Bosna Hersek 1992-1995 yılları arasında yaşanan savaşın izlerini yansıtmaya devam ediyor. Savaşın üzerinden çeyrek asırlık bir zamanın geçmiş olmasına karşın 112 bin civarında terk edilmiş ev bugünde savaşın hayaletini misafir etmeye devam ediyor.
Resmi rakamlara göre, savaştan önce 1,1 milyon konutun bulunduğu ülkede, 3,5 yıl süren savaş sonucunda 453 bin konutun hasar gördüğü bildiriliyor. Şu an bu konutlardan 112 bini hayla savaşın izlerini taşımaya devam ediyor. Savaşta sadece kırsal kesimdeki değil şehir merkezlerindeki binalarında hasar gördüğü belirtilmekle birlikte zarar gören evlerin kendi sahiplerinin çabaları ya da devlet, uluslararası toplum ve yerel yönetimlerin destekleriyle onarıldığı ve yeniden yaşanabilir hale getirildiği ifade edildi. Ayrıca savaş sırasında 2,2 milyon insan ülkeyi terk ettiği ve savaşın arından bunların 1 milyonundan fazlasının geri döndüğü de resmi kaynaklar tarafından bildiriliyor.
Bosna Hersek İnsan Hakları ve Mülteciler Bakanlığından yapılan açıklamada, savaş sırasında ülkedeki kayıtlı evlerin yüzde 42’sinin zarar gördüğü belirtildi. Açıklamada, Dayton Barış Anlaşması’nın ardından da tahribatın devam ettiğinin altı çizilirken zarar gören binaların yüzde 75’inin onarıldığı ifade edildi. Açıklamada, savaşta göç edenlerin yüzde 55’inin evlerine geri döndüğü belirtilirken, geri dönüşleri teşvik amaçlı yeniden yapılanma için 250 milyon avroya ihtiyaç duyulduğu kaydedildi. Ayrıca devletin tüm imkanları ile herhangi bir ayrım gözetmeden tüm etnik ve dini gruplara evlerine dönme konusunda kolaylık sağladığı ve insanların yeniden kaynaşması adına destek verdiği aktarıldı.
Bosna Hersek’te ki savaş son derece büyük yıkımlara sebep olmuştur. Ülkede bulunan konutların yarısına yakınının hasar gördüğü gerçeğini ele alırsak savaşın ne derece vahim sonuçlara yol açtığını anlayabiliriz. Yalnız konutların değil insanlarında çok büyük oranda zarar gördüğü savaş sonucunda bölgede yaşayan halkın savaşın izlerini taşıyan binaların varlığından ne derece rahatsız olduğunu tahmin etmenin zor olmadığını düşünmekteyiz. Bu hususta ülkede yoğun bir restorasyon çalışmasının varlığından söz edebiliriz. Restorasyon çalışmalarının hem savaş sırasında ülkeden göç eden insanların evlerine geri dönmesi açısından hem de hali hazırda ülkede yaşayan vatandaşların bir nebze olsun savaşı unutmalarını sağlamak adına son derece önemli olduğunu söyleyebiliriz.
Cihan DUMAN
o-Staj 2018 BALKAM Stajyeri
Kaynakça:
- Anonim(2018), “Bosna’daki 112 bin harabe evde hala savaşın çığlığı yankılanıyor”, <http://www.dunyabulteni.net/balkanlar/418999/bosnadaki-112-bin-harabe-evde-hala-savasin-cigligi-yankilaniyor>, erişim: 23.03.2018
- Anonim(2018), “Bosna’daki 112 bin harabe evde hala savaşın çığlığı yankılanıyor”, <http://timebalkan.com/bosnadaki-112-bin-harabe-evde-hala-savasin-cigligi-yankilaniyor/>, erişim: 23.03.2018
