Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari’nin Türkiye Ziyaretine Irak’tan Bakış ve Ortaya Çıkan İkilem
Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari iki günlük bir ziyaret için 12 Ekim’de Türkiye’ye gelmiş ve Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile bir görüşme yapmıştır. Görüşmelerden sonra yapılan basın açıklamaları dikkate alındığında görüşmelerin ana konusunun terör örgütü PKK ve terörle mücadelede ortak işbirliğinin geliştirilmesi olduğu rahatlıkla görülmektedir.
Nitekim Zebari’den önce, 11 Ekim’de, Irak Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Lebib Abbawi öncülüğünde bir heyet, 2008 yılında Türkiye ile Irak arasında kurulan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin olağan toplantısı için Türkiye’ye gelmiştir. Türk Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, iki ülke Dışişleri Bakanlıkları Müsteşarları eşbaşkanlığında Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi çerçevesinde sürdürülen işbirliğinin geldiği nokta ve önümüzdeki dönemde süreç bünyesinde yürütülebilecek ilave faaliyetlere ilişkin bir değerlendirme toplantısı gerçekleştirildiği belirtilmiştir.[1]
Türkiye’nin terör örgütü PKK ile mücadelesinin kritik bir düzeyde olduğu dönemde yapılan bu ziyaret Türk basının da geniş bir biçimde yer bulurken[2], Irak basını ve iç politikasında ciddi bir etkisi olmadığını ifade edilebilir. Irak’ın önemli medya kuruluşları olan Al-Sabah, Az-Zaman, Al-Sharqiya, Bagdadiya, Al-Sumaria, Aswat Al-Iraq, Al-Fayhaa, Al-Sumaria, Al-Forat, Al-Mada, Al-Hurra gibi önemli medya organlarında ciddi bir habere rastlamak mümkün değildir. Bu açıdan Irak’ın daha çok iç siyasete yoğunlaştığını söylenebilir. Yine de Irak medyasında yer alan haberlerde, Türkiye’nin terör örgütü PKK ile mücadelesinde kendi önlemlerini alacağını ve bu kapsamda Irak’ın kuzeyine yönelik operasyonların devam edeceğine yönelik Türk yetkili makamlarından yapılan açıklamalar, Irak için “tehdit” olarak algılanmaktadır.[3]
Öte yandan Zebari Türkiye’yi ziyaret ederken, Irak iç siyaseti Zebari hakkında çıkan yolsuzluk haberleriyle çalkalanmaktadır. Zebari’nin Kuveyt’in Basra Körfezinde inşa ettiği Mübarek Limanı’nın yapımı konusunda Kuveyt’ten 3 milyon dolar aldığına yönelik ciddi belgeler olduğu ve bu nedenle Irak Parlamentosu Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu’nun Zebari’nin bilgisine başvuracağı yönündeki haberler Irak medyasını meşgul etmektedir.
Diğer taraftan Zebari’nin Türkiye ziyaretinde en önemli konu olarak terör örgütü PKK’nın Irak’taki faaliyetleri ve bu faaliyetlerin engellenmesi için alınması gereken önlemlerin konuşulduğu sıkça ifade edilse de, Irak Dışişleri Bakanlığının resmi internet sitesinde Zebari’nin Türkiye ziyaretine ilişkin yapılan açıklamalar terör örgütü PKK ile mücadeleye ilişkin bir açıklamaya rastlanmadığı görülebilir. Irak Dışişleri Bakanlığı Heyeti ve Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari’nin 11-13 Ekim 2011 tarihleri arasında Türkiye’ye yaptığı ziyaretlere ilişkin 12-14 Ekim 2011 tarihleri arasında Irak Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalarda, terör örgütü PKK’yla mücadele noktasında hiçbir açıklama yapılmaması dikkat çekicidir. Sırasıyla yayınlanan dört açıklamanın ilkinde Lebib Abbawi’nin başkanlığındaki heyetin Türk Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu başkanlığındaki heyetle yaptığı görüşme hakkında bilgi verilmiştir. Görüşmede Türkiye ile Irak arasındaki ikili ilişkilerin konuşulduğu ve bu kapsamda önemli sorunlar olarak nitelenen su, terörizmle mücadele ve sınır meselelerinin tartışıldığı ifade edilmiştir.[4] 12 Ekim’de yapılan ikinci açıklamada ise Türkiye ile Irak arasındaki Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin Dışişleri Bakanları nezdinde yapılacak ikinci toplantısının hazırlıklarının ve iki ülke arasındaki önemli konuların konuşulduğu belirtilmiştir.[5] Daha sonra yapılan açıklamada ise Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun, Türkiye’yi ziyaret eden Iraklı heyet şerefine akşam yemeği verdiğine yönelik bilgiler yer almıştır.[6] Irak Dışişleri Bakanlığından yapılan son açıklamada ise Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün, Zebari ve beraberindeki heyeti kabulüne ilişkin bilgi verilerek, özellikle su meselesi ve terörizme karşı sınırların korunmasına yönelik alınacak tedbirlerin konuşulduğu belirtilmiştir.[7] Ayrıca Zebari’nin yaptığı önemli görüşmeler Irak Dışişleri Bakanlığının resmi internet sitesinde ilk başta verilirken, Türkiye ziyareti bu görüşmelerden daha sonra olmasına rağmen arkalarda yer almıştır.[8]
Buradan hareketle Irak Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalar incelenecek olursa, Türkiye-Irak ilişkilerinde sorunlu tarafın Türkiye olduğuna yönelik bir algılamanın ortaya çıktığı görülebilir. Özellikle terörizme karşı sınırların korunması konusunda, Türkiye adına yanlış bir algılamanın yaratılmaması gerektiği düşünülmektedir. Zira 2003’ten günümüze kadar Türkiye’den Irak’a yönelik bir terör tehdidi olmamıştır. Hatta hem uluslararası hem Ortadoğu hem de Irak kamuoyunda Türkiye’nin 1 Mart 2003 tezkeresine izin vermeyerek, Irak’ın işgal edilmesine karşı çıktığına yönelik kuvvetli bir algılama vardır. Esas tehdit algılaması Irak topraklarından Türkiye’yi hedef alan terör örgütü PKK konusunda yaşanmaktadır. Bu tehdidi Irak Başbakanı Nuri El-Maliki dahil birçok Iraklı yetkili ve siyasetçi itiraf etmektedir. Bu açıdan Türkiye ile samimi ve güven arttırıcı ilişkiler kurmak istiyorsa, siyasetçisinden medyasına kadar bütün Irak’ın, sorunlara daha gerçekçi yaklaşması ve somut adımlar atması gerektiği düşünülmektedir.
Bilgay Duman
ORSAM Ortadoğu Uzmanı
Kaynak: ORSAM
[1] Açıklama için bkz. “No:230, 11 Ekim 2011, Irak Dışişleri Bakanı Sayın Hoşyar Zebari’nin Ülkemizi Ziyareti Hk.”, http://www.mfa.gov.tr/no_230_-11-ekim-2011_-irak-disisleri-bakani-sayin-hosyar-zebari_nin-ulkemizi-ziyareti-hk_.tr.mfa, Erişim: 14 Ekim 2011.
[2] Hoşyar Zebari’nin Türkiye açısından geniş değerlendirmesi için bkz. Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen, “Hoşyar Zebari’nin Türkiye Ziyareti ve Türkiye-Irak İlişkilerinde Son Dönem”, http://orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=2758, Erişim: 14 Ekim 2011.
[3] Bunun için Az-Zaman Gazetesinde 11 Ekim 2011’de çıkan habere bakılabilir. http://www.azzaman.com/index.asp?fname=2011\10\10-11\98.htm&storytitle=, Erişim: 14 Ekim 2011. Aynı şekilde Al-Hurra Televizyonu da aynı gün yayınladığı haberde, Zebari’nin Türkiye’nin operasyon tehdidini (haberde bu şekilde ifade ediliyor) ele almak için Türkiye’yi ziyaret edeceği söylenmiştir.
[4] Açıklamanın tam metni için bkz. http://www.mfa.gov.iq/eng/articles/display.aspx?gid=1&id=11108, Erişim: 14 Ekim 2011.
[5] Açıklamanın tam metni için bkz. http://www.mfa.gov.iq/eng/articles/display.aspx?gid=1&id=11109, Erişim: 14 Ekim 2011.
[6] Açıklamanın tam metni için bkz. http://www.mfa.gov.iq/eng/articles/display.aspx?gid=1&id=11112, Erişim: 14 Ekim 2011.
[7] Açıklamanın tam metni için bkz. http://www.mfa.gov.iq/eng/articles/display.aspx?gid=1&id=11113, Erişim: 14 Ekim 2011.
[8] Bunun için bkz. http://www.mfa.gov.iq/eng/default.aspx, Erişim: Erişim: 14 Ekim 2011.
