20 HAZİRAN’DA SANDIĞA GİDEN ERMENİSTAN HALKINI NE BEKLİYOR? (18.06.2021)
Ermenistan’ı Sandığa Götüren Savaş: Dağlık Karabağ
Geçen yıl 27 Eylül’de Ermenistan’ın bölgeye ve Azerbaycan’ın çeşitli kentlerine saldırmasıyla tırmanan tansiyon, 10 Kasım’da tarafların masaya oturmasıyla az da olsa düştü. Savaş sonunda büyük kayıplar veren Ermenistan için Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması yenilginin nişanı oldu. Rusya garantörlüğünde imzalanan Antlaşma, işgal topraklarının Azerbaycan’a geri verilmesini içeriyor. Herhangi bir olası çatışma veya saldırı için Rusya’dan gönderilen 1,960 Barış Gücü askeri beş yıllığına bölgede bulunacak.
Yaşanan bu yenilgiden sonra uluslararası prestiji sarsılan Ermenistan, ülke içinde de ağır bir sınavdan geçiyor. Yürüttüğü savaş politikaları nedeniyle mağlup olan Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, halkın istifa çağrılarına uzunca bir süre yanıt vermedi. Savunma Bakanlığı’nın “görevi bırak” uyarısını darbe girişimini olarak gören Paşinyan, Genelkurmay Başkanı Onik Gasparyan’ı görevden almaya yeltendi, fakat Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan bu kararı veto etti.
Hem ekonomik hem de siyasi krizin büyümesi Başbakan’ı çıkmaza sürükledi. Muhalefet baskıları karşısındaki çırpınışları yetersiz kalan Paşinyan; 28 Mart 2021’de erken seçime gitmeden istifa edeceğini açıkladı, 25 Nisan 2021’de ise istifa etti.
Peki Paşinyan’ın istifası “pes ettiğini” mi gösteriyor? Ermenistan Anayasası’na göre başbakanlığa aday olmak için aday olacak kişinin görevinin seçimden önce bitmiş olması gerekiyor. Yani eski başbakan, makam devir teslimini yalnızca yeni bir başbakanla yapabiliyor. Anayasanın bu maddesi düşünüldüğünde tahminler, Paşinyan’ın 20 Haziran’da yapılacak seçimde yeniden başbakan olma isteği yönünde. Nitekim seçim öncesi yaşanan savaş ve ekonomik kriz yükünü sırtına alıp seçimi beklemek yerine Haziran’da halkın karşısına daha dinamik çıkmak Paşinyan’ın hedefleri arasındaydı.
Ermenistan halkının savaşın ardından istifa talebiyle sokağa dökülmesi göz önünde bulundurulduğunda Paşinyan’ın yeniden başbakan olma ihtimali düşük. Önceki seçime kıyasla anketler de oy sayısının düşeceğini gösteriyor. Ancak seçimi kazansa dahi Dağlık Karabağ bölgesine herhangi bir saldırı girişiminde karşısında Rusya’yı bulacak. Dolayısıyla Paşinyan Ermenistan için yeni destek arayışına girebilir.
Anketler Ne Söylüyor?
Ermenistan’da, Azerbaycan karşısında Karabağ’da alınan yenilginin ardından gidilecek erken seçimde rekabetin Nikol Paşinyan ile Rusya yanlısı eski Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’ın partileri arasında olması bekleniyor.
Ermenistan halkı, bu hafta sonu erken seçime giderek parlamento seçimleri için oy kullanacak. Ülkede erken seçimlerin 2. Karabağ Savaşı’nda alınan ağır yenilginin ardından yapılan seçimde partiler arası gerginlik hâkim. Nitekim siyasi partiler ve adayların seçim propagandasının büyük bölümünü Dağlık Karabağ tartışmaları kaplıyor. Adayların vaatleri de Karabağ çerçevesinde şekilleniyor. Savaş sırasında Azerbaycan tarafından esir alınan ve sayısı konusunda netlik olmayan Ermeni askeri konusu da tartışmaların bir diğer kaynağı.
Muhalif partilerin ezici çoğunluğu 10 Kasım’da imzalanan mutabakattan Nikol Paşinyan yönetimini sorumlu tutuyor. Birçok siyasetçi, Azerbaycan ile yapılan mutabakatın ateşkes olduğunu fakat nihai barış anlamına gelmediğini vurguluyor.
Ermenistan’daki 2 milyon 581 bin 93 seçmenin oy kullanması beklenen 20 Haziran’daki seçimlere ilk defa rekor denecek düzeyde 22 parti ve 4 ittifak katılacak. Bunlar arasında başbakan olarak Paşinyan ve 3 eski cumhurbaşkanına ait partiler de var.
Başbakan Paşinyan bu seçimlere “Sivil Sözleşme Partisi” ile katılıyor. Ermenistan’ın 1991-1998 yılları arasında görev yapan ilk cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan “Ermeni Ulusal Kongre Partisi”, Rusya yanlısı tutumu ile bilinen eski Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan ise “Ermenistan İttifakı” ile seçimlerde yarışacak.
Paşinyan’ın devrimle koltuğunu devirdiği eski Cumhurbaşkanı ve Başbakan Serj Sarkisyan bu seçimlere doğrudan kendisi girmese de desteklediği “Onurum Var İttifakı” sandıkta seçmenin
Seçimlerde partiler yüzde 4, 2 partiden oluşan ittifaklar yüzde 8, 3 partiden oluşan ittifaklar yüzde 9, 4 ve daha fazla partiden oluşan ittifaklar ise yüzde 10 barajını aşarsa parlamentoya girmeye hak kazanacak. Böylece daha fazla parti parlamentoda temsil edilecek.
Ermenistan’daki seçimlerle ilgili yaptığı anketin sonuçlarına göre, Paşinyan’ın Sivil Sözleşme Partisi yüzde 22,4 oy ile birinci sırada yer alırken Koçaryan’ın Ermenistan İttifakı ise yüzde 20,6 oy ile Paşinyan’ın partisinin ardından geliyor. Bu iki parti arasındaki düşük oy farkının iktidar yarışını kızıştırması bekleniyor.
Kaynak: Center For Eurasian Studies, Euronews, AA
HEM FİKİR BİRLİĞİ HEM ANLAŞMAZLIK: BIDEN-PUTİN GÖRÜŞMESİ
Dünyanın dört gözle beklediği Biden-Putin görüşmesi Cenevre’de gerçekleşti. Zirvede belli konularda anlaşmazlıklar sürdü. Ancak diyaloğun önemli bir adım olduğunda karar kılındı. İstikrar ve öngörülebilirlik vurgulandı.
ABD Başkanı Joe Biden ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Cenevre’de bir araya geldi. Görüşme 4 saat sürdü. Siber saldırıdan enerji politikalarına kadar birçok konu ele alındı. Mutabakat sağlanan konu başlıkları olduğu gibi anlaşmazlıklar da ön plana çıktı.
Biden ve Putin’in öncelikli gündemi geri çekilen büyükelçilerdi. İki ülke de büyükelçilerin görev yerlerine dönmesi konusunda anlaştı. Bunun yanı sıra liderler, herhangi bir nükleer savaşa zemin hazırlayacak her türlü girişimi engellemede ortak pay sahibi olacaklarını bildirdi. İran’ı da buna dâhil eden Putin ve Biden, Yeni Stratejik Silahların Azaltılması Anlaşması’nın (Yeni START) kapsamını genişletmek için görüşme kararı aldılar.
ABD’nin Afganistan’dan çekilmesini izleyen dönemde Rusya, Afganistan’ın istikrarı konusunda yardıma hazır olduğunu belirtti. Putin, Arktik bölgesinde de iş birliğine yeşil ışık yaktı.
Toplantıda ortak görüşler kadar fikir ayrılıkları da öne çıktı. Biden, Rusya’da insan hakları ihlali olduğunu ileri sürdü. Rus muhalif Navalny’nin tutuklu olmasını eleştirdi. Putin ise Navalny’nin Rus yasalarına karşı geldiğini söyledi.
Putin, Rusya’dan olduğu iddia edilen siber saldırı suçlamalarını kabul etmedi. Bahsi geçen saldırıların ABD, Kanada ve İngiltere topraklarından yapıldığını öne sürdü. Biden, Ukrayna topraklarına yapılan askeri saldırıları da kınadı. Rus lider de Rusya’nın kendi topraklarında tatbikat yapma hakkı olduğunu savundu.
Biden-Putin görüşmesi dünya basınında da geniş yer buldu. Zirve, diplomatik açıdan başarılı geçse de herhangi bir somut adım atılmadığı görüşü mevcut.
Kaynak: AA
Hazırlayan: Gizem GÜVEN – TUİÇ Akademi İçerik Editörü
