Güvenli bölge oluşturulması, bir ülkenin veya bölgenin güvenliğini sağlamak üzere bir çeşit ara bölge meydana getirilmesidir. Söz konusu politikanın en yaygın uygulanma biçimi, bu ara bölgenin tarafsızlaştırılması şeklindedir. Güvenli bölge, iki hasım güç arasında çatışmaların engellenmesi için kurulan güvenlik bölgesi olarak tanımlanabilir. Ya da iki devlet arasında, hudut boyunca, askerde arındırılmış toprak parçası denilebilir.
Buna örnek olarak uluslararası siyasette kullanılan “askerden arındırılmış bölge” veya “yeşil hat” gibi kavramlar verilebilir. Bu politikalar, siyasi tarihte ve uluslararası ilişkilerdeki, “Denge Politikası” teorilerinde 17. yüzyıl’da konu edilen “tampon ülke” kavramından esinlenerek uygulanmaktadır. Tampon ülke, iki veya daha fazla rakip ülke arasında yer alan ve taraflar arasında çatışmayı önlemek için genellikle tarafsız dış politika izleyen ülkeye denir. Tampon ülke çoğunlukla taraflar arasında sessiz bir kabul ile ilan edilir. “Büyük Oyun”da Rus çarlığı ve Britanya arasında Afganistan ve Orta Asya beylikleri, Britanya Hindistanı, Çin ve Rusya arasında Tibet, Avusturya İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu arasında Transilvanya, Rusya ve Çin arasında Moğolistan, Birinci Dünya Savaşı’ndan önce Britanya, Fransa ve Almanya arasında ise Belçika’nın olduğu gibi tarihte pek çok örneği mevcuttur.
Güvenli bölge, siyasi bir kavram olup uluslararası hukukta herhangi bir karşılığı yoktur. Güvenli bölge, iki tarafın anlaşmasıyla veya BM gibi uluslararası aktörlerin aktif rol almasıyla ortaya çıkabilir. Yani bir anlaşma türüdür. Aksi takdirde, bir ülke tek taraflı olarak, hukuken sadece kendi egemenlik alanında yani kendi topraklarında bir güvenli bölge kurabilir. Böyle bir girişim uluslararası hukuka göre işgal olarak tanımlanır, meşruiyeti yoktur ve uluslararası toplumun bunu kabul etmesi de zor görünmektedir.
Güvenli bölge oluşturulurken şu unsurlar dikkate alınmalıdır:
•Güvenli bölge kurulması düşünülen alanlarda yaşayan nüfusun etnik, dinsel, mezhepsel dağılımı,
•Yerel unsurların iktidar ve muhalefet ile ilişkisi,(ayaklanma varsa) ayaklanma hareketine bakışları,
•Yerel halkın, sınırında güvenli bölge kurulacak ülkeye bakışı ve bir güvenli bölge oluşumuna nasıl yaklaşacağı,
•Bölgede (güvenli bölge sınırındaki) ülkeler açısından güvenlik tehdidi oluşturabilecek devlet dışı güçlerin varlığı,
•Son olarak da bölgenin coğrafi durumu.
Örnek;
1.Suriye- Türkiye arasında güvenli bölge
2.Aralık 1992-Mayıs 1992 olayları; Srebrenica ve Jepa güvenli bölgeleri
Dilruba Kurut
TUİÇ Stajyeri
Kaynakça
1)Web Adresi: http://www.orsam.org.tr/en/enUploads/Article/Files/2012410_2012410_115raport%C3%BCrkin.pdf, Erişim tarihi: 11.07.2014
2)Web Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2565.pdf, Erişim tarihi: 11.07.2014
3)Web Adresi: http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ezgi_basaran/turkiye_ordusunun_tecrubesi_tampon_bolge_yaratmaya_yetmez-1104077, Erişim tarihi: 11.07.2014
