Mostar Karmaşası
Bosna Hersek’in Hersek bölgesinde bulunan Mostar şehriyle ilgili ülkedeki iki entiteden biri olan Bosna Hersek Federasyonu’nun bazı Hırvat siyasi partilerinin üyelerinden geçtiğimiz günlerde ilginç öneriler geldi. Federasyonun bazı Hırvat siyasi partilerinin Mostar için yaptıkları öneri ise şöyle, Banja Luka Republika Srpska’nın de facto başkenti, Saraybosna ise hem Bosna Hersek’in başkenti hemde Bosna Hersek Federasyonu’nun de facto başkenti, bu durumda Mostar şehri Bosna Hersek Federasyonu’nun fiili başkenti olabilir. Özellikle federasyondaki bazı milliyetçi Hırvat siyasi partilerinin desteklediği bu öneriye göre, federasyonun pek çok resmi kurumu hali hazırda burada bulunuyor ve federasyonun bazı uluslararası organizasyonlarının ve diplomatik temsilciliklerininde burada bulunması da onların neden Mostar Bosna Hersek Federasyonu’nun de facto başkenti olmalı sorusuna verdikleri cevaplardan birkaçı.
Federasyondaki bazı Hırvatların desteklediği bu öneriye hem Boşnaklar hemde bazı Hırvatlar karşı çıkıyor. Boşnaklar, Mostar’ın Bosna Hersek Federasyonu’nun de facto başkenti olması durumunda şehrin bambaşka bir yapıya bürüneceğini savunuyorlar. Bosna Hersek’in ilk devlet başkanı Alija Izetbegović’in kurucusu olduğu Demokratik Eylem Partisi’nin ( SDA ) başkan yardımcısı Adil Osmanović de yaptığı açıklamalarda Mostar’ın yalnızca Hırvat ya da Boşnaklara ait olmadığını, şehrin şehirde yaşayan tüm halka ait olduğunu ve Mostar’ın Bosna Hersek Federasyonu’nun de facto başkenti olması durumunda şehirde yaşayan etnik halkın birbiri üstünde üstünlük kurma durumu yaşayabileceğini ve bunu desteklemediklerini belirtti.
Ülkedeki milliyetçi Hırvat partisi Hırvat Demokrat Birliği Partisi’nin ( HDZ ) Başkan Yardımcısı Marinko Cavara ise konuyla ilgili yaptığı açıklamalarda Saraybosna’nın hem Bosna Hersek’in başkenti hemde Bosna Hersek Federasyonu’nun de facto başkenti olmasında bir mahzur bulunmadığını ve şu günlerde Bosna Hersek’in bundan başka konularla ilgilenmesinin daha uygun olacağını söyledi. Cavara, Bosna Hersek’in AB ile entegre olması amacıyla yapılan insan hakları ya da azınlık hakları ile ilgili reformlara işaret ederek ülkenin daha ziyade bu gibi konulara yönelmesi gerektiğini savundu.
Bosna Hersek Federasyonu’nda Siyasi Kriz
Bosna Hersek’te devleti oluşturan iki entiteden biri olan Bosna Hersek Federasyonu’nun hükümeti, Bosna Hersek Parlamentosu’nun iki kanadından biri olan Temsilciler Meclisi’nden güvenoyu alamadı. Bosna Hersek Federasyonu hükümetinin görevden alınmasını amaçlayan ve 2012 yılından beri devam eden sürecin geçtiğimiz günlerde sonuna gelindi. Geçtiğimiz yıl hükümetin koalisyonunun bozulması ile başlayan süreç pek çok kişi tarafından Bosna Hersek’te Bosna Savaşı’ndan sonra yaşanan en büyük siyasi kriz olarak nitelendirilmişti. Temsilciler Meclisi’ nin onayladığı karar parlamentonun diğer kanadı olan Halklar Meclisi’ne sunulacak ve hükümetin yeniden yapılanması ile ilgili nihai karar Bosna Hersek Federasyonu Başkanı Jivko Budimir tarafından verilecek.
Bosna Hersek ile Sırbistan İlişkileri Gelişiyor
Sırbistan – Bosna Hersek arasındaki bakanlıklar düzeyinde işbirliğini amaçlayan grubun Sırbistan başkanı Mujo Muković ile Bosna Hersek’in Sırbistan Büyükelçisi Boris Arnaut geçtiğimiz günlerde yaptıkları görüşme sonrası iki ülkenin birbirleriyle olan ilişkilerinin özellikle ekonomik alanlarda gelişmekte olduğunu söylediler. Mujo Muković iki ülke arasında ilişkilerin gelişmesi amacıyla kurulan bu grubun Sırbistan ve Bosna Hersek’in birbirleriyle işbirliği içinde olmasını arzu ettiğini ve bu amaçla çalıştığını belirtti. Büyükelçi Arnaut ise, iki ülkenin birlikte çalışmalarının gerekli olduğunu söyledi ve gerek Bosna Hersek’te gerekse de Sırbistan’da yaşayan insanların aralarındaki ilişkinin bunun için en önemli neden olduğuna belirtti.
Bosna Hersek Ordusu Güçleniyor
Saraybosna’daki NATO komutanı General Walter Lord geçtiğimiz günlerde Bosna Hersek ordusu hakkında bazı açıklamalarda bulundu. General Lord yaptığı açıklamalarda Bosna Hersek ordusunun her geçen gün hem kapasite olarak hemde profesyonel anlamda güçlendiğini söyledi. Ayrıca General Lord, Bosna Hersek’in NATO’nun üyesi olabilmesi için askeri alanların yanı sıra ekonomi, finans ve eğitim alanlarında da çeşitli reformlara ihtiyaç olduğunu bu reformların yapılması durumunda ülkenin NATO üyesi olabileceğini belirtti.
Türk Heyeti Doboj’da
Türkiye Cumhuriyeti Saraybosna Büyükelçisi Ahmet Yıldız , Ziraat Bankası Genel Müdürü Ali Rıza Akbaş, Bosna Hersek ile İlişkileri Geliştirme Merkezi ( BİGMEV ) Yönetim Kurulu Başkanı Muzaffer Çilek ve BİGMEV Genel Sekreteri Cenita Kocaman’ın da bulunduğu bir heyet çeçtiğimiz günlerde Bosna Hersek’in Doboj şehrine bir ziyaret gerçekleştirdiler. Bosna Hersek’in Avrupa Birliği üyeliğini desteklemeye yönelik çalışmalar yapan ‘ European Movement in Bosnia and Herzegovina ‘ adlı kurumun, ‘ Bosna Hersek – Türkiye Arasındaki Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi ‘ başlığı altında düzenlendiği etkinlik için Doboj’a gelen heyetin üyeleri kentin iş adamları ile önemli temaslarda bulundular. Ayrıca yapılan ziyarette, Ziraat Bankası’nın Bosna Hersek’in ekonomik anlamda kalkınmasına yardım sağlamak amacıyla sağladığı yüz milyon avroluk kredinin Republika Srpska’da nerelerde ve nasıl kullanılacağı gibi konularda da görüşmeler yapıldı.
Milorad Dodik’ten Referandum Şartı
Bosna Hersek’in iki entitesinden biri olan Republika Srpska’nın Cumhurbaşkanı Milorad Dodik geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamalarda Bosna Hersek’in NATO üyeliğine referandumla karar verilmesi gerektiğini söyledi. Geçen hafta Bosna Hersek’e bir ziyaret gerçekleştiren NATO Genel Sekreteri Rasmussen’in ‘Bosna Hersek’in NATO üyeliği ülkenin kendi ellerindedir ‘ şeklinde açıklama yapmasından sonra Republika Srpska Cumhurbaşkanı Dodik, Bosna Hersek’in NATO üyesi olabilmesi için Republika Srpska’da bir referandum yapılması gerektiğini savundu.
Bakir Izetbegović : Nikolić ile Amerika’da Görüştük
Bosna Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi’nin Boşnak üyesi Bakir Izetbegović geçtiğimiz günlerde Bosna Hersek ve Sırbistan ilişkileri ile ilgili açıklamalarda bulundu. Izetbegović, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama’nın verdiği bir davette Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikolić ile görüştüğünü ve Türkiye,Bosna Hersek,Sırbistan arasında yapılması planlanan üçlü görüşmelerin üçüncü ayağının İstanbul’da olması konusunda uzlaşmaya vardıklarını belirtti.
Bosna Hersek’te Boşnaklar Daha Fazla
Bosna Hersek’te ‘Prizma Istrazivanja‘ adlı araştırma şirketi geçtiğimiz günlerde ülke genelinde yaptığı bir anketin sonuçlarını kamuoyu ile paylaştı. Şirketin, Republika Srpska, Bosna Hersek Federasyonu ve uluslararası yönetime tabii olan Brćko bölgesini içine alan anketine ülke genelinden 1563 kişi katıldı. Ankete katılan kişilere etnik kimliğiniz nedir ve milliyetiniz nedir şeklinde yöneltilen sorulara bazı katılımcılar tarafından farklı cevaplar verilmesi göze çarptı. Ankete katılan kişilere sorulan hangi milliyete aitsiniz şeklindeki soruya yüzde 49.5’lik kısım Boşnak, yüzde 10.6’lık kısım Hırvat ve yüzde 33’lük kısım ise Sırp şeklinde cevaplar verirken, yüzde 4.3’lük kısım kendini Bosnalı olarak tanımladı. Ankete katılan kişilere sorulan sorulardan bir başkası ise etnik kökeniniz nedir şeklindeydi. Katılımcıların yüzde 32’si bu soruya Boşnak, yüzde dörtten fazlası Müslüman, yüzde 8.2 ‘si Hırvat, yüzde 1.7’ si ise Katolik olarak cevap verdiler. Yüzde 21’den fazla kişi ise etnik kökeniniz nedir şeklindeki bu soruya Sırp, yüzde 20’lik bir kısım ise Sırp Ortodoks olarak yanıt verdiler. Şirket yetkilileri, araştırmanın sonuçlarını ülke genelinde etnik köken ve milliyet kavramlarına ilişkin insanların büyük bir karmaşa içerisinde olduğu olarak yorumladılar.
( TUİÇ Akademi, Anadolu Ajansı, Zambak.ba, Oslobođenje, TRT Türk, Sarajevo Times, SEtimes , Balkan Dünyası )
Emel DENİZ
TUİÇ – BALKAM
