Yazılarda Ara
Abone Ol
Home Blog Page 7

Bangladeş’in Uzun Süreli Başbakanını Deviren Rejim Değişikliğinin Analizi

Editör
-
0
Bangladeş’in Uzun Süreli Başbakanını Deviren Rejim Değişikliğinin Analizi

Bangladeş’te Rejim Değişikliği

Küresel sistemin çok kutupluluğa geçişi konusunda uzman, Moskova merkezli Amerikalı siyasi analist Andrew Korybko’nun kaleme aldığı analiz ilk olarak 6 Ağustos 2024 tarihinde ”Analyzing The Regime Change Sequence That Toppled Bangladesh’s Long-Serving Prime Minister” başlığıyla yayınlanmıştır. 

———–

Bu yaz başında yargının tartışmalı hükümet iş kotası sistemini yeniden yürürlüğe koymasına karşı öğrenci liderliğinde başlatılan barışçıl protestolardan, ülkenin uzun süreli liderinin hayatını kurtarmak için Hindistan’a kaçmasına neden olan kent terörizmi dalgasına kadar her şey şöyle gelişti…

Gündelik haber takipçileri, Bangladeş’le ilgili olarak sadece rejim değişikliği yaşamış bir Güney Asya ülkesi olduğunu bilirler, ancak Bangladeş aynı zamanda dünyanın en kalabalık sekizinci ülkesi, dünyanın en büyük tekstil endüstrilerinden birine sahip ve oldukça jeostratejik bir konuma sahiptir. Bangladeş, Hindistan’ın “anakara” ile yalnızca 12-14 mil genişliğinde en dar noktasında bağlantı kuran Kuzeydoğu Eyaletleri’ne komşudur ve bu eyaletlerin bazıları yıllardır etnik ayrılıkçı huzursuzluklarla mücadele etmektedir.

Eski Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina, Çin ve ABD ile yakın ilişkiler geliştirmesine rağmen, fiili olarak Hindistan’ın bir müttefikiydi. Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin bölgesel kalkınma vizyonunu paylaşarak, Hindistan’a Kuzeydoğu Eyaletleri ile ticareti kolaylaştırmak için geçiş hakları tanıdı. Ayrıca, Hasina, Delhi tarafından terörist olarak tanımlanan ilgili militan grupların ülkesini kullanmasını engelledi ve dini radikallere de baskı uyguladı.

Bangladeş ekonomisi onun liderliğinde hızla büyümesine rağmen, iç istikrarı sağlamak için sert yöntemlere başvurdu, bu da muhalefete karşı yürütülen yasal davaların “antidemokratik hukuk savaşları” olduğunu düşünen İslamcı eğilimli gençlerin sayısının artmasına neden oldu. Güvenlik güçlerinin tartışmalı taktikleri, iç huzursuzluğu istemeden daha da kötüleştirdi ve sonunda, zaten onun çok kutuplu denge politikasından memnun olmayan ABD tarafından hedef alınan yaptırımlara yol açtı.

Geçtiğimiz on dört ayda, Nisan 2023’te kendisine karşı rejim değişikliği kışkırtmakla suçladıktan sonra Amerika ile bağları kötüleşti. Rusya daha sonra Kasım ayında, muhalefetin boykot ettiği Ocak 2024 seçimleri sırasında bir Renkli Devrim düzenleyebileceği endişesini dile getirdi. Üç aydan kısa bir süre önce Hasina, bir üs talebini reddettikten sonra, bölgede bir Hristiyan vekil devleti kurmayı planladığı iddiasıyla suçladığı Batı ülkesinin ABD olduğunu güçlü bir şekilde ima etti.

Kısa bir süre sonra, Yüksek Mahkeme, 2018’de yasadışı ilan edilen ve nüfusun büyük bir kesimini bu karara karşı sokağa çıkmaya teşvik eden tetikleyici olay olarak hizmet eden tartışmalı hükümet iş kotası sistemini Haziran ayı sonlarında yeniden yürürlüğe koydu. Bu hareket başlangıçta öğrenciler tarafından yönlendirildi ancak kısa sürede muhalefetin fırsatçı üyeleri, Batı’da yetişmiş sivil toplum unsurları ve dini radikaller tarafından benimsendi ve bu durum bu hafta istifa etmesi ve kaçmasıyla sonuçlandı. 

 

Yukarıdaki analizler, kota sistemi geri çekildikten sonra devam eden ve büyük sayıda isyancının parlamentoya ve onun sarayına saldırmasını önlemek için silahlı kuvvetlerin ölümcül kuvvet kullanmayacağını düşünerek başarılı olan rejim değişikliği sürecini belgeliyor. Muhalefetle, dini radikallerle ve yabancı güçlerle bağlantısı olmayan ortalama Bangladeşliler de, devletin “protestocu”ya karşı şiddetini gösteren bağlam dışı görüntülerden öfkelendikten sonra onlara katıldılar.

Bu taktik, Renkli Devrimlerin karakteristik özelliğidir ve birçok kişinin muhalefet Bangladeş Milliyetçi Partisi’nin (BNP) yasaklı Cemaat-i İslami müttefikleri olduğunu düşündüğü şiddetli isyancılar tarafından kullanıldı ve güvenlik güçlerini, sokaklarda güvenliği yeniden sağlamak için son çare olarak ölümcül kuvvet kullanmaya kışkırttı. Bu görüntüleri gördükten sonra huzursuzluğa katılan bireyler, güvenlik güçlerinin barışçıl protestocuları öldürmekten korkarak yukarıda bahsedilen yöntemleri tekrarlamaktan kaçınması için istemeden “insan kalkanları” oldular.

Sosyal medya yasaklanmış ve sokağa çıkma yasağı uygulanmış olmasına rağmen, birçok kişi bu görüntülere ulaştı ve kontrol edilemeyen sayıda öfkeli vatandaş sokaklara döküldü, böylece güvenlik güçlerini daha önce açıklanan ikileme zorladı ve geri adım atmalarına yol açtı. Hasina, güvenlik güçlerinin kendisini koruyacağına ve yönettiği hükümeti destekleyeceğine güvenemeyeceği belli olunca kaçtı. Ardından intikamcı siyasi şiddet ve Hindu azınlığa yönelik saldırılar geldi.

Hindistan, Bangladeş’in yeniden BNP yönetimindeki, Delhi tarafından terörist olarak tanımlanan gruplara ev sahipliği yapabilecek eski düşman ülkeye dönme olasılığı konusunda endişeli. Pakistan’ın Hindistan’a olan nefreti iyi bilinir, Çin, Hindistan ile acı bir sınır anlaşmazlığı içinde ve ABD, Hindistan’ın Rusya’yı bırakıp Çin ile savaşarak bir vassal olmayı reddetmesinden dolayı öfkelidir, bu yüzden üçü de bu şekilde onu cezalandırmak için nedenlere sahipler.

Bu nedenle, çıkarları Bangladeş’te birleşerek Hindistan’ın iç güvenliği ve toprak bütünlüğü için ciddi tehditler oluşturabilir. Bu en kötü senaryoda, ister koordineli ister bağımsız olarak ilan edilmiş olsun, politikalarının birleşik etkisi Hindistan’ın Büyük Güç olarak yükselişini sabote etmek ve böylece Yeni Soğuk Savaş’ta büyük bir güç oyunu temsil etmek olacaktır. Bunun olup olmayacağını söylemek için henüz çok erken, ancak bu komşu krizi yakından izleyen Hindistan tarafından da göz ardı edilemez.

Türkiye’de Afrikalı Yüksek Öğrenim Talebi

Editör
-
0
Türkiye’de Afrikalı Yüksek Öğrenim Talebi

Türkiye’de Afrikalı Yüksek Öğrenim Talebi

Yeni öğretim dönemi yaklaşırken, Kamerun, Fas ve Tunus’ta Büyükelçilik görevlerinde bulunan Ömer Faruk Doğan, Afrika’da Türkiye’ye yönelik yükselen olumlu algı ve bunun neticesinde Afrikalıların Türkiye’de yüksek öğrenim talebine ilişkin görüşlerini paylaştı.  

54 ayrı bağımsız ülkenin yer aldığı Afrika kıtasında 18”yy dan bu yana Afrika’yı kendi arzuları doğrultusunda şekillendirmeye çalışan batı ve özellikle Fransa, Afrika’da zor günler ve zor bir süreç yaşamakta. Yaklaşık 400 milyon Frankofon nüfusa sahip Afrika’da Batı ve Fransa belirleyici olma sürecinin sonuna doğru hızla yaklaşıyor. Afrika’da, Fransa ve Frankofonizme karşı devam eden yaklaşımlar artarak devam etmektedir. Zaman içerisinde resmi dilleri arasında Fransızcanın yer aldığı birçok Afrika ülkesi Fransızcadan arınma gayretleri içerisinde. Kuzey Afrika’da yakın tanıdığım ve hala ilişkilerimin devam ettiği bir tarih Profesörü olan ve Osmanlı Tarihini de yakından takip eden dostumuz, kendi Millî Eğitim Bakanlığı esnasında, “Ülkemizin en büyük sorunu Frankofonizm ve Fransa penceresinden dünyaya bakmaktır, penceremizi değiştirmedikçe dünyadaki yerimizi ve konumumuzu değiştiremeyiz” dedi ve iki ay sonra görevinden alındı. Ancak, ortaya attığı iddia ülkesinde geniş yankı buldu, tutundu ve ülke gençleri yüksek öğrenimlerini kendi ülkelerinde dahi İngilizce olarak edinebilme arayışına girdi, Türkiye’de Afrika kökenli öğrenci seviyesinin hızla artmaya başladığı dönem de bu sürece denk gelir.

Afrika’da hızla artan Türkiye’ye yönelik olumlu algı yerini buldu ve Türkiye’deki Afrika kökenli öğrenci sayısı geometrik olarak artmaya başladı. Türkiye’de İngilizce yüksek öğretimdeki kısıtlılık ve Türkçe öğrenmede karşılaşılan zorluklar ise bu artışın önündeki en büyük engel olarak ele alınabilir. Eğer bu konuda yeni bir yaklaşım sağlanabilir ise Türkiye yüksek öğrenimde Afrika için en cazip ülkeler sınıfına girebilir.

Afrika Batı-Fransa ilişkilerinde halen gençliğin canlı olarak gündeminde duran ve gençliğin eğitim tercihlerini etkileyen 5 ana tarihi hadise ise;

  1. Senegal’deki Thiaroye katliamı: Aralık 1944 ‘de Thiaroye kampında yüzlerce kendi bağımsızlıkları için Fransız askeri üstüne karşı gösteri yapan yüzlerce Senegalli gencin Fransız askerleri tarafından öldürülmüş olması, aradan 80 yıl geçmiş olmasına rağmen, her ne kadar 2014 yılında eski Cumhurbaşkanı François Holland suçu kabul etmiş olsa da halen, Senegal gençliğinin ve Batı Afrika hafızasında ciddi bir bağımsızlık mücadelesi örneği olarak yer almaktadır.
  2. Kamerun’da sömürgeciliğe karşı çıkan binlerce genç ve liderlerinin katliamı, Eylül 1958’de sömürgeciliğe karşı çıkan Kamerunlu gençliğinin Yaounde yakınlarında kuzeyindeki ormanlık alanda toplu olarak katledilmiş olması, bu konuda Kamerun’da tarihçiler yüzlerce araştırma ve kitap yayınladı, Kamerun gençliğinin hafızasında halen bu katliamın izleri kendini bulmakta ve bu günkü Fransa karşıtlığında önemli bir etkisi ve rolü bulunmaktadır,
  3. Madagaskar’da bağımsızlık için uğraşan ayrılıkçılara karşı baskın, Madagaskar’da 29 Mart 1947 de bağımsızlık talepleri kanla bastırıldı. Bağımsızlık ayaklanmasına karşı eylemin bastırılması için mücadele birkaç ay sürdü ve bu süre zarfında on binlerce Madagaskarlı öldürüldü veya açlıktan öldüler. Fransız Genelkurmay Başkanlığı’nın 1948’de yaptığı ve şu anda halen tartışılan bir tahmine göre 89.000. Madagaskar Yenileme için Demokratik Hareket’in (MDRM) seçilmiş temsilcileri, barışçıl olmaları ve parlamento dokunulmazlıklarına rağmen tutuklandı ve işkence gördü. 5 Mayıs 1947’de, ayaklanmanın başlangıç noktası olan Moramanga’da, MDRM militanları vagonlara kilitlendi ve vuruldu. Cumhurbaşkanı Jacques Chirac’ın 2005 yılında Madagaskar’a yaptığı resmi ziyarette “sömürge sisteminin aşırılıklarının neden olduğu baskının kabul edilemez olduğunu ifade etse de, halen Afrika gençliği o günlerin hatırasını kültürel zihninde canlı tutmaktadır.
  4. Fransız ordusu tarafından, 1847’de Cezayir işgali sırasında teslim olmaya zorlanan Cezayir direnişinin bir kahramanı olan Emir Abdelkader ve beraberindeki 20 ye yakın Cezayirli kahramanın katledilmesi ve kafataslarının Paris’e götürülmesi. Cezayir direnişinin bir kahramanı olan Emir Abdelkader’e ait tüm mal varlıklarının ülkeden çıkarılması da yapılan birçok tarihi araştırma ve çalışmanın gündem konusu olmuştur. Ayrıca 26 Temmuz’da Paris’te düzenlenen Olimpiyat Oyunları açılış töreninde Cezayir heyeti, öldürülen protestocuların, bazılarının atıldığı Seine Nehri’ne güller atarak geçmişte olanları unutmadıklarını ifadeyle kendi tarihi hatıralarına saygılarını sundular.
  5. Uzun süren Sömürgecilik Sürecinde Afrika’ya ait yağmalanan zenginlikler, Dünyanın değişik bölgelerinden olduğu gibi, Sahra altı Afrika ülkelerine ait yaklaşık 90.000 parça şu anda Fransız devlet müzelerinin koleksiyonlarının önemli bir parçası olarak sergilenmekte ve dünyadan milyonlarca turist çekmektedir. Sömürgecilik sırasında yağmalanan kültür varlıklarının iadesine ilişkin birçok yasa teklifi ve girişim söz konusu olsa da kültür varlıklarının halen çok büyük bir kısmı kendi yurtlarından ait oldukları coğrafyadan binlerce kilometre uzaklarda sergilenmektedir.

2000 Haziran’ında dönemin muhteşem yapılarından olan Paris-George Pompidou kültür merkezinde binaya bakarken hüngür hüngür ağlayan bir Afrikalı gence yaklaşıp niye ağladığını sorduğumda; “Siz muhteşem bir yapı gördüğünüzü düşünüyorsunuz, ben ise baktığımda, “ülkemden ne kadar insanın bu borulardan oluşan binanın bağlama noktalarında ter ve kanlarının olduğunu düşünerek ne kadar insanımızın bu yapı yapılırken telef olduğunu düşünerek ağlıyorum” demişti. Kuzey Afrikalı kardeşimi teselli etmeye gayret etti isem de, Afrika gençliğinin hissiyatı birbiri ile aynı. Bu günkü eğitim tercihlerini de önemli ölçüde etkilemektedir.

Eğer biraz kucaklayıcı, kolaylaştırıcı ve yardımcı yeni bir yaklaşım sağlama imkanımız olabilir ise önümüzdeki süreçte Türkiye’yi özellikle Afrika için bir yüksek öğrenim  merkezi haline getirmemiz ve Afrika’da Türkiye varlığını ve bilincini kendiliğinden artırarak “Kazan-Kazan” ilkesi çerçevesinde dünyanın gelişiminden nasip almakta geri kalmış Afrika kıtasını ve insanını hak ettiği yere daha hızlı bir şekilde kavuşturmakta önemli bir adımı atmış ve insanlığın kıta da açmış olduğu yaraları hızlı bir şekilde sarmaya da önemli katkı sağlamış olabiliriz. Bu konuda Sn. Cumhurbaşkanımızın yaklaşımları ve ortaya koyduğu “Afrika Stratejisi” ise en büyük kolaylık ve aydınlatıcı istikamet gösterici yol haritası olarak ortaya çıkmaktadır. Tüm bunların yanı sıra YÖK ve Millî Eğitim Bakanlığımızın diploma denkliği konusunda Afrika ülkelerinde karşılaşılan sorunları ikili mutabakatlarla ayıklaması ile de yakından ilgilidir. Türkiye’de Afrikalı Yüksek Öğrenim Talebi

Ömer Faruk Doğan – Büyükelçi

5 Ağustos 2024 

Çin Kamala Harris’i mi yoksa Donald Trump’ı mı tercih ediyor?

Editör
-
0
Çin Kamala Harris’i mi yoksa Donald Trump’ı mı tercih ediyor?
Çin Harris’i mi yoksa Trump’ı mı tercih ediyor? Çinli Stratejistler Neden İkisi Arasında Çok Az Fark Görüyor?

Bu yazı ilk olarak Pekin Üniversitesi Uluslararası ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Başkanı Wang Jisi ve Araştırma Görevlileri Hu Ran ve Zhao Jianwei imzasıyla 1 Ağustos 2024’te Foreign Affairs’te yayımlandı. 

Geçtiğimiz birkaç hafta boyunca, ABD başkanlık seçim sezonundaki kargaşalar büyük küresel ilgi çekti. Yaz başlamadan önce bile, ülkeler eski Başkan Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşünün ve buna karşılık olarak ABD Başkanı Joe Biden’ın ikinci döneminin getirebileceği sonuçları tartışıyordu. Birçok ülkeye göre, bu iki olasılık, jeopolitik ve ABD’nin dünya sahnesindeki gelecekteki rolü açısından belirgin derecede farklı perspektifler sunuyordu. ABD Seçimleri ve Çin

Ardından, Temmuz ayında Trump’ın neredeyse suikasta uğradığı ve Biden’ın aniden yeniden aday olmayacağını açıkladığı dokuz dikkat çekici gün geldi. Bu olaylar, ABD başkanlık yarışını her iki parti için de alt üst ederek, Amerika Birleşik Devletleri’nin gelecekteki yönü hakkında daha fazla belirsizlik yarattı. Birçok ülke, gelecekteki Başkan Kamala Harris altında Biden’ın uluslararasıcı dış politikasının devamı ile yeniden seçilmiş Başkan Trump ve yardımcısı J. D. Vance altında çok daha izolasyonist bir yaklaşım arasında giderek daha belirgin bir ayrım görüyor.

Ancak Çin’den bakıldığında, manzara biraz farklı. Sekiz yıl önce, ilk Trump yönetimi Pekin ile ilişkilere çok daha çatışmacı bir yaklaşım getirdi, bu durum birçok Çinli gözlemciyi şaşkına çevirdi. ABD, Çin’i bir ticaret ortağı ve bazen rakip olarak görmek yerine, onu bir “revizyonist güç”, stratejik bir rakip ve hatta bir tehdit olarak nitelendirmeye başladı. Daha da dikkat çekici olanı, Biden yönetimi tonu değiştirmesine rağmen bu değişikliği pekiştirdi ve bazı konularda daha da ileri götürdü. Gerçekten de Washington’da, Çin’in artık büyük bir düşman olarak ele alınması gerektiği konusunda iki partili bir mutabakat var gibi görünüyor ve giderek artan bir analist grubu, soğuk savaş çerçevesiyle bunu savunuyor. ABD Seçimleri ve Çin

Çinli gözlemcilere göre, ülkelerine ve dünyaya alternatif yaklaşımlar sunmak yerine, iki büyük ABD partisi de son yıllarda ortaya çıkan ve büyük ölçüde ABD’nin iç siyasi kaygılarından etkilenen genel bir Çin yaklaşımını yansıtıyor. Her iki partinin görüşlerinden daha önemli olan şey, ABD’nin Çin analizindeki çeşitli dereceler ve bunların pratikte ne anlama gelebileceği. Çoğu Çinli gözlemci, ABD’nin Çin politikasında önemli değişiklikler beklemiyor. Ancak Washington’daki mevcut düşünce akımlarının hangisinin nihayetinde baskın çıkacağını anlamaya çalışıyorlar.

EV SAHİBİNE OYNAMAK

Çin’in siyasi yapısı ve Çin kamuoyunun hükümet tarafından yakından yönetilmesi nedeniyle, Pekin liderliğinin ABD’nin Çin hakkındaki tartışmalarını nasıl gördüğünü ve buna nasıl tepki verdiğini anlamak zor. Bununla birlikte, Çin’de birçok kişinin bu tartışmayı yönlendiren güçler hakkında gördüğü bazı genel noktalar belirtilebilir. İlk olarak, bir ülkenin dış eylemleri genellikle iç politikasını yansıtır. Bu fenomen özellikle ABD’de geçerli görünüyor; büyük iç tartışmalar kolayca dış ilişkilere yansıyabiliyor. Ve bu durum, Washington’ın Çin’e yaklaşımında belirgin bir rol oynamaya başladı.

Bu nedenle, Trump’ın “önce Amerika” mantrası ve Biden’ın “orta sınıf için dış politika” sloganı, Amerika Birleşik Devletleri’nde iç politika ve dış politika arasındaki yakın ilişkiyi canlı bir şekilde gösteriyor. Trump göreve geldikten sonra, ABD’deki derin kutuplaşmış siyasi iklim onun dış politikasını, özellikle Çin’e yönelik politikasını şekillendirdi. “Önce Amerika” yaklaşımı büyük ölçüde Amerikan seçmenlerinin küreselleşme ve göç konusundaki endişelerine bir yanıttı. Sonuç olarak, Trump yönetimi ticaret engellerini artırdı, göçü kısıtladı ve ABD’nin uluslararası örgütlere katılımını sınırlayarak ABD’nin ekonomik çıkarlarını ve ulusal güvenliğini önceliklendirdi. ABD Seçimleri ve Çin

Diğer taraftan Biden yönetimi, dış politika kararlarının içerdeki seçmenlerin çıkarlarıyla uyumlu olmasını hedeflediğini ve sıradan Amerikalıların refahının uluslararası bir boyuta da sahip olduğunu açıkça belirtmiştir. Dolayısıyla, Biden’ın dış politikası da, iç endüstri politikalarını ve uluslararası ekonomik kuralları iç çıkarları teşvik etmek için yeniden dengelemeyi amaçlayarak, Trump’ınkine benzer siyasi kaygılar taşır. Bazı ABD meselelerinin hem iç hem de dış bileşenleri vardır. Sürekli göçmen akışı, ABD’nin refahının itici gücü olmanın yanı sıra sınır güvenliğini ve dış dünyayla ilişkilerini de etkiler. Trump yönetiminden bu yana, ABD’deki fentanil krizi Çin ile işbirliği gerektirmiştir ve Çin olumlu yanıt vermiştir. Bununla birlikte, Kongre üyeleri, Meksika’dan ABD’ye giren fentanil için Çin’i suçlamaya devam etmektedir.

Son yıllarda ABD dış politikasının ikinci bir özelliği, Çin’in bu politikada artan rolüdür. Rusya’nın Ukrayna ile silahlı çatışması ve İsrail’in Gazze’de Hamas’a karşı savaşı büyük ilgi çekse de, Çin, Washington’ın belirgin küresel stratejisinde en üst öncelik olmaya devam etmektedir. Bu kritik dönemeçte, birçok ABD stratejisti Washington’un Asya’ya yönelmesini hızlandırması için çağrılarını yeniliyor. Örneğin, dış politika analistleri Robert Blackwill ve Richard Fontaine, yeni kitapları Lost Decade’de, Obama, Trump ve Biden yönetimlerinin hepsinin, çeşitli şekillerde, Çin ve Asya’nın geri kalanına yönelik güçlü ve tutarlı politikalar geliştirmede yetersiz kaldığını savunuyorlar. Avrupa ve Orta Doğu’daki devam eden zorluklara rağmen, ABD politikacıları için Asya’ya yönelimi hızlandırmanın kritik olduğunu ileri sürüyorlar.

Çin politikasının önemi, ABD başkanlık yarışında zaten belirgin hale geldi. Her iki parti de Pekin’e karşı sert bir tutum takınma ve Çin’in küresel rolünü kısıtlama konusundaki en güçlü retoriği üretmek için yarışıyor. Ve bu, Amerikan’ın Çin hakkındaki tartışmalarının bir başka özelliğine işaret ediyor: Mevcut ABD siyasi bağlamında, geleneksel “güvercinler” ve “şahinler” ikiliği, ABD’nin Çin algısının karmaşıklıklarını yakalayamaz. Çin’in büyük bir zorluk oluşturduğu konusunda geniş bir iki partili mutabakat olduğu göz önüne alındığında, bu genel bakış açısı içinde ortaya çıkan politika perspektiflerinin yelpazesini incelemek daha anlamlıdır.

ÜÇ TARAFLI TARTIŞMA

Uzaktan bakıldığında, ABD’nin Çin stratejistleri genel olarak üç okula ayrılabilir. İlk gruba Yeni Soğuk Savaşçılar denilebilir. Bu gruptaki insanlar, ABD-Çin rekabetinin sıfır toplamlı bir oyun olduğuna ve Washington ile Pekin’in bir soğuk savaş içinde olduğuna ve ABD’den daha agresif taktikler gerektirdiğine inanıyor. Eski ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Yardımcısı Matt Pottinger ve eski ABD Kongre Üyesi Mike Gallagher’ın Foreign Affairs dergisinde savunduğu gibi, Çin ile rekabetin “yönetilmesi değil, kazanılması” gerektiğini düşünüyorlar. Bu argümanı ileri sürerken, Ronald Reagan’ın Soğuk Savaş’ta zafer kazanma amacıyla Sovyet tehdidini en öncelikli konu olarak belirlemesi örneğinden yararlandılar. ABD Seçimleri ve Çin

İkinci okul, Rekabet Yöneticileri olarak tanımlanabilir. Yeni Soğuk Savaşçılar’ın aksine, bu kamptakiler ABD-Çin rekabetinin sıfır toplamlı bir oyun olmadığını ve dolayısıyla Çin ile bir arada var olma stratejisinin gerekli olduğunu savunuyorlar. Bu yaklaşımın entelektüel kökenleri, Kurt Campbell ve Jake Sullivan’ın 2019’da Biden yönetimine katılmadan önce Foreign Affairs dergisi için yazdıkları bir makaleye dayanır. Onlara göre, Çin ile rekabet “çözülmesi gereken bir problem değil, yönetilmesi gereken bir durum”dur. Rush Doshi, 2021’den 2024’ün başlarına kadar Ulusal Güvenlik Konseyi’nde Çin ve Tayvan İşleri Kıdemli Direktör Yardımcısı olarak görev yaptı ve diğerleriyle birlikte, Washington’un Çin’e en iyi yaklaşımının önce rekabet, ardından işbirliği teklifleriyle ilerlemek olduğunu öne sürüyorlar.

Üçüncü grup ise Uzlaşmacılar olarak adlandırılabilir. Diğer okulların Çin’in siyasi sistemi ve küresel etkisinden hoşlanmamaları ortak noktasını paylaşsalar da, rekabetin çatışmaya dönüşebileceği endişesi bu grupta daha baskındır. Bu kampta öne çıkan uluslararası ilişkiler akademisyenleri Jessica Chen Weiss ve James Steinberg, Çin ile bir soğuk savaş yürütmeye karşıdırlar çünkü soğuk savaşlar doğası gereği tehlikelidir. Onlara göre, Pottinger ve Gallagher’ın zafer vaadi yanıltıcıdır çünkü “ABD’nin baskı yoluyla değişim getirme çabaları, otoriter yönetimi zayıflatmak kadar pekiştirme olasılığı da taşır.” Chen Weiss ve Steinberg, bu nedenle Pekin ve Washington’un savaş riskini azaltmak ve iklim değişikliği ve halk sağlığı gibi ortak konularda işbirliği yapmak çıkarına olduğunu savunuyorlar.

Bu görüş çeşitliliğine rağmen, üç okul da Çin’in ABD için önemli bir meydan okuma oluşturduğu konusunda hemfikirdir. Ayrıca, ABD’nin Çin politikasının başarılı olabilmesi için iki partili temellere ihtiyaç duyduğunu kabul ediyorlar. Ancak, Washington’da hangi yaklaşımın en iyi olduğu veya meydan okumanın hangi yönünün—siyasi, askeri, ekonomik veya küresel yönetişim—en ciddi olduğu konusunda baskın bir görüş yok gibi görünüyor. Pekin için, bu çözülememiş tartışma, bu farklı yaklaşımların ABD politikalarını nasıl etkilediğini ve özellikle, gelecek ABD yönetimini nasıl şekillendirebileceğini anlamanın kritik olduğu anlamına gelmektedir.

FARKLI TAKTİKLER, AYNI AMAÇLAR

Amerikalılar, Çin’in bir Harris yönetimini mi yoksa ikinci bir Trump yönetimini mi tercih ettiğini veya daha geniş anlamda, Demokratları mı yoksa Cumhuriyetçileri mi tercih ettiğini sormaya meyilli olabilir. Sonuçta, 1972’de Başkan Mao Zedong, Başkan Richard Nixon’a, ABD ve diğer Batı ülkelerinde siyasi sağdan hoşlandığını söylemişti. Mao bu tercihi için bir neden vermemiş olsa da, muhtemelen Nixon ve diğer sağ eğilimli Batılı liderlerin ülkelerinin ekonomik ve güvenlik çıkarlarına daha fazla dikkat ettiğini düşündüğü, sol eğilimli politikacıların ise politikalarını ideoloji ve siyasi değerlere dayandırma eğiliminde olduğu için bu görüşteydi.

Yine de Demokratların mı yoksa Cumhuriyetçilerin mi ABD-Çin ilişkilerine daha fazla katkıda bulunduğunu değerlendirmek zordur. Örneğin, ilk kez Çin ile buzları eriten bir Cumhuriyetçi olan Nixon olsa da, Pekin ile diplomatik ilişkiler kurmaya karar veren Demokrat Başkan Jimmy Carter’dı. Çin Halk Cumhuriyeti’nin 1949’da kuruluşundan bu yana, ABD’de yedi Demokrat başkan ve yedi Cumhuriyetçi başkan olmuştur ve ikili ilişkilerdeki büyük atılımlar ve krizler her iki parti döneminde de yaşanmıştır.

Bugün de iki parti hakkındaki Çin değerlendirmelerinde aynı belirsizlik geçerlidir. Trump 2017’de göreve başladığında, Çin hakkındaki en önemli endişesi, ABD’nin devasa ticaret açığıydı ve ilk kez ABD tarihinde, bu açık ve Çin’in teknolojik üstünlüğü ulusal güvenlik sorunu olarak ele alındı. Trump yönetimi, Çin’i sadece “revizyonist bir güç” ve stratejik bir rakip olarak nitelendirmekle kalmadı, aynı zamanda Çin Komünist Partisi’ni Amerikan yaşam tarzı ve “özgür dünya” için bir tehdit olarak tanımladı. Agresif fakat tutarsız bir “topyekun hükümet” yaklaşımı başlatarak, Trump yönetimi Çin ile hemen her konuda rekabet etmeye ve çatışmaya girdi.

Trump yönetimi, ticaretle başlayarak Çin ithalatına cezai tarifeler uyguladı ve ardından kampanyasını Çin yatırımlarına yönelik artırılmış inceleme ve kısıtlamalar, ileri teknoloji ihracat kontrollerinin sıkılaştırılması ve Huawei gibi büyük uluslararası varlığı olan belirli Çinli şirketlere yönelik hedefli eylemlerle genişletti. Güvenlik konularında, Trump yönetimi, stratejistlerin artık tutarlı bir şekilde “Hint-Pasifik” bölgesi olarak adlandırdığı coğrafi alanda ABD üstünlüğünü sürdürmek için yeni adımlar attı. Trump yönetimi Tayvan’a özel güvenlik garantileri verdi ve uzun süredir devam eden “tek Çin” politikasını önemsizleştirdi; Çin’i dengelemek için Avustralya, Hindistan, Japonya ve ABD’den oluşan Dörtlü (Quad) grubuna yeni kaynaklar ayırdı; ve Çin’in toprak iddialarına meydan okumak için Batı Pasifik’teki ABD askeri faaliyetlerini artırdı.

ABD ve Çin arasındaki siyasi ilişkiler söz konusu olduğunda, Trump, Çin sistemi ve liderliği hakkında katı ideolojik görüşlere sahip değildi, ancak yönetim yetkililerinin ve ABD Kongresi’nin Çin’in iktidar partisini ve iç yönetimini, özellikle Sincan ve Hong Kong politikalarını sert bir şekilde eleştirmesine izin verdi. Ve yönetimi daha geniş bir “Çin tehdidi” anlatısını benimsediği için, onlarca yıldır var olan akademik, bilimsel ve toplumsal değişimlere ciddi zarar verdi. Çok taraflı diplomaside, Washington da Pekin’i şeytanlaştırmaya ve uluslararası etkisine güçlü bir şekilde karşı çıkmaya başladı, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki genişleyen küresel rolünü ve Birleşmiş Milletler organlarındaki artan katılımını sınırlamaya çalıştı. ABD Seçimleri ve Çin

Ardından, 2020 yılında, ABD’de karmaşık bir seçim yılı yaşanırken, COVID-19 pandemisinin yayılması Washington ve Pekin arasındaki ilişkilerin düşüşünü hızlandırdı. Trump yönetimi, halk sağlığı krizinden Çin hükümetini sorumlu tuttu, çoğu ikili diyaloğu askıya aldı ve Çin’e karşı düşmanca bir tutum benimsedi. Temmuz 2020’de, ABD hükümeti, Çin’in Houston’daki başkonsolosluğunu kapatmasını emretti ve bunu “casusluk ve fikri mülkiyet hırsızlığının merkezi” olmakla suçladı.

Ancak genel olarak, Trump yönetimi Çin’e karşı belirli bir esneklik göstermeye devam etti. Cezai tarifeler ve diğer önlemlerine rağmen, ticaret görüşmelerine açık kaldı ve teknolojik rekabet ve Tayvan gibi zor konularda bazı uzlaşma eğilimleri gösterdi. Ayrıca, “önce Amerika” demek, Washington’un diğer ülkelerle kendi Çin politikalarını koordine etme konusunda daha az güvenilirlik ve etkiye sahip olması anlamına geldi, bu da Trump yönetiminin Çin’e karşı güçlü bir çok taraflı cephe oluşturup liderlik etmemesine yol açtı. Bu durum, bazı Çinli yorumcular arasında, Trump’ın öncelikle ticari faydalar ve Çin ile bir anlaşma yapma peşinde olduğu algısını teşvik etti. Kasım 2017’de, Trump Pekin’e bir devlet ziyareti gerçekleştirdi—Biden’ın yönetimi sırasında henüz yapmadığı bir adım—ve Ocak 2020’de Çin ile ticaret gerilimlerini çözmek için birinci aşama ticaret anlaşmasını imzaladı. Trump başkanlığının sonunda, birçok Amerikalı, yönetiminin Çin ile olan ticaret savaşını bir başarısızlık olarak nitelendirdi.

Tüm sözde farklılıklarına rağmen, Biden yönetimi Çin konusunda selefi Trump yönetimi ile belirgin bir süreklilik göstermiştir. Özellikle, Biden, Trump döneminin genellikle düşmanca olan politikalarını daha sistematik ve çok taraflı bir yaklaşımla pekiştirmiştir ve bu yaklaşımı “yatırım yap, uyum sağla ve rekabet et” olarak adlandırmıştır. Şubat 2021’deki ilk dış politika konuşmasında Biden, Çin’i ABD’nin “en ciddi rakibi” olarak nitelendirmiş ve ABD’nin “refahı, güvenliği ve demokratik değerleri” için oluşturduğu tehditleri doğrudan ele alacağına söz vermiştir.

Bu nedenle, Biden, Amerika Birleşik Devletleri’ni daha rekabetçi ve Çin’e daha az bağımlı hale getirmeyi amaçlayan büyük ölçekli altyapı yatırımları ve endüstriyel politikaları uygulamak için Kongre ile yakından çalışmıştır. Gelişmiş teknolojilerde daha iyi rekabet edebilmek için Biden yönetimi, daha sıkı ihracat kontrolleri, Çin’in yeşil teknoloji ürünlerine yönelik yeni tarifeler ve Japonya, Kore, Tayvan ve ABD arasında bir yarı iletken ortaklığı olan Chip 4 ittifakı gibi daha koordineli uluslararası çabalar aramıştır.

Asya-Pasifik bölgesinde, Biden yönetimi Tayvan Boğazı ve Güney Çin Denizi’ndeki askeri varlığını yoğunlaştırmış ve ABD’nin Asya güvenlik ittifaklarına bölgesel bir ekonomik boyut eklemiştir. Biden ayrıca, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ne Batı’nın bir yanıtı olarak tasarlanan Build Back Better World (Daha İyi Bir Dünya İnşa Et) girişimi ve Küresel Altyapı ve Yatırım Ortaklığı’nı ileriye taşımak için G-7 liderlerini harekete geçirmiştir. Ukrayna’daki savaş sırasında Çin’in Rusya ile artan bağları nedeniyle, Biden yönetimi Rusya ile ticaret yapan Çinli şirketlere yaptırımlar uygulamıştır. Washington, Çin ile olan rekabete “demokrasiye karşı otokrasi” olarak adlandırdığı yeni bir ideolojik katman ekleyerek Pekin’e karşı büyük bir ittifak kurma çabasında olmuştur. ABD Seçimleri ve Çin

Çin ile şiddetli bir rekabet içinde olmasına rağmen, Biden yönetimi düzenli üst düzey iletişim kanallarını sürdürmüş ve işbirliği alanlarını keşfetmeye devam etmiştir. Biden ekibi, Çin’in siyasi etkisine vurgu yapmasına rağmen, ikili akademik ve toplumsal değişimleri depolitize etmek ve yeniden canlandırmak için adımlar atmıştır; bu adımlara, Trump yönetiminin tartışmalı bir şekilde ABD’de Çinli varlıklarla temas halinde olan araştırmacılara yönelik baskısı olan Çin Girişimi’ni sonlandırmak da dahildir. Biden ayrıca Kasım 2022’de Endonezya’nın Bali kentinde ve Kasım 2023’te San Francisco’da Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile doğrudan görüşmeler yapmış ve iki lider, istikrarlı ve sağlıklı bir ikili ilişki sürdürme taahhüdünde bulunmuşlardır.

GENİŞ SAHALAR VEYA GENİŞ KOALİSYONLAR

Çinli stratejistler, ABD’nin Çin’e yönelik politikasının önümüzdeki on yıl içinde yön değiştireceği konusunda pek bir yanılsama taşımıyorlar. ABD kamuoyu yoklamaları ve Washington’daki Çin konusundaki iki partili mutabakat göz önüne alındığında, 2024 Kasım’ında kim seçilirse seçilsin, Washington’ın Pekin’e yaklaşımında stratejik rekabeti ve hatta sınırlamayı önceliklendireceğini ve işbirliği ile değişimlerin arka planda kalacağını varsayıyorlar.

Yeni bir Trump yönetimi neredeyse kesin olarak Çin’e yönelik daha agresif bir ticaret politikası izleyecektir. Trump, Çin’de üretilen tüm mallara yüzde 60’lık bir tarife ve 2000 yılından beri sağlanan ayrımcı olmayan, elverişli ticaret şartları ve pazar erişimi sağlayan Çin’in kalıcı normal ticaret ilişkileri statüsünün kaldırılmasını önermiştir. Ayrıca, Biden yönetiminin yalnızca kritik ve gelişen teknolojileri güçlü güvenlik önlemleriyle koruyan “küçük bahçe, yüksek çit” kavramını genişleterek, daha geniş bir teknolojik ayrışmayı mümkün kılmak için açıkça “büyük bahçe, yüksek çit” doktrinini savunmuştur.

Yine de, Trump’ın anlaşma yapma eğilimi göz önüne alındığında, tüketim malları, enerji ve teknoloji konularında Pekin ile ikili anlaşmalar yapmayı seçebilir. Tayvan meselesini diğer alanlarda kaldıraç kazanmak için bir pazarlık unsuru olarak kullanmaya çalışabilir, örneğin, Tayvan’ın kışkırtıcı eylemlerini sınırlama teklifinde bulunarak Pekin’in ticaret konusunda uzlaşmasını sağlamaya çalışabilir. Ancak Çin’in böyle bir anlaşmayı kabul etmesi pek olası değildir ve Trump’ın dış politika danışmanları da buna karşı çıkabilir. Genel olarak, çok taraflılıktan ziyade ikili diplomasiyi tercih ettiği için, Trump müttefikleri ve ortakları Çin’e karşı harekete geçirme konusunda daha az yetenekli olabilir ve Çin’in sıkı stratejik ortağı olan Rusya ile ayrı bir ABD uzlaşması arayabilir.

Harris yönetimi ise, Biden yaklaşımının büyük kısmını korursa, Pekin ile stratejik rekabeti muhtemelen yoğunlaştıracak ve Biden’ın Çin’i dengelemek için Batı ve Asya ülkelerinden oluşan bir koalisyon kurma çabalarını pekiştirecektir. Trump’ın keyfi ve tutarsız politikalarına kıyasla, bu stratejiler muhtemelen daha düzenli ve öngörülebilir olacaktır.

Ancak genel olarak, Çin açısından, yeni bir Trump yönetimi ile bir Harris yönetiminin Çin politikaları stratejik olarak tutarlı olacaktır. Her iki aday da Çin için zorluklar ve dezavantajlar sunacak ve hiçbirinin büyük bir askeri çatışma istemesi veya tüm ekonomik ve toplumsal temasları kesmesi olası görünmemektedir. Bu nedenle, Pekin’in net bir tercihi olması pek olası değildir. Ayrıca, Çin’in ABD ile istikrarlı bir ilişki sürdürmek ve çatışmadan veya büyük kesintilerden kaçınmak için güçlü teşvikleri vardır. Seçim ve ABD-Çin ilişkileri konusundaki siyasi hassasiyetler göz önüne alındığında, herhangi bir Çin müdahalesi muhtemelen geri tepecektir. ABD Seçimleri ve Çin

2024 ABD başkanlık yarışı kızışırken, Pekin’deki yetkililer bu konuda ihtiyatlı ve çekingen açıklamalar yaptılar ve hükümet yetkilileri seçimi “Amerika’nın iç işi” olarak tanımladı. Temmuz ayında düzenlenen bir basın toplantısında, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Jian, Çin’in “ABD’nin başkanlık seçimlerine hiç müdahale etmediğini ve etmeyeceğini” vurguladı. Ancak Lin, Çin hükümetinin “birinin Çin’i mesele haline getirmesine ve Çin’in çıkarlarına zarar vermesine” karşı kararlı bir şekilde karşı olduğunu ve iki ABD partisinin “Çin’i kötülemek için yanlış bilgi yaymaması ve Çin’i bir sorun haline getirmemesi gerektiğini” söyledi. Bu, Pekin’in, en azından retorik olarak, kampanyalar sırasında saldırıya uğrarsa tepki vermek zorunda kalabileceğini işaret ediyor. Deklare edilen müdahalesizlik ilkesine rağmen, Pekin, Çince sosyal medyada sansasyonel, sorumsuz ve kışkırtıcı sesleri susturamayabilir. Bu seslerin bazıları Çin dışında yayımlanmakta olup, belirli dış Çin topluluklarının özel gündemlerini yansıtabilir ve dolayısıyla Çin’in resmi tutumunu temsil ettiği şeklinde yorumlanmamalıdır.

FELAKET DEĞİL İHTİYAT

Washington gibi, Pekin’in de 2024’teki temel kaygısı iç durumudur. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki siyasi kutuplaşma ve değişken seçim sezonunun aksine, Çin Komünist Partisi liderliğinde Çin siyasi olarak istikrarlı ve sosyal olarak uyumlu görünmektedir. Temmuz ortasında, 20. ÇKP Merkez Komitesi, 2024’ün ilk yarısındaki beklentilerin altındaki ekonomik büyüme rakamlarına rağmen, Çin’in ekonomik toparlanmasını olumlu bir şekilde değerlendiren üçüncü genel oturumunu tamamladı ve Çin’in modernleşmesini ilerletmek için kapsamlı reformlar önerdi. Ekonomik kalkınma ve ulusal güvenliği dengelemeye çalışırken, Pekin’in en büyük önceliği kurumsal yapı inşası, özellikle ÇKP liderliğini güçlendirmek ve parti disiplinini uygulamaktır.

Bir yandan, Pekin, ekonomik büyümeyi sürdürmenin iç istikrar için zorunlu olduğunu kabul ediyor ve dış ticaret, yatırım ve teknolojik işbirliğini artırmak için kademeli önlemler alıyor. Bu bağlamda, Amerika Birleşik Devletleri ve Batı’yı düşman haline getirmenin bir avantajı olmadığını görüyor. Öte yandan, Çin hükümeti, Batı’nın ve özellikle Amerika’nın, içerdeki otoritesini ve meşruiyetini baltalamaya yönelik girişimlerine karşı koymak için hiçbir çabadan kaçınmamış ve ekonomik kazançlar uğruna siyasi prensiplerinden ve ulusal güvenliğinden ödün vermemiştir.

Washington ile istikrar arayışında olan Pekin, aynı zamanda ikili ilişkilerde artan türbülansa hazırlık yapmaktadır. Mart 2023’te Xi Jinping, “Amerika Birleşik Devletleri öncülüğündeki Batılı ülkeler, gelişmemizi benzeri görülmemiş ciddi zorluklar yaratarak kapsamlı bir sınırlama, kuşatma ve baskı uyguladılar” dedi. İki ay sonra, yeni Merkez Ulusal Güvenlik Komitesi’nin ilk toplantısında Xi, partiyi “en kötü senaryolara ve aşırı durumlara hazırlıklı olmaya ve büyük rüzgarlar, dalgalı sular ve hatta tehlikeli fırtınaların büyük testine dayanacak şekilde hazır olmaya” çağırdı. Dış ilişkilerde, Pekin hala dünyayı gelişmekte olan ve gelişmiş ülkeler olarak tasvir etmekte ve Küresel Güney’deki nüfuz için rekabet eden Batı ve anti-Batı blokları olarak çerçevelememektedir. ABD Seçimleri ve Çin

Çin, Hong Kong, Tayvan, Tibet, Sincan ve insan hakları gibi konularda içişlerine müdahale olarak gördüğü ABD girişimlerine kesinlikle direnmektedir. Özellikle Tayvan meselesini temel bir öneme sahip olarak görmektedir. Pekin, Tayvan’a karşı önemli bir ihtiyat sergilediğine ve adanın de jure bağımsızlık kazanmasını önlemek için potansiyel politika seçeneklerini henüz tüketmediğine inanıyor. Bu koşullar altında, Çin liderliği, Tayvan ile barışçıl birleşme ve “tek ülke, iki sistem” ilkesine, büyük ve geri dönülmez bir şekilde kışkırtılmadıkça bağlı kalacaktır. Güney Çin Denizi’ndeki Filipinler ile olan toprak anlaşmazlığında Çin, yaklaşımını ölçülü ve kendinden emin olarak görmektedir. ABD ile ticaret ve teknoloji konularındaki gerilimlerinde, Çin, ölçülü karşı eylemlere odaklandığını ve kendi kendine yeterlilik arayışını iki katına çıkarmak zorunda olduğunu düşünmektedir.

Hem Trump hem de Biden yönetimlerinin Çin’e yaklaşımındaki geniş benzerlikler göz önüne alındığında, Pekin, ABD seçimlerinin sonucuna büyük bir ihtiyat ve sınırlı umutla hazırlanmaktadır. Nisan ayında, Xi, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’a “Çin, kendine güvenen, açık, müreffeh ve gelişen bir Amerika Birleşik Devletleri’ni memnuniyetle karşılıyor ve ABD’nin Çin’in gelişimini olumlu bir ışıkta görmesini umuyor” dedi. Ne yazık ki, bir sonraki ABD yönetiminin Çin’in gelişimini olumlu bir şekilde görme olasılığı düşük. Çin, iç gelişimini ve güvenliğini önceliklendirmeye devam ettikçe, ekonomik ve yönetişim modellerini savunurken küresel ticaret ve yatırım için alan korumaya çalışacaktır. Uzun bir süre boyunca, ABD-Çin ilişkilerinin yirmi birinci yüzyılın başındaki derin değişim ve işbirliğine geri dönmesi pek olası görünmemektedir. Ancak bir yakınlaşma mümkün olmasa da, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri, kim Beyaz Saray’da olursa olsun, istikrarı sürdürebilir ve felaketten kaçınabilir.

WANG JISI, Pekin Üniversitesi Uluslararası ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün Kurucu Başkanıdır.

HU RAN, Pekin Üniversitesi Uluslararası ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nde araştırma görevlisidir.

ZHAO JIANWEI, Pekin Üniversitesi Uluslararası ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nde araştırma görevlisidir.

ABD Seçimleri ve Çin

Hamas Lideri Haniye Tahran’da Öldürüldü

Editör
-
0
Hamas Lideri Haniye Tahran’da Öldürüldü

Hamas Lideri Haniye Tahran’da Öldürüldü

Hamas Lideri Tahran’da Suikaste Uğradı

Hamas, lideri İsmail Haniye’in İran’ın Tahran kentinde öldürüldüğünü duyurdu ve Haniye’in ölümünden “İsrail saldırısını” sorumlu tuttu. İran Devrim Muhafızları Ordusu (IRGC) saldırıyı doğrulayarak Haniye ve bir korumasının öldürüldüğünü ve olayın soruşturma altında olduğunu açıkladı. Bu olay, İran’ın Filistinli militan gruplarla ilişkileri ve İsrail ile süregelen çatışması bağlamında önemli sonuçlar doğuracaktır.

İsmail Haniye Kimdir?

İsmail Haniye, Hamas içinde önemli bir figürdü ve grubun siyasi büro başkanı olarak görev yapıyordu. Liderliği, Hamas’ın Gazze’deki etkisini ve İran ile stratejik ittifaklarını sürdürmesinde kritik rol oynadı. Nisan 2024’te, İsrail’in Gazze’nin kuzeyine düzenlediği bir saldırıda Haniye’in üç oğlu, Hazem, Amir ve Muhammed ile birlikte birçok torunu öldürüldü. Saldırı Ramazan Bayramı sırasında gerçekleşmişti.  Hamas Lideri Haniye Tahran’da Öldürüldü

Haniye’in Tahran’da bulunması, Hamas ve İran arasındaki derin bağları vurgulamaktadır. İran, Hamas’a tarihsel olarak mali ve askeri destek sağlamış ve grubu, bölgede İsrail etkisine karşı stratejisinin önemli bir bileşeni olarak görmüştür. Haniye’in İran’ın yeni başkanının yemin törenine katılması, bu ittifakın stratejik önemini daha da ortaya koymaktadır. Hamas Lideri Haniye Tahran’da Öldürüldü

Haniye’in suikastının derhal ve geniş kapsamlı sonuçları olması muhtemeldir:

  1. Gerginliklerin Artması: Olay, İsrail ile İran arasındaki gerginlikleri artırması beklenmektedir. Eğer Hamas’ın iddia ettiği gibi İsrail sorumluysa, bu, İran destekli grupların bölge genelinde misilleme yapmasına yol açabilir.
  2. Hamas İçindeki Dinamikler: Haniye’in ölümü, Hamas içinde bir liderlik boşluğu yaratmaktadır. Bu durum, farklı fraksiyonların kontrol için mücadele etmesine yol açabilir. 
  3. İran’ın Konumu Üzerindeki Etki: Haniye’e Tahran’da yapılan saldırı, İran’ın sınırları içindeki müttefiklerini koruma yeteneği konusunda soru işaretleri yaratmaktadır. Bu durum, İran’ın bölgesel konumunu ve Filistin davasının koruyucusu olarak imajını önemli ölçüde zayıflatabilir.
  4. Bölgesel Jeopolitik: Suikast, Orta Doğu’yu daha da istikrarsızlaştırabilir ve daha geniş jeopolitik manzarayı etkileyebilir. İran ile müttefik diğer militan grupların kararlılığını artırabilir ve Lübnan, Suriye ve Yemen gibi sıcak noktalarda çatışmaların artmasına yol açabilir.
  5. Barış Süreci: Olay, İsrail ile Filistinli fraksiyonlar arasındaki mevcut veya gelecekteki barış müzakerelerini raydan çıkarma olasılığı taşımaktadır. Haniye gibi önemli bir liderin öldürülmesi, güvensizliği derinleştirir ve diyaloğu daha da zorlaştırır.
  6. İran-İsrail Vekalet Savaşı: Olay, İran ile İsrail arasındaki devam eden vekalet savaşını vurgulamaktadır. Bu suikast, daha doğrudan bir çatışmanın veya bir dizi misilleme saldırısının habercisi olabilir ve vekalet savaşını daha da tırmandırabilir.

İsmail Haniye’in öldürülmesi, Orta Doğu jeopolitiğinde önemli bir gelişme olup, bölge için kısa ve uzun vadeli sonuçlar doğuracaktır. Soruşturma devam ederken, İran, İsrail ve çeşitli Filistinli fraksiyonlar da dahil olmak üzere önemli paydaşların tepkileri, bu değişken çatışmanın gelecekteki yönünü şekillendirmede kritik olacaktır. Olay, bölgenin siyasi manzarasının kırılganlığını ve onu tanımlayan karmaşık ittifaklar ve düşmanlıklar ağını ortaya koymaktadır.

Kaynakça

  1. Reuters. (2024, 31 Temmuz). Hamas chief Ismail Haniyeh killed in Iran, Hamas says in statement.
  2. Iran International. (2024, 31 Temmuz). Hamas leader Ismail Haniyeh assassinated in Tehran.
  3. Press TV. (2024, 31 Temmuz). Hamas leader Ismail Haniyeh assassinated in Tehran.
  4. Al Jazeera. (2024, 10 Nisan). Israeli forces kill three children of Hamas leader Ismail Haniyeh in Gaza.

Hamas Lideri Haniye Tahran’da Öldürüldü

Pekin’de Filistin Uzlaşı Anlaşması

Editör
-
0
Pekin’de Filistin Uzlaşı Anlaşması

Filistin Uzlaşı Anlaşması Şaşırtıcı bir diplomatik gelişme, rakip Filistinli gruplar Hamas ve El Fetih, uzun süredir devam eden bölünmelerini sona erdirmek ve Filistin birliğini güçlendirmek amacıyla Pekin’de bir anlaşma imzaladı. Çin’in aracılık ettiği bu anlaşma, Filistin siyasi uyumunu ve hedeflerini zayıflatan 17 yıllık güç mücadelesini uzlaştırma yönünde önemli bir girişim olarak görülüyor. Filistin Uzlaşı Anlaşması

Anlaşmanın Detayları

Hem CNN hem de Reuters’in haberlerine göre, Pekin Deklarasyonu, 14 Filistinli fraksiyonun katılımıyla gerçekleştirilen uzlaşı görüşmelerinin ardından imzalandı. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, anlaşmanın bu fraksiyonları Filistin halkının tek meşru temsilcisi olarak tanınan Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) altında birleştirmeye adandığını vurguladı. Gazze’nin ve Filistin topraklarının savaş sonrası yönetimine odaklanan geçici bir ulusal uzlaşı hükümetinin kurulması planlanıyor. Filistin Uzlaşı Anlaşması

Ancak, FKÖ’nün bir parçası olmayan Hamas’ın bu düzenlemedeki rolü konusunda belirsizlikler mevcut. Bu belirsizlik, özellikle Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırısının ardından Gazze’de devam eden İsrail askeri operasyonları ve Hamas’ı dağıtma vaatleri göz önüne alındığında, anlaşmanın uygulanabilirliği ve pratik etkisi konusunda soru işaretleri yaratıyor. Filistin Uzlaşı Anlaşması

Çin’in Rolü ve Motivasyonları

Çin’in bu anlaşmaya aracılık etmesi, Orta Doğu’daki jeopolitik etkisini artırma stratejisinin bir parçasıdır. Çin, Filistin devletini savunarak ve uluslararası barış konferansları düzenleyerek potansiyel bir barış aracısı olarak kendini konumlandırıyor. Bu diplomatik hamle, Çin’in Suudi Arabistan ile İran arasında bir yakınlaşmayı kolaylaştırmasından sonra geliyor ve ABD’nin bölgedeki hakimiyetine meydan okuma amacını taşıdığını gösteriyor.

Tepkiler ve Sonuçlar

Bu anlaşmaya verilen tepkiler karışık olmuştur. Üst düzey Hamas yetkilisi Hussam Badran, ulusal birlik hükümetinin dış müdahalelere karşı koruyucu bir önlem olarak ve Filistin işlerini yönetmek için önemli olduğunu vurguladı. Buna karşılık, İsrailli yetkililer, özellikle savaş sonrası Hamas’ın herhangi bir rolüne karşı sert bir muhalefet gösterdiler. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Dışişleri Bakanı İsrail Katz, bu konuda güçlü itirazlarını dile getirdiler. Filistin Uzlaşı Anlaşması

Anlaşmanın etkinliği belirsizliğini koruyor; Mısır ve diğer Arap ülkeleri tarafından aracılık edilen önceki uzlaşı çabalarının başarısızlığı göz önüne alındığında, bu girişim de önemli zorluklarla karşı karşıya. ABD, İsrail ve Britanya’dan gelen uluslararası direniş, bu birlik hükümetinin uygulanabilirliği önünde önemli engeller oluşturuyor. Filistin Uzlaşı Anlaşması

Sonuç

Pekin Deklarasyonu, Çin’in Filistinli fraksiyonlar arasındaki karmaşık ve köklü bölünmeleri aracılık etme konusundaki dikkate değer bir diplomatik çabasını temsil ediyor. Anlaşma, sembolik bir değer taşısa da, pratik etkisi ve sürdürülebilirliği, önemli jeopolitik ve sahadaki zorluklar karşısında belirsizliğini koruyor. Bu girişimin başarısı, büyük ölçüde Filistinli fraksiyonların işbirliği yapma isteğine ve uluslararası toplumun bu gelişen duruma vereceği tepkiye bağlı olacaktır. Filistin Uzlaşı Anlaşması

Kaynakça

  • McCarthy, S., Yee, I., & Salman, A. (2024, Temmuz 23). Hamas ve El Fetih, Pekin’de bölünmelerini ‘sonlandıran’ anlaşmayı imzaladı, Çin açıklıyor. CNN. Haber Linki
  • Chen, L., & Al-Mughrabi, N. (2024, Temmuz 23). Filistinli fraksiyonlar birlik hükümeti kurmayı kabul etti. Reuters. Haber Linki

Biden’ın Çekilmesi Amerikan Dış Politikası İçin Ne Anlama Geliyor?

Editör
-
0
Biden’ın Çekilmesi Amerikan Dış Politikası İçin Ne Anlama Geliyor?

Haftalar süren yoğun spekülasyonların ardından dün, 21 Temmuz’da, ABD Başkanı Joe Biden, 2024 Kasım başkanlık seçimlerinde aday olmayacağını ve yerine Başkan Yardımcısı Kamala Harris’i destekleyeceğini duyurdu. Jeopolitik belirsizliğin hüküm sürdüğü bir dönemde gelen bu karar, Biden’ın görev süresinin geri kalanı için Amerikan dış politikası üzerinde büyük etkiler yaratabilir.

Foreign Affairs’in kıdemli editörü Hugh Eakin, Biden’ın kararı ve ABD Dış Politikası üzerindeki olası etkilerini Columbia Üniversitesi Küresel Politika Enstitüsü’nden araştırmacı, Timothy Naftali ile konuştu.

Q: Biden, tarihi duyurusunda, ülkenin ve partisinin çıkarları doğrultusunda “kalan görev süresi boyunca başkanlık görevlerini yerine getirmeye odaklanmasının” en iyisi olduğunu söyledi. Bunun ne kadar kolay olacağını merak ediyorum. Dünya, sadece düşmanlar değil, aynı zamanda ortaklar ve müttefikler de dahil olmak üzere, onu ‘topal ördek’ olarak mı görecek?

Aslında Başkan Biden’ın bugünkü çok zor kararının, Amerika’nın Ukrayna’ya olan bağlılığını ve dünyanın diğer bölgelerini istikrara kavuşturmayı yeniden canlandırdığını düşünüyorum.

Liderler gücü her zaman değişken olarak görür. Ve tartışmanın üzerinden üç hafta geçtikten sonra, Biden yönetimi muhtemelen dünyanın ABD’nin gücüne daha şüpheci baktığını fark etti; çünkü eski Başkan Donald Trump’ın bu sonbaharda yapılacak seçimde Joe Biden’ı yenmesi daha olası görünüyordu. Sonuç olarak, ülkeler Biden’ın Beyaz Saray’da olmadığı bir uluslararası siyasi ortamla nasıl başa çıkacaklarını şimdiden hesaplamaya başlamışlardı.

Ancak şimdi bir Demokrat’ın Kasım’da kazanma şansı daha yüksek. Dolayısıyla, en azından şu an için, yabancı liderlerin Biden’ın ekibinden bir üyenin veya Demokrat Parti’den bir başkasının ABD’yi yöneteceğini ciddiye almaları gerekiyor, bu da Ukrayna’ya destek gibi konularda güvenebilecekleri anlamına geliyor. Bu parlaklığın bir kısmı Kasım başından sonra kaybolabilir. Ancak Demokratların artık kaybetme olasılığı daha düşük olduğundan, yabancı liderlerin, özellikle Amerikan düşmanlarının, Biden yönetimine bakışlarını etkileyecektir.

Dolayısıyla, Trump’ın muhtemel bir zaferinin ABD hakkındaki uluslararası hesaplamalarda zaten yer aldığı ölçüde, Biden’ın duyurusu çok farklı bir değerlendirmeyi zorunlu kılıyor.

Burada başka bir şeyin altı çizilmelidir. 1950’lerin başlarından beri, uluslararasıcı General Dwight Eisenhower’ın izolasyonist Senatör Robert Taft’a karşı Cumhuriyetçi Parti’nin ruhunu kazandığı zamandan beri, iki parti Amerika’nın uluslararası ilişkilerdeki yeri konusunda bu kadar temel farklı dünya görüşleri sunmamıştı. 1952’den bu yana, her iki parti de uluslararasıcı bir bakış açısına sahipti. Başkan Trump ilk döneminde bir istisna oldu, ancak liderlik ettiği Cumhuriyetçi Parti bu konuda bölünmüş durumdaydı.

Son Cumhuriyetçi kongrenin de gösterdiği gibi, Trump şimdi partiyi tamamen kendi imajına göre yeniden şekillendirdi. Örneğin, Senatör J. D. Vance’i aday arkadaşı olarak seçmesi, farklı bakış açılarını köprülemek için bir çabayı temsil etmiyor, Trumpizmin pekiştirilmesini temsil ediyor. Dolayısıyla, yeniden iktidara gelirse—Beyaz Saray’ı geri alırsa ve Cumhuriyetçiler Meclis’i elinde tutup Senato’yu yeniden kazanırsa—yabancı liderler, dostlar ve düşmanlar, çok daha izolasyonist bir Amerika bekleyebilirler. Şimdi uluslararasıcı partinin kazanma şansının artması, yabancı liderlerin hesaplamalarını zorunlu olarak değiştirecektir. [Rusya Devlet Başkanı] Vladimir Putin artık Avrupa’nın istikrarına ve Ukrayna’nın egemenliğine olan Amerikan bağlılığını aşabileceğinden emin olamaz.

Ancak düşmanlar meselesinde, Amerika Birleşik Devletleri şu anda Avrupa ve Orta Doğu’da iki büyük savaşta yakından yer almakta ve Asya ve diğer yerlerde karmaşık sorunlarla ilgilenmektedir. Bu duyuru tehlikeli bir zamanda mı geldi?

Evet. Bir büyük gücün ulusal stratejisinin bu kadar sorgulandığı ve bir seçimin ülkenin ya da en azından liderlik sınıfının ulusal çıkar tanımını değiştirebileceği bir an tehlikelidir. Ve bu özellikle uluslararası sistem için tehlikelidir, çünkü söz konusu ülke bir süpergüçtür. Bu durum, her liderin siyasi hesaplamalarına bir belirsizlik getirir. Bir seçimin, bir ulusun güç elitinin ulusal çıkarını nasıl tanımladığına karar vermesi çok nadirdir. Ve bunun bir büyük güç için olması neredeyse duyulmamış bir durumdur.

Soğuk Savaş döneminde, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki iki parti, Soğuk Savaş’ı hangi yollarla savaşacakları konusunda, özellikle Vietnam ve Vietnam sonrası dönemde farklı görüşlere sahipti. Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nin kararlı bir düşmanla karşı karşıya olduğu ve ulusal güvenliğin bölgesel ve uluslararası istikrarı savunma, koruma ve teşvik etme rolünü oynamayı gerektirdiği konusunda hemfikirlerdi. Bu fikir birliği artık iki parti arasında yok.

Başkan Lyndon Johnson’ın Mart 1968’de tekrar aday olmayacağını açıkladığı zamanki duruma doğal olarak karşılaştırmalar yapılıyor. Ve birçok kişi Biden’ın kararının çok daha geç, Temmuz sonlarında geldiğini belirtti. Ancak dış politika açısından bakıldığında, aslında erken gibi görünüyor: hala başkanlığın altı ayı var. Biden bu süre zarfında neler yapabilir?

Başkan Biden, dünyadaki Amerikan müttefiklerine yardımcı olan yüzeyin altındaki sistemlerin devamını sağlayabilir. Trump seçilirse, örneğin sadece Ukrayna ile değil, aynı zamanda NATO müttefikleri ve Doğu Asya’daki müttefiklerle de istihbarat işbirliğinin ne olacağını bilmiyoruz. Dünya genelinde özgürlük yanlısı müttefiklere yardımcı olmak için ordumuzun yaptığı eğitimlerin ne olacağını bilmiyoruz.

Tüm bu süreçler, çok fazla dikkat çekmese de, dünyanın istikrarı için önemlidir. Ve genellikle Kongre’nin özel yasalarına ihtiyaç duymazlar; sadece Oval Ofis’te istikrarlı bir merkeze ihtiyaç duyarlar ve [Biden yönetiminde] bu garanti altına alınmıştır. Düşmanlar, bu faaliyetlerin devamına çok duyarlıdır. Amerika’nın bu günlük faaliyetleri genellikle onlar için en rahatsız edici ve müttefiklerimiz için en rahatlatıcı olanlardır. Uluslararası sorunları çözmek nadiren kolaydır, ancak yönetilebilirler ve Amerikan dış güvenlik politika yapıcılarının her gün etkin olabilmek için yapmaları gereken “bahçıvanlık” budur.

Ve bu bahçıvanlık devam edebilir. Başkanın görevdeyken Amerikan uluslararasıcılığına odaklanması, Amerikan müttefikleri için iyi bir şeydir. Onlara, ABD’nin 20 Ocak’a kadar neler bekleyebilecekleri konusunda bir öngörü kapasitesi verir. Ve Amerikan düşmanları için bu korkunç bir şeydir, çünkü ABD’nin kendileriyle paylaşmadıkları amaçları desteklemek için birçok Amerikan faaliyetlerine katlanmak zorunda kalacaklarını bilirler.

Biden’ın genel karnesi hakkında ne düşünüyorsunuz? Kaçınılmaz olarak, Obama yönetiminin sonundaki olaylar ve Trump’ın birçok büyük Obama politika girişimini geri almaya çalışarak göreve gelmesi akla geliyor. Biden, kendi başarılarını Trump’a karşı koruyabilecek mi?

Kenara çekilerek, Biden şu anda Amerika Birleşik Devletleri’ni ulusal güvenlik açısından Trump’a karşı korumak için yapabileceği en önemli şeyi yapıyor. Yüksek Mahkeme’nin de hatırlattığı gibi, ABD başkanının dış politikayı yönlendirme konusunda büyük bir yetkisi vardır. Bu nedenle, bir sonraki başkanın seçimi çok önemlidir. Trump, nihai Demokrat adayı yenmiş olsa bile, Biden’ın dış politika başarıları tamamen kaybolmayabilir. Trump, Meclis’i de elinde tutar ve Senato’yu kazanırsa, Ukrayna’yı Kremlin’deki kurda kurban vermek ve Amerikan faaliyetlerini dramatik şekilde geri çekmek için büyük bir dirençle karşılaşabiliriz.

Dolayısıyla, uluslararası itibarımızı Trump’tan korumak, Amerikan halkının iki Kongre evini yönetmek için hangi partiyi seçtiğine bağlı olacaktır. Eğer Demokratlar Meclis’i kontrol ederse, Trump’ın Ukrayna’ya desteği kapatma çabalarını zorlaştıracaktır. Trump bir tasarıyı veto edebilir, ancak bu vetoyu geçersiz kılmak için oylar olabilir. Hala Ukrayna’ya yardım oylamak isteyen Cumhuriyetçi senatörler ve Cumhuriyetçi Meclis üyeleri olacaktır. Bu yüzden, Demokratlar Meclis’i kontrol ederse, Kongre Trump’ın Beyaz Saray’da olmasına rağmen Ukrayna ve İsrail için yardım paketleri geçirebilir.

Bu kararın sonucu olarak, Biden gerçekten de zamanlama ve belirli bir son nokta olduğu göz önüne alındığında, mirasını şekillendirme şansına sahip mi? Başkanların bu son aylarda neler yaptıklarına dair yararlı tarihi benzerlikler var mı?

Bu yeni dönemin nasıl başladığı nedeniyle, bu alışılmadık bir geç dönem başkanlığı olacak. 1968’de Johnson, mirasını güçlendirmek ve Amerika Birleşik Devletleri’nin refahını artırmak için iki çok zor kararı birleştirmeye çalıştı. Mart 1968’de aday olmayacağını açıkladığında, Vietnam Savaşı‘ndan çıkış yolu bulma konusundaki ciddi taahhüdünü de duyurdu. Bu şekilde, geç başkanlığını bir dış politika konusuna adamış olduğunu açıkça belirtti.

Biden, kalan görev süresini Orta Doğu’da benzer bir şey yapma fırsatı olarak görebilir. Ancak Orta Doğu’daki mevcut kriz, Vietnam’daki ABD politika başarısızlığına pek benzemez. ABD, İsrail’in Hamas ile savaşında doğrudan bir savaşçı değildir. Bir müttefik, İsrail, aracılığıyla çalışmak zorundadır. Dolayısıyla, Johnson’ın Vietnam Savaşı’ndan diplomatik bir çıkış yolu ararken dünyaya, özellikle Hanoi, Moskova ve Pekin’e, “Beni ciddiye alın” “Artık siyaset oynamıyorum. Siyasetten çıktım.” demesine benzer bir durum yoktur.  Biden için doğrudan bir paralellik görmüyorum ve bu normaldir.

Tarih bize yankılar sağlar, ancak nadiren kendini tekrar eder; her davanın koşulları neredeyse her zaman çok farklıdır, ancak ortaya çıkardıkları ikilemler benzer görünebilir. İnsanlar, siyasi kültür—bunlar benzer olabilir, bireyler benzer olabilir. Ancak tarih bir kristal küre değildir. Biden’ın kararının kendine has unsurları vardır ve bunlar takdir edilmelidir—ve bundan sonra ne olacağına karar vermeye çalışırken bir miktar tevazu kaynağı olmalıdır.

Tarihi bir perspektiften bakıldığında, bu kararın ve nasıl gerçekleştiğinin özellikle çarpıcı bir yanı var mı?

Wilmington’da [Başkanın ailesinin evinde olduğu, COVID nedeniyle izole olduğu ve ne yapacağına karar vermeye çalıştığı Delaware] devam eden tartışmaları uzaktan takip etmeye çalışırken, Biden’ın kısmen talihsiz bir Amerikan geleneğinin tutsağı olduğunu düşünüyorum. Bu, sadece ikinci bir dönem kazanarak ABD başkanının doğrulandığı fikridir. 1840’larda James K. Polk, sadece bir dönemlik, çok önemli bir dönem aradığını açıkça belirtmişti. Ancak modern başkanlar, yeniden seçimlerini ilk dönemlerinin bir referandumu olarak görmüşlerdir; oysa kampanya, ikinci bir dönemde sunacakları şeylerin bir testi olarak daha iyi kullanılabilir.

Başkanların sadece bir dönem hizmet ederek tarihte büyüklüğe ulaşmalarına izin verilmelidir. An ve birey birleşebilir ve o an sadece dört yıl sürebilir. George H. W. Bush iyi bir örnektir. Soğuk Savaş’ın sonunu ve ardından gelen ilk yılları yönetmek için son derece nitelikliydi ve doğru araçlara sahipti. Ancak sadece bir dönemlik başkan olmak istemiyordu. Sonuç olarak, 1992’de yenildiğinde, çok önemli olan bir döneme sahip olmasına rağmen, başkan olarak başarısız olmuş gibi hissederek görevden ayrıldı. Gerald Ford da başka bir mükemmel bir dönemlik başkandı.

Biden’ın bir dönemlik başkanlığı çok olumlu bir şekilde değerlendirilmeye mahkumdur. Ne kadar olumlu olacağı, Kamala Harris olsun ya da olmasın, Kasım ayında bir Demokratik halefin seçilip seçilmediğine bağlı olacaktır. Ancak mirasının tamamı Kasım ayında bir Demokrat zaferine bağlı değildir. Bizi Trumpian kaostan çıkardı. Amerika’nın dünyadaki rolünü yeniden inşa etti, müttefiklerin güvenini yeniden inşa etti. Düşmanları, ulaşmak istedikleri hedeflerden uzaklaştırdı. FDR veya LBJ’nin sahip olduğu büyük çoğunluklar olmadan, Kongre ile ustaca bir dokunuşla sosyal güvenlik ağını derinleştirdi, iklim değişikliği sorununa Amerikan işlerini feda etmeden teknolojiyi getirdi ve Amerikan altyapısına nesiller boyu süren bir taahhüt verdi.

Özetle, başkanlık dönemi başarılı bir şekilde sonuçlanmıştır. Ne yazık ki, Trump’ın Beyaz Saray’a geri dönmesini engelleyebilecek tek kişinin kendisi olduğunu düşündü ve yeniden seçilmeyi aradı. Ancak ne yazık ki, yeterince enerjisi yoktu. Kendi bedeni, o anın geçtiğini belirledi. Umarım zamanla, dönemin farklı bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini görür, tıpkı George H. W. Bush’un yaptığı gibi, olağanüstü başarılı ve ülkemiz için bir nimet olarak görür.

 

Joe Biden Adaylıktan Çekildi: Demokratların Adayı Kim Olacak?

Editör
-
0
Joe Biden Adaylıktan Çekildi: Demokratların Adayı Kim Olacak?

Biden Adaylıktan Çekildi

Başkan Joe Biden’ın 21 Temmuz 2024’te X üzerinden paylaştığı açıklama ile 2024 başkanlık yarışından çekilme kararını ilan etti. Bu kararı ve Başkan Yardımcısı Kamala Harris’i desteklemesi, Demokrat Parti içinde dönüştürücü bir dönemi başlatıyor. Biden’ın kararı, Barack Obama’nın yorumları, potansiyel adaylar ve önümüzdeki sürece göz atacak olursak: 

Joe Biden’ın Açıklaması

Açıklamasında Başkan Biden, başkanlık görevlerine odaklanma niyetini ve Kamala Harris’i desteklediğini vurguladı. Harris’i 2020’de Başkan Yardımcısı olarak seçmenin “verdiği en iyi karar” olduğunu belirtti ve Demokrat Parti’yi Trump’ı yenmek için Harris etrafında birleşmeye çağırdı.

Barack Obama’nın Yorumları

Eski Başkan Barack Obama, Medium’da yayınladığı yazısında Biden’ı Amerika’nın en önemli başkanlarından biri olarak övdü. Obama, Biden’ın başarılarını vurgularken Biden’ın vatanseverliğini ve ülkenin çıkarlarına olan bağlılığını öne çıkardı ve Biden’ın çekilme kararının özverili bir adım olduğunu belirtti.

Potansiyel Adaylar

Biden’ın Harris’e desteğine rağmen, Demokrat Parti zorlu bir ön seçim süreciyle karşı karşıya. Demokrat Ulusal Komite (DNC), 19-22 Ağustos 2024 tarihleri arasında Chicago’da yapılacak ve delegeler partinin adayını resmi olarak belirleyecek. İşte bazı önemli potansiyel adaylar:

1. Kamala Harris

  • Güçlü Yanlar: Mevcut Başkan Yardımcısı olarak Harris’in önemli bir tanınırlığı ve siyasi deneyimi var. Gavin Newsom ve Amy Klobuchar gibi kilit figürlerden destek aldı.
  • Zorluklar: Harris, özellikle önemli eyaletlerde anketlerde zorlanıyor. CBS News anketi, GOP adayı Donald Trump’ın Harris’e karşı önde olduğunu gösteriyor ve bu da zorlu bir süreç olacağını gösteriyor.

2. Michelle Obama

  • Güçlü Yanlar: Eski First Lady olarak Michelle Obama, geniş bir popülariteye ve saygıya sahip. Halk arasında sevilen biri ve çeşitli sosyal adalet konularında güçlü bir savunucu olarak biliniyor.
  • Zorluklar: Michelle Obama, daha önce siyasi bir pozisyona aday olmayacağını belirtmişti. Ancak mevcut siyasi iklimde, Demokrat Parti’den gelen baskılar ve destekler onu fikrini değiştirmeye itebilir.

3. Gavin Newsom

  • Güçlü Yanlar: Kaliforniya valisi olarak geniş bir liberal tabanı ve ulusal profili var. En kalabalık eyaleti yönetmesi ona önemli bir yürütme deneyimi sağlıyor.
  • Zorluklar: Newsom, aday olma konusunda isteksizlik gösterdi ve Harris’i destekledi. Liberal duruşu genel seçimlerde bir dezavantaj olabilir.

4. Gretchen Whitmer

  • Güçlü Yanlar: Michigan’daki başarılı yönetimi ve kürtaj haklarına yönelik güçlü duruşu onu güçlü bir aday yapıyor.
  • Zorluklar: Whitmer, mevcut rolünü sürdüreceğini belirtti, ancak adı hala tartışılıyor.

5. Joe Manchin

  • Güçlü Yanlar: Manchin’in ılımlı duruşu, merkez ve bağımsız seçmenlere hitap edebilir.
  • Zorluklar: Son zamanlarda Demokrat Parti’den ayrılması ve yaşı adaylığını zorlaştırabilir.

6. Pete Buttigieg

  • Güçlü Yanlar: Buttigieg, hem Demokrat hem de Cumhuriyetçi seçmenlerle bağlantı kurabilmesi ve önceki başkanlık yarışı deneyimi ile dikkat çekiyor.
  • Zorluklar: Diğer adaylara kıyasla nispeten genç yaşı ve sınırlı yürütme deneyimi dezavantaj olarak görülebilir.

Önümüzdeki Süreç

Demokratik Ulusal Komite (DNC), yeni adayın belirlenmesi sürecini yönetecek. DNC Başkanı Jaime Harrison, şeffaf ve düzenli bir sürecin gerekliliğini vurguladı. Kongredeki delegeler nihai olarak adayı belirleyecek ve süper çoğunluğun hızla bir aday etrafında birleşmesi bekleniyor.

Önemli Tarihler

  • 19-22 Ağustos 2024: Chicago’da Demokratik Ulusal Kongre.
  • 3,979 delege: Demokratik ön seçimde toplam delege sayısı.
  • 1,991 delege: Adaylığı garantilemek için gereken delege sayısı.

Destekler ve Parti Birliği

Destekler, ön seçim sürecinde kritik bir rol oynuyor. Kamala Harris, Gavin Newsom, Amy Klobuchar ve birkaç vali gibi etkili Demokratlardan önemli destekler aldı. Bu destekler, partinin birleşmesini sağlamak ve Cumhuriyetçi adaya karşı güçlü bir cephe oluşturmak açısından hayati önem taşıyor.

Sonuç

Başkan Biden’ın çekilme kararı ve Kamala Harris’i desteklemesi, Demokrat Parti için önemli bir dönüm noktasıdır. Ön seçim süreci, partinin etkin bir şekilde birleşip birleşemeyeceğini ve Cumhuriyetçi adaya karşı etkili bir aday çıkarıp çıkaramayacağını test edecektir. Önümüzdeki günlerde alınacak stratejik kararlar ve destekler, 2024 başkanlık yarışını şekillendirmede kritik rol oynayacaktır. 

Trump Saldırısı Üzerine Robert Lieberman’la Söyleşi

Editör
-
0
Trump Saldırısı Üzerine Robert Lieberman’la Söyleşi

Trump Saldırısı Eski ABD Başkanı Donald Trump’a 13 Temmuz’da yapılan suikast girişimi, 40 yılı aşkın süredir bir ABD başkanının veya eski başkanının vurulduğu ilk olay oldu. Saldırganın motivasyonu henüz net değil, ancak bu saldırı, Amerika Birleşik Devletleri genelinde yüksek siyasi gerilimin olduğu bir dönemde gerçekleşti ve bu gerilimi daha da artırdı.

Trump Saldırısı Bu olayın hem başkanlık kampanyası hem de Amerika Birleşik Devletleri’nin geleceği için ne anlama geldiğini anlamak için, Foreign Affairs kıdemli editörü Daniel Block, Pazar akşamı Johns Hopkins Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Robert Lieberman ile görüştü. Lieberman, siyaset bilimci Suzanne Mettler ile birlikte bu dergide 2020’de yazdığı bir makalede, “Tarih, Amerikan demokrasisinin her zaman savunmasız olduğunu gösteriyor,” demişti. Trump’ın ayrıştırıcı başkanlığı, COVID-19 pandemisi ve George Floyd’un öldürülmesiyle tetiklenen huzursuzluk tarafından sarsılan ABD için “ülke daha önce böyle bir sınavla karşılaşmamıştı,” diye yazmışlardı. Şimdi, ülke başka bir sınavla karşı karşıya.

Son 24 saatte ABD tarihinin belirli bir dönemi veya olayı hakkında düşündünüz mü?

Düşündüğüm şey, siyasi suikastların olduğu ve bir görevdeki başkanın zorluklarla karşılaştığı 1968 yılı. ABD Başkanı Lyndon B. Johnson, Chicago’daki Demokrat Parti kongresine kadar görevden çekilme kararı aldı ve bu kongre çalkantılıydı. Şimdi yine, siyasi şiddet tehdidi altında çalkantılı bir başkanlık kampanyası yaşıyoruz.

1968’den çıkarabileceğimiz ana dersler neler?

Unutmamamız gereken bir şey, 1968’in Demokrat Parti için iyi geçmediği. Başkan Yardımcısı Hubert Humphrey, Johnson’ın halefi olarak atandı ve seçimi kaybetti. Kazanan Richard Nixon, o anda ülkenin ihtiyaç duyduğu sakinleştirici, birleştirici figür değildi. Trump’ın da bu seçimi kazanması durumunda o figür olmayacağı kesin.

Herhangi bir önemli fark var mı? Trump Saldırısı

1968’de ülke bugün olduğundan çok daha az kutuplaşmıştı. Paralellik burada kırılmaya başlıyor. Trump’ın vurulması, kutuplaşmanın o kadar yoğun olduğu bir anda gerçekleşti ki bu oldukça endişe verici, çünkü kutuplaşma çok aşırı hale geldiğinde, artık seçimsel rakipler arasında bir oyun olmaktan çıkar. Bunun yerine, insanlar diğer tarafın kazanmasının değerlerine ve ülkenin varlığına tehdit oluşturduğuna inandıkları ölümcül bir savaşa dönüşür. Bu tür kutuplaşmış siyasetten ciddi şiddete geçmek o kadar da uzak bir adım değildir.

1968 yılı iyi bir örnek. ABD’nin demokratik krizlerle karşılaştığı diğer anlar da olmuştur, 1798’deki başkanlık kampanyası, İç Savaş ve Watergate gibi. Bu olayları ne gibi güçler getirdi ve bugün nasıl işliyorlar?

Demokratik krizlere neden olan dört özellik vardır. Birincisi, siyasi kutuplaşma; ikincisi, siyasi topluluğa kimin ait olduğu konusunda çatışma; üçüncüsü, yüksek ve artan ekonomik eşitsizlik; ve dördüncüsü, aşırı yürütme gücü. Bu güçlerden en az biri, ABD tarihindeki her demokratik kargaşa anında mevcuttu. Son dört yılı farklı kılan şey, bu güçlerin hepsinin mevcut olması. Trump’ın yükselişine katkıda bulundular ve 6 Ocak’ta Capitol binasının basılması gibi bir olaya karşı ülkenin savunmasız olmasının sebeplerindendi. Maalesef, her böyle olay ülkenin demokrasisini daha da zayıflatıyor. Bu, Trump’ın vurulmasını olduğundan daha tehlikeli ve kışkırtıcı hale getiriyor.

Kutuplaşma çok aşırı hale geldiğinde, ölümcül bir savaşa dönüşür.

Daha fazla şiddet olasılığına gelince, en büyük riskler nelerdir? İşler ne kadar kontrolsüz hale gelebilir?

Spekülasyon yapmak zor. Trump’ın seçim hilesi söylemleri arasında, 6 Ocak’ın geleceğini kimse pek öngörmemişti. Ancak Trump destekçilerinin silahlı olduğunu ve bu tür militarist bir siyaset tarzını benimsediklerini biliyoruz. Bu yüzden Trump ve ekibinin bu olayı kışkırtıcı bir şekilde konuşmaya başlamasından korkuyorum; bu durum sadece ara sıra saldırılara değil, daha kolektif ve organize şiddet biçimlerine yol açabilir. Trump Saldırısı

Bu olayın başkanlık kampanyasının geri kalanını nasıl etkileyeceğini düşünüyorsunuz? Trump nasıl tepki verebilir?

Trump, şiddeti kucaklamaktan veya kutlamaktan hiç kaçınmamıştır. Charlottesville yorumlarını düşünün. 6 Ocak’taki söylemleri düşünün; öncesinde, sırasında ve sonrasında. Siyasi rakipleri hakkında insanlık dışı bir dil kullanıyor. Bu olayı takipçileri arasında şiddeti daha da körüklemek için kullanmasından gerçekten korkuyorum.

Bazı Trump vekillerinin, saldırının Başkan Joe Biden’ın siyasi söylemleri tarafından kışkırtıldığı fikrini ileri sürdüklerini gördük. Biden’ın Trump’ın tehlikeli olduğunu, zaferinin Amerikan demokrasisine darbe olacağını ileri sürdüğünü belirtiyorlar. Bu kampanya söylemlerinin saldırıyı tetiklemiş olabileceğini ima etmeye çalışıyorlar. Trump ve ekibinin bu mesajı yaymaya devam edeceğinden gerçekten endişeleniyorum. Bu mesaj, zaten öfkeli ve silahlı bir kitle arasında yayıldıkça, saldırı riskleri daha da artar. Trump Saldırısı

Biden yönetiminin bu olaya nasıl tepki vermesi gerektiğini düşünüyorsunuz?

Başkan Biden şimdiye kadar doğru olanı yaptı, yani bu eylemi kınadı. Zarar görenler için—ki Donald Trump da bunlar arasında ve Biden’ın Trump’a özel bir sevgisi olmadığını biliyoruz—başsağlığı dileklerinde bulundu. Birlik çağrısında bulunmaya çalışıyor.

Ancak Biden burada biraz geri adım atıyor, çünkü saldırı Trump ve destekçileri için bir savaş çığlığına dönüşüyor. Ve başkanın bu anlarda başkanlık ve devlet adamlığı görüntüsü vermesi gerekiyor, bu da onu retorik olarak asimetrik bir dezavantaja sokuyor.

Konuşmaları yine de ülkeyi iyileştirebilir mi?

Biden kampanyası ve Beyaz Saray’ın, öfke ve öfkeyi biraz yatıştıracak bir yol bulmasını umuyorum. Ancak Biden’ın Robert F. Kennedy gibi bir retorik yeteneğe sahip olmadığı için endişeliyim. King’in 1968’deki suikastından sonra, Kennedy ayağa kalkıp neredeyse doğaçlama olarak, birlik, sükunet ve bu korkunç olaydan olumlu bir şey çıkması çağrısında bulunan oldukça tanınmış bir konuşma yaptı. Biden, böyle bir yeteneği varsa bile, artık yok. Özellikle kampanyanın son birkaç haftasındaki olaylar göz önüne alındığında, Biden’ı gerçekten ülkeyi harekete geçirecek figür olarak görmek zor. Trump Saldırısı

Ülkenin nasıl toparlanabileceğine dair iyimser bir emsal var mı? Amerikan demokrasisinin bu krizi atlatması için ne olması gerekiyor?

Suikast, Trump ve destekçileri için bir savaş çığlığına dönüşüyor. En iyimser senaryo, siyasi şiddetle yüzleşmenin daha fazla birliğe yol açacağı bir tür hesaplaşma olabilir. Başkan Ronald Reagan’ın 1981’de vurulmasının ardından haftalarca, onay oranı tüm başkanlığı boyunca ulaşacağı en yüksek noktaya çıktı ve iyileşmesinden döndüğünde, siyasi rakipleri tarafından bile cömertlikle karşılandı. Ancak bugün siyasi şiddete karşı ülkenin birleşmesi için her iki tarafın da bir ölçüde itidal göstermesi gerekecek. İşleyen güçler göz önüne alındığında bunun kartlarda olup olmadığından emin değilim. Trump Saldırısı

Suikast, Yüksek Mahkeme’nin başkanlara görevde yaptıkları eylemlerden geniş bir bağışıklık tanıyan kararı sonrasında gerçekleşti. Trump gerçekten kazanırsa, bu olay planlarını genişletebilir veya nasıl yöneteceğini yeniden şekillendirebilir mi?

Mahkeme kararı, başkanlık yetkisinin büyümesi ve konsolidasyonunun, birçok kişi yerine bir kişide otorite yoğunlaştırılmasının kademeli bir adımıydı. Bu, demokratik krizleri tetikleyen dört güçten biridir. En iyi örnek, Watergate, Nixon’ın başkanlığa on yıllar boyunca birikmiş araçları kullanarak demokratik süreci alt üst etmesinin hikayesiydi. Trump Saldırısı

Bu olaydan önce bile, ikinci bir Trump dönemi, yürütme organının kendi hırslarının, takıntılarının veya intikamlarının bir aracı haline gelebileceği duygusu vardı. Bu olayın Trump’ı daha da bu yöne iteceğinden endişe ediyorum. Bu olayın, Trump ve iç çevresinin, adalet bakanlığını veya diğer cezai kolluk kuvvetlerini, siyasi muhalefet kokusu taşıyan herkese karşı harekete geçirmesini sağlayacağını hayal edebilirsiniz. Eldivenler çıkabilir—eğer vardıysalar.

Trump Saldırısı

NATO’nun Dünya İçin Anlamı

Editör
-
0
NATO’nun Dünya İçin Anlamı

75 Yıl Sonra, İttifak Hâlâ Vazgeçilmez –  3 Temmuz’da NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg imzasıyla Foreign Affairs’te yayımlanan bu yazı TUİÇ Akademi tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir. 

Önümüzdeki hafta, NATO’nun 32 ülkesinin liderleri ittifakın 75. yıldönümü zirvesi için Washington, D.C.’de bir araya gelecek. Bu zirve, Avrupa ve Kuzey Amerika arasındaki 75 yıllık birliği—transatlantik barışı, demokrasiyi ve refahı koruyan birliği—kutlayacak. Ancak bu sadece bir kutlama olmayacak, zirve aynı zamanda Avrupa ve Kuzey Amerika’daki bir milyar insanın geleceği için önemli kararların alınacağı bir fırsat olacak.

Bugün, bu insanların güvenliği tehlike altında. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Şubat 2022’de tanklarını Ukrayna’ya gönderdiğinde, II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’daki en kanlı çatışmayı başlattı, kıtada barışı bozdu ve küresel sahnede kargaşa yarattı. Her geçen gün, bu savaşı daha da tırmandırıyor. Rus füzeleri sürekli olarak Ukrayna’nın vatandaşlarını, şehirlerini ve kritik altyapısını hedef alırken, Kremlin NATO ülkelerine karşı da sabotaj, siber saldırılar ve dezenformasyon içeren koordineli bir düşmanca eylemler kampanyası yürütüyor. Tüm bunların yanında, Moskova nükleer tehdidini de sürdürüyor. NATO 75. Yıl

Putin bu savaşı yakın zamanda sonlandırma niyetinde olmadığını gösteriyor ve Çin gibi diğer otoriter güçlerle giderek daha fazla işbirliği yaparak, Amerika Birleşik Devletleri’nin başarısız olmasını, Avrupa’nın parçalanmasını ve NATO’nun çökmesini istiyor. Bu durum, günümüz dünyasında güvenliğin bölgesel bir mesele değil, küresel bir mesele olduğunu gösteriyor. Avrupa’nın güvenliği Asya’yı, Asya’nın güvenliği Avrupa’yı etkiliyor. NATO 75. Yıl

Bu büyük zorluklar cesur kararlar gerektiriyor ve ittifak liderleri NATO zirvesinde bu kararları ele alacak. Öncelikle, kendi savunmamızı güçlendirerek halkımızı güvende tutacağız. Ayrıca Ukrayna’ya desteğimizi artıracak ve Hint-Pasifik bölgesindeki ortaklarımızla ortak güvenlik endişelerimiz üzerinde birlikte çalışacağız. Sonuç olarak, bugünün ve uzun vadede karşılaşılan zorluklara yanıt vermeye hazır, daha güçlü bir NATO ortaya çıkacak.

DAHA BÜYÜK VE DAHA GÜÇLÜ

NATO’nun ana amacı savaşmak değil, savaşı önlemektir. Bu, ittifakın 75 yıl boyunca, Soğuk Savaş’ın en tehlikeli dönemlerinde bile, NATO sınırlarında yüzbinlerce savaş hazır Sovyet askerinin olduğu dönemlerde bile başarılı bir şekilde yaptığı şeydir. Deneyimlerimiz, herhangi bir saldırıyı önlemenin en iyi yolunun, caydırıcılığımızı sürdürülebilir ve savunmamızı güçlü tutmak olduğunu öğretti. Başka bir deyişle, barışı korumanın en iyi yolu savaşa hazırlıklı olmaktır. NATO 75. Yıl

Soğuk Savaş’ın sona ermesi, Avrupa’daki gerilimleri azalttı ancak 2014, transatlantik güvenlik için bir dönüm noktası oldu. Rusya’nın Kırım’ı yasa dışı ilhakı ve doğu Ukrayna’yı istikrarsızlaştırmasının ardından NATO, caydırıcılık ve savunma konusundaki temel görevine odaklandı. İttifak, kolektif savunmasında nesilde bir kez görülen en önemli dönüşümü başlattı. Sınırları dışında büyük operasyonlardan uzaklaşarak, evde daha güçlü bir savunmaya odaklandı—tüm alanlarda daha yüksek hazırlık seviyesine sahip daha fazla kuvvetle. NATO ayrıca, zararlı bağımlılıkları azaltarak ve kritik altyapısını, stratejik materyallerini ve tedarik zincirlerini daha iyi koruyarak Çin ile olan kalıcı rekabete de daha iyi hazırlandı. NATO 75. Yıl

Bugün NATO çok daha güçlü. İttifakın orduları daha iyi eğitilmiş ve daha iyi donatılmış durumda. Kara, deniz, hava, uzay ve siber uzay dahil olmak üzere tüm alanlarda yüksek hazırlık seviyesinde yarım milyon asker var—herhangi bir zamanda her NATO müttefikini savunmaya hazır. Bu askerler, Kuzey Amerika askerlerinin Atlantik’i geçip Avrupa’ya hareket ettiği ve Avrupa kuvvetleriyle tatbikat yaptığı bu yılki Steadfast Defender tatbikatı gibi büyük ve zorlu tatbikatlar aracılığıyla sorunsuz bir şekilde birlikte çalışmak üzere eğitiliyor—toplamda yaklaşık 90.000 asker katılıyor. NATO 75. Yıl

NATO ülkeleri ayrıca güvenliklerine daha fazla para yatırıyor. 2014’ten bu yana, tüm üye devletlerin savunma bütçeleri arttı. Sadece bu yıl, Avrupa müttefikleri ve Kanada savunma harcamalarını yüzde 18 artırdı—Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana en büyük artış. 2014’te NATO genel sekreteri olduğumda, sadece üç müttefik, Yunanistan, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri, savunma için GSYİH’nın yüzde ikisini harcıyordu. Putin, Şubat 2022’de Ukrayna’ya tam kapsamlı saldırı başlattığında, hâlâ bu hedefi tutturabilen müttefik sayısı ondan azdı. Bu yıl, 23 müttefik yüzde iki veya daha fazla harcama yapıyor. Avrupa ve Kanada gerçekten büyük adımlar attı. Amerika Birleşik Devletleri, ittifakın ortak güvenlik yükünü tek başına omuzlamıyor. NATO 75. Yıl

Açık olmak gerekirse, NATO savunmasını güçlendirirken savaşı kışkırtmak için yapmıyor. Bunu barışı korumak için yapıyor. NATO ülkelerine karşı bir askeri saldırı riski görmüyorum çünkü ittifakın caydırıcılığı işe yarıyor. Herkes ittifakın gardını düşürmesinin risklerini gördü. Daha güçlü olarak, daha güvende kalıyoruz.

GEREKENİ YAPMAK

Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’ya tam kapsamlı saldırısından bu yana, NATO devletleri Ukrayna’nın Rus saldırganlığına karşı kendini savunmasına yardımcı olmak için önemli askeri yardım gönderdi. Bu destek, savaş alanında büyük bir fark yarattı. Başlangıçta, birçok kişi savaşın kısa süreceğini, Kiev’in günler içinde Rusya’ya düşeceğini ve Ukrayna’nın haftalar içinde düşeceğini bekliyordu. Bunun yerine, Ukraynalılar güçlü durdu. NATO’nun desteğiyle, ülkeleri ve özgürlükleri için cesurca savaştılar—Rusların ele geçirdiği toprakların yarısından fazlasını geri aldılar ve Karadeniz’deki Rus filosunu geri püskürttüler. Bu son başarı, Ukrayna’nın dünya pazarlarına tahıl ihracatına yeniden başlamasına olanak tanıdı.

Ancak, yardımın sağlanmasında önemli gecikmeler yaşandı ve bu da savaş alanında ciddi sonuçlara yol açtı. Aylarca, Amerika Birleşik Devletleri yeni bir yardım paketi geçiremedi ve Avrupalılar vaat ettikleri ölçekte mühimmat sağlayamadı. Nisan ayında Kiev’de bulunduğumda, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski bana Ukrayna’nın ateş gücünden yoksun olduğunu ve Rus füzelerini ve insansız hava araçlarını düşüremediğini açıkladı. O zamandan beri işler değişti. Atlantik’in her iki yakasındaki NATO müttefikleri önemli yeni duyurular yaptı, Amerika Birleşik Devletleri’nden 60 milyar dolarlık paket dahil, Ukrayna’nın acil ihtiyaç duyduğu mühimmat ve hava savunması sağlamak için.

Gerçek şu ki, Ukrayna’nın başarılı olması için NATO’nun daha fazlasını yapması ve bunu daha hızlı yapması gerekiyor. Bu amaçla, Washington zirvesinde müttefikler, NATO’nun Ukrayna’ya güvenlik yardımı ve eğitim koordinasyonunu üstlenmesi konusunda anlaşacaklar. Bu, ittifakın desteğini gerçekten transatlantik hale getirecek ve şu anda liderliği üstlenen Amerika Birleşik Devletleri üzerindeki yükü azaltacak. Bu değişiklik mantıklı, çünkü askeri desteğin yüzde 99’u zaten NATO üyelerinden geliyor ve bunun yaklaşık yarısı Amerika Birleşik Devletleri’nden, diğer yarısı ise Avrupa ve Kanada’dan geliyor. Ayrıca, Ukrayna’ya ihtiyaç duyduğu öngörülebilirliği sağlamak için mali bir taahhütte bulunacağımızı da bekliyorum. Bu savaşın sona ermesi için Putin’in bizi bekletemeyeceğini anlamasını sağlamamız gerekiyor ve bunu ne kadar hızlı yaparsak bu savaş o kadar hızlı bitebilir.

Desteğimizi artırmak NATO’yu bu çatışmanın tarafı yapmaz. İttifak, Rusya ile bir çatışma arayışında değildir. Ancak, BM Şartı’nda yer alan Ukrayna’nın temel meşru müdafaa hakkını destekledik ve desteklemeye devam edeceğiz.

AYNI GEMİDEYİZ

Son olarak, önümüzdeki hafta zirvede, NATO küresel ortaklarıyla—özellikle Hint-Pasifik bölgesinde—bağlarını derinleştirecek. Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda ve Güney Kore liderlerini Washington’da ağırlamayı dört gözle bekliyorum. Bu ülkelerin üçüncü kez bir NATO zirvesine katılacak olması, büyüyen bağlarımızın ve ortak çıkarlarımızın bir kanıtıdır. Birlikte, otoriterliğe karşı duracağız, küresel kuralları savunacağız ve demokratik değerlerimizi şimdi ve gelecekte koruyacağız. Ukrayna, siber, dezenformasyon, yeni teknolojiler ve savunma sanayi üretimi gibi konularda öncü projelerle pratik işbirliğimizi sürdüreceğiz.

NATO, Avrupa ve Kuzey Amerika’nın bir ittifakıdır ve öyle kalacaktır. Ancak karşılaştığımız zorluklar uluslararasıdır. Ukrayna’daki savaş bu gerçeği açıkça ortaya koymaktadır. Rusya, Asya’daki otoriter dostlarının desteği olmadan bu savaşı sürdüremezdi. İran ve Kuzey Kore, sırasıyla, Rusya’ya ölümcül insansız hava araçları ve top mermileri sağlıyor; karşılığında Rus teknolojisi ve askeri malzemeler alıyorlar.

Çin, Moskova’nın savaş çabalarına kritik destek sağlıyor. Kamuoyunda, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, dünyanın barış için çabaladığına inanmasını istiyor. Ancak özel olarak, Rusya’ya füzeler, tanklar ve uçaklar üretmek için kullandığı yüksek teknoloji ürünleri göndererek çatışmayı körüklüyor. Aynı zamanda, Batı ile iyi ilişkiler sürdürmek, yaptırımlardan kaçınmak ve ticareti devam ettirmek istiyor. Ancak iki tarafı birden idare edemez. Bir noktada, Çin’in Rusya’nın yasadışı savaşına verdiği desteğin bir bedeli olmalıdır.

Washington zirvesi, NATO’nun bir kez daha birliğini ve kararlılığını göstermesi için bir fırsat sunuyor. NATO’nun karşılaştığı zorluklar, dünyanın en büyük gücü olan Amerika Birleşik Devletleri’nin bile tek başına üstesinden gelemeyeceği kadar büyük. Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın ekonomisinin dörtte birine ev sahipliği yapmaktadır, ancak NATO müttefikleri birlikte, dünyanın ekonomisinin ve askeri gücünün yarısına sahiptir. Birlikte, caydırıcılığımız daha güvenilirdir, Ukrayna’ya desteğimiz daha istikrarlıdır ve dış ortaklarla işbirliğimiz daha etkilidir. Putin ve Xi, NATO’ya şiddetle karşı çıkıyor çünkü ittifak, onların en çok korktuğu şeyi temsil ediyor: Kendi kaderini tayin etme özgürlüğü. NATO’nun 32 müttefik ülkesinin birliğinde sahip olduğu büyük güçten yoksun oldukları için bu ittifaktan nefret ediyorlar. Bu ülkelerin liderleri önümüzdeki hafta Washington zirvesine giderken, giderek daha tehlikeli hale gelen bir dünyaya hazırlanmalılar. Tek başlarına değil, birlikte, güçlü bir NATO’da.

JENS STOLTENBERG, NATO Genel Sekreteri

Trump’ın Dönüşü Avrupa’yı Nasıl Dönüştürebilir?

Editör
-
0
Trump’ın Dönüşü Avrupa’yı Nasıl Dönüştürebilir?

Washington’un kucaklaması olmadan, kıta anarşik ve liberal olmayan bir geçmişe dönebilir.

Hangi Avrupa gerçektir? Son birkaç on yılda çoğunlukla barışçıl, demokratik ve birleşik olan mı? Yoksa yüzyıllar boyunca parçalanmış, değişken ve çatışmalarla dolu olan mı? Donald Trump Kasım ayında ABD başkanlık seçimlerini kazanırsa, yakında öğrenebiliriz.

Trump, ilk başkanlık döneminde ABD’yi NATO’dan çıkarmayı düşünmüştü. Bazı eski yardımcıları, ikinci dönemini kazanırsa bunu gerçekten yapabileceğine inanıyor. Ve sadece Trump böyle konuşmuyor: Önde gelen Amerika First (Önce Amerika) yanlılarından biri olan ABD Senatörü J.D. Vance, “Avrupa’nın kendi ayakları üzerinde durma zamanı geldi” diye bu tezi savundu. Amerika First ethosuna açıkça katılmayanlar arasında bile, özellikle Asya’daki rekabetçi önceliklerin çekimi giderek daha güçlü hale geliyor. Amerika sonrası bir Avrupa giderek daha düşünülebilir hale geliyor. Bunun nasıl bir yer olabileceğini sormaya değer.

İyimserler, NATO liderlerinin Temmuz ayında Washington’da ittifakın 75. yıl dönümü zirvesinde kutlayacakları ABD güvenlik şemsiyesini kaybetse bile, Avrupa’nın gelişmeye devam edebileceğini umuyor. Bu görüşe göre, ABD evine dönebilir, ancak son 80 yılda zenginleşmiş, istikrarlı ve güvenilir bir şekilde demokratik hale gelmiş bir Avrupa, çok kutuplu bir dünyada yapıcı, bağımsız bir güç olarak hareket etmeye hazırdır.

Bununla birlikte, daha olası olan senaryo, Amerika sonrası bir Avrupa’nın karşılaştığı tehditlerle başa çıkmakta zorlanacağı ve hatta nihayetinde geçmişinin daha karanlık, daha anarşik ve daha liberal olmayan kalıplarına geri dönebileceğidir. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Nisan ayı sonunda “Bugünkü Avrupa’mız ölümlüdür. Ölebilir,” diye uyardı. Amerika First dünyasında, bu gerçekleşebilir.

I. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa o kadar dramatik bir şekilde değişti ki, birçok insan – özellikle Amerikalılar – kıtanın bir zamanlar ne kadar umutsuz göründüğünü unuttu. Eski Avrupa, tarihin en büyük saldırganlarını ve en hırslı tiranlarını üretti; imparatorluk hırsları ve iç rekabetleri, dünya çapında ülkeleri içine çeken çatışmalara yol açtı. Ünlü pilot ve izolasyonist Charles Lindbergh, 1941’de Avrupa’nın “ebedi savaşlar ve bitmek bilmeyen sorunlar diyarı” olduğunu söylemişti—Amerika Birleşik Devletleri için o lanetli kıtadan uzak durmak daha iyiydi.

Temel sorun, çok sayıda güçlü rakibin dar bir coğrafyaya sıkışmasıydı. Bu ortamda hayatta kalmanın tek yolu, başkalarının pahasına genişlemekti; bu dinamik, Avrupa’yı felaket döngülerine mahkum etti. 1870’ten sonra, birleşik bir Almanya’nın bölgenin merkezi olarak endüstriyel ve askeri dev olarak ortaya çıkışı, bu karışımı daha da toksik hale getirdi. Kıtanın siyaseti, jeopolitiği kadar değişkendi: Fransız Devrimi’nden itibaren, Avrupa liberalizm ile tarihin en grotesk tiranlıkları arasında vahşi dalgalanmalar yaşadı.

1940’ların sonlarında, II. Dünya Savaşı’nın bu döngüyü kırdığına inanmak için hiçbir neden yoktu. Eski rekabetler hala devam ediyordu: Fransa, Almanya’nın yeniden ayağa kalkıp komşularını tahrip edeceğinden korkuyordu. Sovyetler Birliği ve kontrol ettiği Avrupa komünistleri şeklinde yeni radikalizmler tehdit oluştururken, Portekiz ve İspanya’da sağcı diktatörlükler hala sağlamdı. Birçok ülkede demokrasi tehlikedeydi; ekonomik yoksunluk rekabeti ve parçalanmayı hızlandırıyordu.

Yeni bir Avrupa’nın doğuşu pek de kaçınılmaz değildi: Kıtanın kavgalarından uzun süredir kaçınmaya çalışan aynı ülkenin radikal ve benzeri görülmemiş bir müdahalesini gerektirdi. Bu müdahale, Avrupa dengesinin bir kez daha çökmesinin, uzak bir süper güç için bile katlanılmaz hale gelme tehdidini yaratan Soğuk Savaş nedeniyle gerçekleşti. Bu süreç, 1940’ların sonları ve 1950’lerin başlarında, çoğu zaman kaotik koşullar altında, yavaş yavaş bir araya geldi. Ve devrim niteliğinde etkiler yaratan bir dizi birbirine bağlı taahhüt içeriyordu.

En önemlisi, NATO ve bunu somutlaştıran askeri konuşlanmalar aracılığıyla ABD’nin güvenlik taahhüdüydü. ABD askeri koruması, Batı Avrupa’yı Moskova’dan ve kendi yıkıcı içgüdülerinden koruyarak şiddet döngüsünü kırdı. Amerika Birleşik Devletleri bölgeyi korurken, eski düşmanlar artık birbirlerinden korkmak zorunda değildi: 1948’de bir İngiliz yetkili, NATO’nun “Almanya ile Fransa arasındaki uzun süreli sorunu ortadan kaldıracağını” söyledi. Batı Avrupa ülkeleri nihayet, diğerlerine güvenliği inkar etmeden güvenlik elde edebildi. Bu da, bölgeyi rahatsız eden siyasi rekabetleri ve silahlanma yarışlarını kısa devre yaparak, üyelerinin ortak bir tehdide karşı birleşmesini sağladı.

ABD politikası böylece ikinci bir değişimi mümkün kıldı: benzeri görülmemiş ekonomik ve siyasi işbirliği. Marshall Planı aracılığıyla ABD, iyileşme yardımı şartı olarak Avrupa içi işbirliğini agresif bir şekilde teşvik etti ve daha sonra Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Birliği’ne dönüşen ulusötesi yapıları doğurdu. ABD askeri varlığı, eski düşmanların güvenliklerini tehlikeye atmadan kaynaklarını birleştirmelerini sağlayarak bu işbirliğini kolaylaştırdı. Batı Almanya Şansölyesi Konrad Adenauer, 1949’da Amerikalılar için “en iyi Avrupalılar” yorumunu yaptı. Başka bir deyişle, Washington’un varlığı, Avrupalı müttefiklerinin geçmişin rekabetlerini gömmelerine olanak tanıdı.

Üçüncü değişim ise politikaydı: Eğer saldırganlık otokrasiden kaynaklanıyorsa, Avrupa’nın jeopolitiğini dönüştürmek, siyaseti dönüştürmeyi gerektiriyordu. Bu dönüşüm, Müttefik işgali altındaki Batı Almanya’nın zorunlu demokratizasyonuyla başladı. Kırılgan demokrasileri canlandırmak ve istikrara kavuşturmak için Marshall Planı yardımları kullanıldı. Bu değişim de ABD askeri varlığı sayesinde mümkün oldu—bu varlık, Sovyet hegemonyasını önleyerek Avrupa demokrasilerinin yok edilmesini engelledi ve ülkelerin radikal sol ve sağ grupları marjinalleştiren cömert refah programlarına yatırım yapmasına olanak sağladı.

Bu, Avrupa’nın sorunlarına özgü bir ABD çözümüydü. Sadece Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa’yı düşmanlarından koruyacak kadar güçlüydü—ancak kıtayı fethetme ve kalıcı olarak boyun eğdirme tehdidi oluşturmayacak kadar uzak duruyordu. Sadece Amerika Birleşik Devletleri, harap olmuş bir bölgeyi yeniden inşa etmek ve onu gelişen bir serbest dünya ekonomisine dahil etmek için gereken kaynaklara sahipti. Sadece Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa’nın rekabetlerini bastırırken demokratik özgürlüklerini koruyup hatta güçlendirebilirdi. Gerçekten de, ABD’nin Batı Avrupa’daki projesi o kadar başarılı oldu ki, Soğuk Savaş sona erdiğinde, bu proje doğuya doğru genişletildi.

ABD müdahalesi, tarihçi Mark Mazower‘in “karanlık kıta” olarak adlandırdığı Avrupa’yı, genişleyen bir liberal düzenin kalbinde post-tarihi bir cennete dönüştürmeye yardımcı oldu. Bu, dünyayı değiştiren bir başarıydı—ki bazı Amerikalılar şimdi bunu riske atmaya kararlı görünüyor.

ABD’nin Avrupa’ya olan bağlılığı hiçbir zaman sonsuza kadar sürmek üzere tasarlanmamıştı. Marshall Planı’nı denetleyen Paul Hoffman, hedefinin “Avrupa’yı ayağa kaldırmak ve sırtımızdan indirmek” olduğunu esprili bir şekilde ifade ederdi. 1950’lerde ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower, Avrupalıların ne zaman öne çıkabileceğini ve Washington’ın “biraz geriye çekilip rahatlayabileceğini” merak ediyordu. Birçok kez, Amerika Birleşik Devletleri askerî varlığını azaltmayı veya tamamen ortadan kaldırmayı düşündü.

Bu şaşırtıcı olmamalıdır: ABD’nin Avrupa’daki rolü olağanüstü faydalar sağladı, ancak aynı zamanda olağanüstü maliyetler getirdi. Amerika Birleşik Devletleri, binlerce mil uzaktaki ülkeleri nükleer savaş riskine rağmen savunma sözü verdi. Dış yardım sağlayarak ve geniş iç pazarına asimetrik erişim izni vererek, bir kıtayı yeniden inşa etti ve yabancı ülkelerin Amerika Birleşik Devletleri’nden daha hızlı büyümesine yardımcı oldu.

ABD’nin Avrupa’daki rolü olağanüstü faydalar sağladı, ancak aynı zamanda olağanüstü maliyetler getirdi.

Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle gibi, bazen ABD’nin sağladığı korumaya karşı olumsuz tavır takınan müttefik liderlere hoşgörü gösterdi. Ve Washington, uzun süredir sorunlu bir kıtanın koruyucusu olmak için kendini yükümlülük altına sokan ittifaklara karşı olan en saygın diplomatik geleneklerinden birini terk etti. Ortaya çıkan bu ikili duygu, Soğuk Savaş’ın gereklilikleri ve eleştirmenlerin ABD olmadan Avrupa güvenliği için uygulanabilir bir kavram sunamaması nedeniyle kontrol altında tutuldu. Ancak bugün, eski rahatsızlıklar devam ederken ve yeni zorluklar Washington’ın dikkatini başka yönlere çekerken, ABD’nin Avrupa’ya olan şüpheciliği her zamankinden daha güçlü. Bu şüpheciliğin somutlaşmış hali Trump’tır.

Trump uzun süredir Washington’ın NATO’da üstlendiği yüklerden yakınmakta; bedavacı Avrupalı müttefiklere “istila eden Rusların istediklerini yapmasına” izin vermekle tehdit etmektedir. Avrupa Birliği’nden nefret ettiği açıktır; AB’yi kıtasal birliğin doruk noktası olarak değil, acımasız bir ekonomik rakip olarak görmektedir. İlliberal bir popülist olarak, Avrupa’daki liberal demokrasilerin kaderine kayıtsız—hatta doğrudan düşmanca—yaklaşmaktadır. Trump, “aramızda bir okyanus varken” Amerikalılar neden Avrupa’ya bakmak zorundadır diye sorar. Trump, Amerika First dış politikasını öne sürdüğünde, II. Dünya Savaşı’ndan bu yana üstlenilen olağandışı yükümlülüklerden nihayet kurtulmuş bir dış politika kastetmektedir.

Açık olmak gerekirse, Trump’ın görevdeyken tam olarak ne yapacağını kimse kesin olarak bilemez. NATO’dan tam bir çekilme, kalan Cumhuriyetçi uluslararasıcıları öfkelendireceğinden, politik maliyete değmeyebilir. Ancak Trump başkanlık için yarışırken ve müttefikleri Cumhuriyetçiler arasında güç kazanırken—ve Çin’in Asya’da ABD çıkarlarına tehdit oluşturması giderek daha ciddi hale gelirken—Amerika Birleşik Devletleri’nin gerçekten bir gün Avrupa’dan ayrılabileceği ihtimalini ciddiye almak ve sonrasında neler olabileceğini düşünmek zamanıdır.

İyimser bir senaryoda, Avrupa demokratik, uyumlu ve düşmanlarına karşı birleşik kalacaktır. ABD’nin çekilmesi, AB’yi mevcut savaş sırasında Ukrayna’yı desteklemeye, barış sonrasında Kiev’e anlamlı güvenlik garantileri vermeye ve ABD’nin daha önce bertaraf ettiği tehditlere karşı Rusya’yı ve diğer tehditleri savuşturmak için dünya çapında bir askeri aktör haline gelmeye zorlayabilir. Böylece Avrupa, liberal dünya düzeninin güçlü, bağımsız bir ayağı olarak ortaya çıkacaktır. Washington, demokratik dünyada daha verimli bir iş bölümü yaratarak diğer önceliklere odaklanmakta serbest olacaktır.

Avrupa kesinlikle kendi başının çaresine bakacak kaynaklara sahiptir. 1940’ların sonlarındaki kırılgan, sefil yer değil; demokrasi ve işbirliğinin norm haline geldiği zengin, potansiyel olarak güçlü bir topluluktur. AB’nin GSYİH’si Rusya’nın yaklaşık 10 katıdır. 2022’den bu yana, AB ülkeleri kolektif olarak Ukrayna’ya ABD’den daha fazla askeri ve diğer yardımlarda bulunmuş ve Soğuk Savaş’tan sonra körelmiş savunma sanayilerine yeniden yatırım yapmaya başlamışlardır. Üstelik Avrupa liderleri, Polonya’nın yaptığı gibi ülkelerini ciddi askeri güçler haline getirerek veya Paris’te sürekli öncelik olan Avrupa stratejik özerkliği için yenilenmiş bir çaba savunarak, Amerika sonrası geleceğe zaten hazırlanmaktadırlar. Macron, “daha birleşik, daha egemen, daha demokratik” bir kıta inşa etme zamanının çoktan geldiğini—Amerika sonrası Avrupa’nın geleceği konusunda en iyimser görünen lider olarak—Nisan ayında ilan etti.

Onlarca farklı çıkar ve kültüre sahip ülke arasında kolektif eylemi koordine etmek şeytani derecede zordur,
birisi nazikçe başları bir araya vurmadıkça ve hegemonik liderlik sağlamadıkça.

İyimser senaryonun sorunları gözden kaçması kolaydır. Macron, Avrupa entegrasyonunu ABD liderliğinin yerine geçecek bir şey olarak öne sürerken, Avrupa’nın tam da Washington’un sağladığı güvence iklimi sayesinde birleşik ve uyumlu olduğunu unutmuş gibi görünüyor. Amerika Birleşik Devletleri’nin Avrupa güçlerinin öne çıkmasına izin vermek için geri çekildiği önceki durumlarda—örneğin 1990’ların başında Balkan Savaşları‘nın başında—sonuç genellikle stratejik uyum yerine kaos olmuştur. AB, Şubat 2022’ye kadar Rus saldırganlığına nasıl tepki vereceği konusunda derin bir şekilde bölünmüş durumdaydı—Washington, Ukrayna’ya yardım sağlama konusunda erken bir liderlik rolü üstlenene kadar. Ders şudur ki, birbirinden farklı çıkarlar ve stratejik kültürlere sahip onlarca ülke arasında kolektif eylemi koordine etmek şeytani derecede zordur, birisi nazikçe başları bir araya vurmadıkça ve hegemonik liderlik sağlamadıkça.

Bağımsız, jeopolitik olarak güçlü bir Avrupa kulağa hoş gelse de, kimsenin liderlik etmesi gerektiğinde kimse bunun kim olması gerektiği konusunda hemfikir olamıyor. Fransa her zaman gönüllü olmaya hızlıdır—özellikle Doğu Avrupa’da, Paris’in güvenliklerini kendi güvenliği olarak görme eğiliminde olmadığını gerçekten düşünmeyen devletlerin rahatsızlığına rağmen. Berlin, kıtayı yönetmek için ekonomik güce sahip olsa da, siyasi sınıfı uzun süredir bunu yapmanın Alman gücüne yönelik korkuları yeniden canlandıracağından endişe ediyor. Muhtemelen haklılar: Soğuk Savaş sonrası Almanya’nın birleşmesi, sadece Berlin’in ABD ve NATO tarafından sıkı sıkıya sarılacağı ve Avrupa’da üstünlük arayışına girmesine izin verilmeyeceği güvencesi verildiği için komşuları tarafından tolere edilebilir oldu. Avrupalıların ABD liderliğine tahammül etmeye istekli oldukları sonucuna varmak zor değil, çünkü ABD Avrupa değil—böylece kıtayı parçalanmaya götüren gerilimleri yeniden canlandırmadan güç kullanabilir.

Bu, son bir soruna daha işaret ediyor. Kendi güvenlik işlerini halledebilen bir Avrupa, bugünkünden çok daha fazla silahlanmış olacaktır. Birçok ülkede savunma harcamalarının iki veya üç katına çıkması gerekecektir. Avrupa devletleri, dünyanın en ölümcül silahlarına—füzeler, saldırı uçakları ve sofistike güç projeksiyon yetenekleri—ağır yatırımlar yapacaklardır. ABD’nin nükleer şemsiyesini kaybetmeleri durumunda, Rusya’yı caydırmayı uman cephe hattı ülkeleri—özellikle Polonya—kendi nükleer silahlarını arayabilir.

Avrupa ciddi bir şekilde silahlanırsa ne olur? ABD güvenlik şemsiyesi olmadan, Avrupa ülkelerinin dış tehditlerle başa çıkmak için ihtiyaç duydukları yetenekleri geliştirme eylemi, içteki askeri dengesizliklerin yarattığı korkuları yeniden canlandırabilir. Başka bir deyişle, ABD’nin koruması altındaki bir Avrupa’da Alman tankları ortak güvenliğe katkıda bulunur. Ancak Amerika sonrası bir Avrupa’da, bu tanklar çok daha tehditkar görünebilir.

İkinci bir senaryo, zayıf ve bölünmüş bir Amerika sonrası Avrupa’dır—kıtanın ülkeleri birbirlerinin boğazına sarılmasa da birbirlerinin arkasında durmaz. Bu versiyon, anarşiye dönüşten ziyade uyuşukluğun devamıdır. AB, Ukrayna’yı özgürleştirecek ve kendi doğu cephe hattındaki ülkeleri koruyacak askeri gücü üretemez. Çin’in yarattığı ekonomik ve jeopolitik tehditle başa çıkmakta zorlanır. Aslında, bu Avrupa, kendini saldırgan bir Rusya, avcı bir Çin ve—Trump altında—düşmanca bir Amerika Birleşik Devletleri arasında sıkışmış bulabilir. Avrupa artık jeopolitik rekabetin merkezi olmayabilir. Ancak düzensiz bir dünyada nüfuzunu ve güvenliğini kaybeder. Bu, Macron ve diğer Avrupa liderlerini endişelendiren kesin senaryodur. Halihazırda devam eden veya düşünülen birçok Avrupa savunma girişimi, bunu önlemeyi amaçlamaktadır. Ancak kısa vadede, zayıf ve bölünmüş bir Avrupa neredeyse kesin olacaktır.

ABD’nin çekilmesi, NATO’nun can damarını koparacaktır. İttifak, en güçlü, en savaş görmüş üyesini—ileri yeteneklerinin büyük kısmına sahip ve komuta ve kontrol düzenlemelerinde baskın olan ülkeyi—kaybedecektir. Aslında, ABD, NATO’da Avrupa’nın doğu cephesinde ve ötesinde kararlı bir şekilde müdahale edebilecek stratejik menzile ve lojistik yeteneğe sahip tek ülkedir. Blokun geriye kalanları, büyük ölçüde ABD kuvvetleriyle birlikte savaşmak üzere tasarlanmış ve onların yokluğunda etkili bir şekilde operasyon yapma yeteneğinden yoksun olan Avrupa ordularının bir karışımı olacaktır. Bu ordular, hızlı ve koordineli bir yapılandırmayı destekleyemeyen, zayıf ve parçalanmış bir savunma sanayi temeli tarafından desteklenecektir—Avrupa NATO üyeleri, 170’den fazla büyük silah sistemini kapsayan çakışan bir karışıklıkla karşı karşıyadır.

ABD’nin çekilmesinin ardından, askeri açıdan zayıflamış bir Avrupa, onlarca yıldır en yüksek mobilizasyon seviyesine ulaşmış bir Rusya ile karşı karşıya kalacaktır ve Avrupa’nın zayıflığını kısa sürede telafi etmek için çok az seçeneği olacaktır.

ABD gücü olmadan Rusya’yı dengelemek, Avrupa askeri harcamalarında muazzam, mali olarak yük getirici artışlar gerektirecektir—özellikle Rusya, Ukrayna’yı boyunduruk altına alıp nüfusunu ve ekonomisini Kremlin’in askeri makinesine entegre etmeyi başarırsa. ABD hükümetinin “aşırı ayrıcalığı” olan büyük açıkları süresiz olarak sürdürebilme imkanı olmaksızın, Avrupa ülkeleri büyük, popüler olmayan vergi artışları getirmek veya sosyal refah programlarını kesmek zorunda kalacaktır. Polonya ve Baltık ülkeleri gibi bazı ülkeler, bağımsızlıklarını korumak için bu bedeli ödeyebilir. Diğerleri ise askeri hazırlığın sosyal sözleşmeyi bozacak kadar değerli olmadığını düşünebilir ve saldırgan bir Rusya’ya boyun eğmenin daha akıllıca bir yol olduğunu düşünebilir.

Ya da belki Avrupa devletleri hangi tehditlere karşı durmaları gerektiği konusunda anlaşamazlar. Soğuk Savaş sırasında bile, Sovyetler Birliği Batı Almanya’yı, örneğin Portekiz’den çok daha ciddi bir şekilde tehdit ediyordu. AB büyüdükçe, bu farklı tehdit algılarının sorunu daha da keskinleşti. Doğu ve kuzeydeki ülkeler, Vladimir Putin’in Rusya’sından haklı olarak dehşete düşerken, birbirlerini savunmak için güçlerini birleştirebilirler. Ancak batı ve güneydeki ülkeler daha çok terörizm, kitlesel göç ve diğer geleneksel olmayan tehditler konusunda endişelenebilirler. Washington, NATO içindeki bu tür anlaşmazlıklarda uzun süredir dürüst bir arabulucu rolü oynamış veya çeşitli transatlantik topluluğun aynı anda birden fazla şeyi yapabilmesini sağlayan güç marjını sağlamıştır. Bu liderlik olmadan, Avrupa parçalanabilir ve bocalayabilir.

Bu, çirkin bir sonuçtur—ancak en çirkin olanı değil. Üçüncü bir senaryoda, Avrupa’nın geleceği geçmişine çok benzeyebilir.

Bu Avrupa’da, zayıflık geçici bir durumdur ve AB güvenliği gibi kolektif eylem sorunlarını aşamamak sadece bir başlangıçtır. Washington’ın istikrar sağlayıcı etkisi azalırken, uzun süredir bastırılmış ulusal düşmanlıklar yeniden ortaya çıkmaya başlar—belki de önce yavaşça. Ekonomik ve siyasi liderlik için kavga çıkarken Avrupa projesi parçalanır. İç popülistler ve yabancı müdahaleler tarafından kışkırtılan rövanşist davranışlar yeniden ortaya çıkar. İyi huylu bir hegemonun olmaması, eski toprak anlaşmazlıklarını ve jeopolitik husumetleri tekrar ön plana çıkarır. Kendine yardım ortamında, Avrupa ülkeleri daha ağır silahlanmaya başlar; bazıları sadece nükleer silahların sağlayabileceği güvenliği arar. Demokrasiler, illiberal ve sıkça yabancı düşmanı milliyetçiliğin kontrolden çıkmasıyla geri çekilir. Zamanla—bu yıllar, belki de on yıllar sürebilir—Amerika sonrası Avrupa, radikalizm ve rekabetin serası haline gelir.

Bu, bazı önemli gözlemcilerin 1990’ların başlarında beklediği senaryodur. Balkanlar’daki etnik savaşlar, Almanya’nın yeniden birleşmesi etrafındaki gerilimler ve Sovyet bloğunun çöküşünden sonra Doğu Avrupa’daki istikrarsızlık boşluğu, bu geleceğin habercisi gibi görünüyordu. Ancak bu gelecek büyük ölçüde, Soğuk Savaş sona erdikten sonra Amerika Birleşik Devletleri’nin Avrupa üzerindeki etkisini genişletmesi—etnik çatışmaları sona erdirmek için Bosna ve Kosova‘ya müdahale etmesi ve AB’nin doğuya genişleme konusunda kararsız kalıp gecikmesi üzerine Doğu Avrupa’yı NATO’ya dahil etmesi—nedeniyle önlendi. Ancak bu, Avrupa’nın iblislerinin asla geri dönemeyeceği anlamına gelmez.

Bugün, şiddetli milliyetçiliğin alevleri hala Balkanlar’da titriyor. Revizyonist şikayetler ve otokratik içgüdüler, Türkiye ve Macaristan’daki liderleri harekete geçiriyor. 2009 Avrupa borç krizinin ve ardından gelen yıllar süren zorluk ve kemer sıkma politikalarının sonuçları, Alman etkisine—bu durumda ekonomik etkiye—karşı duyulan hoşnutsuzluğun asla derinlere gömülü olmadığını gösterdi. Bugün bile, Putin, Avrupa devletlerine birlikte çalışmaları için her türlü nedeni verirken, Ukrayna ile Polonya veya Fransa ile Almanya arasındaki gerilimler zaman zaman alevleniyor.

Ayrıca endişe verici siyasi eğilimler de var. Macaristan Başbakanı Viktor Orban, yıllardır Macar demokrasisini geriletiyor ve “illiberal devlet”in yükselişini övüyor. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ülkesinde benzer bir projeyi yürütüyor. Fransa’daki Ulusal Birlik gibi partiler anketlerde yükseliyor ve kolayca sıfır toplamlı jeopolitik düşünceye dönüşebilecek sert milliyetçilikle uğraşıyor, yüzyılların tarihi şikayetleri uyanmaya hazır. Almanya için Alternatif, daha aşırı hale gelse bile, siyasi bir rakip olarak kalmaya devam ediyor. Bu hareketlerin zaferi, Rusya’nın dikkatli bir şekilde yürüttüğü siyasi savaşla desteklenebilir; bu, Avrupa devletlerini birbirine düşürmek için fazlasıyla istekli olacaktır.

Eski düşmanlarının pençesinde parçalanmış bir Avrupa bir kabus senaryosudur ve kabuslar genellikle gerçek olmaz. Ancak anlamamız gereken en önemli şey, Amerika sonrası bir Avrupa’nın bildiğimiz Avrupa’dan temelde farklı olacağıdır. ABD’nin sağladığı jeopolitik şok emiciler ve Avrupa üzerindeki şemsiyesi ortadan kalkacaktır. Statü ve güvenlik üzerindeki istikrarsızlaştırıcı belirsizlik geri dönecektir. Ülkeler, hayatta kalmalarını önceki dönemlerin karakteristik özellikleri olan askeri yapılanmalar, yoğun rekabetler gibi davranışlara başvurmadan güvence altına alabileceklerinden artık emin olamayacaklardır. Bugünün Avrupa’sı, Amerika Birleşik Devletleri tarafından yaratılan tarihsel olarak benzersiz, eşi görülmemiş bir güç ve etki konfigürasyonunun ürünüdür. 75 yıl boyunca bastırılmış olan bu güvenceler geri çekildiğinde kötü eski yöntemlerin yeniden kendini göstermeyeceğinden gerçekten emin olabilir miyiz?

Avrupa’nın bugünkü barışçıl AB’ye dönüşümünün asla geri döndürülemeyeceği hatasına düşmeyin.

Avrupa’nın bugünkü barışçıl AB’ye dönüşümünün asla geri döndürülemeyeceği hatasına düşmeyin. Sonuçta, Avrupa 1945 öncesinde de nispeten barış dönemleri yaşamıştı—örneğin, Napolyon’un yenilgisinden sonraki on yıllarda—ancak bu barış, güç dengesi değiştiğinde çökmüştü. Ve bu kadar aydınlanmış görünen bir kıtanın trajedi yaşamayacağını düşünmeyin: Avrupa’nın, ABD’nin müdahalesinden önceki tarihi, dünyanın en ekonomik olarak gelişmiş, en modern kıtasının kendini defalarca parçalanma tarihiydi. Gerçekten de, Avrupa’nın geçmişinden çıkarılacak bir ders varsa, çöküşün düşünülebileceğinden daha erken ve daha dik gelebileceğidir.

1920’lerde liberalizm güçleri yükselişte görünüyordu: Britanyalı yazar James Bryce, “demokrasinin normal ve doğal yönetim biçimi olarak evrensel kabulü”nü övgüyle karşılıyordu. Yeni kurulan Milletler Cemiyeti, kriz yönetimi için yeni mekanizmalar sunuyordu. Ülkeler ordularını azaltıyor ve I. Dünya Savaşı’ndan kalan sorunları çözüyorlardı. Sadece on yıl sonra, kıta bir başka dünya savaşına doğru sürüklenirken, faşizm güçleri momentum kazanmıştı. Avrupa’nın kendi tarihi, işlerin ne kadar hızlı ve tamamen parçalanabileceğinin bir kanıtıdır.

America First yanlıları, Amerika Birleşik Devletleri’nin, hiçbir maliyet ödemeden istikrarlı bir Avrupa’nın tüm faydalarına sahip olabileceğini düşünebilir. Gerçekte, politikaları bize Avrupa’nın çok daha kötü bir tarihsel normunun olduğunu hatırlatma riski taşır. Bu, sadece Avrupa için değil, küresel bir felaket olacaktır. Daha zayıf, daha parçalanmış bir Avrupa, demokratik dünyanın Rusya, Çin veya İran’dan gelen zorluklarla başa çıkmasını zorlaştırır. Şiddetli, aşırı rekabetçi bir Avrupa, küresel ölçekte olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Avrupa, son on yıllarda gelişen liberal düzenin bir parçası olmaktan faydalandıysa, bu liberal düzen de çekirdeğinde barışçıl, giderek genişleyen bir AB’ye sahip olmaktan faydalandı. Avrupa yeniden karanlık ve vahşi hale gelirse, bir kez daha çatışmalarını dünyaya ihraç edebilir. Amerika Birleşik Devletleri Atlantik ötesine çekildiğinde, sadece Avrupa’nın geleceğini değil, çok daha fazlasını riske atmış olacaktır.

Prof. Dr. Hal Brands, Johns Hopkins Üniversitesi

Bu makale, Foreign Policy dergisinin 2024 Yaz sayısında yer almaktadır.

1...678...600Page 7 of 600

© 2023 Powered by TUİÇ