NATO’nun yeni genel sekreteri olmaya hazırlanan Mark Rutte, Avrupa’nın önde gelen siyasi figürlerinden biridir. Hollanda Başbakanı olarak geçirdiği yaklaşık 14 yıl boyunca, önemli uluslararası krizlerde oynadığı roller ve aldığı stratejik kararlarla dikkat çekmiştir. 57 yaşındaki Rutte, 1 Ekim 2024’te göreve başlayarak eski Norveç Başbakanı Jens Stoltenberg’in yerini alacaktır. Stoltenberg, NATO’nun doğu kanadının güçlendirilmesi sürecini yönetmek amacıyla iki kez uzatılan görev süresinin ardından 10 yıllık görevini tamamlayacaktır (Le Monde, 2024).
Mark Rutte’nin atanma süreci, uzun ve zorlu bir arayışın sonucunda gerçekleşmiştir. Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında müttefikler, Stoltenberg’in görev süresini bir, ardından iki yıl daha uzatmasını talep etmişlerdi. Bu süreçte Danimarka Başbakanı Mette Fredriksen, Estonya Başbakanı Kaja Kallas ve eski İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace gibi isimler de gündeme gelmişti (Le Monde, 2024).
Kariyer ve Siyasi Başarılar
Mark Rutte, 2010 yılında Hollanda Başbakanı olarak göreve başlamış ve bu görevi sürdürerek ülkesinin en uzun süre hizmet veren başbakanı olmuştur. Bu dönemde, Avrupa Birliği (AB) içindeki önemli tartışmalarda aktif rol almış, özellikle göç, borç krizi ve COVID-19 gibi konularda kritik kararlar vermiştir. Rutte’nin politik yetenekleri, onu AB’nin başlıca anlaşma yapıcılarından biri haline getirmiştir (Meijer, 2024).
Rutte’nin uluslararası alandaki etkinliği, Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesiyle daha da belirgin hale gelmiştir. Hollanda’nın savunma harcamalarını artırarak NATO‘nun %2 GSYİH hedefini aşmasına öncülük etmiş, Ukrayna’ya F-16 savaş uçakları, topçu ve mühimmat desteği sağlamıştır. Bu tutumu, Rutte’nin NATO Genel Sekreteri olarak güçlü bir liderlik sergileyeceğinin göstergesi olarak kabul edilmektedir (Meijer, 2024).
NATO İçindeki Rolü
Mark Rutte’nin NATO’nun yeni genel sekreteri olarak atanması, ittifakın stratejik vizyonunu şekillendirme potansiyeline sahiptir. Rutte, Rusya’ya karşı sert bir duruş sergilemiş, NATO’nun askeri kapasitesini artırması gerektiğini savunmuştur. Rutte, Rusya’nın Ukrayna ile sınırlı kalmayacağını ve uluslararası hukukun korunmasının kritik olduğunu belirtmiştir (Meijer, 2024).
Rutte’nin liderliğinde, NATO’nun savunma harcamalarını artırma ve askeri kapasitelerini güçlendirme konusundaki çabalarının devam etmesi beklenmektedir. Ayrıca, eski ABD Başkanı Donald Trump ile olan iyi ilişkileri, olası bir Trump yönetimi geri dönüşünde NATO’nun iç uyumunu koruma konusunda önemli bir avantaj sağlayabilir (Meijer, 2024).
Türkiye ile İlişkiler
Türkiye, NATO’nun önemli bir üyesi olarak, yeni genel sekreter Mark Rutte’den belirli beklentilere sahiptir. Türkiye’nin en önemli beklentilerinden biri, “terörle mücadele” konusundaki duyarlılığın devam etmesidir. Ankara, Rutte’nin selefi Jens Stoltenberg’in bu konudaki yaklaşımını sürdürmesini istemektedir. Stoltenberg, sık sık Türkiye’nin terörden en çok zarar gören ülke olduğunu vurgulamış ve dayanışma çağrısı yapmıştır (BBC Türkçe, 2024).
Türkiye’nin bir diğer beklentisi, NATO üyeleri arasındaki silah satışındaki kısıtlamaların kaldırılmasıdır. Stoltenberg’in bu konudaki tutumunu sürdürmesi, Türkiye’nin savunma sanayi iş birliğini destekleme amacını taşımaktadır. Özellikle ABD ve Almanya gibi ülkelerin Türkiye’ye uyguladığı yaptırımların kaldırılması, Ankara için kritik öneme sahiptir (BBC Türkçe, 2024).
Son olarak, Türkiye, NATO-AB iş birliği kapsamında, AB üyesi olmayan müttefiklerin çıkarlarının korunmasını beklemektedir. Rutte’den, NATO-AB iş birliğinin 2003’te belirlenen çerçevede uygulanması ve Türkiye gibi AB üyesi olmayan ülkelerin NATO içindeki konumlarının güçlendirilmesi yönünde adımlar atması beklenmektedir (BBC Türkçe, 2024).
Mark Rutte’nin NATO Genel Sekreteri olarak atanması, ittifakın gelecekteki stratejik yönelimlerini etkileyebilecek önemli bir gelişmedir. Rutte’nin liderliği, NATO’nun savunma harcamalarını artırma, askeri kapasitesini güçlendirme ve transatlantik bağları koruma konusundaki çabalarını sürdürecektir. Türkiye’nin beklentileri doğrultusunda, “terörle mücadele”, savunma sanayi iş birliği ve NATO-AB iş birliği konularında duyarlılığını sürdürmesi, Rutte’nin başarılı bir genel sekreterlik dönemi geçirmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Kaynakça
- Meijer, B. H., Deutsch, A., & Van Campenhout, C. (2024, June 20). NATO allies appear to have chosen their next leader ahead of summit. Reuters.
- Le Monde. (2024, June 21). Mark Rutte set to be NATO’s next secretary general. Le Monde.
- BBC Türkçe. (2024). Türkiye, NATO Genel Sekreteri olacak Mark Rutte’den ne bekliyor? BBC.
