Irak son dönemde yeni bir kamplaşma içerisine girmiş gözüküyor. Kampın bir ucunda Başbakan Nuri El-Maliki dururken, diğer tarafta Maliki yönetiminden rahatsızlıklarını açıkça dile getiren KDP Lideri Mesut Barzani, Irakiye Listesi Lideri İyad Allavi, Parlamento Başkanı Usame Nuceyfi ve Sadr Grubu lideri Mukteda El-Sadr yer alıyor. Önümüzdeki süreç içerisinde yeni siyasi ittifaklar şekillenecek gibi gözüküyor. Şimdilik siyasi gruplar bütünlüklerini korusalar bile sürpriz birlikteliklerin ortaya çıkması işten bile değil. Artık grup içi ayrılıklar da gün yüzüne çıkmaya başladı. Belki de Irak’ta en bütüncül politika izledikleri düşünülen KDP ve KYB’nin bile arasında anlaşmazlık olduğu bilinmektedir. Bu süreçte yerel siyasetin önemini de belirtmek gerekiyor. Çünkü yerel siyaset bugün büyük ittifaklara yön verir bir nitelik almış durumda.
Zira daha önce aynı masada bile oturmasını düşünemeyeceğimiz isimler bugün Maliki’nin başbakanlığı bırakması yönünde ittifak içerisinde davranıyor. Örneğin Musul’da neredeyse çatışma noktasına gelen Kürt gruplar ile Nuceyfilerin önderliğindeki Hadba listesi son dönemde ittifak ilişkisi içerisinde. Nitekim Nuceyfi grubunun Kürt gruplarla anlaşması sonucu Musul Vilayet Meclisi’ni boykot eden Kürtler meclise geri döndü. Öte yandan KDP’nin hem Kürt Bölgesel Yönetiminde nazaran daha belirleyici bir rol oynaması hem KYB’nin Süleymaniye’de bile güç kaybetmesi hem de son 2-3 yıllık süreçte KDP’nin Kerkük’te etkinliğini arttırması, KYB ile KDP arasında sorunlara yol açmış gözüküyor. Özellikle KYB’nin, KDP’nin Kerkük’te artan etkisinden rahatsız olduğu artık açıkça dile getiriliyor.(1) Bu nedenle Erbil’de Celal Talabani’nin ev sahipliğinde KYB ofisinde yapılan, Mesut Barzani, Mukteda El-Sadr, İyad Allavi ile Usame El-Nuceyfi’nin katıldığı ve Maliki’ye ya Erbil Anlaşmasını uygulaması ya da başbakanlığı bırakması için 15 günlük sürenin tanındığı toplantıda, Celal Talabani’nin arabuluculuk girişimi yaptığı açıklanmıştır. KYB’nin açıkça Maliki karşıtı cephede yer almak istemediği söylenebilir. Hatta KDP ve dolayısıyla Mesut Barzani’nin gücünü kırmak için daha çok Maliki’ye yakın durduğu düşünülmektedir.
Diğer taraftan Maliki de elini güçlendirmeye çalışmakta ve özellikle bazı Irakiye ve Nuceyfi grubu gibi bazı Sünni Arap grupların Kürtlerle yakınlaşmasını fırsat bilerek, Kürt karşıtı Sünni Arap gruplara yönelmektedir. Hem Musul’da hem de Kerkük’te Maliki’nin Sünni Araplarla görüştüğü ve yakınlaşma sağladığı bilinmektedir. Bununla birlikte Irakiye içerisinde de kopmalar olduğu ve Irakiye’den kopan kişilerin Maliki’yle yakınlaştığı söylenmektedir.
Ayrıca Maliki, Şii grupların desteğini de yanında tutmaya çalışmaktadır. Özellikle Maliki sonrası en güçlü başbakan adayı olarak ön plana çıkarılan eski başbakan İbrahim El-Caferi’nin desteğini önemsemektedir. Zaten Caferi de yaptığı basın toplantısında Ulusal İttifak olarak (parlamentodaki büyük Şii grubu) Maliki’ye desteklerinin devam ettiğini açıklamıştır. Ancak Ulusal İttifak içerisinde Sadr grubu da yer almaktadır ve Mukteda El-Sadr açıkça Maliki’ye karşıtlığını dile getirmektedir. Bu nedenle Şii grubunda da parçalanmalar olabilir.
Nihayetinde Irak siyaseti yeni bir sürece girmiştir. Artık Maliki sonrası senaryolar açık açık konuşulmaya başlamıştır. Önümüzdeki süreçte Maliki’nin daha çok erken seçim yanlısı olduğu görülmektedir. Maliki’nin önderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu Milletvekillerinden Hasan El-Suneyd yaptığı açıklamada, Irak’taki siyasi krizin son bulması için en optimal çözümün erken seçim olduğunu söylemiştir. Bu açıklamanın Hasan El-Suneyd gibi Kanun Devlet Koalisyonu içerisinde etkili bir politikacıdan gelmiş olması önemlidir. Öte yandan Maliki karşıtı cephe ise erken seçim fikrine karşı çıkarak ya Erbil Anlaşmasının uygulanması ya da Maliki’nin görevi bırakmasını talep etmekte ve bırakmaması halinde hükümetten güvenoyunu çekeceklerini sıklıkla beyan etmektedir. Sonuç olarak erken seçim olmasa ya da Maliki başbakanlığı bırakmasa bile önümüzdeki dönemde Irak’ta hükümetin yeniden şekillendirilmesi muhtemeldir.
Bilgay DUMAN
ORSAM Ortadoğu Uzmanı
Kaynak: ORSAM
1) Kerkük Valisi Necmettin Kerim’in röportajı için bkz. http://www.rudaw.net/english/interview/4710.html, Erişim: 8 Mayıs 2012.
