Kıbrıs sorununun çözümünde, “Yönetim ve Güç Paylaşımı”na ilaveten temel taşlardan bir tanesinin de “Mülkiyet” olduğu, tartışılmaz bir gerçek.
Bu güne değin Rumlar, taşınmaz malların iadesinden başka hiçbir seçeneği ve çözümü kabul etmemişlerdi. Israrla hem iade istiyorlardı, hem de 1974 öncesi mal sahibinin kesin söz olmasını.
Dimopulos davasında AİHM, Rumların bu inatçılığını ve uzlaşmazlığını kırdı. 1974 sonrasında taşınmazları kullanan Kıbrıslı Türklerin de söz konusu taşınmaz ile gönül bağının oluştuğunu vurgulayarak taşınmaz mülk üzerinde hak sahibi bulunduğuna kararında yer verdi.
Bu karar Rum bağnazlığını yıktığı gibi, Rumların “Ben ne dersem o olur” inancını da yerle bir etti.
Gelinen son aşamada Rum Bakanlar Kurulu’nun, Mike Timvios isimli Rum’un KKTC’deki Taşınmaz Mal Komisyonu’yla yaptığı takas anlaşmasını onaylaması, mülkiyette fiili düzenleme yönünde yeni bir kapıyı açtı.
Bu güne değin Türklerin önerisi olan “Takas”, “Tazminat” ve “İade”yi sistematik bir şekilde reddeden Rumlar, Mike Timvios’un takip ettiği yasal yolun son aşamasının AİHM’den geçmesi nedeni ile pes etmek ve “Takas”ı da kabul etmek zorunda kaldı.
Aksi takdirde, AİHM’den Rum Yönetimini sıfırla çarpacak olan “Takas Yapılmalıdır” kararı çıkacaktı ve Rum Yönetimi de karizması çizildikten sonra neredeyse malın değeri kadar bir meblağı da AİHM’ye dava ücreti olarak ödeyip, “Takas” kararına evet demek zorunda kalacaktı.
Kıbrıs Rum Yönetiminin AB’ye girmesi kendilerine bazı konularda kazanım sağlarken, bazı konularda da kaybettirdiği bu olayda net bir şekilde ortaya çıktı.
AİHM’nin dışında hiçbir güç Rum Yönetimine “Takas”ı kabul ettiremezdi. AB’ye üye olurken Brüksel’e teslim ettikleri egemenlik haklarının bir kısmı, kendilerine oyun oynadı ve zorla da olsa “Takas”ı kabul etmelerinin yolunu açtı.
Kıbrıs sorununun en özlü yönlerinden biri olan “Mülkiyet” konusu da, bu karardan sonra yeni bir aşamaya girmiş oldu.
Geçmiş yıllarda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuran ancak Dimopulos kararının ardından Taşınmaz Mal Komisyonu’na (TMK) yönelen ve TMK’dan KKTC’deki eski mallarını Güney’de kalan Türk mallarıyla takası öngören dostane anlaşma teklifi alan ( en az) 3 Rum’un, bu yoldan yürüyerek KKTC’deki taşınmazını Güney Kıbrıs’ta kalan eşdeğer bir Türk taşınmazı ile takas edeceğini açıklaması, Timvios’un açtığı kapıdan birçok Rum’un geçmeye hazırlandığını göstermekte.
Bu üç Rum’a yapılan takas önerisi yıllardır masada ve bu Rumlar şimdi takas kavramına çok sıcak bakıyorlar. Artık önlerinde herhangi bir engel yok. Bu ilk adımda Timvios’un karşılaştığı komplikasyonlar nedeniyle yaşadıkları kuşku, endişe, lanetlenme ve toplum dışına itilme korkusu da artık Rum Bakanlar Kurulu kararından sonra ortadan kalkmış durumda.
KKTC devletinin bu konuda eli çok güçlü. Takas önerisiyle ilgili olarak bu Rumlara önerilen malların Kıbrıslı Türk sahiplerinin herhangi bir itirazları olamıyor.
KKTC Hükümetinin, KKTC sınırları içinde kalan Rum taşınmaz mallarını, Güney Kıbrıs’ta taşınmaz mal bırakan kişilere koçan (Tapu) verirken güneyde kalan Türk malları üzerindeki mülkiyet haklarını da “Feragatname” ile kendi üzerine alması, hali hazırda cebinde 450 bin dönümlük taşınmaz malın blok halde koçanı (tapusu) bulunmasına yol açtı.
TMK, bu 450 bin toprak içinden isteyen her Rum’a, kendisine uygun bir yerden toprak vererek takas yapabilecek güç ve yasal olanağa sahip.
Takasta her ne kadar ilk söz hakkı Rumlara göre taşınmazın koçanı üzerinde adı yazan kişi olsa da, imzalanmış feragatname dolayısı ile son söz her zaman KKTC devletinin.
Mülkiyette bireysel hakları güçlendiren bu karar nedeniyle, Kıbrıs sorununa çözüm bulmak yolunda, Rum tarafında çok ciddi sorunlar çıkacağı, Rum Yönetimin başının çok ağrıyacağı ve Rum tarafında yasa ile kurulan “Kıbrıs Türk Malları Vasiliği’nin” de büyük yaralar alacağı kesin.
Prof. Dr. Ata ATUN
Yakındoğu Üniversitesi Öğretim Üyesi
