Sanski Most ‘’Centar za Izgradnju Mira’’
Yazının ilk kısmında Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’da faaliyet gösteren örnek sivil toplum kuruluşları hakkında bilgi vermeyi amaçlamıştım. Bu ikinci kısımda ise Bosna Hersek’in kuzey kısmında, Una-Sana Kantonu’na bağlı Sanski Most’ta faaliyet gösteren örnek sivil toplum örgütü Center for Peacebuilding ya da yerel ismiyle Centar za Izgradnju Mira hakkında bilgi vermeye çalışacağım.
Center for Peacebuilding (CIM) 2004 yılında savaşın ne anlama geldiğini çok iyi bilen iki kişi, Vahidin Omanović ve Mevludin Rahmanović tarafından kurulmuş bir sivil toplum örgütü. Center for Peacebuilding’in kuruluşundaki en önemli amaç Boşnak, Sırp, Hırvat olmak üzere, üç etnik grup arasında 1992-1995 Bosna Savaşı sırasında ağır bir darbe almış olan güven duygusunu yeniden inşa etmek ve Boşnakların, Sırpların, Hırvatların tekrar bir arada yaşayabilmesini sağlamak. Bilindiği gibi 1992-1995 yıllarındaki iç savaştan sonra Dayton Anlaşması’nın getirdiği düzen ile Bosna Hersek hem idari hem sosyal olarak parçalanmış hale geldi. Savaştan sonra ortaya çıkan bu parçalı yapıda göze çarpan en büyük problemlerden biri de belli bölgelerde üç etnik grup arasında sosyal ilişkilerin oldukça zayıflamış olması, diğer bir önemli problem de zayıflamış olan bu sosyal ilişkilerin siyasi elitler tarafından her seferinde politika malzemesi olarak kullanılması. Center for Peacebuilding tam da bu sorunlardan dolayı ortaya çıkan bir sivil toplum örgütü aslında.
Center for Peacebuilding ya da kısa adıyla CIM, Bosna Hersek’te barışı yeniden inşa etmek ve etnik gruplar arasında kaybolan güven duygusunu yeniden aşılamak amacıyla kurulduğu 2004 yılından bu yana pek çok önemli etkinlik ve proje gerçekleştirmiş.
Benimde yerinde görme fırsatı yakaladığım merkezin en çok göze çarpan etkinliklerinden bir tanesi farklı dini inançların etkileşimini ve iletişimini amaçlayan toplantılar. Farklı inançların etkileşimi etkinlikleri kapsamında 2010 yılının Mart ayında merkezin bulunduğu Sanski Most’ta, savaştan sonra ilk defa Sanski Most’un Müslüman, Ortodoks, Katolik ve Yahudi dini liderleri yapılan bir etkinlikte buluşturulmuş ve farklı inançların etkileşimini ve iletişimini amaçlayan etkinliklerin ilk adımı da böylece atılmış. 2010 yılında gerçekleştirilen farklı inançların buluştuğu bu ilk etkinlikten sonra, şehrin dini liderleri CIM’in düzenlediği etkinlikler ile düzenli olarak bir araya geliyor. Farklı dinlerin liderlerinin aynı etkinliklerde buluşması toplumun geneline örnek olması açısından da ayrı bir önem taşıyor.
CIM’in düzenlemiş olduğu etkinliklerden bir tanesi de her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen barış kampları. Yıllık Barış Kampları etkinliklerinde Boşnak, Hırvat, Sırp, hiçbir ayrım gözetmeksizin her etnik gruptan pek çok genç, çocuk, yetişkin bir araya gelerek birlikte ortak çalışmalar yapma, daha da önemlisi uzlaşmaya giden önemli yol olan diyalog kurma fırsatını yakalıyorlar. Zaten CIM’in de en önemli slagonlarından bir tanesi ‘’Dijalog je šta mi želimo’’ yani ‘’Bizim İstediğimiz Şey Diyalog’’. Center for Peacebuilding Bosna Hersek’te savaş sonrası üç etnik grubun tekrar birlikte barış içinde yaşabilmesi için karşılıklı uzlaşmanın önemine vurgu yapıyor, karşılıklı uzlaşmanın sağlanması için de en başta insanlar arasında sağlıklı bir iletişimin sağlanması gerekiyor. Savaştan sonra farklı etnik gruplara ait bireyler arasında iletişimin oldukça zayıfladığını göz önünde bulunduracak olursak, CIM’in düzenli olarak gerçekleştirdiği barış kamplarının özellikle Bosna’nın geleceği olacak gençler, çocuklar açısından oldukça önemli olduğunu söyleyebiliriz.
Center for Peacebuilding’in diğer bir özelliği de bünyesinde barındırmış olduğu karışık etnik yapılı koro. Sırp, Hırvat ve Boşnaklardan oluşan karışık etnik yapılı koro 2012 yılında kurulmuş. Koronun en önemli özelliklerinden bir tanesi etnik ayrışmanın olduğu bir yerde Müslüman, Ortodoks ya da Katolik olsun, hiçbir ayrım gözetmeksizin gençlerin aynı koro içerisinde yer alarak, hem çeşitli etkinliklerde hem de Müslümanların ya da Hıristiyanların özel günlerinde birlikte şarkılar, ilahiler söyleyebilmesi.
Center for Peacebuilding Bosna Hersek’in federasyon kısmında, Sanski Most’ta barışı yeniden inşa etmek amacıyla var gücüyle çalışıyor, yaptıkları çalışmalar adına CIM’in başkanı, Vahidin Omanović, 2011 yılında Almanya’nın Schwelle isimli kuruluşunun ‘’Unknown Peaceworker’’ ödülüne layık görülmüş.
Tüm bunların dışında Center for Peacebuilding dünyanın birçok yerinden Bosna Hersek’te yaşananları yerinde incelemeye gelen pek çok uluslararası delegasyonu da merkezinde ağırlamış, şimdiye kadar Amerika’dan, İsviçre’den ve Almanya’dan gelen birçok delegasyon ile çeşitli etkinlikler düzenlenmiş. CIM’in kapıları Türkiye’deki sivil toplum örgütlerine ya da barışı inşa etme amaçlı çalışan, araştırmalar yapan kuruluşlara da sonuna kadar açık.
Center for Peacebuilding ve bugüne kadar gerçekleştirmiş oldukları tüm etkinlikler hakkında daha fazla bilgi almak isteyenler, CIM’in internet sayfasını (www.unvocim.net) ya da kurumun Facebook sayfasını (https://www.facebook.com/SanskiMostPeace) inceleyebilirler.
Yazının sonunda bana kapılarını açan Center for Peacebuilding’in başkanları sevgili Vahidin Omanović ve Mevludin Rahmanović’e ve Bosna Hersek ziyaretim boyunca benden yardımlarını esirgemeyen, güzel insanlar ile tanışmama vesile olan sevgili Burak Yalım, Haris Subašić ve Azra Đurić ‘e teşekkürlerimi sunuyorum.
Emel DENİZ
TUİÇ BALKAM Araştırmacısı
