Tüm dünyada olduğu gibi, eski Sovyetler Birliği ülkeleri de, Mısırdaki olayları büyük bir hayranlık ve merak içinde izledi.
Şimdi de Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan gibi ülkelerin gözleri, yıllardır hâkimiyette olan kendi otokratik liderlerinin üstünde. 30 yıldır Hüsnü Mübarek tarafında yönetilen Mısır gibi, aynı kadere düşüp düşemeyeceklerini merak ediyorlar. Mısır’daki olaylar, Eski Sovyetler Birliği ülkelerindeki yolsuzluk, baskıcı yönetim, sosyo-ekonomik şartlar gibi sorunlara ayna tutuyor.
Azerbaycan Halk Cephesi Partisi Başkanı Ali Kerimli, “Tunus, Yemen, Mısır gibi Arap ülkelerindeki halkın rejim protestolarının, insanların gözlerini açtırdığını ve bu dalganın sadece Arap dünyasında kalmayacağını da gösteriyor.” dedi.
Ayrıca Kerimli, “ Bütün Azerbaycan’ın, Arap diktatörlerin Azerbaycan’ı ziyaretinde, İlham Aliyev’in nasıl rahat davrandığını gördüğünü ve Aliyev’in bu ülkelerle iyi ilişkiler kurduğunu ve bu ülkeleri Azerbaycan için model olarak gördüğünü” savundu. Kerimli “Bu ülkeleri kendilerine model olarak görenlerin hayal kırıklığına uğradığını ve bu gelişmelere baktığımızda, küresel bir demokrasi hareketinin tüm dünyada hız kazandığı sonucuna varabiliriz.” dedi.
Nazarbayev Olaylardan Ders Çıkardı mı?
Kazakistan’da Mısır olaylarından sonra, uzun süredir ülkenin lideri olan Nursultan Nazarbayev, bu hafta ani bir kararla kendisinin liderliğini bir on yıl daha uzatacak, referandum kararı aldı.
Almata Avrasya Araştırmaları Merkezi Direktörü Rüstem Lebekov, Orta Doğu’daki olayların Kazaklar üzerinde bir etki yaratmayacağını savundu. Lebekov, “ Halkımızın büyük oranı apolitiktir. Yurtdışında gelişen, özellikle siyasi olaylarla ilgili değillerdir. Bu olaylar daha çok güç sahibi yerel seçkinleri korkutur.” açıklamasını yaptı.
Nazarbayev, Orta Asya’da uzun dönem iktidarda kalan, otokratlardan biridir. Özbekistan Başkanı İslam Kerimov ise dünyanın en baskıcı liderlerinden biri olarak kabul edilir.
Radikal İslam Vesvesesi
Devlet tarafından yönetilen medya kuruluşları, Mısır’daki olayları sadece özet olarak verdi. Ayrıca az sayıda gazete yazıları ve yorumlarında, modası geçmiş Orta Doğulu liderlerin yokluğunun radikal İslam tarafından doldurulabileceği uyarısında bulundu.
Orta Asya otokratları arasında İslami-militan vesvesesi tercih edilmiştir. Ayrıca Özbekistan İslami Hareketi gibi guruplara ve şiddetlerine karşı rejimlerini korumak için siper almaktadırlar.
Fakat ABD George Mason Üniversitesi Orta Doğu uzmanı ve siyaset bilimci Eric McGlinchey, “Kerimov ve diğer Orta Asya liderlerinin, yolsuzluk ve yoksulluk üzerinden kamuoyu öfkesini, ellerindeki İslami kartları kullanarak dindirdiklerini” iddia ediyor.
Ne Kadar Uzun Kalabilirler?
Ayrıca McGlinchey, Orta Asya ülkelerinin rejimlerinin, Mısır ve Orta Doğu ülkelerindeki rejim sorunlarından daha büyük bir tehdide sahip olduklarını savunuyor. Bu tehdidin ne 72 yaşındaki Kerimov’un, ne de 70 yaşındaki Nazarbayev’in olduğunu söylüyor.
McGlinchey, “bu adamlar yakın zaman da ölmeyebilir, fakat bu liderler sahip oldukları güçleri elde tutmaya, hatta bu gücü artırma beklentisi, bölge için en önemli tehlikedir.” diyor.
McGlinchey bu durumu, yaşlanan liderler olmalarına rağmen, etrafındakilerin, bu liderlerin gücünü kullanmayı isteyeceklerini ve durumun daha da istikrarsızlaşacağından” bahsediyor.
Azerbaycan’ın 49 yaşındaki lideri İlham Aliyev de, Cumhurbaşkanlığı mirasını babası Haydar Aliyev’den devralmıştır. Bu geçen süre zarfında ülke genelinde yaptığı denetim ile niyetini her defasında belli etmiştir. Fakat Azerbaycanlılar, Mısır’daki olayları, Azerbaycan’ın siyasi hanedanlığına bir son vermek için etken olabileceğini düşünmektedir.
Sokaktaki Azerbaycanlı bir adam, “Mübarek, 30 yıldır iktidarda olmuştur, bu kadar yeter” diyor. “Başka bir adam gelir, milleti yönetir. Aynısı ülkemizde de gerçekleşiyor.(bir hanedan) 30-40 yıl ülkeyi yöneteceksiniz, ama en sonunda onlarda devrilecektir.”
Görünen o ki, Orta Asya ve Kafkaslardaki ülkelerde de, Mısır ve Orta Doğu’da yaşanan gelişmelerin görünebileceğinden söz edebiliriz.
Derleyen: İbrahim ALBAYRAK
(tuicakademi- rferl)
