Hindistan, farklı dinlere mensup milyonlarca Hindu, Müslüman, Hristiyan, Sih, Jain ve daha birçok topluluğun ev sahipliği yaptığı, dini açıdan son derece çeşitli bir ülkedir. Ülkenin yaklaşık %74’ü Hindu, %14’ü ise en büyük azınlık grubunu oluşturan Müslümanlardan oluşmaktadır. Birçok Hindu komşularıyla barış içinde yaşasa da, bazıları özellikle Müslümanlar olmak üzere azınlık gruplarına karşı aşırı şiddet eylemlerinde bulunmuştur. Bu çatışmalar, uzun süregelen düşmanlıklar ve özellikle 1947’de Hindistan’ın kolonyal dönemden çıkarak modern Hindistan, Pakistan ve Bangladeş ülkelerine bölünmesiyle yaşanan şiddet olaylarına dayanmaktadır. Bu şiddet olaylarının odak noktası, onlarca yıldır devam eden bir çatışmanın yaşandığı Ayodhya kentindeki Babür Camii merkezinde devam etmiştir.
1992 yılında bir Hindu milliyetçi kalabalığının yıktığı Babür Camii’nin yerine inşa edilen Rama tapınağı, kuzey Ayodhya şehrinde açıldı. Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Uttar Pradesh eyaletinin kuzeyindeki Ayodhya’da Hindu Tanrısı Rama’ya adanmış görkemli bir tapınağın açılışını yaptı.
Hinduizmin kutsal şehri olan Ayodhya, birçok Hindu için Rama’nın doğum yeri olarak kabul edilir; Rama, Hindu kutsal destanı Ramayana’nın ilahi kahramanıdır. 1992 yılında, en az 75.000 Hindu’dan oluşan organize bir kalabalık, Ayodhya’daki camilerden biri olan Babür Camisini yerle bir etmiş, Hint otoriteleri ise olan biteni izlemekle yetinmiştir. Bu saldırının ardından çıkan mezheplerarası isyan, birçok Hint şehrini sarmış ve şiddetin sonunda binlerce insan, çoğunluğu Müslüman olmak üzere hayatını kaybetmiştir. Bazı şehirlerde, örneğin Mumbai’de, polis tarafından masum Müslümanlara karşı rastgele ateş açıldığı bildirilmiştir. Birçok Hindu, çatışmanın kökenini 1528 yılına dayandırıyor ve iddialarına göre, o zamanlar Babur İmparatoru’nun Rama’nın doğum yerinin tam üzerine bir cami inşa etmesini emrettiğini ileri sürüyor. Ancak bu hikayenin gerçekleri tartışmalıdır; tarihi tapınak hakkındaki söylentiler, Ayodhya halkını “böl ve yönet” amacı güden İngiliz sömürgeciler tarafından yayılmıştır. Aslında, Hindu ve Müslümanlar bir zamanlar bu sitede birlikte ibadet ederken, İngiliz otoriteler 1859’da bir çit kullanarak onları birbirinden ayrılmıştır. Bağımsızlığın kazanılmasının ardından 1947 yılında, topluluklar arasındaki bölünmeler güvensizlikten öfkeye dönüşmüştür.
Kısa bir süre sonra, her biri sitenin gerçek sahipleri olduklarını iddia eden üç farklı dava açıldı: biri yerel Hindu’lardan, biri Müslümanlardan ve bir diğeri tanrı Rama’nın kendisinden. Hint yasalarına göre, Hindu tanrıları “hukuki şahsiyet” olarak tanınır ve bir tanrının “dostu”, onun adına dava açabilir. Emekli Hindu yargıç Deoki Nandan Agarwal, Rama’yı gerçek sahip olarak iddia ederek tam da bunu yaptı. Hindu politikacılar da, özellikle Hindistan’ın Hindu milliyetçisi partisi BJP’nin üyeleri de tartışmaya dahil oldular. 1980’lerden itibaren BJP politikacıları, sitenin üzerine bir Hindu tapınağı inşa edilmesini savundular.
Caminin tarihi serüvenine ilişkin önemli olaylara baktığımızda:
[1528 – Cami inşası] Babür Camisi, ilk Mughal kralı Babur döneminde Mughal komutanı Mir Baqi tarafından inşa edilir.
[1853 – İlk çatışma kaydı] Bir Hindu tarikatı, bir tapınağın Babur döneminde yıkılarak cami yapmak için yer açıldığını iddia eder.
[1859 – İngilizler bir çit diker] İngiliz sömürge yönetimi, Hindu ve Müslümanlar için ayrı bölümler oluşturarak yeri ikiye böler. Müslümanlar içeride, Hindu’lar dış avluda ibadet etmeye devam eder.
[23 Aralık 1949 – Cami ‘tartışmalı mülk’ haline gelir] Hindu rahiplerin yapı içine iddia edilen Rama tanrısının idollerini yerleştirmesinin ardından hükümet, camiyi “tartışmalı mülk” ilan eder ve kapısını kilitler. Bundan sonra camide Müslüman namazı kılınmaz.
[1990 – BJP’nin Rama tapınağı kampanyası] BJP lideri Lal Krishna Advani, caminin yerine bir tapınak inşa etmek için ulusal bir kampanya başlatır. Ülke çapında iz bırakan kampanya, Advani’nin Bihar eyaletindeki tutuklanmasıyla sonuçlanır.
[6 Aralık 1992 – Hindu milliyetçi kalabalık camiyi yıkar] Ayodhya’da on binlerce Hindu toplanır, 16. yüzyıldan kalma camiyi yıkar. Ülke çapında Hindu-Müslüman isyanlar patlak verir.
[Haziran 2009 Liberhan Komisyonu raporu] Komisyon, caminin yıkılmasından 17 yıl sonra raporunu sunar. Rapor, caminin yıkılmasından BJP ve ideolojik danışmanı Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS) dahil olmak üzere birçok lideri sorumlu tutar. Bazı kıdemli BJP liderleri, Advani de dahil olmak üzere yargılanır.
[Eylül 2010 – Yer ‘paylaşılacak’] Allahabad Yüksek Mahkemesi’nden üç yargıç, Hindu ve Müslümanların tartışmalı yeri paylaşması gerektiğine hükmeder. Mahkeme, 2.77 dönümlük (1.12 hektarlık) arazinin üçte ikisinin Hindu gruplara – Nirmohi Akhara tarikatı ve Ramlalla Virajman – ve geri kalanının Müslüman gruba (Sunni Central Wakf Board, UP) ait olduğunu belirtir.
[9 Kasım 2019 – Yüksek Mahkeme kararı] Yüksek Mahkeme, arazinin bir Hindu tapınağı inşa etmekle görevli bir vakfa verilmesine ve şartlara tabi tutulmasına karar verir. Ayodhya’da Müslüman gruplara ayrı bir arazi verilir.
[5 Ağustos 2020 – Başbakan temel atıyor] Modi, tapınağın temel taşını döşer ve plaketini açığa çıkarır.
[30 Eylül 2020] Lucknow’daki bir mahkeme, kanıt yetersizliği nedeniyle Advani de dahil olmak üzere kıdemli BJP liderlerini aklar.
[22 Ocak 2024 – Tapınak kutsanıyor] Bazı kanatların inşası henüz devam ederken, Rama tapınağı kutsanır. Ayodhya’daki törende öne çıkan figürler, Hindu ruhani liderler ve Modi yer alır. Tören, idollerin ve Rama’nın bir heykelinin yapının iç kısmına yerleştirilmesiyle bir alayı içerir. Tapınak, Salı gününden itibaren halka ve inananlara açılacaktır.
2024 Seçimleri Yaklaşırken BJP, Rama Tapınağı ve Babür Camisi
Hindistan’da 2024 seçimleri yaklaşırken, Narendra Modi ve Bharatiya Janata Partisi’nin (BJP), Babür Camisinin yerine Rama Tapınağı’nın inşasını sağlama yolunda izlediği siyasi strateji, hem iç siyasette hem de uluslararası alanda önemli yankılar uyandırmıştır. Modi’nin liderliği altındaki BJP, Hindistan’ı geleneksel seküler çizgisinden daha Hindu-öncelikli bir yaklaşıma yönlendirerek, hem Hindu milliyetçiliğinin hem de dini kimlik siyasetinin sivrilmesine neden olmuştur. Bu durum, Hindistan’ın çok çeşitli etnik ve dini toplulukları arasında mevcut olan hassas dengeyi sarsabilecek potansiyele sahiptir.
Babür Camisi yıkılmasından Rama Tapınağı’nın inşasına kadar uzanan süreç, BJP’nin ideolojik ve siyasi ajandasının bir yansıması olarak görülmektedir. Yüksek Mahkeme’nin 2019’daki kararı ve Modi’nin 2020’de tapınağın temel taşını döşemesi, partinin bu konudaki kararlılığını ve Hindistan’ın laik yapısını Hindu kimliği etrafında yeniden şekillendirme arzusunu göstermektedir. BJP için Rama Tapınağı, sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda Hindu halkının tarihi ve dini hak iddialarını somutlaştıran bir simge haline gelmiştir.
Seçimler öncesinde, Rama Tapınağı’nın açılışı ve Modi’nin bu projede oynadığı rol, BJP’nin Hindu seçmen tabanını daha da pekiştirmeyi ve Hindu milliyetçiliğini merkez sahneye taşımayı hedeflemektedir. Ancak, bu stratejinin, ülkedeki Müslümanlar ve diğer azınlıklar arasında daha büyük bir yabancılaşma ve kutuplaşmaya yol açabileceği eleştirileri de beraberinde getirmektedir. Modi ve BJP’nin bu yönlendirmesi, Hindistan’ın uzun vadeli laik ve demokratik ilkelerini sorgulayan kritik bir mesele olarak karşımıza çıkmaktadır.
2024 seçimleri, bu siyasi ve dini hatların nasıl şekilleneceği açısından kritik bir dönemeç olacaktır. Modi ve BJP’nin, Rama Tapınağı’nı bir zafer anıtı olarak kullanma biçimi, seçmenlerin dini ve milliyetçi hissiyatlarını nasıl harekete geçireceği ve bunun genel seçim sonuçları üzerindeki etkisi dikkatle izlenecektir. Öte yandan, bu siyasi hamlelerin, Hindistan’ın çoğulcu ve kapsayıcı demokratik yapısını koruma ve çeşitliliğini kutlama konusundaki taahhüdünü nasıl etkileyeceği de önemli bir soru işareti olarak karşımızda durmaktadır.
Sonuç olarak, Rama Tapınağı’nın inşası ve Modi’nin cami-tapınak hikâyesindeki siyasi manevraları, 2024 seçimlerinin sadece bir politik kampanya unsuru değil, aynı zamanda Hindistan’ın ulusal kimlik, dini özgürlük ve laik demokrasi anlayışı üzerine yapılan geniş çaplı bir tartışmanın parçası olduğunu göstermektedir. Bu tartışma, BJP’nin seçim stratejilerini şekillendirirken, ülkenin demokratik geleceğine dair geniş perspektifli bir bakış açısının önemini de vurgulamaktadır.
KAYNAKÇA:
Al Jazeera. (2024, Ocak 22). Babri Mosque to Ram Temple: A timeline from 1528 to 2024. https://www.aljazeera.com/news/2024/1/22/babri-mosque-to-ram-temple-a-timeline-from-1528-to-2024
Harvard Divinity School. (t.y.). Ayodhya Camii’nin Yıkımı. Din ve Etik Kütüphanesi. https://rpl.hds.harvard.edu/religion-context/case-studies/violence-peace/destruction-ayodhya-mosque
BBC Türkçe. (2020, Ağustos 5). Babri Camii yıkıldı, yerine Ram Tapınağı yükseliyor. https://www.bbc.com/turkce/articles/c0xlpej8yggo
Anadolu Ajansı. (2019, Aralık 6). Hindistan’da Babri Camisi’nin yıkılışının üzerinden 27 yıl geçti. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/hindistanda-babri-camisinin-yikilisinin-uzerinden-27-yil-gecti/1664436
Encyclopaedia Britannica. (t.y.). Babri Masjid. https://www.britannica.com/place/Babri-Masjid
Babür Camisi – Babür Camisi – Babür Camisi – Babür Camisi
