Fizikçi ve “DNA’dan Yapay Zekaya İnanılmaz Aklın Yolculuğu” kitabının yazarı Mario Alemi, bizi bu belgeseliyle Brezilya’da topraksız köylü hareketine götürmektedir. Mario Alemi; yapay zeka, yazma ve seyahat tutkusu ile fizik alanında doktora derecesine sahiptir. Ağırlıklı olarak CERN ve Cenevre’de olmak üzere 8 yıllık bilimsel araştırmanın ardından, Londra’daki City Üniversitesi’nde Uluslararası Gazetecilik bölümünden mezun olmuştur. Bu sayede birkaç yıl boyunca üç tutkusunu yerine getirmeyi başarmıştır: ESCP’de (Ecole Superieure de Commerce de Paris) nicel yöntemler öğretmek; Brezilya, Yemen ve Hindistan’da belgeseller çekmek; çeşitli yayınlar için (The Economist ve The Financial Times) ve AI (Artificial Intelligence) ile ilgili projelerde çeşitli şirketlere danışmanlık yapmak…
“Bazen arkadaşlarım bana soruyor: ‘Jamil, topraksızlar hareketinin içinde misin?’ Ben şöyle yanıtlıyorum: ‘Hareketin içinde değilim, hareket benim.’”
Belgesel, Movimento dos Trabalhadores Rurais Sem Terra (MST) üyelerinden birinin hareketin felsefesini net bir şekilde açıklayan bu sözleriyle başlamaktadır. Daha sonra kolektif liderlerden Delwek Matheus, Topraksızlar Hareketi’nin tarihine ilişkin bilgiler vermektedir. MST, Brezilya’da toprak için verilen savaş tarihinin bayrağını taşımaktadır. Brezilya’da toprak için verilen mücadelenin oldukça eski olduğunu, toplumun varoluşundan beri burada toprak için bir kavga olduğunu anlatmaktadır. Bu tarih; siyahların, köylülerin, yerlilerin kavgası olarak başlamaktadır. Belgesel, esas olarak 50’li ve 60’lı yıllardaki hareketlerin önemine değinmektedir. Daha sonra savaş sürecini bozan askeri diktatörlük (1964-1984) yılları ele alınmaktadır. Askeri diktatörlüğün Brezilya’da tarım reformu için mücadelede, yani köylülerin mücadelesinde bir rolü ve etkisi vardır. 20 yıllık askeri diktatörlükte tarım reformu hakkında konuşmanın dahi yasak olduğu yıllar yaşanırken toprak için savaşmaya bu diktatörlükte yer olmadığı vurgulanmaktadır.
MST’nin tarihsel liderlerinden Pedro, yazdığı kitapta toprakları işgal etmenin mücadelenin en güçlü yolu olduğunu belirtmektedir. Kendi taraflarında olduklarını kanıtlamanın en iyi yolunun toplumun tüm katmanlarını bu karşı çıkışa ortak olmaya çağırmak olduğuna değinmektedir. Belgeselde dikkat çeken bir diğer nokta ise hareketin pek çok grubun birlikteliğinden meydana gelmesidir. Topraksız Hareket, esas olarak ülkede toplumun farklı kesimlerinden doğan bir harekettir. Katolik Kilisesi’nden ve Lutherian Kilisesi’nden üyeleri vardır. Sendikalar ve sol partiler hareketin bileşeni olmuşlardır. MST’nin kuruluşunda toprağın bu denli yenilenmesi için toplumun farklı alanlarından gelen koca bir militan kalabalığı görülmektedir.
Belgeseldeki röportajlar, MST’nin artık sadece toprak için mücadele eden bir hareket olarak görülmediğini; aynı zamanda tüm toplum tarafından kabul edilen iyi bir eğitim sistemine sahip olduğu görüşüyle desteklenmektedir. Bu eğitim tasarısı üretim, kooperatifçilik, çevre gibi konuları barındırmaktadır. Bu şekilde MST’nin Brezilya toplumuyla her geçen gün bütünleştiği belirtilmektedir. Orta sınıf, liberal, entelektüel gibi farklı segmentlerden gelen aile bireylerinin yer almasını bu bütünleşmeye bağlamaktadır.
Son olarak, Lula’nın Başkan seçilmesinde MST’nin anahtar rol oynadığı görüşü hakimdir. Bu görüş, Lula’nın MST’nin daha önceki hükümet faaliyetlerini sorgulayan ve halk tartışmalarına açan grupların başında gelmesine dayanmaktadır. Lula’ya halktan bu desteği önceki hükümetin izlediği yanlış politikaları açıkça göstermesiyle kazanmıştır. Aynı zamanda MST’nin siyasi partilerden bağımsız yapısını her zaman koruduğuna dikkat çekilmektedir. Çünkü bu sayede Lula hükümette olsun ya da olmasın, MST mücadeleye devam edebilecektir. Bu hareketin siyasi bir hareketten öte sosyal bir nitelik taşıdığı ve herhangi bir siyasi partiye bağlı olmayacağı vurgulanmaktadır. Brezilya’da zenginliğin yeniden tahsisinin mücadelesiz bir şekilde mümkün olmayacağı; bunun için de Lula’nın bunu yapmasını bekleyecek kadar vakit olmadığı, çünkü Lula’nın bunu gerçekleştirmeyeceği, kapitalist devlet yapısının ve tarımla olan tüm kapitalist ilişkilerin buna izin vermeyeceği ifade edilmektedir.
NAZLICAN DEMİR
LATAM STAJYERİ
