüldüğü gibi ilticaya yönelik farklı çözüm arayışları ve engellemelerin 2022 yılında arttığını söyleyebiliriz. ABD’de Biden yönetiminin Trump’tan kalan ilticayı engellemeye yönelik Başlık-41 yasasını iptal etme politikasından vazgeçmesi (CNN, 2022), Meksika sınırında sığınma başvurularını sınırlandırma için çabalaması, AB’nin sınır örgütü FRONTEX tarafından yapılan yasa dışı geri ittirmeler (EURONEWS, 2022) ilticayı kısıtlayıcı politikaların benimsendiğini gösteriyor.
Peki ilticayı kısıtlayıcı çabalara yönelmenin arka planında ne var? 2022 yılında birçok ülkede yapılan seçimler, göç karşıtı milliyetçi politikacıların çekiciliğini gösterdi. Bu eğilim Avrupa’da en çok aşırı sağ partilerin büyük zaferler kazandığı İtalya ve İsveç’te görüldü. Düzensiz göçmen girişlerine karşı çıkmayı kampanyasının en önemli parçası haline getiren, neo-faşist köklere sahip İtalya’nın Kardeşleri partisinin lideri Giorgia Meloni ulusal seçimlerde en fazla oyu alarak İtalya’nın başbakanı oldu. İsveç’te, parlamentonun en büyük ikinci partisi olan Neo-Nazi bağlantılı aşırı sağ İsveç Demokratları tarafından desteklenen Ilımlı Parti’nin Başbakanı Ulf Kristersson, ülkesinin kabul edeceği sığınmacı sayısını azaltma ve ikametgahlarını geçici yapma sözü verdi. Danimarka’da sosyal demokratlar, kısmen sığınmacıları Ruanda’ya yerleştirmek de dahil olmak üzere, göçmenliğe daha kısıtlayıcı bir yaklaşım benimseyerek iktidarda kaldılar. Fransa’da aşırı sağcı Marine Le Pen, Nisan ayında Emmanuel Macron’a karşı ikinci tur seçimleri kaybetti, ancak milliyetçi, göçmen karşıtı bir retorik üzerine kurulan partisi için Fransız seçmenlerden %41 gibi rekor bir destek aldı.
2022 yılında dünyada doğduğu ülkede yaşamayanların nüfusu 280 milyon dolayında. Bu durum göçmenlerden oluşan bir ülkenin dünyanın en büyük nüfusa sahip dördüncü ülkesi olacağı anlamına geliyor. Türkiye dünyadaki tüm göçmen nüfusun yüzde ikisine ev sahipliği yapıyor ve bunların çoğunluğu savaştan, çatışmadan, şiddetten kaçan Suriyeli ve Afganlardan oluşuyor diyebiliriz. Göçmen karşıtlığı sadece Türkiye’nin sorunu değil. Dünyanın en gelişmiş ülkelerinin ilticayı kısıtlamak adına Cenevre Sözleşmesi’ndeki açığı kullanarak politikalar ürettiğini görüyoruz. İlginç olan ise bu kadar göçmen karşıtlığına rağmen yerlilerin yapmaktan kaçındığı işler için göçmenlere ihtiyaç duyulması. Gelişmiş ülkeler kendilerine uygun göçmeni seçmek istiyor ve eğitimsiz, mesleki becerileri olmayan, kısacası entegrasyonu görece daha zor ve maliyetli olanları insan haklarını hiçe sayarak ya geri ittiriyor ya da başka ülkelere göndermek istiyor. Küresel eşitsizliklerin arttığı, iletişim ve ulaşım imkanlarının arttığı ve maliyetlerin düştüğü dünyamızda insan hareketliliği hiç olmadığı kadar yoğun yaşanıyor. Türkiye’ye baktığımızda gelenlerden memnun değiliz ve gitmeye can atıyoruz. Aslında herkes daha güvenli, daha özgür ve refahının daha iyi olacağı yere gitmenin peşinde ve burada suçlu gidenler, gitmeye çalışanlar değil. Eğer bir suçlu aranacak ise vatandaşları için insanca yaşama koşullarını oluşturamayan hükümetleri, dünyanın bu kadar eşitsiz ve adaletsiz bir yer olmasına sebep olan küresel ekonomik politikaları işaret edebilirim.
Son olarak, 18 Aralık 2022 Uluslararası Göçmenler Günü kutlu olsun. Kimsenin geride bırakılmadığı bir dünya için hep birlikte çabalamak ümidiyle.
Burak YALIM
TUİÇ Akademi Genel Direktörü
Kaynakça:
abcNEWS. (2022). South Sudan says 2 million peple affected by flooding. Erişim Adresi: https://abcnews.go.com/International/wireStory/south-sudan-million-people-affected-flooding-92057816#:~:text=Catch%20up%20on%20the%20developing,in%20search%20of%20dry%20ground. (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2022).
Bianet. (2022). Türkiye’de ne kadar yabancı var? Erişim Adresi: https://m.bianet.org/bianet/goc/261502-turkiye-de-5-milyon-500-bin-690-yabanci-var-hepsi-siginmaci-degil (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
Bloomberg. (2022). Germany needs immigration of 400.000 workers per year. Erişim Adresi: https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-21/germany-needs-immigration-of-400-000-workers-per-year-fdp-says (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
CBS News. (2022). Legal immigration to the USA rebounds from pandemic drop in visa approvals. Erişim Adresi: https://www.cbsnews.com/news/immigration-us-visa-approvals-rebound-covid-19-pandemic/ (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
CGD (2020). New Zealand’s climate refugee visas: Lesson for the rest of the world. Erişim Adresi: https://www.cgdev.org/blog/new-zealands-climate-refugee-visas-lessons-rest-world (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2022).
CGTN. (2022). 500 killed, 1.4 million Nigerians displaced by floods in 2022. Erişim Adresi: https://africa.cgtn.com/2022/10/12/500-killed-1-4-million-nigerians-displaced-by-floods-in-2022/ (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2022).
CNN. (2022). Biden administration appeals court decision that blocked the Trump-era policy. Erişim Adresi: https://edition.cnn.com/2022/12/07/politics/title-42-appeal-border-appeal/index.html (Erişim Tarihi: 14 Aralık 2022).
EUAA. (2022). Latest asylum trends. Erişim Adresi: https://euaa.europa.eu/latest-asylum-trends-asylum (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
EURONEWS. (2022). Danimarka İngiltere’nin izinde: Göçmenler için Ruanda’da ofis açıyor. Erişim Adresi: https://tr.euronews.com/2022/08/18/danimarka-ingilterenin-izinde-gocmenler-icin-ruandada-ofis-aciyor (Erişim Tarihi: 14 Aralık 2022).
Financial Review. (2022). Visa backlog cut, as 2 million applications processed. Erişim Adresi: https://www.afr.com/politics/federal/visa-backlog-cut-as-2m-applications-processed-20221013-p5bpey (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022)
Government of Canada. (2022). Supplementary information fort he 2023-2025 immigration levels plan. Erişim Adresi: https://www.canada.ca/en/immigration-refugees-citizenship/news/notices/supplementary-immigration-levels-2023-2025.html (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
Göç İdaresi. (2022). Güncel veriler. Erişim Adresi: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
IDCM. (2022). Displacement, disaster and climate change. Erişim Adresi: https://www.internal-displacement.org/research-areas/Displacement-disasters-and-climate-change (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2022).
IOM. (2022). Three-quarters of refugees and migrants from Venezuela struggle to access basic services in Latin America and Caribean. Erişim Adresi: https://www.iom.int/news/three-quarters-refugees-and-migrants-venezuela-struggle-access-basic-services-latin-america-and-caribbean (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
Moving2Canada. (2022). Immigrants boost Canada labour market. Erişim Adresi: https://moving2canada.com/labour-market-report/ (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
New Zealand Immigration. (2022). Changes to partner work visas referred to April 2023. Erişim Adresi: https://www.immigration.govt.nz/about-us/media-centre/news-notifications/changes-to-partner-work-visas-deferred-to-april-2023 (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
NTV. (2022). İngiltere’nin göçmen planına AİHM engeli: Ruanda Uçuşu Durduruldu. Erişim Adresi: https://www.ntv.com.tr/galeri/dunya/ingilterenin-gocmen-planina-aihm-engeli-ruanda-ucusu-durduruldu,Mq_HOYfv_0mxLPTWJcam8g (Erişim Tarihi: 14 Aralık 2022).
PRISM. (2022). One year later Afghan refugees still aren’t guaranteed stability in the US. Erişim Adresi: https://prismreports.org/2022/10/13/afghan-adjustment-act-refugees/ (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
Reliefweb. (2022). Pakistan flood disaster affects more than 33 million people. Erişim Adresi: https://reliefweb.int/report/pakistan/pakistan-flood-disaster-affects-more-33-million-people#:~:text=The%20Pakistan%20government%20has%20declared,monsoon%20rains%20in%20a%20decade. (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2022).
StateWatch. (2022). Austria calls for EU to adopt UK-style Rwanda plan for refugees. Erişim Adresi: https://www.statewatch.org/news/2022/november/austria-calls-for-eu-to-adopt-uk-style-rwanda-plan-for-refugees/ (Erişim Tarihi: 14 Aralık 2022).
The Hoya (2022). Policy experts discuss Argentina’s humanitarian visa for displaced migrants. Erişim Adresi: https://thehoya.com/policy-experts-discuss-argentinas-humanitarian-visa-for-displaced-migrants/ (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2022).
UNEP (2022). What you need to know about the COP27 Loss and damage fund. Erişim Adresi: https://www.unep.org/news-and-stories/story/what-you-need-know-about-cop27-loss-and-damage-fund (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2022).
UNHCR. (2022a). Türkiye’deki mülteciler ve sığınmacılar. Erişim Adresi: https://www.unhcr.org/tr/turkiyedeki-multeciler-ve-siginmacilar (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
UNHCR. (2022b). Ukranian refugee situation. Erişim Adresi: https://data.unhcr.org/en/situations/ukraine (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
UNHCR. (2022c). Resettlement data finder. Erişim Adresi: https://rsq.unhcr.org/en/#njY8 (Erişim Tarihi: 17 Aralık 2022).
UNHCR. (2022d). Situation South Sudan. Erişim Adresi: https://data.unhcr.org/en/situations/southsudan (Erişim Tarihi: 15 Aralık 2022).
