Latin Amerika Ülkeleri ve 1 Mayıs

1 Mayıs İşçi bayramı dünyanın pek çok ülkesinde yaygın bir şekilde kutlanmaktadır. İşçilerin ve emekçilerin haklarını aradıkları seslerini duyurdukları bu günde genellikle Sosyalist Düzeni yeniden hayata geçirmek ve sosyalist anlayışın yeni kutbu olmak iddiasında bulunan Latin Amerika ülkeleri dikkat çekmektedir. En başta Küba olmak üzere 1 Mayıs’ı coşkuyla kutlayan Latin Amerika ülkelerinde neler yaşandığına, gösteriler ve kutlamalarda nelere dikkat çekildiğine şöyle bir göz atalım.

Küba

Her yıl olduğu gibi bu yılda Küba’da 1 Mayıs coşkuyla kutlandı. Adeta Küba Devriminin gövde gösterisi yapıldı. Gösteriler boyunca Küba halkının Küba Ulusal Devriminden vazgeçmeyeceği ve de devrimin derinleştirilerek devam edeceği vurgulandı.

Küba’da en gelişmiş sektörlerden biri sağlık hizmetidir. Genellikle az gelişmiş ve ya tıbbi yardıma ihtiyacı olan ülkelere yaptığı yardımlarla tanınır. Kübalı doktorlar ve sağlık işçileri dünyanın dört bir yanında diğer doktorların eğitimine yardımcı olarak tıbbi olarak gelişimlerine de destek olur. Bu yılki 1 Mayıs gösterilerinde 66 ülkede faaliyet gösteren Kübalı sağlık işçileri kutlamalarda en önde yer aldılar[1].

Farklı iş gruplarını temsil eden işçiler ellerinde maketlerle yürüdüler, yüzü aşkın ülkeden katılan 1800’ün üzerindeki işçi liderleri de yürüyüşte hazır bulundu. Kapitalizme geri dönmeyeceklerini vurgulayan kitleler ellerinde Fidel Castro,  Che Guevara’nın, Marx, Engels ve Lenin’in posterleri ile on üç yıldır Birleşik Devletlerde hapiste bulunan Küba Beşlisi’nin posterlerini taşıdılar[2].

Venezüella

Venezüella bu yıl 1 Mayıs kutlamalarına erken başladı. Asgari ücrete getirilen %26.5’lik zam ve de yeni iş yasası ile birlikte 1 Mayıs’a giren işçiler yılın ilk yarısında %10.7, 1 eylülden itibaren ise %15.8’lik zam alacaklar. Böylece 1 eylülden itibaren asgari ücrete sahip işçiler %26.52lik zama sahip olmuş olacaklar[3]. Ayrıca yeni iş yasasıyla birlikte haftalık çalışma saati 44 saatten 40 saate indirildi. Chavez tarafından ulusal televizyonda imzalanan yasa işçiler için sosyal adalet olarak değerlendiriliyor. Yine hükümet tarafından sosyalizme doğru bir adım olarak değerlendiriliyor[4].

Aynı zamanda yeni yasası kadın hakları ile de yakından ilgili. İş yerinde kadın hakları, doğum sonrası izin ve de çocuğun doğumu itibari ile 2 yıl boyunca ebeveynlere iş güvencesi verilmiştir.

1 Mayısta otobüslerle alanlara gelen işçler yeni iş yasasını “Yeni İş Yasası=İşçiye Saygı” sloganları ile kutlamışlardır[5].

Bolivya

Bolivya 1 Mayıs’ı ülkenin önde gelen elektrik şirketlerinden birini kamulaştırarak kutladı. Ülkenin elektrik şebekelerinin %74’ünü elinde bulunduran İspanyol Red Electrico Corporation şirketini yeterli yatırım yapmadıkları gerekçesiyle kamulaştırdıkları Evo Morales tarafından duyuruldu[6].

Şirkete el koyması için orduya emir veren Evo Morales, Bolivya’nın doğal kaynaklarını elinde bulundurma ve kullanma hakkına sahip olduğunu vurguladı. Latin Amerika ülkeleri son yıllarda çoğunluğu İspanyol asıllı şirketler olmak üzere pek çok alanda kamulaştırmaya gidiyor[7]. Emperyalizme karşı doğal kaynaklarını ellerinde tutmak ve bu kaynakları işleyip kullanacak kadar bilgi ve tecrübe sahibi olmak bununla birlikte bu kaynaklardan elde edilen geliri ülke yararına kullanabilmek Latin Amerika ülkeleri için tam bağımsızlığın sembolü durumundadır.

Şili

Bu yıl Şili’ de yapılan 1 Mayıs kutlamaları olaylı geçti. Yıl için de ülkede daha iyi bir eğitim hakkı için mücadele eden öğrenciler sık sık protesto gösterilerine sahne olmuşlardı. Bu protestolarda sert önlemler alan polis 1 Mayıs kutlamalarında da sert tedbirler uygulamaktan kaçınmadı.

Başken Santiago’da üç yüze yakın gösterici yola barikat kurdu, polisle çatıştı. Polisin tazyikli suyla dağıtmaya çalıştığı göstericiler polise taş ve sopalarla saldırdı. Yer yer mağazalara ve diğer iş merkezlerine saldırdıkları da kaydedildi[8].

Şilili maden işçileri DİSK tarafından Taksim Meydanında yapılacak 1 mayıs kutlamalarına davet edildi[9].

Kolombiya

Kolombiya’nın başkenti Bogota’ da kutlanan 1 Mayıs gösterilerinde polis 70’e yakın göstericiyi gözaltına aldı. İşçi Bayramında yürüyüşe katılan bu göstericilerin göz altına alınma sebebi ise tehlikeli araçlar taşımaları olarak belirtildi. Taş, sopa, bıçak ve teneke kutularda aerosol taşıdıkları ileri sürüldü.

Gösterilerden sonra hareketli polis ekipleri hasar kontrolü yaptılar. Birleşik Devletler yapılan Serbest Ticaret Anlaşmasına öfkeli olan göstericiler polisi kaygılandırdı. Fakat gün sonunda Bogota polisi sadece bir göstericinin yaralandığını ve de el yapımı bombanın üç mağazaya zarar verdiğini duyurdu[10].

Sonuç

Latin Amerika ülkelerini bir arada ve işbirliği içinde tutan en önemli sebep anti kapitalist yapıya sahip olmalarıdır. Uzun yıllar Birleşik Devletler gölgesinde ve de darbelerle yaşayan halk, sağ görüşlü siyasi partilerden mümkün olduğunca uzak durmakta ve bugüne kadar elde edemedikleri haklarını geri kazanmaya çalışmaktadırlar. Bu yüzden 1 Mayıs kutlamaları yüksek katılımlıdır ve önemli bir yere sahiptir.

Aslıhan BAŞER

UİÇ Derneği

Latin Amerika Çalışma Grubu