Özet
Devletler arasındaki mücadeleler uluslararası örgütlerin etkisinin artması ve medyanın genişlemesiyle savaş meydanlarından çıkıp telefonlarımızın ekranına kadar ulaşmayı başarmıştır. Bu araştırma yazısında birçok kamu yayın kuruluşunun üyesi olduğu Avrupa Yayın Birliği’nin ve bu örgütün düzenlediği Eurovision Şarkı Yarışması’nın özellikle de son yirmi yıldaki siyasi gelişmelere verdikleri tepkiler incelenmiştir. Bu inceleme Azerbaycan-Ermenistan, Rusya-Ukrayna ve İsrail ana başlıkları altında gerçekleştirilmiştir. Her bir başlık altında tartışmalı bölgeler olan Dağlık Karabağ, Kırım ve Filistin’in kısa bir tarihine yer verilmiştir. Araştırma sonucunda ise Eurovision Şarkı Yarışması’nın siyasete uzak kalma ilkesinden ödün verip vermediği tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Avrupa Yayın Birliği, Eurovision Şarkı Yarışması, Dağlık Karabağ, Kırım, Filistin.
Abstract
With the rising influence of international organisations and the expansion of media, the conflicts between states have managed to reach from the battlefields to our phone screens. The reactions of the European Broadcasting Union, of which many public broadcasting organisations are a member, and the Eurovision Song Contest organized by them, to the political developments that occurred especially in the last twenty years were examined in this research paper. This examination was conducted under the main titles of Azerbaijan-Armenia, Russia-Ukraine and Israel. A short history of Nagorno Karabakh, Crimea and Palestine, which are all disputable territories, were given under each title. Whether the Eurovision Song Contest compromised their principle of staying away from the field of politics was discussed as a conclusion to the research.
Key Words: European Broadcasting Union, Eurovision Song Contest, Nagorno Karabakh, Crimea, Palestine
Giriş
Avrupa Yayın Birliği (European Broadcasting Union – EBU) 1950 yılında, Uluslararası Yayın Birliği’nin (International Broadcasting Union – IBU) dağılmasıyla İngiltere’de kurulan hükümet dışı bir uluslararası örgüttür (Sherman, 1967). EBU, bir nevi IBU’dan 1946’da ayrılan ve çoğunluğu Doğu Avrupa’dan olan yayıncı kuruluşların kurduğu Uluslararası Radyo ve Televizyon Yayın Kuruluşu’na (Organisation Internationale de Radiodiffusion et de Télévision- OIRT) tepki olarak kurulmuştur. 12 Şubat 1950’de Torquay, İngiltere’de çoğunluğunu Batı Avrupalı devletlerden gelen kamu yayın kuruluşlarının oluşturduğu bir grup, EBU’nun ilk toplantısını gerçekleştirmiştir (Sherman, 1967). Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmasının ve Doğu Bloku ülkelerinin bağımsızlıklarını kazanmalarının ardından OIRT faaliyetlerini EBU ile birleştirmeye karar vermiş ve Batı ve Doğu Avrupa ülkelerinin yayın kuruluşları uzun süre sonra bir araya gelmişlerdir (Küçükerdoğan, 1997).
EBU’nun amaçlarından bazıları şu şekilde sıralanabilir:
“Demokratik bir toplumun vazgeçilmez yapı taşlarından ve bu toplumun ilerlemesinin ve her bir bireyinin gelişmesinin temel şartlarından biri olan ifade ve bilgi özgürlüğünü korumak ve bunu daha da iyileştirmek; hoşgörü ve birliği teşvik etmek amacıyla kültürel çeşitliliği, kültürlerarası diyaloğu ve alışverişi geliştirmek; geniş bir yelpazedeki yüksek kaliteli programların üretimi ve bunların dağıtılması ile kamunun bilgi, eğitim, kültür ve eğlence alanlarındaki beklentilerini karşılamak.” (EBU, 2020).
EBU, 56 tam üye ülkeden 115 kuruluşla Asya, Avrupa ve Afrika’da; 20 gözlemci üyeden 31 yayıncı kuruluşla yine Asya ve Afrika’da ve de Amerika ve Avustralya’da faaliyetlerini sürdürmektedir (EBU, 2021).
Birliğe üyeliğin getirdiği Eurovision servislerinden yararlanabilme avantajı bu çalışma için önemlidir. Tanımını yapmak gerekirse Eurovision; üye ülkeler arasında haber, spor, güncel ve diğer önemli olayların paylaşılmasına olanak sağlayan bir televizyon ağıdır (EBU, 2020). 1954’de Montrö, İsviçre’de düzenlenen Narcissus Festivali, Eurovision’un ilk yayını olup toplam sekiz ülkede canlı yayınlanmıştır (Henrich-Franke, 2010).
Konserler (Viyana Filarmoni Orkestrası Yılbaşı Konseri gibi), Olimpiyat Oyunları, futbol şampiyonaları gibi önemli kültürel ve sportif etkinlikleri geniş bir coğrafyaya ulaştırmasının yanında Eurovision denilince akla ilk gelen Eurovision Şarkı Yarışması (Eurovision Song Contest – ESC) olmaktadır. İlki 1956’da yedi ülkenin katılımıyla Lugano, İsviçre’de gerçekleşen ESC, bu tarihten günümüze kadar 2020 yılındaki COVİD-19 pandemisi nedeniyle ertelenen yarışma dışında kesintisiz bir şekilde düzenlenmiştir. Yarışmanın ilk düzenlenme amacı; İkinci Dünya Savaşı sonrasında birbirine komşu Avrupalı devletleri zararsız eğlence ruhu içerisinde bir araya getirmek ve o günün koşullarındaki canlı televizyon yayıncılığının sınırlarını test etmek olmuştur (Sommerlad, 2021).
2021 itibariyle yarışma iki yarı finalden ve bir finalden oluşmaktadır ve “Big-Five” olarak adlandırılan Fransa, Birleşik Krallık, İtalya, İspanya ve Almanya ve bir önceki yarışmanın kazananı yarı finallere katılmadan finale çıkma ayrıcalığına sahiptir. Kazanan ülke, seyircilerin belirli bir süre için katılabildiği teleoylama (televoting) sistemi ve katılımcı ülkelerin Ulusal Jürilerinin verdikleri 1-8 arasındaki ve 10 ve 12’şer puanların toplanması ile belirlenmektedir. Ülkeler kendilerine oy verememektedir.
ESC, müziğin yanında siyasetin de ön plana çıktığı bir medya olayıdır (Güvendik, 2020). Bu çıkarıma gerek ülkelerin blok oy verme (bloc voting) alışkanlıklarından gerekse çeşitli siyasi olaylardan dolayı ülkelerin yarışmaya katılmaktan vazgeçmelerinden varılabilmektedir (Montero, 2017). Yazının amacı ise ESC’nin siyasi bir etkinlik olduğunu çeşitli güncel siyasi gelişmeler üzerinden kanıtlamaktır. Bu doğrultuda öncelikle Ermenistan-Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ sorununun geçmişi ve bu sorunun ESC’ye yansıması ele alınacaktır. Ardından Kırım’ın kısa bir tarihi ve 2014’teki Rusya’nın Kırım’ı ilhakı üzerine gelişen Rusya-Ukrayna krizinin ESC sahnesine de taşınması konu edilecektir. Yazının sonundaysa İsrail’in Filistin ile olan çatışmalarının özeti verilip İsrail’in bu mücadele sebebiyle ESC’de nasıl bir tepkiyle karşılaştığı anlatılacaktır. Sonuç kısmına gelindiğinde yarışmanın neden hem kültürel hem siyasi bir etkinlik olduğu tartışılacaktır.
1. Azerbaycan-Ermenistan
Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ESC’ye de yansıyan anlaşmazlığın temelinde Dağlık Karabağ bölgesi yatmaktadır. Dağlık Karabağ bölgesi de facto olarak bağımsız ancak uluslararası camiada Azerbaycan’ın bir parçası olarak kabul edilmektedir (Kambeck & Ghazaryan, 2013). Yakın bir zaman önce Azerbaycan bölge üzerindeki kontrolü sağlamış olsa da bölgede çatışma ihtimali devam etmektedir.
1.1 Çatışmaların Geçmişi
Dağlık Karabağ bölgesi üzerindeki çatışmalar Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu günlerinden beri devam etmektedir. En yakın tarihli çatışmalar Sovyetler Birliği’nin dağılmasından hemen önce ve dağılmasıyla başlamıştır.
1988 yılında Dağlık Karabağ Yerel Konseyi, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nden ayrılıp Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne katılma kararı almasının ardından iki taraf da silahlanmayı hızlandırmıştır ve halk kendi içerisinde örgütlenmeye başlamıştır (Kambeck & Ghazaryan, 2013). 23 Ağustos 1990’da Ermenistan’ın, 30 Ağustos 1991’de Azerbaycan’ın SSCB’den; 2 Eylül 1991 tarihindeyse Dağlık Karabağ Özerk Oblastı’nın Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nden bağımsızlığını ilan etmesiyle bölgedeki devlet sayısı artmıştır ve böylece Dağlık Karabağ problemi bütün dünyayı ilgilendiren bir konu haline gelmiştir (Kambeck & Ghazaryan, 2013; Özyılmaz, 2013). 31 Aralık 1991 tarihinde SSCB’nin dağılmasıyla Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki çatışmalar şiddetini arttırmış ve 25-26 Şubat 1992 tarihlerinde Hocalı köyüne yapılan saldırıda Azerbaycan Hükümeti’nin verilerine göre 613 kişi hayatını kaybetmiştir. 12 Mayıs 1994’te Ermenistan, Azerbaycan ve Dağlık Karabağ’ın Bişkek’te imzaladığı ateşkes anlaşması yürürlüğe girmiştir (Kambeck & Ghazaryan, 2013). Ancak imzalanan ateşkese rağmen ilerleyen yıllarda Ermenistan-Azerbaycan mücadelesi gerek savaş alanında gerekse kültürel alanda devam etmiştir.
1.2 Eurovision Şarkı Yarışması’na Yansımaları
Azerbaycan ve Ermenistan’ın 2004’te EBU’ya tam üye olmaları ile ESC’ye katılmalarının önü açılmıştır ve Ermenistan 2006’da Azerbaycan ise 2008’de ESC’de yarışmaya başlamışlardır (Kalman, Wellings, & Jacotine, 2019).
İlk kriz Ermenistan’ın 2006 ESC temsilcisinin doğum yerinin resmi Eurovision sitesinde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti olarak yazılmasıyla çıktı. Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı yarışmanın organizatörleri ile temasa geçerek Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan’ın ayrılmaz bir parçası olduğunu, organizasyon yetkililerinin Azerbaycan’ın toprak bütünlüğüne saygı duymalarını ve bu adaletsizliğe son vermek için siteden bu ifadenin kaldırılmasını talep etmiştir. Azerbaycan makamlarının endişelerini haklı bulan ESC yönetimi ise resmî sitesinden Ermeni şarkıcının doğum yeri bilgisini kaldırmakla sorunu çözmüştür (Day.az, 2006).
Almanya’nın Düsseldorf şehrindeki 2011 ESC’yi ise Azerbaycan kazandı ve böylece 2012’deki yarışmayı ülkelerinde düzenleme hakkını elde ettiler. Ancak sınır hatlarındaki Ermeni-Azeri çatışmalarının tekrar artması ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in Ermenistan’ı düşman ülke ilan etmesinin ardından Ermeni yetkililer, yarışmaya gönderecekleri heyetin güvenliğinden endişe duyduklarını belirterek yarışmadan çekilmeyi tercih etmişlerdir (Ghalechian, 2012). EBU ise bu gelişmeler üzerine Ermenistan’ın yarışmaya katılım ücretinin yanında bu miktarın yarısı oranında bir meblağı da ceza olarak ödemesi gerektiğine karar vermiştir (RFE/RL, 2012).
2016’daki yarışma öncesi EBU, yarışma alanına aralarında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ve Filistin’in de dahil olduğu bazı ülkelerin ve organizasyonların bayraklarının kabul edilmeyeceğini açıkladı (ESC, 2016). Buna rağmen Ermenistan yarışmacısının ilk yarı finalde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti bayrağını açması Azerbaycan’ın tepkisini çekmiştir (DHA, 2016). Kurallarının bu şekilde göz ardı edilmesine karşılık EBU bir bildiri yayınlayarak Ermenistan yayıncı kuruluşunun yaptırıma uğrayacağını açıklamıştır (EBU, 2016).
Bir diğer kriz ise 2019’da düzenlenen ESC’de ülkelerin haritalarının gösterilmesi sırasında oluştu; Azeri yayıncı kuruluş Dağlık Karabağ ve Nahcivan’ın Azerbaycan haritasına dahil edilmemesi sebebiyle EBU’ya başvurmuştur (Azernews, 2019).
27 Eylül 2020’de Dağlık Karabağ’da yeniden başlayan çatışmalar, 10 Kasım 2020’de tarafların Moskova’da ateşkes üzerinde uzlaşmalarıyla resmen sona ermiştir (Chirciu, 2020). Ancak savaşın etkisi ESC’de de hissedilmiştir. Bir internet sitesinde başlatılan imza kampanyasında Azerbaycan’ın 2021 ESC’deki temsilcisinin kendi sosyal medya platformlarında Ermenileri terörist ilan eden ve nefret söyleminde bulunan paylaşımlarda bulunduğu iddiasıyla EBU’nun şarkıcıyı diskalifiye etmesi talep edilmiştir. EBU ise iddialara cevap vermemeyi tercih etmiştir. Ayrıca Ermenistan’ın son olayları neden göstererek 2021’de düzenlenecek yarışmadan çekildiğini EBU’ya bildirmesi de 2020’de yaşanan savaşın ESC’ye olan bir diğer yansımasıdır (ESC, 2021).
2. Rusya-Ukrayna
Rusya ve Ukrayna arasındaki ESC’de de etkisi hissedilen gerginliğin büyük payı, Kırım yarımadasında kimin söz sahibi olacağı konusundadır.
2.1. Küçük Kaynarca’dan Rusya’nın İlhakına Kırım
Geçmişten günümüze Kırım üzerinde birçok devlet hak iddia etmiştir. Kırım Hanlığı, 1774’te Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı’dan bağımsızlığını kazanmıştır (O’Neill, 2017). Nisan 1783’te ise Çariçe Katerina’nın emriyle Kırım yarımadası resmen Rusya İmparatorluğu tarafından işgal edilmiştir (Melvin, 2017). Kırım’ın Ruslar tarafından ilhakı, ardından gelen Kırım Savaşı, sonrasında da Tatar erkeklerine askerlik zorunluluğu getirilmesi sebepleriyle dalgalar halinde Kırım Tatarları memleketlerinden göç etmişlerdir (Kireçci & Tezcan, 2015). Bu göçler sonucunda Tatarlar Kırım’da azınlık haline gelmiştir (Kireçci & Tezcan, 2015; Fisher, 1978).
Tatarları Kırım’dan uzaklaştırma yolunda yapılan en kapsamlı hareketse 18 Mayıs 1944 tarihinde Sovyetler lideri Stalin’in emri altında İçişleri Halk Komiserliği (NKVD) tarafından çeyrek milyona yakın Tatar’ın Sibirya, Özbekistan gibi ülkelere sürülmesi ile olmuştur (Kireçci & Tezcan, 2015). Sürgündeki Tatarların Kırım’a dönmesi ancak 1989’da Gorbaçov döneminde serbestleşmiştir ve böylece kısa süre içerisinde Kırım’daki Tatar nüfusu tekrar artmıştır (Melvin, 2017).
Kırım, 1917 Bolşevik Devrimi’nden sonra SSCB’nin bir parçası oldu ama ardından 1954’te Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağlanması sebebiyle 1991’de SSCB dağılınca bağımsız Ukrayna’nın kontrolü altında Kırım Özerk Cumhuriyeti adını almıştır (Rosefielde, 2016).
2013 Kasım’ında başlayan Euromaidan Olayları’nın ardından dönemin Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç’in 21 Şubat 2014’te ülkeyi terk etmek zorunda kalması, Rusya’ya Kırım’ı ilhak etmek için aradığı fırsatı sağladı (Rosefielde, 2016). Rusya, Euromaidan Olaylarını Yanukoviç’e yapılmış bir darbe olarak gördü. 26 Şubat 2014’te Sivastopol’da başlayan Rusya yanlısı protestoları takip eden gece Kırım Tatar Meclisi’nin maskeli Rus askerleri tarafından basılmasının ardından Meclis, Kırım’ın Rusya Federasyonu’na geri katılması konusunda bir referandum yapılmasına karar verdi (Rosefielde, 2016; Özçelik, 2020). 16 Mart 2014’te gerçekleşen referandumda Sivastopol nüfusunun yüzde 97’si Rusya’ya katılmaya karar verdi ve 18 Mart 2014’te Moskova’da Kırım resmen Rusya’ya katıldı (Rosefielde, 2016). Bu gelişme Batı devletleri, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından geçersiz kabul edilmektedir.
2.2. Kırım’ın İlhakının ESC’ye Olan Etkisi
Rusya’nın 2014’te Kırım topraklarını işgalinin ardından Rusya-Ukrayna ilişkilerindeki gerginlik ESC’ye de yansımaya başladı. Bunun ilk örneği 2014 ESC’de Rusya’nın katılımcılarının yarı finalde seyircilerin tepkisini çekmesiyle görüldü (Smith-Spark & Hume, 2014). Bir sonraki sene ise Ukraynalı yayıncı kuruluş, ülkenin doğusunda Rusya ile yaşanmakta olan çatışmalar sebebiyle bütçelerini dikkatli kullanmak durumunda kaldıklarını, bu nedenle 2015’teki yarışmaya katılamayacaklarını açıkladı (BBC, 2014).
2016 ESC’ye Ukrayna, 1944’de sürgüne gönderilen Kırım Tatarı bir aileden gelen Jamala isimli sanatçının “1944” adlı şarkısıyla katılmayı seçti. Rus yetkililer şarkıyı politik buldu ve 2014’teki olaylara atıfta bulunduğu şeklinde EBU’ya itiraz ettiler. Sanatçı Jamala ise şarkısının kendi kişisel aile tarihini anlattığını ve sevgi ve hüzün hakkında olduğunu söyledi (Jamala, 2016). Stockholm’de düzenlenen yarışmada birinci olan Jamala, özellikle Ukraynalı siyasetçilerden büyük övgü aldı ve çoğu siyasetçi sanatçının Kırım Tatarı olmasına dikkat çekerek Kırım’ın Ukrayna’ya ait olduğunu bir kez daha vurguladı (Kalman, Wellings, & Jacotine, 2019).
Jamala’nın 2016 ESC’yi kazanmasıyla Ukrayna 2017’de yapılacak yarışmayı organize etme hakkını elde etti. Ukrayna’nın yakın geçmişte Rusya üzerinden Kırım’a seyahat edenlere koyduğu Ukrayna’ya giriş yasağı nedeniyle 2015’te Kırım’da konser veren Rus temsilcisinin ülkeye girişi yasaklandı ve bunun üzerine EBU Rusya’ya video aracılığıyla yarışmaya katılma imkânı sundu; ancak Rus yayıncı kuruluş bu teklifi reddetti ve EBU, Rusya’nın 2017 ESC’ye katılmayacağını duyurdu (Interfax-Ukraine, 2017). EBU, 2017’nin ilerleyen aylarında Ukraynalı yayıncı kuruluşa para cezası ile yaptırım uygulamaya, Rus yayın kuruluşuna ise uyarı vermeye karar verdi (BBC, 2017).
Ukrayna’nın Rusya’da konser veren sanatçıların Ukrayna’yı temsil etmemesi yönündeki kararı, 2019 ESC için bir temsilci seçilmesini güçleştirdi (Interfax-Ukraine, 2019). Ukraynalı yayıncı kuruluş ile temsilci adayının kuruluşun kendisinden imzalamasını istedikleri sözleşme üzerinde uzlaşmaya varamaması üzerine çeşitli sanatçılarla iletişime geçen Ukraynalı yetkililer, bu sanatçılarla da anlaşma sağlayamadı ve Ukrayna 2019 ESC’den çekilmek zorunda kaldı (RFE/RL, 2019).
3. İsrail
İsrail, ESC’yi Avrupa toplumuna ait olduğunu kanıtlamak için bir araç olarak kullanmaktadır. Ancak ESC’ye katıldığı ilk yıllardan beri, Filistin üzerinde hâkimiyet kurma istekleri yarışmacı ülkelerin ve dünya kamuoyunun tepkisini çekmektedir.
3.1. Geçmişten Günümüze Filistin Sorunu
Filistin’in paylaşılamaması sorunu özellikle Birinci Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgeyi kaybetmesiyle daha da artmıştır. Savaşın sona ermesinden bir yıl önce 1917’de yayınlanan Balfour Deklarasyonu ile İngilizler, Yahudiler için Filistin’de bir devlet kurulmasını destekleyeceklerini açıklamıştır (Gelvin, 2011). Günümüzde İsrail, Filistin, Ürdün ve Irak olarak bilinen bölgeler Birinci Dünya Savaşı’nın ardından İngiltere’nin mandası olmuştur (Gelvin, 2011).
İngiltere’nin 1947’de Filistin’den çekilmeye karar vermesinin ardından BM Filistin’i Yahudi yerleşimciler ve Filistinliler arasında paylaştırmaya karar verdi; ancak bu plan başarısız oldu ve 1947 – 1949 arasında süren savaş başladı (Gelvin, 2011). 1948’de İsrail Devleti’nin kurulması ile, İsrail-Arap gerginliğinde üstün gelen tarafın İsrail olduğunu söylemek mümkündür.
1967’de İsrail ile Mısır, Ürdün ve Suriye orduları arasında gerçekleşen Altı Gün Savaşı’nda ise yine İsrail üstün gelmiş, Kudüs’ü, Batı Şeria’yı, Sina Yarımadası’nı, Gazze Şeridi’ni ve Golan Tepeleri’ni ele geçirerek Arap ordularını yenilgiye uğratmıştır (Gelvin, 2011).
1993’te İsrail ve Filistin arasındaki barışı sağlama amaçlı başlayan Oslo Görüşmeleri ise aynı yöndeki diğer girişimler gibi başarıya ulaşamamıştır.
İsrail-Filistin çatışması günümüzde halen devam etmektedir. Mayıs 2021’de her iki tarafın birbirlerine roketler ve hava operasyonlarıyla saldırmasıyla çatışmalar tekrardan şiddetlenmiştir (BBC, 2021).
3.2. Filistin Sorununun ESC’deki Karşılığı
İsrail 1973’te ESC’ye katılmaya başladığında Avrupa dışından yarışmaya katılan ilk ülke oldu ve bu olay dünya tarafından siyasi bir beyan olarak algılandı (Tragaki, 2013).
2018’deki yarışmayı kazanan İsrail temsilcisi Netta’nın “Toy” adlı şarkısı, İsrail hükümeti tarafından Filistin ile devam eden çatışmalar hakkındaki uluslararası kamuoyunun görüşünü kendi taraflarına çekmek için kullanıldı (Kiel, 2020).
2019’da İsrail’de sahnelenecek yarışmanın hangi kentte düzenleneceği EBU yetkilileri ve İsrail hükümeti arasında anlaşmazlığa yol açtı. İsrailli yetkililer, ABD Büyükelçiliği’nin yakın zamanda Tel Aviv’den Kudüs’e taşınmasını da gerekçe göstererek yarışmanın Kudüs’te olması yönünde isteklerde bulunsalar da EBU Kudüs’ün Filistin ile İsrail arasındaki anlaşmazlığın temelinde olmasını da göz önünde bulundurarak yarışmanın farklı bir şehirde düzenlenmesini savundu (Kiel, 2020). EBU bu anlaşmazlıkta galip gelen taraf oldu ve bir basın bildirisiyle 2019 ESC’ye ev sahipliği yapacak İsrail şehrinin Tel Aviv olduğunu duyurdular (EBU, 2018).
Ancak Boykot, Tecrit ve Yaptırımlar Hareketi (Boycott, Divestment, Sanctions – BDS) ve bu hareketle ilişkili kurum ve kuruluşlardan yarışmanın İsrail’de düzenlenmesini protesto etme çağrısı geldi (Press-Barnathan & Lutz, 2020). Filistinlilerin önderlik ettiği BDS Hareketi, İsrail’in Filistinlilerin temel haklarına saygı göstermemesini küresel çapta ve şiddet içermeyen boykot, tecrit ve yaptırımlarla protesto etmeyi ve İsrail üzerinde baskı kurmayı amaçlamaktadır (BDS, 2021). BDS Hareketi, yarışmanın İsrail’de düzenlenmesini engelleyemedi fakat yarışmaya Kudüs’ün değil de Tel Aviv’in ev sahipliği yapacak olmasını kendilerinin kazandığı bir zafer olarak niteledi (Kiel, 2020).
2019 ESC’nin finalindeyse 2016’da gündeme gelen bayrak yasağı bir kez daha çiğnenmiştir. Yarışmanın ara kısmında sahne alan Madonna ve İzlanda temsilcisi Hatari, ekrana Filistin bayrakları ile çıktılar (Press-Barnathan & Lutz, 2020). Bu olay üzerine EBU tarafından İzlanda’nın yayıncı kuruluşuna yaptırım uygulandı (Matamoros, 2019).
Sonuç
Avrupa Yayın Birliği 1950 yılında Avrupalı yayıncı kuruluşları bir araya getirmek amacıyla kurulmuştur. İlerleyen yıllarda Eurovision ağı ile üye ülkelerde ortak televizyon yayıncılığı ve program alışverişi yapmaya başlayan Avrupa Yayın Birliği’nin, bu ağ çerçevesinde düzenlediği en bilinen etkinlik Eurovision Şarkı Yarışması’dır.
Eurovision Şarkı Yarışması kurallarında yarışmanın siyasi değil de kültürel bir etkinlik olduğu belirtilir. Asya, Avrupa, Afrika ve Avustralya kıtalarından gelen çeşitli ülkelerin katılımcı olduğu bu yarışma, siyasi bir etkinlik olmadığına yapılan vurguya rağmen siyasetten kaçmayı her zaman başaramamıştır. Azerbaycan ve Ermenistan’ın Dağlık Karabağ mücadelesi, Rusya’nın Ukrayna sınırları içerisindeki Kırım’ı işgali ve İsrail’in Kudüs ve Filistinlilerin yaşadığı diğer coğrafyaların tek sahibi olma arzusu yolunda yaptıkları yıllar içerisinde Eurovision Şarkı Yarışması’nda gündeme gelmiştir. Dünya ülkeleri bu siyasi gelişmelere olan tepkilerini gerek şarkıları yoluyla gerekse yarışmadan çekilmekle göstermiştir.
Eurovision Şarkı Yarışması gibi ulusaşırı (transnational) organizasyonlarda siyasetten etkilenmemek gelecekte de mümkün olmayacaktır. Siyasi gelişmelerin yarışmaya yansımasına son vermek olası gözükmese de Eurovision Şarkı Yarışması, Avrupa’nın coğrafi sınırlarının dışına çıkan bir “Avrupalı kültürü” yaratmakta başarılı olmuştur.
Seren CEYLAN
Uluslararası Örgütler Staj Programı
Kaynakça
Azernews. (2019, Mayıs 20). ITV appeals to EBU over mistakes made on Azerbaijan’s map during Eurovision 2019. https://www.azernews.az/culture/150925.html adresinden alındı
BBC. (2014, Eylül 19). Eurovision 2015: Ukraine announces exit. https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-29280319 adresinden alındı
BBC. (2017, Haziran 29). Eurovision: Ukraine facing fine over Russia row. https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-40447810 adresinden alındı
BBC. (2021, Mayıs 17). Israel launches new strikes on Gaza as calls for ceasefire grow. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-57138996 adresinden alındı
BDS. (2021). What is BDS? | BDS Movement. https://bdsmovement.net/what-is-bds adresinden alındı
Chirciu, D. (2020, Kasım 10). Azerbaycan ve Ermenistan Dağlık Karabağ’da anlaşmaya vardı. https://www.aa.com.tr/tr/azerbaycan-cephe-hatti/azerbaycan-ve-ermenistan-daglik-karabagda-anlasmaya-vardi/2037860 adresinden alındı
Day.az. (2006, Mart 15). Абульфаз Гараев_ «Руководство Евровидения устранило ошибку на своем сайте». https://news.day.az/showbiz/43927.html adresinden alındı
DHA. (2016, Mayıs 11). Azerbaycan’dan, Ermenistan’a Eurovision’da bayrak tepkisi. https://www.sozcu.com.tr/2016/dunya/azerbaycandan-ermenistana-eurovisionda-bayrak-tepkisi-1225726/ adresinden alındı
EBU. (2016, Mayıs 11). EBU Facebook Resmi Hesabı: https://www.facebook.com/EBU.HQ/posts/1045195205572896 adresinden alındı
EBU. (2018, Eylül 12). Tel Aviv to host 2019 Eurovision Song Contest. EBU Resmi Sitesi: https://www.ebu.ch/news/2018/09/tel-aviv-to-host-2019-eurovision-song-contest adresinden alındı
EBU. (2020, Aralık). EBU Statutes. EBU Resmi Sitesi: http://www.ebu.ch/files/live/sites/ebu/files/About/Governance/Statutes_EN.pdf adresinden alındı
EBU. (2021). About. EBU Resmi Sitesi: https://www.ebu.ch/about adresinden alındı
ESC. (2016, Nisan 27). EUROVISION SONG CONTEST OFFICIAL FLAG POLICY. https://www.coc.nl/wp-content/uploads/2016/04/EBU-Eurovision-Songcontest-Flag-Policy-249b3214e9.pdf adresinden alındı
ESC. (2021, Mart 5). Armenia withdraws from Eurovision Song Contest 2021 – Eurovision Song Contest. ESC Resmi Sitesi: https://eurovision.tv/story/armenia-withdraws-from-eurovision-2021 adresinden alındı
Fisher, A. W. (1978). The Crimean Tatars. Stanford, California: Hoover Institution Press.
Gelvin, J. L. (2011). The Modern Middle East: A History. New York: Oxford University Press.
Ghalechian, N. (2012, Mart 7). Armenia To Boycott Eurovision Show In Baku. https://www.azatutyun.am/a/24508448.html adresinden alındı
Güvendik, E. (2020). Music in Political Culture: The Eurovision Song Contest. Etnomüzikoloji Dergisi, 3(1), 96-103.
Henrich-Franke, C. (2010). Creating Transnationality Through an International Organization? Media History, 16(1), 67-81.
Interfax-Ukraine. (2017, Mart 22). СБУ запретила въезд в Украину российской участнице Евровидения Самойловой. https://interfax.com.ua/news/general/410781.html adresinden alındı
Interfax-Ukraine. (2019, Şubat 18). Украину на _Евровидении_ не должны представлять гастролирующие в РФ артисты – Кириленко. https://interfax.com.ua/news/political/566979.html adresinden alındı
Jamala. (2016, Şubat 25). Jamala, singer, representative of Ukraine in Eurovision contest. (Ukrinform, Röportaj Yapan) https://www.ukrinform.net/rubric-society/1972011-jamala-singer-representative-of-ukraine-in-eurovision-contest.html adresinden alındı
Kalman, J., Wellings, B., & Jacotine, K. (Ed). (2019). Eurovisions: Identity and the International Politics of the Eurovision Song Contest since 1956. Singapur: Palgrave Macmillan.
Kambeck, M., & Ghazaryan, S. (Ed). (2013). Europe’s Next Avoidable War: Nagorno Karabakh. Palgrave Macmillan.
Kiel, C. (2020, Temmuz 24). Chicken dance (off): competing cultural diplomacy in the 2019 Eurovision Song Contest. International Journal of Cultural Policy, 26(7), s. 973-987. doi:10.1080/10286632.2020.1776269
Kireçci, M. A., & Tezcan, S. (2015). Kırım’ın Kısa Tarihi. (C. E. Çekiç, Çev.) Ankara: Ahmet Yesevi Üniversitesi.
Küçükerdoğan, B. (1997). Avrupa Yayın Birliği (EBU). İletişim Fakültesi Dergisi (6), 175-201.
Matamoros, C. A. (2019, Eylül 23). EBU fines Iceland for their band’s display of Palestinian scarves during Eurovision final. https://www.euronews.com/2019/09/22/ebu-fines-iceland-for-their-band-s-display-of-palestinian-scarves-during-eurovision-final adresinden alındı
Melvin, M. (2017). Sevastopol’s Wars: Crimea from Potemkin to Putin. Birleşik Krallık: Osprey Publishing.
Montero, L. O. (2017). Eurovision Song Contest, beyond the Song. Fonseca, Journal of Communication (15), 153-170.
O’Neill, K. (2017). Claiming Crimea: A History of Catherine the Great’s Southern Empire. London: Yale University Press.
Özçelik, S. (2020). The Russian Occupation of Crimea in 2014: The Second Sürgün (The Soviet Genocide) of the Crimean Tatars. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 29-44.
Özyılmaz, E. V. (2013). Geçmişten Günümüze Dağlık Karabağ. Gazi üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 191-208.
Press-Barnathan, G., & Lutz, N. (2020, Mayıs 3). The multilevel identity politics of the 2019 Eurovision Song Contest. International Affairs, 96(3), 729-748.
RFE/RL. (2012, Mayıs 4). Armenia Fined For Refusal To Take Part In Eurovision Song Contest. https://www.rferl.org/a/armenia_fined_for_refusal_to_attend_eurovision_in_baku/24569743.html adresinden alındı
RFE/RL. (2019, Şubat 27). Ukraine Pulls Out Of Eurovision After Local Winner Rejects Conditions. https://www.rferl.org/a/ukraine-pulls-out-of-eurovision-after-local-winner-rejects-conditions/29794474.html adresinden alındı
Rosefielde, S. (2016). The Kremlin Strikes Back: Russia and the West After Crimea’s Annexation. Cambridge: Cambridge University Press.
Sherman, C. E. (1967). The Structure And Functions Of The European Broadcasting Union. Ann Arbor, Michigan, Amerika Birleşik Devletleri: University Microfilms. https://www.proquest.com/dissertations-theses/structure-functions-european-broadcasting-union/docview/302264375/se-2?accountid=11248 adresinden alındı
Smith-Spark, L., & Hume, T. (2014, Mayıs 11). Austria’s Conchita Wurst wins Eurovision amid Russia, Ukraine tensions. https://edition.cnn.com/2014/05/11/world/europe/eurovision-ukraine-russia-conchita-wurst/index.html adresinden alındı
Sommerlad, J. (2021, Mayıs 22). How did Eurovision begin? https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/eurovision-history-creation-reason-b1850042.html adresinden alındı
Tragaki, D. (Dü.). (2013). Empire of Song: Europe and Nation in the Eurovison Song Contest. Plymouth: The Scarecrow Press.
