MOSSAD ve Makedonya Arasındaki Bağlantılar
30 Ağustos 2024 günü İstanbul’da Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) tarafından tespit edilen Mossad’ın finans ve fon yöneticisi, Kosova ve Kuzey Makedonya Vatandaşı Liridon Rexhepi’nin yakalanması sonrasında Mossad’ın Balkanlardaki faaliyetlerinin mercek altına alınması gerekiyor. Liridon Rexhepi‘nin Mossad tarafından Kuzey Makedonya’da angaje edilip eğitildiği bilinmektedir. Bu bağlamda Makedonya ile Mossad arasındaki ilişkinin ne olduğunun incelenmesi önemlidir.
Mossad ve Kuzey Makedonya arasındaki işbirliği, bölgesel ve küresel güvenlik ortamının etkileriyle şekillenen stratejik bir ilişki olup, bu iki ülkenin jeopolitik çıkarları doğrultusunda gelişmiştir. Yüzeyde istihbarat paylaşımı ve güvenlik işbirliği gibi daha somut alanlara odaklanan bu ilişkiler, aslında çok daha karmaşık ve derin bir yapıya sahiptir. Özellikle Orta Doğu’daki siyasi gelişmelerin, Balkanlar’daki istikrarsızlıkla örtüştüğü noktalar, bu işbirliğini daha da önemli hale getirmiştir.
Mossad, Orta Doğu’da güvenlik ve istihbarat operasyonlarında derinlemesine deneyim kazanmış bir kurum olarak, Balkanlar’da da benzer güvenlik risklerini yönetme konusunda Kuzey Makedonya ile ortak çıkar alanları bulmuştur. Balkanlar, tarihi olarak hem Avrupa hem de Asya’nın kesişim noktası olduğu için, bölgedeki istikrarsızlıklar sadece yerel güvenliği değil, küresel güvenliği de tehdit eder niteliktedir. Kuzey Makedonya, Balkanlar’daki stratejik konumu ve NATO üyeliği ile İsrail’in Balkanlar’da bir müttefik kazanmasına olanak tanımış ve bu bağlamda Mossad, bölgedeki istihbarat operasyonları için Kuzey Makedonya’yı önemli bir ortak olarak görmüştür.
Bu ilişkinin arka planında, aynı zamanda Batı ve İsrail’in bölgedeki etkisini artırma çabaları da bulunmaktadır. Rusya ve Çin gibi ülkelerin bölgede nüfuz kazanma girişimleri, İsrail’in bu tür stratejik ittifaklarla bu nüfuzu dengelemek istemesini tetikleyen bir diğer unsurdur. Kuzey Makedonya ise, istihbarat kapasitesini güçlendirmek ve bölgesel tehditlere karşı koyabilmek için Mossad gibi dünya çapında etkin bir istihbarat örgütüyle işbirliği yapmayı tercih etmektedir.
Bu nedenle, İsrail- Kuzey Makedonya ilişkisi, iki ülkenin karşılıklı çıkarları, güvenlik tehditlerine yönelik stratejik yanıtları ve bölgedeki daha geniş jeopolitik dengelerle şekillenen çok katmanlı bir yapı sergilemektedir.
Tarihsel Kökler
Soğuk Savaş döneminde İsrail ve Kuzey Makedonya (o dönemde Yugoslavya’nın bir parçası olarak) farklı ideolojik kamplarda yer alsalar da, bu farklılıklar, özellikle Soğuk Savaş sonrası dönemde ortaya çıkan yeni güvenlik tehditlerine karşı işbirliğini engellememiştir. İsrail, Batı bloğunun bir üyesi olarak sosyalist ve komünist rejimlere karşı stratejik bir pozisyonda bulunurken, Yugoslavya ise Bağlantısızlar Hareketi’nin bir parçası olarak resmi anlamda iki kutuplu dünya düzeninin dışındaydı. Ancak, bu dönemde her iki ülke de komünist ideolojinin totaliter yapısını ve oluşturduğu baskıcı rejimleri ortak bir tehdit olarak görmüşlerdir.
Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte, Balkanlar ve Orta Doğu’da ortaya çıkan yeni güvenlik dinamikleri, terörizm, organize suçlar ve yasadışı göç gibi sınır aşan tehditler, İsrail ve Kuzey Makedonya arasında daha somut işbirliği kanallarının açılmasına olanak tanımıştır. Özellikle Yugoslavya’nın dağılmasıyla ortaya çıkan boşluk, yeni güvenlik sorunlarını beraberinde getirirken, İsrail’in bölgedeki istihbarat faaliyetlerini artırma ihtiyacı, Kuzey Makedonya ile temasları derinleştirme fırsatını doğurmuştur. Bu bağlamda, ortak güvenlik kaygıları, ideolojik farkları aşarak iki ülke arasında stratejik bir ilişki kurulmasına zemin hazırlamıştır.
1990’lı yıllarda Yugoslavya’nın dağılmasının ardından patlak veren Yugoslavya savaşları, Kuzey Makedonya’nın 1991’de bağımsızlığını ilan etmesiyle sonuçlandı. Ancak, yeni kurulan Kuzey Makedonya devleti ciddi güvenlik zorluklarıyla karşı karşıya kaldı; özellikle bölgesel istikrarsızlık, sınır güvenliği sorunları, etnik çatışmalar ve organize suçlar bu dönemde ön plandaydı. Bu bağlamda, henüz emekleme aşamasında olan Kuzey Makedonya istihbarat teşkilatı, güvenlik ve istihbarat kapasitesini artırmak için deneyimli uluslararası müttefiklerle işbirliği yapma arayışına girdi. Bu dönemde İsrail, hem bölgede stratejik ortaklıklar kurmak hem de kendi güvenlik çıkarlarını korumak amacıyla Kuzey Makedonya ile işbirliği kurmak için uygun bir aktör olarak öne çıktı.
Kuzey Makedonya’nın İsrail’e yönelmesinin altında yatan temel nedenlerden biri, İsrail’in sınır güvenliği, terörle mücadele, organize suçlar ve silah kaçakçılığı gibi alanlardaki deneyimiydi. Yugoslavya’nın parçalanması sonucu bölgede oluşan silah ticareti ve etnik çatışmalar, Kuzey Makedonya için büyük bir güvenlik riski oluşturuyordu. İsrail, özellikle Orta Doğu’da sınır güvenliği ve terörle mücadelede kapsamlı bir tecrübeye sahip olduğu için, bu alanlarda Kuzey Makedonya’ya önemli destek sağladı. Özellikle silah kaçakçılığı gibi uluslararası suç ağlarının kontrol altına alınmasında İsrail’in teknolojik ve istihbarat desteği kritik bir rol oynadı. İsrail’in gelişmiş izleme sistemleri ve sınır kontrolü teknikleri, Kuzey Makedonya’nın sınır güvenliğini güçlendirmesine yardımcı oldu.
Ayrıca, İsrail’in istihbarat paylaşımı ve operasyonel kapasitesi, Kuzey Makedonya’nın yeni kurulan istihbarat teşkilatının bölgesel ve uluslararası tehditlere karşı koyma becerisini artırdı. Terörizmle mücadelede İsrail’in sağlamış olduğu uzmanlık, özellikle Balkanlar’da bu dönemde artan radikal gruplara karşı Kuzey Makedonya’nın daha etkin bir güvenlik politikası oluşturmasına katkı sağladı. Bu stratejik işbirliği, iki ülke arasında derinlemesine istihbarat ve güvenlik bağları kurmuş ve Kuzey Makedonya’nın bölgesel güvenlik dinamiklerine daha aktif bir şekilde müdahil olmasını sağlamıştır.
Güncel Durum ve İşbirliğinin Nedenleri
İsrail ve Kuzey Makedonya arasındaki güvenlik işbirliğinin temelinde, iki ülkenin karşı karşıya olduğu ortak güvenlik tehditleri yatmaktadır. Bu tehditlerin başında, Orta Doğu’daki İslamcı terör örgütleri, Balkanlar’daki organize suç şebekeleri ve siber saldırılar gibi küresel ve bölgesel güvenlik sorunları gelmektedir. İsrail, uzun yıllardır Orta Doğu’da radikal İslamcı gruplar ve terörle mücadele konusunda derin tecrübeye sahipken, Kuzey Makedonya ise Balkanlar’da organize suç örgütlerinin yayılması, yasadışı ticaret ve insan kaçakçılığı gibi sorunlarla mücadele etmektedir. Bu iki tür tehdit, hem yerel güvenlik hem de bölgesel istikrar açısından birbirini tamamlayan dinamikler sunar.
İslamcı terör gruplarının küresel çapta yayılması, Kuzey Makedonya gibi Balkan ülkelerini de etkileyen bir sorundur. Radikalleşme, özellikle bu bölgedeki istikrarsızlık dönemlerinde derinleşmiş, İsrail’in bu tehditlere karşı verdiği mücadele deneyimi ise Kuzey Makedonya için önemli bir kaynak haline gelmiştir. Bu bağlamda, İsrail’in geliştirdiği terörle mücadele stratejileri, Kuzey Makedonya’nın kendi sınırları içerisinde ve daha geniş Balkan bölgesinde benzer tehditlere karşı koyma yeteneğini artırmıştır.
Bunun yanı sıra, Balkanlar’da faaliyet gösteren organize suç örgütleri, silah ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi faaliyetlerde bulunarak bölgesel güvenliği tehdit etmektedir. Bu örgütler, yasa dışı gelir elde etmek için bölgeyi bir geçiş noktası olarak kullanırken, Kuzey Makedonya’nın coğrafi konumu bu faaliyetlerin merkezi haline gelmesine neden olmuştur. İsrail’in istihbarat kapasitesi ve teknolojik altyapısı, bu suç ağlarının izlenmesi ve ortadan kaldırılmasında Kuzey Makedonya’ya önemli katkılar sağlamaktadır.
Siber güvenlik alanında ise hem İsrail hem de Kuzey Makedonya, son yıllarda artan dijital tehditler karşısında işbirliği yapmaktadır. Siber saldırılar, hem devlet kurumlarına hem de özel sektörlere yönelik ciddi tehditler oluşturmakta ve bu bağlamda İsrail’in gelişmiş siber savunma teknolojileri, Kuzey Makedonya’nın bu tehditlere karşı daha dirençli hale gelmesine olanak tanımaktadır. İki ülke arasındaki bu işbirliği, sadece savunma alanında değil, aynı zamanda eğitim, teknoloji transferi ve ortak operasyonlar konusunda da derinleşmiştir.
Sonuç olarak, bu ortak güvenlik tehditleri, iki ülkenin farklı güvenlik deneyimlerini bir araya getirerek, daha etkin ve kapsamlı bir işbirliği yapmalarını sağlamıştır.
İsrail’in Mossad teşkilatı, dünya çapında gelişmiş istihbarat toplama, analiz ve operasyonel yetenekleriyle tanınan bir kurumdur. Özellikle Orta Doğu ve küresel çapta terörizmle mücadele, stratejik bilgi toplama ve tehditlerin önlenmesi konularında iddialı bir uzmanlığa sahiptir. Mossad’ın teknik ve insan istihbarat kaynakları, dünya genelindeki tehditleri öngörme ve etkili müdahale etme kapasitesini güçlendiren faktörlerdendir. Bu bağlamda, Kuzey Makedonya ile yürüttüğü istihbarat işbirliği, her iki tarafın da güvenlik tehditlerine karşı daha etkin bir savunma geliştirmesine katkı sağlar.
Kuzey Makedonya ise Balkanlar’ın stratejik coğrafi konumu nedeniyle bölgedeki güvenlik gelişmelerini yakından takip etme avantajına sahiptir. Balkanlar, Orta Doğu ve Avrupa arasında bir geçiş bölgesi olduğu için, organize suç örgütleri, yasadışı göç, silah ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi tehditlerin merkezi haline gelmiştir. Kuzey Makedonya’nın bu dinamikler üzerindeki gözlem yeteneği, İsrail ile yapılan istihbarat işbirliğinde kritik bir unsur olarak öne çıkar. Mossad’ın geniş kapsamlı istihbarat toplama ağı, Kuzey Makedonya’nın yerel bilgi kaynaklarıyla birleştiğinde, iki ülke arasında karşılıklı olarak fayda sağlayan bir istihbarat paylaşım süreci ortaya çıkar.
Bu ortaklık, sadece bilgi alışverişiyle sınırlı kalmayıp, belirli operasyonel işbirliklerine de zemin hazırlar. Özellikle terörle mücadele, sınır güvenliği, silah kaçakçılığı ve organize suçlara karşı yürütülen operasyonlar, Mossad ve Makedon istihbarat birimlerinin ortaklaşa çalıştığı alanlar arasında yer alır. İsrail’in ileri teknolojik donanımları, Kuzey Makedonya’nın sınır güvenliği ve iç istikrarını güçlendirmek için kritik destek sağlamaktadır. Bunun yanı sıra, her iki ülkenin de sahip olduğu istihbarat bilgileri, bölgesel ve uluslararası tehditlere karşı daha geniş çapta güvenlik stratejileri geliştirilmesine olanak tanımaktadır.
Bu istihbarat paylaşımı ve operasyonel işbirliği, iki ülke arasındaki stratejik bağları güçlendirirken, aynı zamanda Balkanlar’daki ve Orta Doğu’daki güvenlik dinamiklerine daha etkin müdahale edebilme kabiliyeti sağlamaktadır. Böylelikle, her iki taraf da kendi ulusal güvenlik çıkarlarını daha geniş bir çerçevede koruma fırsatı bulmaktadır.
Farklı bir noktada ele alınsa bile oldukça önemli olan, İsrail ve Kuzey Makedonya arasındaki ekonomik işbirliği, iki ülkenin sadece siyasi ve güvenlik alanlarında değil, aynı zamanda ekonomik çıkarlarını da ortak bir zeminde buluşturduklarını göstermektedir. İsrail, Kuzey Makedonya’ya başta savunma sanayi, tarım ve teknoloji olmak üzere stratejik sektörlerde önemli yatırımlar yapmaktadır. Bu işbirliği, iki ülke arasındaki ilişkilerin daha geniş bir yelpazede güçlenmesini sağlamakta ve karşılıklı güvenin inşasına katkıda bulunmaktadır.
Savunma sanayisi de oldukça önemli bir parametre olmakla birlikte iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğinin en önemli unsurlarından biridir. İsrail, gelişmiş savunma teknolojileri ve askeri donanım alanında Kuzey Makedonya’ya önemli katkılar sağlamakta, bu da Kuzey Makedonya’nın savunma kabiliyetlerini güçlendirmektedir. Özellikle sınır güvenliği, askeri altyapı ve siber güvenlik gibi alanlarda İsrail teknolojileri Kuzey Makedonya tarafından kullanılmaktadır. İsrail’in bu alandaki ileri teknik bilgi ve donanımı, Kuzey Makedonya’nın güvenlik ve savunma alanındaki kapasitesini artırarak bölgedeki güvenlik dinamiklerini dengelemesine yardımcı olur.
Tarım alanında ise İsrail, gelişmiş tarım teknolojileri ve sulama sistemleri konusunda dünya liderlerinden biridir. Kuzey Makedonya, tarımsal üretimini artırmak ve sürdürülebilir kalkınma sağlamak için İsrail’in bu alandaki deneyiminden yararlanmaktadır. Özellikle su kaynaklarının etkin kullanımı ve modern tarım teknikleri sayesinde, Kuzey Makedonya’da tarımsal verimlilik artmakta ve tarım sektörü daha sürdürülebilir hale gelmektedir.
Teknoloji ve inovasyon alanında da İsrail’in dünyadaki öncü rolü, Kuzey Makedonya ile yürütülen işbirliğinin önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. İsrail, gelişmiş teknoloji şirketleri, startup ekosistemi ve Ar-Ge faaliyetleriyle tanınmakta olup, Kuzey Makedonya’ya bu alanda teknoloji transferi ve inovasyon desteği sunmaktadır. Özellikle dijitalleşme, bilgi teknolojileri ve yapay zekâ gibi alanlarda sağlanan işbirliği, Kuzey Makedonya’nın teknoloji altyapısını modernize etmesine olanak tanır.
Bu ekonomik işbirliği, sadece iki ülkenin ekonomik büyümesine katkıda bulunmakla kalmayıp, aynı zamanda güvenlik işbirliğini de destekleyen bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Ekonomik ilişkilerin güçlenmesi, siyasi ve diplomatik bağları daha da derinleştirirken, iki ülke arasındaki güven ortamının da pekişmesine zemin hazırlamaktadır.
İsrail ve Kuzey Makedonya arasındaki diplomatik ilişkiler, özellikle 1990’lı yıllardan itibaren hızla gelişmiş ve günümüzde çok boyutlu bir işbirliği seviyesine ulaşmıştır. İki ülke arasındaki bu ilişkilerin gelişiminde karşılıklı güven, bölgesel istikrar ve ortak çıkarlar önemli bir rol oynamaktadır. Kuzey Makedonya’nın bağımsızlığını kazanmasının ardından İsrail kendi stratejik çıkarlarından dolayı, bu genç devleti hızla tanımış ve diplomatik ilişkiler kurmuştur. Bu süreç, iki ülkenin siyasi ve ekonomik bağlarını güçlendirmesine olanak tanımış, aynı zamanda güvenlik ve istihbarat alanındaki işbirliğinin de temellerini atmıştır.
Son yıllarda iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler daha da pekişmiş ve düzenli olarak karşılıklı ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Bu ziyaretler, sadece üst düzey hükümet yetkilileri arasında sınırlı kalmamış, aynı zamanda iş dünyası temsilcileri ve akademik çevrelerin de dâhil olduğu geniş kapsamlı delegasyonlar aracılığıyla sürdürülmüştür. Bu tür ziyaretler, iki ülkenin hem siyasi hem de ekonomik işbirliğini derinleştirmek için zemin hazırlamaktadır.
İmzalanan işbirliği anlaşmaları da, diplomatik ilişkilerin daha resmi bir çerçeveye oturtulmasını sağlamaktadır. Savunma, tarım, ticaret, teknoloji transferi ve eğitim gibi çeşitli alanları kapsayan bu anlaşmalar, sadece ekonomik çıkarlar değil, aynı zamanda iki ülkenin güvenlik stratejileri ve uluslararası politikadaki pozisyonlarını da desteklemektedir. Özellikle güvenlik ve savunma alanında imzalanan anlaşmalar, iki ülke arasındaki stratejik ortaklığın derinleşmesine katkıda bulunmuştur. İsrail, Kuzey Makedonya’nın NATO üyeliğine verdiği desteği sürdürmüş, bu da iki ülkenin uluslararası arenadaki ilişkilerini daha da güçlendirmiştir.
Sonuç olarak, düzenli diplomatik temaslar ve stratejik işbirliği anlaşmaları, İsrail ve Kuzey Makedonya arasındaki diplomatik ilişkilerin çok boyutlu bir karakter kazanmasına olanak tanımış, iki ülke arasındaki bağları hem bölgesel hem de uluslararası düzeyde daha sağlam bir temele oturtmuştur.
Makedonya Neden İsrail ile Çalışmayı Tercih Eder?
İsrail’in Mossad teşkilatı, dünya çapında en deneyimli ve iddialı istihbarat kuruluşlarından biri olarak kabul edilmektedir. Mossad, özellikle gizli operasyonlar, insan istihbaratı (HUMINT), siber güvenlik ve terörle mücadele alanlarında kazandığı kapsamlı deneyim ile öne çıkmaktadır. Gelişmiş istihbarat toplama yöntemleri, yüksek teknolojiye dayalı analiz sistemleri ve operasyonel esneklik, Mossad’ın dünyanın en gözle görülür istihbarat kurumları arasında yer almasını sağlamıştır. Bu deneyim ve uzmanlık, İsrail’in ulusal güvenlik stratejilerini şekillendiren ve küresel çapta güvenlik işbirliklerini derinleştiren temel unsurlardan biridir.
Kuzey Makedonya ise bağımsızlığını kazandığı 1990’lı yıllardan bu yana, kendi istihbarat teşkilatını güçlendirme çabası içerisindedir. Balkanlar’da jeopolitik olarak kritik bir konumda bulunan Kuzey Makedonya, bölgedeki güvenlik tehditlerine karşı daha etkili bir savunma kapasitesi oluşturmayı hedeflemektedir. Bu süreçte, İsrail’in sahip olduğu istihbarat birikiminden ve Mossad’ın operasyonel kapasitesinden yararlanarak kendi istihbarat teşkilatını modernize etmeye çalışmaktadır. Kuzey Makedonya’nın sınır güvenliği, organize suçlarla mücadele ve terör tehditlerine karşı daha etkin bir istihbarat altyapısı oluşturma çabaları, bu işbirliğinin temel motivasyonlarından biridir.
İsrail’in Mossad üzerinden sağladığı deneyim aktarımı, sadece bilgi paylaşımı ile sınırlı kalmayıp, aynı zamanda eğitim programları, teknik destek ve operasyonel işbirliği aracılığıyla Kuzey Makedonya’nın istihbarat kapasitesini geliştirmesine yardımcı olmaktadır. Bu sayede, Kuzey Makedonya, İsrail’den aldığı deneyimle, kendi bölgesel güvenlik tehditlerine karşı daha proaktif bir duruş sergileyebilmekte ve istihbarat toplama ve analiz yeteneklerini güçlendirebilmektedir.
Sonuç olarak, İsrail’in Mossad teşkilatının sunduğu deneyim ve uzmanlık, Kuzey Makedonya’nın istihbarat kapasitesini geliştirerek, hem bölgesel hem de uluslararası güvenlik tehditlerine karşı daha hazırlıklı olmasına katkıda bulunmakta ve iki ülke arasındaki stratejik ortaklığı derinleştirmektedir.
İsrail, savunma sanayi ve ileri teknoloji alanında dünya çapında önde gelen ülkelerden biri olarak, yenilikçi savunma sistemleri, siber güvenlik çözümleri, yüksek teknoloji ürünleri ve askeri donanım üretimiyle tanınır. Özellikle sınır güvenliği, insansız hava araçları (İHA), radar sistemleri ve gelişmiş gözetim teknolojileri gibi savunma sanayi ürünleri, İsrail’in küresel çapta savunma alanındaki etkisini artıran faktörlerdendir. Bu teknolojiler, hem iç güvenlik tehditlerine karşı koymak hem de askeri operasyonlarda avantaj sağlamak için kritik bir rol oynamaktadır.
Kuzey Makedonya, İsrail’in bu teknolojik liderliğinden yararlanarak kendi güvenlik altyapısını modernize etmektedir. Özellikle sınır güvenliği, siber güvenlik ve askeri teknoloji alanlarında İsrail’den elde edilen bilgi birikimi ve donanım, Kuzey Makedonya’nın güvenlik güçlerinin operasyonel kabiliyetlerini güçlendirmektedir. Kuzey Makedonya, bölgedeki etnik çatışmalar, organize suç örgütleri ve terör tehditleriyle mücadele ederken, İsrail’in sağladığı teknoloji transferi sayesinde daha etkili ve güvenli bir savunma sistemi inşa etmektedir.
Bu süreçte, İsrail tarafından sağlanan askeri eğitim, teknoloji danışmanlığı ve donanım satışları da önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle İsrail’in gelişmiş gözetim sistemleri ve insansız hava araçları (İHA) gibi teknolojiler, Kuzey Makedonya’nın sınır güvenliği ve izleme yeteneklerini büyük ölçüde artırmıştır. Bu teknoloji transferi, sadece askeri alanda değil, aynı zamanda sivil güvenlik, siber savunma ve kriz yönetimi gibi alanlarda da Kuzey Makedonya’nın kapasitesini modernize etmektedir.
İki ülke arasındaki bu teknolojik işbirliği, hem güvenlik alanında hem de ekonomik açıdan önemli bir katkı sağlamakta, Kuzey Makedonya’nın bölgesel güvenlik stratejilerinde daha etkin bir rol oynamasına imkân tanımaktadır.
İsrail, Kuzey Makedonya’nın egemenlik haklarını ve toprak bütünlüğünü destekleyen başlıca ülkelerden biridir. Bu destek, yalnızca iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin güçlendirilmesine hizmet etmekle kalmayıp, aynı zamanda stratejik işbirliklerinin derinleştirilmesine de olanak sağlamaktadır. İsrail’in Kuzey Makedonya’nın bağımsızlık ve toprak bütünlüğüne verdiği destek, iki ülke arasındaki siyasi ve ekonomik işbirliklerini pekiştirmekte, bölgesel güvenlik dinamiklerinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda, İsrail’in sunduğu destek, Kuzey Makedonya’nın uluslararası arenada daha fazla kabul görmesine ve güvenlik alanında daha sağlam temellere oturmasına katkıda bulunmaktadır. Ayrıca, bu siyasi destek, iki ülkenin ortak güvenlik ve ekonomik çıkarlarını daha etkin bir şekilde korumalarına olanak tanımaktadır.
İsrail Mossad ve Kuzey Makedonya arasındaki ilişki, karşılıklı çıkarlara dayalı, uzun vadeli ve çok boyutlu bir işbirliğidir. Ortak güvenlik tehditleri, ekonomik çıkarlar ve diplomatik ilişkiler, bu işbirliğinin temelini oluşturmaktadır. Gelecekte, iki ülke arasındaki işbirliğinin daha da derinleşerek, bölgesel güvenlik ve istikrar için önemli bir faktör haline gelmesi beklenmektedir.
