Süha Umar, Belgrad 500 Yıl Sonra, 2015, Boyut Yayın Grubu, Sayfa Sayısı: 288
Belgrad 500 Yıl Sonra adlı kitap, Türkiye Cumhuriyeti Sırbistan Büyükelçisi Süha Umar’ın Belgrad’da görev yaptığı 2,5 senelik süre zarfını konu almaktadır. Arka kapak yazısında “Dost olmadığı algısı oluşturulmuş bir ülkeye, bu ilişkileri düzeltmek ile görevli gönderilen bir büyükelçinin yaşadıklarının ve tüm sorumluluğunu üstlenerek yapmaya çalıştıklarının hikayesidir” ifadesi kitabı özetler niteliktedir.
2008 yılında Kosova’nın bağımsızlığını tek taraflı olarak ilan etmesi ve Türkiye’nin bu bağımsızlığı tanıyan ilk ülkelerden biri olması ile gerilen Türkiye – Sırbistan ilişkileri, Sırbistan’ın önce Ankara Büyükelçisi’ni geri çekmesiyle, daha sonrasında da Kosova’yı tanıyan ülkelerin Belgrad’da bulunan büyükelçilerinin bakan düzeyinde temaslarda bulunmasını yasaklayan bir “Eylem Planı” ile sonuçlanmıştır. Tüm bu gelişmelerin kaçınılmaz sonucu olarak, iki ülke arasında ipler kopma noktasına gelmiştir. Bu tabloya bakıldığında, Nisan 2008’de Belgrad’a göreve başlamak üzere gelen Büyükelçi Umar’ın karşılaştığı siyasi ortamın sıkıntılı olduğunu belirtmek yanlış bir ifade olmaz. Ancak kitabı etkileyici kılan, bu sıkıntılı süreçte büyükelçi tarafından birinci ağızdan anlatılan süreçtir. Kitapta Büyükelçi Umar’ın detaylı olarak ele aldığı 2,5 yıllık görev süresinde Türkiye – Sırbistan ilişkilerinin değişim ve dönüşümüne şahit olmaktayız.
Belgrad 500 Yıl Sonra, Büyükelçi Süha Umar’ın görev süresindeki anılarını içermektedir.Fakat, kitabı yalnızca anı kitabı olarak kategorize etmek doğru olmaz, zira kitapta hem Sırbistan siyasetini hem de Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığının işleyişini detaylı olarak görmekteyiz. Bunun yanı sıra kitap; Uluslararası İlişkiler öğrencilerine, meslek hayatının en tecrübeli yıllarına gelmiş bir diplomatın ağzından diplomasinin ve mesleğin inceliklerini öğrenme fırsatı sunmaktadır. Tüm bunlar büyükelçinin akıcı ve samimi anlatımı ile birleştiğinde, Uluslararası İlişkiler öğrencilerinin yanı sıra konuyla ve bölgeyle ilgili herkese oldukça keyifli ve faydalı bir okuma sağlamaktadır.
Kitapta dönemin siyasi aktörleri olan eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Boris Tadiç’ten, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’na ve dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’a kadar günümüzde de tanınan siyasetçiler yer almaktadır. Anlatımın fotoğraflarla desteklendiği kitapta kritik bir dönemi ele alındığı için de ayrıca önem taşımaktadır. Türkiye – Sırbistan ilişkilerinin yakın geçmiş diye ifade edebileceğimiz dönemini anlatan kitabı bu nedenle önemli bir kaynak olarak nitelendirebiliriz.
Kitabı önemli kılan bir diğer neden de, geçmişe yapılan atıflarla tarihi hafızayı tazelemesi olmuştur. Görevi süresince deyim yerindeyse Sırbistan’ı karış karış dolaşan Büyükelçi Umar, tarihsel olaylara dem vurarak günümüz siyasetindeki hamlelerini şekillendirmiş, kitapta da bu atıflara yer vermiştir. Bunun sonucu olarak büyükelçiyi bazen Karlofça’da, bazen bugün yaklaşık 120 kadar Türk kökenli Sırbistan vatandaşının yaşadığı Bilaç köyünde görürüz. Gittiği her yerde sağlam dostluklar kuran Büyükelçi Umar, bu açıdan da kitapta geçen kişileri ve siyasi aktörleri sadece bir isim değil, gerçek kişiler olarak görmemizi sağlamıştır. Esasen büyükelçiyi mesleğinin hakkını veren iyi bir diplomat yapan özelliği de budur, kitapta kendisinin kurduğu iyi ilişkilere sıkça rastlarız.
Emekli olmadan önceki son görev yeri olan Sırbistan’da, kritik bir dönemde kritik bir görevin altından başarı ile kalkan Süha Umar, anılarını ve izlenimlerini yazdığı bu kitapta bilgi dolu bir anlatım yapmıştır. Sadece Sırbistan değil, Türkiye ve Batı Balkanlar üzerine okuyan, araştıran ve çalışan herkesin okuması gereken bu kitapta, bölgeye ilgisi olan herkesin rahatlıkla ve keyifle okuyacağı önemli anekdotlar bulunmaktadır. Türkiye – Sırbistan ilişkilerinin bıçak sırtı olduğu bir dönemde, diplomasinin incelikleri ile durumun nasıl tersine çevrilebileceğinin en güzel örneklerinden birini bu kitapta okumaktayız. Büyükelçi Süha Umar’ın bu kitabı, hem mesleki açıdan hem de bölgeyi anlamak açısından en iyi Türkçe kaynaklardan biri olma özelliğini taşımaktadır ve okunması gereken kitaplar arasında yer almaktadır.
Son olarak, Sayın Büyükelçi Süha Umar’ın, Ürdün’deki görev süresini anlatan bir diğer kitabı Çöl Devriyesi: Ürdün Anıları’dır.Orta Doğu çalışanlara ve ilgililerine tavsiye edilir.
DENİZ HIZAL
Balkanlar Staj Programı
