Özbekistan’ın reformist lideri Şavkat Mirziyoyev ve ABD Başkanı Donald Trump Beyaz Saray’da buluştu. İkilinin gündeminde Orta Asya’daki güvenlik durumu, terörle mücadele, ticari anlaşmalar ve Özbekistan’daki insan hakları konusu vardı.
60 yaşındaki Özbek lider çoğu Müslüman, 32 milyon nüfuslu ülkeye daha fazla Amerikan yatırımı çekmek istiyor. Görüşmede 4.8 milyar dolarlık 20 iş anlaşması imzalandı.
Üst düzey Beyaz Saray yetkililerine göre eski bir Sovyet Cmhuriyeti olan Özbekistan, son yıllarda Amerikan askerlerinin komşu Afganistan’da ki operasyonlarını sürdürmesine yardımcı olarak önemli bir rol üstlendi. Yetkililerin yaptıkları açıklamalar ise Amerika’nın buna rağmen Özbekistan’da asker konuşlandırmayı düşünmediği yönünde.
Trump yönetiminden üst düzey bir yetkili görüşme öncesinde yaptığı açıklamada Amerika’nın bölgede, ‘ortak terör tehdidine karşı iş birliği’ni geliştirmek amacıyla ne yapılabileceğini görmek istediğini belirtti. Yetkili, Amerika’nın Özbekistan’la daha fazla ekonomik ilişki kurmak, bölgedeki genç ve büyüyen nüfusa ulaşacak bir pazarı güvence altına almak ve Amerikalı şirketler için iş fırsatları oluşturmak istediğini söyledi.
Yetkili, Mirziyoyev’in siyasi suçluları serbest bırakmasından, çocuk işçi sayısını azaltmasından ve Amerika’nın Sesi Özbek Yayın Bölümü’nde çalışan bir muhabirin akreditasyonunu yapmasından memnuniyet duyulduğunu söyledi.
Özbekistan’la yapılan iş birliği anlaşmalarının tarım, iklim değişikliği, ticaret ve eğitimle ilgili olduğu belirtildi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü de 28 siyasi suçlunun ve dört yıldan uzun süredir hapiste olan muhalif insan hakları savunucusu Fahriddin Tillaev’in serbest bırakılmasını memnuniyetle karşıladı.
Geçen Pazar günü bir grup insan hakları savunucusu 400 kişinin hükümet karşıtı protesto gösterilerine katılmaları ve Kerimov’un emriyle ordu tarafından vurularak öldürülmelerinin 13’üncü yıl dönümünde Taşkent’in merkezindeki anıta çelenk bıraktı.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Steve Swerdlow, “Bu basit insanca davranış – çelenk konulması – Özbekistan’da daha iyiye doğru değişimin yolda olduğunu gösteriyor. İlk kez tutuklanmadılar. Bu bize göre önemli bir olaydı” dedi.
Trump yönetiminden bir yetkili, Beyaz Saray’ın Özbekistan’daki gelişmeler karşısında ‘temkinli iyimser’ olduğunu söyledi.
Özbekistan’daki gelişmelerin fırsat için açılan bir pencere olduğunu düşünen yetkili, “Bu hükümetle çalışmanın önemli olduğunu düşünüyoruz. Böylece daha fazla değişim, şeffaflık ve Özbekistan’ın Orta Asya’nın geri kalanına örnek teşkil etmesi için onu cesaretlendirebiliriz” diye konuştu.
Mirziyoyev’in ziyareti öncesinde düzenlenen bir forum sırasında konuşan Özbekistan’ın Washington Büyükelçisi Javlon Vahabov, ülkede insan hakları, yönetim ve hukukun üstünlüğü konularında çok önemli değişiklikler yapıldığını kaydetti. Vahabov :“Nihai hedefimiz tam kapsamlı bir demokrasi ve güçlü bir ekonomi. Özbekistan’da her yere değişim ruhu yansıyor. Ülke dünyaya açılıyor” diye konuştu.
Vahabov, ülkenin daha fazla özgürlüğün desteklendiği, inanç özgürlüğü kısıtlamalarının hafifletildiği ve çocuk işçiliğin sona erdiği uzun bir yolculuğun başlangıcında olduğunu söyledi. Vahabov, “İşkenceyi ve diğer aşağılayıcı cezalandırma uygulamalarını sona erdirme konusunda çok kararlıyız” dedi.
Sibel Şevval KAÇAR
o-Staj 2018 AVRAM Stajyeri
Kaynakça:
- Bredemeier,Ken(2018) “Amerika Özbekistan’la İlişkileri Geliştiriyor” <https://www.amerikaninsesi.com/a/amerika-ozbekistan-la-iliskileri-gelistiriyor/4398176.html> E.T.:19.05.2018
- Anonim (2018) “Özbekistan ve ABD 8,5 milyar dolarlık anlaşma imzalamayı planlıyor…” <http://stephaber.com/dunya/ozbekistan-abd-85-milyar-dolarlik-anlasma-imzalamayi-planliyor/> E.T.:19.05.2018
- Yıldırım, Cihangir (2018) “ Özbek-Amerikan ilişkilerinde yeni dönem” <https://www.timeturk.com/ozbek-amerikan-iliskilerinde-yeni-donem/yazar-900144> E.T.:19.05.2018
