Avrupa Birliği (AB, Birlik), yumuşak güç olarak dünya siyasetini ve ekonomisini önemli ölçüde etkilemekte; devletler, uluslararası örgütler ve çok uluslu şirketler de dâhil olmak üzere diğer uluslararası aktörlerin tutumlarını yönlendirmektedir. Birlik, koşulluluk kavramını temel olarak kendi hinterlandındaki devletlere hukuki mekanizmaları, değerleri ve piyasa ilkelerini tanıtmak için bir araç olarak kullanmaktadır. Bu noktada Türkiye, bu araçların ve yeni güç türlerinin etkilerini gözlemlemek ve analiz etmek için mükemmel bir örnek teşkil etmektedir. Tüm adaylar gibi, Türkiye’nin de aday devlet olarak, katılım süreci ve müzakereler dâhilinde AB Müktesebatını benimsemesi ve uygulaması gerekliliği bulunmaktadır. 2001 yılında kabul edilen Müktesebatın Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Programların bir sonucu olarak 2000’li yılların başında Türk iç hukukunda yapılan bir dizi değişiklik, AB’nin düzenleyici gücü için mükemmel bir örnek teşkil etmektedir. “Avrupalılaşmanın altın çağı” (Aydın-Düzgit & Kaliber 2026, 1) olarak anılan bu dönemde, kanun koyucu, başta anayasa olmak üzere Türk ulusal hukukunda çeşitli değişiklikler yapmıştır.
“Türkiye’de Avrupalılaşmanın altın çağının” ardından katılım süreci, hukukun üstünlüğü ve demokrasi, reformlar ve norm ihracına yönelik eleştiriler nedeniyle zaman zaman kırılma noktasına gelmiş gibi görünse de devam eden iş birliği ile AB’nin Türkiye üzerindeki düzenleyici etkisi, ulusal mevzuat, kurumlar ve bürokrasi üzerinde güçlü etkisini sürdürmektedir. Bu etki, özellikle 2010’lu yıllardan itibaren ikili ilişkileri ağırlıklı olarak şekillendiren göç mevzuatında kendisini göstermektedir. “Türkiye’de göç ve mülteci hukuku ve politikalarının Avrupalılaşması” da 1999 Helsinki Zirvesi ile başlamış ve adaylığa kabulün hemen ardından hak temelli reformların yoğun olarak uygulandığı döneme paralel seyretmiştir. Suriye İç Savaşı normatif dönüşüm için bir dönüm noktası olmuştur. Göçmen “krizi”, ilke temelli normatif bir AB’den çıkar odaklı bir AB’ye geçişi göstermektedir (Kaya 2021, 366), bu politika değişimi Türkiye’nin resmi gündemi için de geçerlidir. AB’nin çıkar odaklı göç yönetişimi, sınır uygulamalarının ve caydırıcı mekanizmaların arttırılması, zorunlu göç vakalarının bile seçkinci bir bakış açısıyla değerlendirilmesi ve nihayetinde göçün üçüncü devletlere hukuki niteliği tartışmalı anlaşmalar yoluyla dışsallaştırılarak delege edilmesi şeklinde kendini göstermiştir.
Bu konferans, göç alanında AB ve Türkiye arasındaki özel ortaklığı ele almaktadır. 2013 tarihli Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ve 2014 tarihli Geçici Koruma Yönetmeliği örneklerinde göç konusuna hâkim düzenleyici modelleme, konferansın ilk odak noktasını oluşturmaktadır. İkinci odak noktası, Türkiye’deki göçmenlere yönelik ikili anlaşmalar ve AB programları çerçevesinde devlet dışı aktörleri de göç yönetimi kapsamına alan dayanışma mekanizmalarını ele almayı amaçlamaktadır. Üçüncü odak noktası, göç konusunda AB- Türkiye iş birliğinin sosyal ve bireysel sonuçlarını tartışmayı amaçlamaktadır. Toplumların göç konusunda AB-Türkiye iş birliğine nasıl tepki verdiği, “ev sahibi” toplumların göçmenlere yönelik tutumlarını ve göçmenlerin çoğunluk toplumuna ilişkin tutumlarını hangi faktörlerin şekillendirdiği, politika ve hukuki düzenleme alanlarındaki iş birliğinin insan hakları için ne anlama geldiği gibi tartışmalı temel konular bu kapsamda ele alınacaktır. Bu çerçevede, aşağıda listelenen konularla ilgili (ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere) bildirileri bekliyoruz:
- Göç alanında normatif dönüşüm ve iş birliği̇ analizi̇
- Göç alanında iş birliğinin bireysel veya topluluk düzeyindeki etkilerini ortaya çıkarmayı amaçlayan vaka çalışmaları (STK’lar, devlet dışı aktörler vb. dâhil)
- Göç yönetiminin olası etkileri üzerine yerel/bölgesel çalışmalar ve karşılaştırmalar
Avrupa Gündemi Konferans Serisi’nin ikinci etkinliği olacak olan konferansımız, Kocaeli Üniversitesi 2024-2026 A-NEST Sekretaryasının bir parçası olarak düzenlenmektedir. A-NEST çerçevesinde ve AB Türkiye Delegasyonunun desteğiyle, “kapsayıcı ağlar” sloganını benimseyen Kocaeli Üniversitesi, sekretaryası süresince diğer üniversitelerle ortaklıklara ve A-NEST’in etki alanının genişletilmesine odaklanmaktadır. Bu doğrultuda 2024 ve 2025 yıllarında Türkiye’nin farklı üniversitelerinde bir dizi bilimsel toplantı düzenlenmesi planlanmıştır. Sekretarya faaliyetlerimizin ilki olacak bu konferans Diplomasi Araştırmaları Derneği iş birliğiyle Bursa Uludağ Üniversitesi’nde gerçekleştirilecektir.
Konferansa katılım ücreti bulunmamaktadır. AB Türkiye Delegasyonunun cömert desteğiyle, erken dönem araştırmacıların (doktora öğrencileri, doktor araştırma görevlileri, doktor öğretim görevlileri ve doktor öğretim üyeleri gibi) bir kısmının seyahat ve konaklama masraflarını karşılamak için sınırlı bir bütçemiz bulunmaktadır. Konferans desteği için değerlendirilmek istiyorsanız talebinizi başvuru mailinizde belirtiniz.
Lütfen 500 kelimelik özet (İngilizce veya Türkçe) ve bir sayfalık kısa biyografinizi tek bir PDF dosyası halinde 24 Haziran 2024 tarihine kadar [email protected] adresine gönderiniz. Sonuçlar 1 Temmuz 2024 tarihinde başvuru sahiplerine bildirilecek ve kayıt 1 Temmuz 2024- 14 Temmuz 2024 tarihleri arasında açık olacaktır. Kesin konferans programı 19 Temmuz 2024 tarihinde ilan edilecektir. Konferans bildirileri özet kitabı (e-kitap) olarak yayınlanacak ve konferanstan önce bildiri sahiplerine iletilecektir. Diğer yayın olanakları konferans sırasında interaktif olarak tartışılacaktır.
Konferans Başkanları
Prof. Dr. Barış Özdal, Bursa Uludağ Üniversitesi
Doç. Dr. Pelin Sönmez, Kocaeli Üniversitesi
Doç. Dr. Itır Aladağ Görentaş, Kocaeli Üniversitesi
Bu yayın Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa finanse edilmektedir. İçeriği tamamen Kocaeli ve Bursa Uludağ Üniversitelerinin sorumluluğunda olup, Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmayabilir.
Referanslar
Aydın-Düzgit, S. & Kaliber, A. 2016. “Encounters with Europe in an Era of Domestic and International Turmoil: Is Turkey a De-Europeanising Candidate Country?” South European Society and Politics, 21 (1): 1-14. https://doi.org/10.1080/13608746.2016.1155282
Kaya, A. 2021. “Europeanization and de-Europeanization of Turkish Asylum and Migration Policies” In EU-Turkey Relations: Theories, institutions, and policies, edited by Wulf Reiner and Ebru Turhan, 347- 372, Switzerland: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-030-70890-0
