5 Mart 2025 Belgrad Protestoları: Sırbistan Sokakta
15 Mart 2025 tarihinde Sırbistan’ın başkenti Belgrad, ülke tarihinin en büyük hükümet karşıtı protestolarından birine sahne oldu. Öğrencilerin başını çektiği ve ülkenin dört bir yanından yüzbinlerce kişinin katıldığı bu gösteri, 1 Kasım 2024’te Novi Sad’da meydana gelen tren istasyonu faciasının ardından hükümete yönelik artan hoşnutsuzluğun bir yansımasıdır.
Protestoların Arka Planı
1 Kasım 2024’te Novi Sad’daki tren istasyonunda beton sundurmanın çökmesi sonucu 15 kişi hayatını kaybetmişti. Bu trajedi, hükümetin altyapı projelerindeki yolsuzluk ve ihmal iddialarını gündeme getirdi. Özellikle, istasyonun yakın zamanda yenilenmiş olması ve çökme olayının hemen ardından yolsuzluk şüphelerinin ortaya çıkması, halkın tepkisini artırdı.
Facianın ardından üniversite öğrencileri öncülüğünde başlayan protestolar, kısa sürede ülke geneline yayıldı. Öğrenciler, sorumluların cezalandırılmasını ve benzer olayların tekrarının önlenmesi için şeffaflık talep ettiler. Bu talepler, hükümetin istifası ve erken seçim çağrılarıyla birleşerek geniş çaplı bir harekete dönüştü.
Bu süreçte, Novi Sad faciasından sorumlu olduğu düşünülen Ulaştırma Bakanı Aleksandar Stanković, Bayındırlık Bakanı Dragan Petrović ve Novi Sad Belediye Başkanı Milan Radić görevden alındı. Ancak, protestocular bu görev değişikliklerini yetersiz buldu ve hükümetin daha geniş çaplı bir sorumluluk almasını talep etti.
Protestocular, Novi Sad’daki tren istasyonu faciasının ardından aşağıdaki somut talepleri dile getirmektedir:
Sorumluların Yargılanması: Faciaya neden olan ihmaller ve yolsuzluk iddialarıyla ilgili sorumluların adalet önüne çıkarılması.
Hükümetin İstifası ve Erken Seçim: Mevcut hükümetin istifa etmesi ve demokratik süreçlerin yeniden tesis edilmesi amacıyla erken genel seçimlerin yapılması.
Şeffaflık ve Yolsuzlukla Mücadele: Kamu ihalelerinde ve altyapı projelerinde şeffaflığın artırılması ve yolsuzlukla etkin bir şekilde mücadele edilmesi.
Öğrenci liderleri ve protesto organizatörleri, talepleri karşılanana kadar gösterilere devam edeceklerini belirtmişlerdir. Bu kararlılık, protestoların süreceğine işaret etmektedir. Sırbistan Sokakta
15 Mart Protestosu ve Katılım
“15 kişi için ayın 15’i” sloganıyla düzenlenen 15 Mart protestosu, Novi Sad’daki trajedide hayatını kaybeden 15 kişiyi anmak amacıyla organize edildi. Ülkenin dört bir yanından gelen katılımcılar, Belgrad’da toplanarak hükümete karşı tepkilerini dile getirdiler. Sırbistan İçişleri Bakanlığı, katılımcı sayısını 107.000 olarak açıklamıştır. Öte yandan, bağımsız izleme grupları ve protesto organizatörleri, katılımın 275.000 ile 325.000 arasında olduğunu belirtmektedir. Bu veriler, protestocuların katılım sayısını hükümetin açıkladığından daha yüksek gördüğünü göstermektedir.
Protesto sırasında, göstericilere karşı “supersonic ses silahı” kullanıldığı iddiaları gündeme geldi. Görgü tanıkları ve bazı gazeteciler, güvenlik güçlerinin protestocuları dağıtmak için insan kulağının algılayamayacağı ancak baş ağrısı, baş dönmesi ve mide bulantısı gibi semptomlara yol açabilen yüksek frekanslı ses dalgaları yaydığını öne sürdüler. Hükümet yetkilileri bu iddiaları reddederken, insan hakları örgütleri bağımsız bir soruşturma çağrısında bulundu.
Hükümetin Tutumu ve Uluslararası Tepkiler
Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, protestoları “dış güçlerin desteklediği bir darbe girişimi” olarak nitelendirdi ve göstericilere karşı sert önlemler alınacağını belirtti. Bu tutum, halkın öfkesini daha da artırdı ve protestoların şiddete dönüşme riskini yükseltti.
Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler, Sırbistan’daki gelişmeleri yakından izlediklerini ve barışçıl toplanma hakkına saygı gösterilmesi gerektiğini vurguladılar. Uluslararası toplum, taraflara itidal çağrısında bulunarak, diyalog yoluyla çözüm arayışının önemine dikkat çekti.
15 Mart 2025’teki protesto, Sırbistan’da halkın hükümete olan güveninin sarsıldığını ve değişim talebinin güçlü bir şekilde dile getirildiğini göstermektedir. Bu durum, hükümetin yolsuzlukla mücadele ve şeffaflık konularında daha somut adımlar atmasını zorunlu kılmaktadır. Aksi takdirde, toplumsal huzursuzluğun artması ve siyasi istikrarsızlığın derinleşmesi kaçınılmaz olacaktır. Sırbistan Sokakta
Öğrencilerin öncülüğünde başlayan bu hareket, genç neslin ülkenin geleceğinde daha aktif bir rol oynamak istediğini ve demokratik değerlerin güçlendirilmesi yönündeki taleplerini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, hükümetin gençlerin sesine kulak vermesi ve onların beklentilerini karşılayacak reformları hayata geçirmesi, ülkenin demokratik gelişimi için kritik öneme sahiptir.
Sonuç olarak, Sırbistan’daki bu protestolar, hükümetin halkın taleplerine duyarlı olması ve demokratik süreçleri güçlendirmesi gerektiğini bir kez daha göstermektedir. Bu süreçte, uluslararası toplumun da Sırbistan’a destek olması ve demokratik değerlerin korunmasına katkı sağlaması önem arz etmektedir. Sırbistan Sokakta
