1)Rusya Federasyonu, Kazakistan ve Kırğızıstan Cumhuriyetleri Anayasasının Öngördüğü Kuvvetler Ayrılığı
12 Aralık 1993 tarihli Referandumda kabul edilen Rusya Federasyonu Anayasasında da Kuvvetler Ayrılığı ilkesini benimsenmiştir. 1993 Anayasası’nın 10. maddesine göre, “Rusya Federasyonunda Devlet iktidarı, Yasama, Yürütme ve Yargı erkleri ayrılığı esasında gerçekleştirilir. Yasama, Yürütme ve Yargı organları bağımsızlar”.[1]
Kazakistan Cumhuriyetin`de ise 1991-1993 yılları arasında Kazakistan’da parlamenter sistem ile başkanlık sisteminin bazı özelliklerini kapsayacak bir idari yönetim sistemi uygulanmaya çalışılmıştır. 30 Ağustos 1995 tarihinde yapılan referandumla yeni Anayasa % 89lehte oy ile kabul edilmiştir.[2]
Kırğızıstan Cumhuriyetine baktığımızda 27 haziran 2010 yıl Anayasasına göre yasama, yürütme ve yargı temel güçlerinin ayrılığı prensibi kabul edilmiş ve uygulanmaktadır.[3]
2008 yılında yapılmlış Anayasa değişikliğine göre, Rusya Federasyonunun Yasama ve Temsili organı: parlamentosu (Federal Meclis), iki kanattan – Federasyon Konseyi ve Devlet Duması’ndan oluşmaktadır.[4]
Kazakistan Anayasasına göre de yasama organı iki kanattan – Senato ve Millet Meclisinden oluşmaktadır. Kırğızıstan Anayasasına göre ise yasama orqanı ise Kırğızıstan Cumhuriyeti Parlamentosu – Joqorku Keneş – oluşturmaktadır.[5] Diğer bir 2008 Anayasa hükmüne göre, Rusya’da Yürütüme erki, Rusya Federasyonu Hükümeti tarafından kullanılmaktadır.[6] Kazakistan ve Kırğızıstanda `da Yürütüme erki Hükümet tarafından kullanılmaktadır.
1. Devlet Başkanı
1993 ve 2008 Anayasasına göre, Devlet Başkanı, “Devletin Başı”’dır.[7] Rusya Federasyonu Devlet Başkanı’nın Anayasal statüsünü belirlerken, onun federal bir devletin başı olduğunu unutmamak gerekir. Devlet Başkanı “Tüm Rusya Halklarının Başkanı” olarak tüm Rusya’nın ortak çıkarlarını temsil etmektedir. Federal Meclis’te tüm Rusya’yı temsil etmesine rağmen, değişik seçmenlerin temsilcilerini içermekte, bu da parlamento içinde tartışmalara yol açmaktadır.
Kazakistan Cumhurbaşkanı devletin en üst görevlisi olup iç ve dış siyasetinin belirlenmesinde en önemli temel taşıdır. Yurttaşların, insan hakkı ve hürriyetlerinin simgesi ve garantörü özelliği taşımaktadır. 24 Nisan 1990’da Kazakistan Cumhuriyeti Yüksek Kurulu tarafından, Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlıðı makamı oluşturulmuştur. Daha sonra parlamentonun ilk dönem toplantısında yapılan gizli oylama sonucunda Cumhurbaşkanlıðı görevine Nursultan Nazarbayev seçilmiştir. Ancak Kazakistan Cumhurbaşkanının halk tarafından ilk defa seçimi 1/12/1991’de gerçekleştirilmiş ve seçim sonucu itibariyle N. Nazarbayev Kazakistan Cumhurbaşkanı olarak resmen görevine başlamıştır. 21 Aynı tarihte alınan bir kararla da devletin adı “Kazakistan Cumhuriyeti” olarak değiştirilmiştir [8]
Kırğızıstan Cumhuriyetinde ise 2010 yılında yapılmış olan referandumdan sonra siyasal sistemde yapılan değişiklikle birlikte Cumhurbaşkanlık sisteminden Parlamentar sisteme geçişle Cumhurbaşkanının görevleri azaldılmış ve buna karşılık olarak ise Hükümetin ve Parlamentonun görevleri artırılmıştır. Anayasanın 60 maddesine göre devletin başı Cumhurbaşkanı’dır[9]
2. Seçimi
Genel olarak 1993 Anayasası ile 2008 yıl Anayasasında seçim sürecini karşılaştırdığımızda görmek olur ki, 1993 Anayasasında Devlet Başkanı’nın görev süresi 1993 Anayasasına gore 4 yıl belirlenmiştir. 2008 yıl Anayasaına göre ise 6 yıl kabul edilmiştir.
Kazakistan`da Cumhurbaşkanı, Kazakistan Cumhuriyetinin reşit vatandaşları tarafından genel, eşit ve doğrudan seçme hakkına dayanan gizli oylamayla yedi yıllık süre için seçilmektedir. Ülkede sistemin başkanlık hükümeti sistemi olması yapılanmanın da Cumhurbaşkanı makamı çerçevesinde şekillenmesine sebep olmuştur. 2007 Anayasa değişiklikleri ile Cumhurbaşkanlığı süresi 2012’den başlamak üzere 7 yıldan 5’e indirilmiş ve bir kişinin iki dönemden fazla bu göreve seçilmesi yasaklanmıştır. Ülkenin başkanlık tipi cumhuriyet modelinden başkanlı-parlamenter tipi bir yönetim modeline geçmesinin temeli atılmıştır [10]
Kırğızıstanda ise 1993 Anayasası ile 2010 yıl Anayasasında seçim sürecini karşılaştırdığımızda görmek olur ki, 1993 Anayasasında Devlet Başkanı’nın görev süresi 1993 Anayasasına gore 5 yıl belirlenmiştir.[11] 2010 yıl Anayasaına göre ise 6 yıl kabul edilmiştir.[12]
Devlet Başkanı seçimlerinde aday olabilmek için seçim yeterliliği için şartlar öngörülmektedir. 2008 RF ve 2010 Kırğızıstan AY’da bu şartlar şöyle sıralanmıştır: a) Vatandaşlık; b) Yaş; c)İkamet (Oturaklık) şartı; d) Medeni ve Siyasal Hakları Kullanma Ehliyeti[13]
a. Vatandaşlık: Vatandaşlık en normal şarttır. 1993 Rusya Federasyonu Anayasa’sı ve 2010 yıl Kırğızıstan Anayasası Devlet Başkanı seçilecek kişinin Rusya Federasyonu vatandaşı olması şartını aramıştır.[14]
b. Yaş: Devlet Başkanı’nı seçme yaşı 18 olmasına karşın, Anayasa makama aday olabilmek için 35 yaşı doldurmuş olmayı aramaktadır. Kırğızıstan Anayasasına göre ise 35-70 yaş olarak belirlenmistir.
c. İkamet (Oturaklık) Şartı: RF Anayasa’sı Rusya Federasyonu’nda devamlı olarak en az 10 yıl ikamet etmiş olma şartı aramaktadır.[15] Kırğızıstan`da ise 2010 yıl Anayasına göre en az 15 yıl ikamet etmiş olma şartı aramaktadır.[6]
d. Medeni ve Siyasal Hakları kullanma ehliyeti: Olumsuz şarttır. Dolayısıyla, ehliyetsizler ve hükümlüler Devlet Başkanlığına aday olamazlar.[17]
Rusya Federasyonu Anayasası’na göre, aynı kişi Rusya Federasyonu Devlet Başkanı makamını peş-peşe iki dönemden fazla iştigal edemez.[18] Kazakıstan Cumhuriyetinde ise bir kişinin iki dönemden fazla bu göreve seçilmesi yasaklanmıştır. Kırğızıstana baktığımızda ise bir kişininikinci dönem seçilmesine Anayasa icaze vermemektedir.
3. Devlet Başkanı’nın görevinin sona ermesi
2008 Rusya Federasyonu, Kazakıstan Cumhuriyeti ve Kırğızıstan Cumhuriyeti Anayasa’sına göre şu hallerde Devlet Başkanı’nın görevi sona ermektedir:[19]
Süresinin Dolması: Devlet Başkanlığı görevini sona erdiren normal hal, Devlet Başkanlığı “süresinin dolması”dır. Söylediğimiz gibi, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı’nın görev süresi 6 yıldır. Devlet Başkanı görev süresinin son gününe kadar görevde kalır ve yeni seçilen Devlet Başkanı’nın yemin etmesi üzerine görevi ona devreder.[20] Kazakıstan cumhurbaşkanının görev süresi 2012 yılında 7 yıldan 5 yıla indirilmiş ve Kırğızıstan cumhurbaşkanının ise görev süresi 6 yıl olarak kabul edilmişdir.
İstifa: Devlet Başkanlığını sona erdiren ikinci hal, istifa (otstavka, demission)’dır. RF, Kırğızıstan ve Kazakıstan Anayasa’sı Devlet Başkanı’nın serbest iradesini kullanarak istifa edebileceğini kabul etmiştir.
Devlet Başkanı Görevini Sağlık Nedeniyle Kesin Olarak Yapamayacak Durumda Bulunması Hali.
4. Devlet Başkanı’nın azli (otreşenie, impeachment)
Rusya Federasyonu Anayasası, Devlet Başkanı’nın Devlet İhaneti veya diğer ağır suç iddiası ile azledilebileceğini Kabul etmiştir.[21]
Azil işlemi ise iki aşamadan oluşmaktadır:
1 Devlet Duması üye tamsayısının 2/3 çoğunluğu ile iddia ileri sürer. Bunun için Devlet Duması tarafından oluşturulmuş özel komisyon olumlu görüş bildirmeli ve Devlet Duması üye tamsayısının 1/3 oluşturan deputatlar, iddia ileri sürme isteminde bulunmalıdırlar.[22]
2 Devlet Başkanı’nın azledilmesine dair Kararı ise parlamento’nun diğer kanadı, Federasyon Konseyi verir. Bu Karar, Devlet Duması tarafından iddia ileri sürüldükten itibaren 3 ay içinde ve üye tamsayısının 2/3 çoğunluğu ile verilmelidir. Eğer Federasyon Konseyi bu süre zarfında herhangi bir karar kabul etmezse, iddia reddedilmiş sayılır.[23]
Kazakistan Cumhurbaşkanı sadece devlete ihanet dolayısıyla sorumlu tutulabilir ve parlamento tarafından görevinden uzaklaştırılabilir. Talep en az üçte bir milletvekilinin isteği üzerine yapılır ve Meclis üye tam sayısının yarısından fazlasının oyuyla alınır. Devlete ihanetle ilgili soruşturmayı Senato yerine getirir. Kararı kamaraların ortak toplantısında her iki kamaranın üye tam sayısının en az dörtte üçünün oyuyla Cumhurbaşkanı görevden uzaklaştırılır. Ancak suçlama tarihini izleyen iki ay içinde tüm sürecin bitirilerek karar alınması gerekmektedir. Aksi takdirde suçlama reddedilmiş sayılır. Konuyla ilgili ayrıntılı düzenleme Anayasanın 47/2 maddesinde düzenlenmiştir.
Kırğızıstan Cumhurbaşkanı da sadece devlete ihanet dolayısıyla sorumlu tutulabilir ve parlamento tarafından görevinden uzaklaştırılabilir. Talep en az üçte bir milletvekilinin isteği üzerine yapılır.ve bu talep baş savci tarafından onaylanmalıdır. Ilkin olarak iddia talebi için az üçte bir milletvekilinin onayı gerekiyor ve bunu parlamento tarafından düzenlenmiş komissiya tarafından onaylanmalıdır. Ikinici olarak ise cumhurbaşkanı görevinden alınır ve bunun için parlamentonun üçte iki milletvekilinin onayı gerekiyor[24] ki, bu da en azından 3 ay içinde karar kabul etmesi gerekiyor.[25]
5. Devlet Başkanı’nın Görev ve Yetkileri
Genel olarak 1993 tarihli Rusya Federasyonu Anayasası ile 2008 tarihli Anayasayı karşılaştırdığımızda devlet başkanının görevlerinin aynı olduğunu görürüz. Bele ki, 1993 tarihli Rusya Federasyonu Anayasası ve 2008 tarihli Rusya Federasyonu Anayasası Devlet Başkanı’na geniş görev ve yetkiler vermiştir.
RF, Kırğızıstan ve Kazakıstan Devlet Başkanının “Devletin Başı” Olması Sıfatıyla Sahip Olduğu Görev ve Yetkiler[26]
RF, Kırğızıstan ve Kazakıstan Başkanı RF Anayasasının, kişi ve vatandal hak ve hürriyetlerinin teminatıdır. RF, Kırğızıstan ve Kazakıstan Anayasasının düzenlediği biçimde RF, Kırğızıstan ve Kazakıstan egemenliğinin, bağımsızlığının ve devlet bütünlüğünün korunması için önlemler alır, devlet iktidar organlarının karşılıklı etkileşimini ve uyumlu bir şekilde çalışmalarını temin eder.
RF, Kırğızıstan ve Kazakıstan Başkanı Anayasasaya uygun olarak devletin iç ve dış politikasının temel yönelimlerini belirler. RF, Kırğızıstan ve Kazakıstan Başkanı devlet başkanı olarak RF’nu, Kırğızıstan ve Kazakıstan içerde ve uluslararası ilişkilerde temsil eder.[27]
6. RF Devlet Başkanı’nın Yasamayla İlgili Görev ve Yetkileri
Mesaj Yetkisi:[28] Mesaj (poslaniye, message) Devlet Başkanı’nın Federal Meclise yaptığı bir bildiridir. Mesaj hakkıyla, Devlet Başkanı ulusal meselelerde kendi düşüncesini açıklama imkanı bulur. Ayrıca, Devlet Başkanının Yıllık Mesajları, Devlet Başkanı il parlamento arasındaki en önemli araçlardan biridir.
Devlet Başkanı’nın Yasama Sürecine Katılma Yetkisi – 2008 RF Anayasası, Devlet Başkanı’na yasama süreci boyunca önemli rol ve yetkiler vermiştir. Bir kere, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı yasa tasarısı önerme yetkisine sahiptir.[29] Bu yetki Devlet Başkanı tarafından sık sık kullanılmaktadır.
Isdar ve Yayın: Devlet Başkanı tarafından geri gönderilmemiş veya parlamento tarafından Anayasanın ve İçtüzüğün öngördüğü şekilde ikinci defa aynen kabul edilmiş federal kanun, yayınlanmadan önce Devlet Başkanı tarafından ısdar edilir. Federal Meclis tarafından Kabul edilmiş federal kanun 5 gün içinde ısdar edilmek ve yayınlanmak üzere Devlet Başkanına gönderilir. Devlet Başkanı, on dört gün içinde kanunu ısdar eder ve yayınlar.
Veto: Veto – Devlet Başkanının parlamentonun kabul ettiği kanunu, belli bir sure içinde bir kez görüşülmek üzere parlamentoya geri göndermesidir. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı veto yetkisine sahiptir. Devlet Başkanı önüne gelen federal kanunu on dört gün içinde Federal Meclise iade edebilir.
Devlet Başkanı’nın Fesih Yetkisi: Devlet Başkanının parlamentoya ilişkin en önemli yetkilerinden biri kuşkusuz “feshi hakkı (pravo na rospusk, right of dissolution)” ‘dır. Fesih, Devlet Başkanının, normal süresini henüz tamamlamamış bir yasama meclisinin varlığını sona erdirme işlemidir. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı, fesih hakkına sahiptir.[30]
7. Kazakıstan Devlet Başkanı’nın Yasamayla İlgili Görev ve Yetkileri
Cumhurbaşkanı Anayasa ve kanunların uygulanmasında ve yayınlanmasında karar organı olup hükümete kanun teklif ettirebilmektedir. Parlamento tarafından kabul edilen kanunlar Cumhurbaşkanı tarafından 15 gün içerisinde imzalanır. Fakat Cumhurbaşkanı kanunu veya belirli maddelerini imzalamak istemezse yeniden görüşülmesi için tekrar parlamentoya gönderir. Bu geri göndermeye mutlak (güçleştirici) veto demek mümkündür. Çünkü Parlamento bu kanunu bir ay içerisinde görüşmek zorundadır. Ve görüşmeler sonunda kanun eğer üçte iki çoðunlukla kabul edilirse Cumhurbaşkanına tekrar gönderilebilir. Cumhurbaşkanı bu kanunu yedi gün içinde imzalamak zorundadır. Üçte iki çoğunlukla tekrar kabul edilmediği takdirde Cumhurbaşkanının yaptığı itirazlar kabul edilmiş ve söz konusu maddeler kanunlaşmamış sayılır.
Cumhurbaþkanı kanun tasarılarının görüşülme önceliğini belirleme veya ivedilikle görüşülmesi gerektiğini ilan etme hakkına sahiptir.
Anayasanın 53. maddesi uyarınca, Senato ve Millet Meclisi üye tam sayısının üçte iki oy çoğunluğu ile yasama yetkisi azami bir yıl süreyle Cumhurbaşkanına devredilebilir. Ancak bu konuda istem Cumhurbaşkanından gelmek zorundadır. Bu durumda Cumhurbaşkanı kanunu doğrudan çıkarabilmektedir.
Parlamentonun tüm toplantılarında bulunma ve konuşma yapma hakkına sahiptir.
Seçimlerin ardından parlamentoyu dönem toplantısına çağırır. Milletvekillerinin Kazakistan halkı karşısında yaptıkları yemini kabul eder.
Bazı durumlarda parlamentoyu dağıtabilmekte ve yeni seçimlerin yapılmasına karar verebilmektedir. Bu konuya yasama organı anlatılırken ayrıntılı olarak değinilecektir.[31]
8. Kırğızıstan Devlet Başkanı’nın Yasamayla İlgili Görev ve Yetkileri
Kırğızıstan Anayasasına göre Devlet başkanı parlamento seçimlerini tayin eder ve hemçinin parlamentonu fesh ede biliyor. Fesh etme görevini yalnız eger parlamento hükumeti formalaştırmadığı takdirde fesh eder.[32]
Parlamentoya yasa tasarıları sunar.
Yasaları imzalar ve yayınlar
Veto verme hakkı. Veto verdiği taktirde yasa tasarisi parlamentoda yeniden görüşülmüsi için geri gönderilir.
Kırğızıstan cumhurbaşkanı aşağdakı kişileri tayin eder. Ali mahkemenin hakimlerini[33], Baş savcıyı[34], Merkez Bankası Başkanını göreve atamak ve görevden almak[35], Seçki ve refarandumların keçirilmesi için Merkezi Komissiyanın heyetinin üçte birini tayin eder[36], Hesablama Palatasının sedrini ve heyetini göreve almak yetkisi.[37]
9. RF Devlet Başkanı’nın Yürütmeyle İlgili Görev ve Yetkileri
Hükümet Başkanını atamak – Rusya Federasyonu Anayasasına göre Hükümet Başkanını atama yetkisi Devlet Başkanına aittir.[38] Devlet Başkanı Hükümet Başkanını Devlet Duması’nın onayı ile atar. Daha önce de söylediğimiz gibi, Devlet Duması, Hükümet Başkanı adaylıklarına üç kere onay vermezse Devlet Başkanı istediği kişiyi atar ve parlamentoyu fesheder.[39]
Bakanları atamak ve azletmek: RF Hükümet Başkanı, atanmasından sonraki ilk yedi gün içinde Rusya Federasyonu Devlet Başkanına federal Yürütme organlarının yapısı hakkında teklifler verir.[40] Devlet Başkanı, Hükümet Başkanının önerisi ile federal bakanları atar ve azleder.[41]
Hükümeti istifaya göndermek: RF Devlet Başkanı, Hükümeti her an istifaya gönderebilir.[42] Bunun için Devlet Duması’nın güvensizlik oyuna gerek olmadığı gibi, güvensizlik oyu verilen ve de güven oyu istemi reddedilen Hükümeti istifaya göndermek gibi bir zorunluluğu yoktur.[43]
10. Kazakistan Devlet Başkanı’nın Yürütmeyle İlgili Görev ve Yetkileri
Kazakistan Cumhurbaşkanı Anayasa tarafından çok geniş yetkilerle donatılmakla, Kazakistan halkı önünde büyük bir sorumluluğu üstlenmiştir. Genel anlamda Anayasanın 44, 65, 67 ve 70. maddelerinde yürütmeye yönelik görev ve yetkileri düzenlenmiştir. Bu görev ve yetkilerini kısaca özetleyebiliriz.
1. Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek, Başbakanın önerisi üzerine hükümetin yapısını belirlemek ve hükümetin istifasını kabul veya reddetmek,
2. Hükümet dışındaki merkezi yürütme organlarını kurmak, feshetmek ve ya yeniden yapılandırmak,
3. Meclise kanun tasarısı sunması konusunda hükümete talimat vermek,
4. Genel Kurmay Başkanını atamak,
5. Ülkedeki durum, iç ve dış politika hakkında halka yıllık mesaj sunmak,
6. Başbakanın önerisi üzerine bütçeyi onaylamak,
7. Olağanüstü hal, sıkıyönetim veya seferberlik ilan etmek ve bu konuda parlamentoya bilgi sunmak,
8. Devlet programlarını onaylamak,
9. Cumhuriyet diplomatlarını atamak,
10. Devlet Güvenlik Komitesi Başkanını atamak veya istifasını kabul etmek, (Ancak atanma sırasında parlamentonun onayının alınması zorunludur.)
11. Kazakistan adına uluslar arası görüşmeler yapmak ve uluslar arası antlaşmalar imzalamak,
12. Anayasa ve kanunlar tarafından verilen diðer görevleri yerine getirmek.
13. Siyasi iltica ve vatandaşlık sorunlarını çözmek.
Yukarıda belirtilen görev ve yetkilere baktıðımızda Cumhurbaşkanlığı makamı çok güçlü olarak kurulmak istenmiştir. Cumhurbaşkanlıðı makamının güçlü olması Kazakistan resmi yayın organlarınca “Cumhurbaşkanına yönetimin fiilen ve tümüyle yönetmesi için emanet” olarak verildiði ifade edilmiştir. 2007 tarihinde son olarak hazırlanan Anayasal reform paketiyle birlikte Cumhurbaşkanı yetkilerinin bir kısmı parlamentoya ve hükümete yönelir.[44]
14. Kırğızıstan Devlet Başkanı’nın Yürütmeyle İlgili Görev ve Yetkileri
Kırğızıstan cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine baktığımızda görüyoruz ki, 1993 Anayasasında cumhurbaşkanın görevleri, 2010 Anayasası ile kıyasladığımızda daha fazla olduğunu görmek oluyor. Bunun sebebi ise 2010 anayasasına göre Kırğızıstanda parlamentar siyasal sistem uyğulanmaktadır. Cumhurbaşkanının görevleri aşağdakılardır.
Cumhurbaşkanı içerde ve uluslararası ilişkilerde Kırğıəzıstanı temsil eder.[45]
Kırğızıstan adına uluslar arası görüşmeler yapmak ve uluslar arası antlaşmalar imzalar. İmzaladığı zaman Baş bakanın onayını almak zorundadır.[46]
Cumhuriyet diplomatlarını atamak. Bu zaman da Baş bakanın onayını almak zorundadır.[47]
Kırğızıstan vatandaşlık sorunlarını çözmek meselelerine.
Kırğızıstan Başkanı Kırğızıstan Silahlı Kuvvetleri Baş Komutanıdır. Cumhurbaşkanı onursal ünvanlarını, yüksek askeri ve yüksek özel ünvanları vermek yetkisine sahiptir.[48]
Elmin İsayev
Rauf İsmayılov
Ehliman Eliyev
Kafkas Üniversitesi
Yüksek Lisans ve Doktora Şubesi
Kamu Yönetimi
BAKU
Kaynakça
1. Конституцию Российской Федерации (Rusya Federasyonu Anayasası) – 1993, http://www.turkey-info.ru/interesting/turkish_volume/anayasa.html
2. Конституцию Российской Федерации (Rusya Federasyonu Anayasası) – 1993, http://www.anayasa.gen.tr/rusya.htm
3. Конституцию Российской Федерации (Rusya Federasyonu Anayasası) – 2008, http://www.constitution.ru/index.htm
4. BAGLAY, M.V: “Konstitutsionnoe Pravo Rossiyskoy Federatsii” (Rusya Federasyonu Anayasa Hukuku) , Moskova, 2001
5. Nazım Ağazade, Rusya Federasyonu Devleti Devlet Başkanı (Prezident), http://www.gazetem.ru/yazar/158/av–nazim-agazade/rusya-federasyonu-devleti-devlet-baskani-prezident.html, 02.12.2009
6. “Rusyadayız biz”, Siyasal Yapı, http://www.rusyadayiz.biz/siyasalyapi.htm
7. Kazakıstan Cumhuriyeti Anayasası, www.akorda.kz
8. TAGAYEV, Bahtiyar: Kazakistan’da Yasama ve Yürütme Erki,(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya, 2004
9. Kazakıstan Bioqrafiya. http://www.akorda.kz/ru/the_head_of_the_state/president
11. www.parlam.kz
12. Kırğızıstan Cumhuriyeti Anayasası. 2010
13. Qırğızıstan. Türk Dünyası. http://www.uluturk.info/new/menu/261/Qırğızıstan-Respublikası/Türk-Dünyası/html
14. http://kenesh.kg/RU/Articles/42-Konstituciya.aspx
15. http://kenesh.kg/RU/Folders/31-Istoriya.aspx
16. http://www.president.kg/ru
[1] 1993 RF AY, md.10
[2] Kazakıstan Anayasası, http://www.akorda.kz/ru/official_documents/the_constitution/constitutional_control_in_the_republic_of_kazakhstan
[3] 2010 Kırğızıstan Anayasası, md 3
[4] 2008 RF AY, md. 94 – 95
[5] 2010 Kırğızıstan Anayasası, md 70/1
[6] 2008 RF AY, md.110
[7] 1993 ve 2008 RF AY m.80/1
[8] Kazakıstan Bioqrafiya. http://www.akorda.kz/ru/the_head_of_the_state/president
[9] 2010 Kırğızıstan Anayasası, md 60
[10] Bahtiyar Tagayev, Kazakistan’da Yasama ve Yürütme Erki,(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),
Konya, 2004
[11] 1993 Kırğızıstan Anayasası, md 43
[12] 2010 Kırğızıstan Anayasası, md 61
[13] 2008 RF AY m.32
[14] Nazım Ağazade, Gazetem, Rusya Federasyonu Devleti Devlet Başkanı (Prezident), http://www.gazetem.ru/yazar/158/av–nazim-agazade/rusya-federasyonu-devleti-devlet-baskani-prezident.html, 02.12.2009; 2010 Kırğızıstan Anayasası, md 62
[15] BAGLAY, M.V: “Konstitutsionnoe Pravo Rossiyskoy Federatsii” (Rusya Federasyonu Anayasa Hukuku) , Moskova, 2001, s.418
[16] 2010 Kırğızıstan Anayasası, md 62/1
[17] 2008 RF AY m.81
[18] 2008 RF AY m.81/3
[19] Nazım Ağazade, a.g.m.
[20] 2008 RF AY m.92/1
[21]2008 RF AY m.92/2, 93
[22] 2008 RF AY m.93/2
[23] 2008 RF AY m.93/3
[24] 2010 Kırğızıstan Anayasası, md 67/4
[25] 2010 Kırğızıstan Anayasası, md 67/1
[26] 2008 RF AY m.80
[27] Rusyadayız biz, Siyasal Yapı, http://www.rusyadayiz.biz/siyasalyapi.htm, 02.12.2011
[28] 2008 RF AY m.84/f
[29] 2008 RF AY m.104/1
[30] 2008 RF AY m.84/b
[31] 2010. Kazakıstan Anayasası, m 53
[32] 2010, Kırğızıstan Anayasası, m84/6
[33] 2010 Kırğızıstan Anayasası, m 64/3.1
[34] 2010 Kırğızıstan Anayasası, m 64/4.1
[35] 2010 Kırğızıstan Anayasası, m 64/5.1
[36] 2010 Kırğızıstan Anayasası, m 64/5.2
[37] 2010 Kırğızıstan Anayasası, m 64/5.3(4)
[38] 2008 RF AY m.83/a
[39] 2008 RF AY m.111
[40] 2008 RF AY m.112/1
[41] 2008 RF AY m.102/e; Siyasal Yapı, http://www.rusyadayiz.biz/siyasalyapi.htm, 02.12.2011
[42] 20083 RF AY m.83/c, 117/2
[43] 2008 RF AY m.117/3,4
[44] 2010. Kazakıstan Anayasası, m 44,65,67,70
[45] 2010 Kırğızıstan Anayasası, m 64/6.1
[46] 2010 Kırğızıstan Anayasası, m 64/6.2
[47] 2010 Kırğızıstan Anayasası, m 64/6.4
[48] 2010 Kırğızıstan Anayasası, m 64/8
