Gökoğuz Yeri’nin İlk Türk Kadın Başkanı: İrina VLAH
Türk kadını…
Yeri geldiğinde memlekete evlat yetiştiren, yeri geldiğinde eri yoksa ocağına er olan mübarek Türk kadını… Devlet yöneten, savaşan, vatanına ve Türklüğüne sahip çıkan Türk kadını…
Tarihin de eşi ile birlikte yahut tek başına devlet yöneten Türk kadını; geçen yüzyıllarda bağnaz düşüncelerin kurbanı olarak geri plana itilir, evinde oturarak düşünmemesi, söylememesi, seçmemesi söylenir. Fakat Mustafa Kemal Atatürk gibi bir yiğit gelir Türkiye Cumhuriyeti’ni kurmakla kalmaz, Türk kadınına da tüm dünya nazarında hak ettiği değeri verir. Bunların en önemlisi seçme ve seçilme hakkıdır… Çünkü Atatürk bir şeyi çok iyi bilir; Türk kadını Tomris Hatunun torunudur.
İşte bu yüzyılda Atatürk’ün elinden tutup ayağa kaldırdığı Türk kadını, yavaş da olsa hak ettiği yerlere gelir, yapabileceklerini tüm cihana gösterir ve örnek olur. Bu örneklerden biri de göğsümüzü kabartan soydaşımız, Oğuz Han’ın torunları Gökoğuz diyarının ilk Türk kadın başkanı: İrina Vlah.
Evvela Gökoğuz Yeri’nden söz edelim. Gökoğuzlar yani Gagavuzlar, Karadeniz’in kuzeyinde Moldova Cumhuriyetine bağlı özerk bir yapı ile yönetilen bir Türk Devleti. Hıristiyan bir Türk topluluğu olan, 1994 yılında Türkiye’nin desteği ile kurulan Türk Dünyası’nın kıymetlisi bu devletin adı “Gagavuz Yeri Özerk Cumhuriyeti”…
Gagavuzya özel bir hukuki statüyle yönetiliyor. Başkanlık sisteminin geçerli olduğu ülkede Gök-Oğuz kelimesinden geldiği belirtilen Gagavuzlar, uzak kalmışlıklarına rağmen Türk kültürünü yaşatmaya çalışıyorlar. Bozkurt’u bir sembol olarak benimseyen Gagavuz halkının çoğunluğu Türkçe biliyor ve konuşuyor. [1]
Gagavuzlar, Türkiye Türklüğü ile özdeş kültürünü yaşatmaya çalışıyor. Türkiye, Azerbaycan ve Türkmen Türkçeleri gibi Gagavuz Türkçesi de Oğuz grubu Türk lehçelerindendir. Diğer Oğuz grubu Türk lehçeleri, belli bir ülke veya bölgede anadili, resmî dil ve yazı dili olarak kullanıldığı hâlde, Gagavuz Türkçesi, tarih boyunca hep konuşma dili olarak kalmış; kullanıldığı ülke veya bölgenin hakim dilinin gölgesinden ve etkisinden kurtulamamıştır.[2]
Ve soydaşımız, kardeş ülke Gagavuzya’nın bugünkü ilk Türk kadın başkanı; İrina Vlah. 2015 Mart ayında yapılan başkanlık seçimlerinde rekabet ettiği 12 erkek aday arasında tek kadın adaydı. Yapılan seçim neticesinde ilk turda galip gelerek Türk kadınını onure etmekle kalmadı, adını da tarihe yazdırdı.
1974 senesinde başkent Komrat’ta dünyaya gelen Vlah’ın zor bir hayatı olur. Erken yaşta babasını kaybedince annesi ve kardeşiyle geçim derdine düşer. Belki biraz da bu zor hayatı ona yol gösterir ve sosyal yardım kurumları faaliyetlerine destek vermek ve düşkün ailelerin durumlarını düzeltme çalışmalarını hep ön planda tutar.
Komrat Devlet Üniversitesi Hukuk fakültesini bitirdikten bir süre sonra siyasi hayatı başlar. 10 yıl boyunca Moldova Cumhuriyeti Parlamentosu’nda milletvekili olarak çalışır. Bu sırada pek çok işe imza atar. Gagavuz kültürünü yaşatma ve koruma çalışmaları ve bu doğrultuda yapılan organizasyonlar hep üzerinde durduğu konular olur. En önemli hizmetlerinin başını çektiği, Milletvekilliği döneminde yapımını sağladığı ve ülkesi için son derece önem arz eden Komrat Devlet üniversitesi binası ile Gagavuz halkı belki de Vlah’a hep minnettar kalacaktır.
”Bir dakika bile başka bir iş düşünmedim, Gagavuz Halkına hizmet benim işim” diyerek çıktığı başkanlık seçimi yolunda 2015 Mart ayında seçimlere girer. Girdiği bu seçimlerden galip geleceğine kimse inanmaz, hatta erkek adaylar bile inanmaz. Fakat Gagavuz halkı bir Türk kadınının devlet yönetebileceğine olan inancı ve Vlah’ın vatanseverliği neticesinde İrina Vlah’ı başkan olarak seçer.
Başkan olduğu günden bugüne Türkiye’nin de desteği ile devleti ve milleti için çabalar ve girişimleri sonuç verir. Gagavuzya’nın kalkınması maksadıyla, TİKA aracılığıyla; altyapı, eğitim, sağlık, teknik işbirliği alanlarında bugüne kadar 100’ü aşkın proje hayata geçirilmiştir.
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA)’nın Gökoğuz yerine verdiği desteklerde bu noktada unutulmamalıdır. Bundan birkaç sene öncesinde Gökoğuz yeri Özerk bölgesinin Çadır Lunga Stadyumunu yenileyen TİKA, ayrıca bölgenin Kültür ve Turizm Genel Müdürlüğüne ekipman desteği sağlamış, yine Çadır-Lunga kasabasında hizmet veren 7 No’lu kreşin zemini çöken yemekhane bölümüne tadilat ve donanım desteğinde bulunmuştur. Ayrıca Gagavuz Özerk Cumhuriyeti Sanayi ve Ticaret Odası bünyesinde 2011 yılından bu yana faaliyet gösteren İşletme Eğitimi Merkezi’ne eğitim salonu ve dil laboratuvarına tadilat ve donanım desteğinde bulunmuştur.
Türkiye’yi kardeş ülke olarak gördüğünü ve aynı kandan geldiğimizi sık sık dile getiren Vlah, Türkiye’nin kendilerini yalnız bırakmayacağına inancı tamdır. Kaderlerinde Rus topraklarında ve içlerinde Ruslarla beraber yaşamak olsa da Gagavuz halkı Türklüklerinden taviz vermeden, Türk yöneticileri sayesinde yaşamlarını sürdürmektedir.
Türkiye’yi çok seven ve kendilerini Türkiye ile Moldova arasında köprü olarak gören Vlah, ülkesi ve vatandaşları için Türkiye ile olan ilişkilerini hep ileri seviyeye taşımaya çalışmaktadır. Türk iş adamlarının Gagavuzya’ya yatırım yapmalarını bekliyor ve Türkiye’nin öncelikli yatırımlarını kendilerine yapmalarını istiyor.
Başkan Vlah’ın yaptıkları sadece sosyal yardımlarda değildir. Eğitime önem veren ve bir süre Komrat Devlet Üniversitesi’nde de akademisyen olarak çalışmalarını sürdüren Vlah, başkan olduktan sonra KKTC’nin havacılık ve denizcilik konularında ilk ve tek üniversitesi olan Girne Üniversitesi ve Gagavuzya Özerk Cumhuriyeti arasında eğitim, sosyal, kültürel ve sağlık alanlarında işbirliği protokolü imzaladı.
İrina Vlah, imza töreninde yaptığı konuşmada, denizcilik ve havacılık sektörlerinde eğitim ve işbirliği konusunda Girne Üniversitesi tarafından sağlanacak desteğin ülkesinin ve Gagavuz gençliğinin gelişiminde ve geleceğinde çok önemli bir destek olacağını vurguladı. Gagavuz gençliğine Girne Üniversitesi tarafından sağlanacak eğitimlerin, havacılık ve denizcilik sektörlerinde Gagavuz gençliğinin önünü açacağını söyleyen Vlah, Girne Üniversitesi’nin ülkesine yapacağı katkıları takdir ettiğini ve onur duyduğunu belirtti. Vlah, Girne Üniversitesi ile yapılan işbirliğinin ülkesiyle Kıbrıs Türk halkını daha da yakınlaştıracağını ve iki halk arasındaki ilişkileri daha da geliştireceğini dile getirdi.[3]
Türkiye’ye de sık sık görüşmelerde bulunmak üzere gelen Vlah, geçtiğimiz haziran ayında Türkiye’ye bir ziyaretlerde bulunmuştu. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüştü. İrina Vlah her görüşmede özellikle bir Türk devleti olarak- Türkiye’de bir temsilcilik açma taleplerini dile getirdi.
Geçtiğimiz Eylül ayında Kişinev Büyükelçisi olarak göreve başlayan Hulusi Kılıç da Türk dünyasının bir parçası olan Gagavuz Özerk bölgesini pas geçmeyerek, Gagavuzya’yı Türkiye ve Moldova arasında bir dostluk köprüsü olarak gördüğünü belirtmiş; “Moldova’nın önemli bir bölgesi olan Özerk Gökoğuz Yeri’nin gelişmesi ve kalkınması için de üzerime düşen görevi şevkle yerine getireceğim. Türk yatırımcılarını genelde Moldova’nın her bölgesine ve özelde Gökoğuz Yerine yatırım yapmalarını teşvik etmeye çalışacağım.” demişti.
Diliyoruz soydaşımız olan Gökoğuz Yeri Türkiye’nin hem siyasi hem de ekonomik destekleri ile daha hızlı bir şekilde kalkınır, Başkan Vlah’ın her görüşmede dile getirdiği gibi Türkiye’de bir temsilcilik açma talepleri de geri çevrilmeyerek Gökoğuz Yeri her daim bu milletin parçası olarak kalır ve iki ülke arasında ki bu kan bağı, kurulması olası bir ‘Türk Birliği’ için beraber hareket eder.
Atalarımız boşuna “kızınla devlet kurasın, oğlunla ordu olasın” dememiştir…
Türk milletini birbirine bağlı kılmaya çalıştığı bu girişimleri, devletini ayakta tutmak ve kurulması olası bir Türk Birliği’nin başını çekecek olan Türkiye Cumhuriyeti’nin her daim yanında olarak, kardeşi olarak gördüklerini dile getiren 21. Yüzyıl’ın Tomris Hatunu; cesareti, özverisi ve Türklüğüne sahip çıkmasıyla göğsümüzü kabartan “Gagavuzların ilk Türk Kadın Başkanı” ayakta alkışlanması gerekir.
Figen AYDIN
KAYNAKÇA:
- ”Kardeş Gagavuzya Nasıl Küstürüldü?” Kürşad Zorlu, Yeniçağ Gazetesi, 02/08/2014 tarihli internet yazısı.
- Prof. Dr. Nevzat Özkan, Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi. Gagavuz Türkçesini Yazı ve Eğitim Dili Haline Getirme Çalışmalarına Bir Bakış.
- ”Gagavuzya Özerk Cumhuriyeti ile Girne Üniversitesi arasında İşbirliği Protokolü” Sondakika.com
