Irak eski Başbakanı ve şimdiki Irakiye listesi lideri İyad Allavi sessiz sedasız 2 günlük bir çalışma ziyareti için Türkiye’ye geldi. 5-6 Mart 2012 tarihlerinde sırasıyla Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile bir görüşme yaptı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile görüşmesinde verilen küçük demeçlerin dışında Allavi ile yapılan görüşmelere ilişkin açıklama yapılmadı.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Çankaya Köşkünde Allavi ile yaptığı görüşmede Türkiye’nin Irak’a ilişkin temel dış politika önceliklerine vurgu yapar biçimde, Irak’ın birliği, beraberliği, egemenliği ve bütüncül yapısının geleceğe taşınmasına Türkiye’nin verdiği önem üzerinde durdu ve bu çerçevede son dönemin temel yaklaşımı olan Irak halkının bütün kesimlerini eşit yakınlıkta olunduğu mesajını iletti. Allavi ise, Allawi ise bölgede istikrarı destekleyen ülkelerin başında Türkiye’nin geldiğini, Irak halkının Türkiye’ye yönelik muhabbet ve sevgisinin siyaset ve mezhepler üstü bir nitelik arz ettiğini, geçmişte olduğu gibi bugün de Türkiye’nin oynadığı yapıcı rolün önemini koruduğunu ifade etti.[1]
Allavi, ABD tarafından 2004’te oluşturulan Geçiçi Yönetim Konseyi’nin başbakanı olarak görev yaptı. Daha sonra Irak Ulusal Listesi ile 2005’teki seçimlere katılan Allavi 275 sandalyeli Irak Parlamentosunda 25 milletvekili elde ederek dördüncü sıradan Irak Parlamentosuna girdi. Özellikle ABD’nin desteklediği bilinen Allavi’nin 2005’teki seçimlerde beklenen başarıyı gösteremedi. 2009’daki yerel seçimlerde ise Irak’ın 18 vilayetinin 14’ünde yapılan seçimlerde (Erbil, Süleymaniye, Duhok ve Kerkük hariç) vilayet meclislerindeki toplam 440 üyeden sadece 26 üye elde ederek düşük bir performans sergiledi. Ancak İyad Allavi’nin liderliğindeki listenin Irak’ın hemen her bölgesinden sandalye kazanması dikkat çekti. Buna göre İyad Allavi’nin listesi vilayet meclislerinde Bağdat ve Selehaddin’de 5, Babil, Diyala, Kadısiye, ve Vasit’te 3, Basra ve Anbar’da da 2’şer sandalye elde etti. Yerel seçimlerindeki bu durum 2010 Irak Parlamentosu seçimleri için İyad Allavi’yi yeni bir siyasal akım oluşturmaya doğru sürükleyerek, Irak’ın her vilayetinde etkili olabilecek etnik, dini ve mezhebi dağılıma sahip olması planlanan liste oluşturmaya çalışıldı. Nitekim 2010 seçimleri öncesinde Sünni grupların ağırlığı olmasına rağmen bütün kesimlerin bir araya getirilmeye çalışıldığı Irakiye Listesi oluşturuldu. Bu liste içerisinde Irak Türkmen Cephesi de yer aldı. Tabi bu aşamada Türkiye ile Irakiye arasında yakın ilişkiler de kuruldu. Zira Türkiye’nin Irak’a ilişkin dış politikasında etnik, dini ve mezhebi farklıların gözetilmemesi önemli bir yer edinmişti. Nitekim Irakiye Listesi 7 Mart 2010’da yapılan seçimlerde 91 milletvekili elde ederek seçimden birinci parti olarak çıktı. Aslen Şii olan İyad Allavi’nin Sünni gruplarla da çok yakın ilişkileri olmasının başarısında payı olduğu düşünülmektedir.
İyad Allavi’nin başındaki listenin birinci çıkmasına rağmen hükümet kurma yetkisi Allavi’ye verilmedi. Yaklaşık 9 ay süren hükümet pazarlıklarının ardından seçimlere ayrı listelerle katılan Şii grupların yeniden birleşmesi ve Irakiye Listesi’nin ardından 89 milletvekili ile ikinci parti olarak çıkan Nuri El-Maliki liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu tarafından hükümet kuruldu. Ancak hükümetin kurulması Irak’taki sorunlara çözüm olmadı. Allavi ve grubu her ne kadar hükümet içerisinde yer alsa bile hükümet içi muhalefet olarak kaldı ve bu durum halen devam ediyor. Hatta İyad Allavi ve grubu, Ocak ayında hükümet ve parlamento çalışmalarını boykot ederek, hükümetten ve parlamentodan çekildi. Bu noktada Irakiye içerisindeki güçlü Sünni liderler olan Irak Başbakan Yardımcısı Salih El-Mutlak’ın Başbakan Nuri El-Maliki tarafından görevinden azledilmesinin istenmesi ve ardından Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık El-Haşimi’ye yönelik teröre karıştığı suçlamasıyla hakkında tutuklama kararı çıkarılması fazlasıyla etkili oldu. Ayrıca İyad Allavi’nin hükümete katılması sırasında Erbil’de yapılan görüşmeler sonucu Maliki ile mutabakata varılan Erbil Anlaşmasının gereklerinin yerine getirilmediği gerekçesi de Irakiye listesinin muhalefetinin başlıca sebepleri arasında yer aldı. Zira Erbil Anlaşmasına göre, öncelikle Başbakan’ın bazı yetkilerini paylaşması ve başkanlığının Allavi’ye verilmesi öngörülen Yüksek Stratejik Siyaset Konseyi’nin kurulmaması da Irakiye’yi hükümet çalışmalarına muhalif tutum sergilemeye yöneltti. Ancak bu sıkıntıların halen aşılabildiğini söylemek zor gözüküyor.
Irak siyasetindeki bu sıkıntıların devam ettiği noktada Allavi’nin Türkiye’yi ziyaret etmesi oldukça önemlidir. Türkiye’nin Iraklı siyasi gruplarla kurduğu ilişkiler artarak devam etmektedir. Irak’taki hemen her olaydan dolaylı ve doğrudan etkilen Türkiye’nin Irakla olan ilişkilerinin sıcak tutulması da hem Türkiye için önemli hem de Irak’ın istikrarına katkı yapacak niteliktedir.
Öte yandan İyad Allavi’nin Türkiye ziyareti sırasında Irakiye Listesi içerisinde yer alan Irak Türkmen Cephesi’nden hiçbir üyenin bulunmaması da dikkat çekmektedir. Türkmenler ve Türkiye arasındaki ilişki siyasetin ötesindedir. Bu açıdan en azından bir Türkmen milletvekilinin Türkiye’ye yapılacak ziyaretlerde yer almasının hem Türkmenlerin siyasi sürece katılımında göz ardı edilmediğinin gösterilmesine imkân tanıyacağı ve böylece Türkmenlerin Irakiye’ye desteğinin devam etmesi ve artmasının sağlanabileceği hem de Türkmenler ve Türkiye arasındaki sıkı bağlardan faydalanılarak ilişkilerin daha iyi bir noktaya getirilmesine katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.
Bilgay DUMAN
ORSAM Ortadoğu Uzmanı
Kaynak: ORSAM
[1] http://www.tccb.gov.tr/haberler/170/82258/irak-eski-basbakani-ve-irakiye-lideri-allawi-cankaya-koskunde.html, Erişim: 7 Mart 2012.
