Uluslararası düşünce kuruluşu Carnegie Endowment Center’in Rusya Direktörü Dmitri Trenin AK Parti hükümetinin bağımsız dış politika, demokratikleşme adımları ve ekonomik başarıları sayesinde Türkiye’yi bölgede örnek ülke haline geldiğini söyledi. Cihan Haber Ajansı’na(Cihan) Türkiye-Rusya ilişkileri, Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler ve yeni güvenlik anlayışı ile ilgili açıklamada bulunan Trenin, Türkiye’de demokrasinin Müslüman kültürle kucaklaşabildiğini vurguladı.
Türkiye yönetiminde çeşitli sınıf ve etnik kimliklerin rahatlıkla yer alabildiğini gözlemlediklerini ifade eden Trenin, “Türkiye’deki gelişmeleri ilgi ile izliyorum. Ordu görünümlü demokrasi üzerindeki vesayet bertaraf edildi. Artık, Türkiye demokrasisi kendi ayakları üzerinde duruyor. Ordu destekli demokrasiye ihtiyaç yok. Türkiye, İslam dünyasının başarılı bir laik ve demokratik ülkesidir. Tarihi perspektifinin de başarılı olduğunu düşünüyorum” dedi.
OTORİTER LAİK REJİMLERİN GELECEĞİ YOK
Mısır ve Tunus’ta yaşanan gelişmelerin tüm Ortadoğu’yu etki alanına aldığına değinen Rus uzman, “Otoriter laik anlayıştaki rejimlerin artık geleceği yok. Değişimler farklı olabilir. Tunus’ta halk demokrasiden öte iş ve ekmek istiyor. Mısır için de durum buna yakın. Diktatörlüklerin yıkılmasının halkın refahı olarak dönüşeceği anlamına gelmemeli. Maalesef bu değişimlerin ben demokrasi ile sonuçlanabileceğini düşünmüyorum. En azından Sovyetler’in dağılmasının ardından Doğu Avrupa’daki gibi bir dönüşüm kısa vadede mümkün değil” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin demokratik bir ülke olarak Ortadoğu ülkelerine örnek olabileceğine değinen Trenin, “Türkiye’de demokratikleşme süreci on yıllardır gelişerek günümüze geldi. Türkiye’deki süreç farklı koşullardan ortaya çıktı. Örneğin Mısır’da durumlar farklı. Türkiye çok partili sistem, siyasi elit ve sınıf mevcut. Mısır’da ise iktidar diktatörün eline geçmişti. Türkiye’de bir takım popülist insanların sokağa çıkarak iktidarı ele geçirme gibi bir durum yok. Bu Mısır’da, Tunus’ta yaşandı. Çok isterdim ki, Türkiye’nin başardığını Mısır başarsın. Ama bunun için bir lider, karizmatik bir siyasi figür lazım. Ama altına milyarları biriktiren Mübarek gibi değil. 82 yaşındaki bir insanın yaklaşık 40 milyar doları var. Tarihte Mısır liderlerine modern devlet olma yolunda şans tanındı. Ama bu şans değerlendirilmedi. Türkiye’de ise bu şans değerlendirildi” şeklinde konuştu.
TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ DAHA DA GELİŞECEK
Rusya ve Türkiye ilişkilerini “bölgenin iki önemli oyuncusunun eşit haklara dayalı iş birliği” olarak tanımlayan Rus uzman, yakın ve orta vadede iki ülke ilişkilerinin gelişme perspektifinin olduğunu söyledi. Başta enerji olmak üzere ekonomik alanda ilişkilerin arttığını, insani ilişkilerin geliştiğini ve Rus toplumunun artık Türkiye’ye saygı ile yaklaştığını belirten Trenin, “Tarihte sayısı bilinmeyen Rus-Tük savaşları, eski SSCB lideri Jozef Stalin’in Boğazlar talebinden kaynaklanan gerginlikler ve Soğuk Savaş dönemi, tüm bunlar dost olmayan ikili ilişkiler idi. Bugün ise milyonlarca Rus turist, Türk tatil kıyılarını fethediyor. Orada insanlarımız Türk konukseverliğiyle ve genelde farklı bir Türkiye ile karşılaşıyor. Çoğu Rus vatandaş, Türkiye’nin son yıllarda geliştiğini ifade ediyor. Eskiden SSCB döneminde “Türkiye bizden geride” zihniyeti bugün için geçerli değil. Ruslar Türkiye’nin hayli geliştiğini kendi gözleriyle görüyor. Rusya’da da çok sayıda Türk şirketi iş yapıyor.” ifadelerini kullandı.
Rusya’nın Türkiye ile artan ekonomik ve siyasi ilişkilerinin Karadeniz ve Kafkasya bölgesinde istikrar açısından önemli katkı sağlayabileceğine değinen Trenin şu şekilde konuştu: “Özellikle Karadeniz bölgesi üzerinde güvenlik açısından elde edilecek avantajlara bakıyorum. Kafkasya’da bazı sorunlar, özellikle Rus-Gürcü anlaşmazlığı ve Yukarı Karabağ sorunlarının çözümüne katkı sağlanabilir. Ankara bu bölgede önemli oyuncu ve bence Moskova için böyle bir işbirliği önem arz ediyor. Burada güven söz konusu. Bugün Rusya’da şu görüş, yaklaşım hakim olmaya başladı: Ankara artık hiç bir kimsenin “ajanı”ı veya” kuklası” bir devlet değil. Eski Soğuk Savaş döneminde Türkiye’ye bu gözle bakılıyordu. Tabii ki kendi çıkarlarını kolluyor, ama bağımsız hareket ediyor. Moskova Ankara’ya bugün güveniyor.”
TÜRKİYE ÇOK BOYUTLU DIŞ POLİTİKA ÜRETEBİLEN MERKEZ ÜLKE
Türkiye’nin Batı endeksli tek rotalı strateji yaklaşımını terk ettiği tespitinde bulunan Ru uzman, “Bunun çeşitli nedenleri var. En önemli nedeni Ankara’nın Avrupa Birliği’ne alınmamasıdır. Bugün Batı rotası, Türk dış politikasının önemli stratejilerinden sadece birisi. Türkiye artık çok boyutlu siyaset uyguluyor. Ki çok boyutlunun ortasında Türkiye’nin kendisi duruyor. Ankara çok önemli hatların merkezinde yer alıyor. Hatın biri Batı’ya, biri Orta Doğu’ya, biri Rusya’ya, biri Kafkaslara ve başka alanlara uzuyor. İşte böyle Türkiye artık Batı’ya değil, çok zor dünya topluluğuna entegre oluyor. ve böyle zor toplulukta kendisine rol arıyor. Tabii ki ABD ile ilişkileri sürüyor, fakat bu ilişkilerde de sorunlar var. Hatırlarsanız 2003’te ABD ordusunun Türkiye üzerinden Irak’a girilmesine izin verilmedi. Moskova da Türkiye’nin artık bağımsız oyuncu olduğu mesajını aldı. Tabii ki NATO müttefik ilişkileri, ABD ilişkileri sürüyor ve Türkiye AB üyeliğinden başvurusunu geri çekmedi. Fakat, Türkiye’nin kendisi değişti. Türkiye, kendisi merkez oluyor. Merkezde Türk çıkarları var ve Ankara bu çıkarlarına göre politikalarını ayarlıyor” yorumunu yaptı.
Rusya’da 2012’de yapılacak seçimlerde Başbakan Vladimir Putin’in onay verdiği ismin başkan olacağını kaydeden Rus uzman, “Bu isim hem kendisi hem şimdiki Başkan Dmitri Medvedev veya üçüncü şahıs da olabilir. Her şey Putin’in elinde. Şüphesiz. Yeni Başkan’la ilgili kararı Putin verecek” dedi.
(tuicakademi, cha)
