Letonya Parlementosu Saeima, Eğitim ve Bilim Bakanlığı tarafından oluşturulan reformu onayladı. Eğitim kanunu ve Genel Eğitim kanunlarına göre eğitim dili tek- devletin resmi dili- olacak. 2016 verilerine göre Letonya’da 811 Devlet okulu var ve bu okulların 94 ü ya Rusça da ya da hem Rusça hem de Letonyaca eğitim vermektedir. Letonyaca eğitim sadece lise dönemine kadar geçerlidir. Liseden sonra azınlıklar kendi ana dillerinde de okuyabilecek.
Letonya Başbakanı Raimonds Vejonis, dil reformunun amacının eğitimde eşitlik sağlamak, ülke içinde halkların bütünleşmesini sağlamak ve iş dünyasında haksız rekabeti önlemek için gerekli olduğunu açıkladı. Kanun 2019-2020 akademik yılında yürürlüğe girecek. Lise dönemine kadar eğitim dili sadece Letonyaca olacak. Lisede ise azınlık öğrenciler kendi dillerinde ancak kendi kültürlerini, kendi tarihlerini ve literatürlerini öğrenebilecektir.
Letonya’nın nüfusu yaklaşık 2 milyondur ve azınlıkları %20 civarında- yaklaşık 400,000- Ruslar oluşturmaktadır. Rus azınlık Letonya vatandaşı olarak kabul edilmiyor, kanunlara göre yabancı statüsünde değerlendiriliyor. Letonya vatandaşı olmak için akıcı Letonyaca konuşmak şartlardan biridir. Letonya’da azınlıklar kendi okullarında ve Rusça eğitim görüyor. Aileler çocuklarına sadece Rusça öğretiyor. Bu da iş dünyasında ve toplum içinde ciddi bir bölünmeye neden oluyor. Letonya, Doğu Avrupa ve diğer Baltık ülkeleri- Litvanya ve Estonya- gibi Rusya’nın etkisi altında kalan ve AB üyeliği ile batıya entegre olmaya çalışan bir ülkedir. Rusya etkisini azaltmak ve batılılaşma için devletler toplum içinde reformların olması gerektiğini -örneğin Rusça’nın etkisini azaltmak ve kendi ana dillerini benimsemek gibi- destekliyorlar. Dış politika NATO ve AB odaklı oluyor. Özellikle Ukrayna’da çıkan savaş, Rusya’nın bölgeye geri dönme çabaları ve Kırım’ı ilhakı Baltık ülkelerini harekete geçirdi. Baltık Bölgesi’nin güvenliği konusunda 3 ülke ABD’ ye ziyarette bulundu. NATO’nun çalışmalarını artırmasını desteklediler.
Letonya’da Rus azınlıklar ise dil reformuna karşı çıktılar. Şuan binlerce protesto ve mitingler Rus azınlıklar tarafından yapılıyor. Aktivist Vladimir Linderman, Letonya’da koalisyon hükümetinin tüm partileri dil reformu konusunda fikir birliğine varmış durumda ve AB’nin bu konuda özellikle şuanki Batı ve Rusya ilişkilerinin soğuk savaş düzeyinde olduğu durumda etkili olamayacağını ve Rusya’dan hükümet yanlısı milletvekillerine kişisel yaptırımlarda bulunmasının reformun değişmesinde etkili olabileceğini düşünüyor. Pek çok aktivist sivil itaatsizliğin şuan harekete geçirilmesi gerektiğinden yana. Letonya’daki Rus azınlıklar ve Rusya dil reformunun uluslararası azınlık haklarının bir ihlali olduğunu yorumluyor. Rus azınlık partileri bu durumu Rusya’ya, BM ye, Kollektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’ne, OSCE’ye Avrupa Konseyi güvenlik sekreterine ve Avrupa Parlamentosu’na bildirdi. Rusya’da Duma Meclisi dil reformunu Nazizm ve asimilasyon ile nitelendirdi. Duma Meclisinin kararının onaylaması ile Rusya, Letonya’ya ekonomik yaptırımda bulunmayı onayladı.
Letonya bir Baltık ülkesi olarak hem Rus imparatorluğu hem de Sovyetler Birliği egemenliğinde yaşamış bir ülkedir. 1918’de Letonya, Rusya İmparatorluğu’ndan bağımsız oldu fakat 1940 da tekrar Sovyet Birliği egemenliğine girmiştir- Nazi Sovyet Paktı’na göre Polonya iki totaliter rejim arasında bölünmüştü fakat baltık ülkelerinin tamamı Sovyet egemenliğindeydi.- Bu dönemde bağımsızlıklarını kazanmak için Alman ordusunu desteklemişlerdi. Fakat 1944 İkinci Dünya Savaşı sonunda Letonya tekrar SSCB egemenliğine girdi. Letonyalılar tamamen Rus egemenliğine karşı sadakatsizdi ve SSCB bu sorunu kalıcı olarak çözmek için göçmen politikası izledi. Bir çok Rus, Doğu Avrupa ve Baltık ülkelerine göç etti ve yerleşti. Yerli halkın dilini kültürünü öğrenerek bu bölgelerde kalıcı oldular. Fakat her zaman SSCB için çalıştılar- Rus milliyetçiliği yaptılar- 1935 de Letonya’da yerli halk %80 iken 1989’da bu oran %52 ye neredeyse yarısına düştü. Günümüzde Rusya’nın, Ukrayna’da azınlık hakları düşüncesi ile savaşa yol açması, Moldovya ve Belarus’da askeri konuşlanmaları artırması sonuçları Letonya’nın %87 sinin Rusya’nın ülkeyi tekrar işgal edebileceği korkusuna yol açtı. Ukrayna krizi Rusya’nın soft power-yumuşak güç- olarak kaynaklarını bölgede çoğaltmaya çalıştığını, medya kuruluşlarını ve siyasi partileri finanse ettiğini gösteriyor ve yumuşak gücü koruma fikri ile askeri güç- hard power- kullandığını gösteriyor. Rusya’nın, Bulgaristandaki ve Ukraynadaki çabalarına benzer olarak Avrupa’daki dayanışmayı baltalamak için baltık ülkelerine karşı gaz ihracatını siyasi bir silah olarak kullanıyor. Baltık ülkeleri enerji konusunda Rusya’ya oldukça bağımlılar. Bu da diğer politik alanlarda da bağımsız karar almasını engelliyor.
Asude UYSAL
o-Staj 2018 AÇAM Stajyeri
Kaynakça:
- Anonim(2018), MEP from Latvia Thanks Russia for Condemning ‘’ School Reform’’, < https://eadaily.com/en/news/2018/04/05/mep-from-latvia-thanks-russia-for-condemning-school-reform >,erişim: 7 Nisan 2018
- Anonim(2018), Russian Community of Latvia Angry at Expulsion of Russian from Schools, < https://eadaily.com/en/news/2018/04/04/russian-community-of-latvia-angry-at-expulsion-of-russian-from-schools >, erişim: 7 Nisan 2018
- Anonim(2018), Russian Duma Slams Latvia’s Education Bill in Statement, Proposes Sanctions, < https://sputniknews.com/russia/201804031063159264-russia-parliament-latvia-statement-education-bill/ >,erişim: 7 Nisan 2018
- Anonim(2018), Russia Threatens Sanctions over Latvian Language in Schools, < http://www.bbc.com/news/world-europe-43626368 >,erişim: 7 Nisan 2018
- Luhn, Alec(2018), Moscow Threatens Sanctions Against Latvia over Removal of Russian from Secondary Schools, < https://www.telegraph.co.uk/news/2018/04/03/moscow-threatens-sanctions-against-latvia-removal-russian-secondary/ >,erişim: 7 Nisan 2018
- Anonim(2018), Vejonis Promulgates Bills on Gradual Transition to Education in Latvia, < https://www.baltictimes.com/vejonis_promulgates_bills_on_gradual_transition_to_education_in_latvian/ >,erişim: 7 Nisan 2018
- Dyer, Gwynne(2018), In Latvia, Two Solitudes, < https://www.thespec.com/opinion-story/8378159-in-latvia-two-solitudes/ >,erişim: 7 Nisan 2018
- Poreba, Tomasz(2014), Russia’s Influence and Presence in Latvia, < http://europeanreform.org/files/ND-RussianInfluenceInLatvia-preview%28low-res%29.pdf >,erişim: 7 Nisan 2018
