Giriş
“20. Yüzyıl’da Batı Trakya Türkleri”, Hikmet Öksüz. 2016, ISBN 978-9944-374- 73-6
Hikmet Öksüz tarafından yazılan kitap 176 sayfa olup, 2016 yılının Mart ayında Trabzon’da basılmıştır. Kitabın editörü ise Veysel Usta’dır. Kitabın ana fikri 20. Yüzyıl Yunanistan’da bulunan Türk azınlığın siyasi, sosyal ve kimlik sorunlarıdır. Ana fikir, yalın ve anlaşılır bir dilde işlenmiştir. Anlatım teknikleri olarak; açıklama, örneklendirme, karşılaştırma ve sayısal verilerden yararlanma gibi yöntemler kullanılmıştır. Kitap içinde tablo olarak; Yunan Parlamentosu Milletvekili ve seçim sonuçları, Batı Trakya’da bulunan nüfus oranı ve çıkan gazetelere yer verilmiştir.
Anahtar sözcükler: Batı Trakya Türkleri, Yunanistan, Türkiye, Lozan
Yazar, Batı Trakya Türkleri konusunu bölümler halinde ele almış; her bölümde ise konunun alt başlıklarına, akademik yazım tarzında değinmiştir. Önsöz ve ekler kısmı hariç kitapta 8 bölüm bulunmaktadır. Bu bölümler;
- Batı Trakya Türklerinin Kısa Tarihi
- Lozan’da Batı Trakya Sorunu
- Lozan’da Azınlıklar Meselesi
- Yunanistan’daki Türkiye Karşıtı Basın-Yayın Faaliyetleri ve Türk Hükümetlerinin Aldığı Tedbirler(1923-1938)
- Batı Trakya Türk Basınında Atatürkçü Bir Gazete: İnkılap (1930-1931) 6. Batı Trakya’dan Türkiye’ye Göçün Sebepleri (1923-1950)
- Yunan İç Savaşı’nda Batı Trakya Türkleri (1946-1949)
- Batı Trakya Türklerinin Yunan Parlamentosunda ‘’Temsil Sorunu’’ (1923-2015)
Ekler bölümü kısmında, yazarın kendi anılarından bulunan fotoğraflar yer almaktadır. Batı Trakya Türkleri, mübadele ve Yunanistan ve Türkiye tarihi konularına meraklı olan ve bu konular hakkında çalışma yapmak isteyenler kitaptan faydalanabilirler.
Özet
Kitap; Batı Trakya bölgesinin sınırlarını doğuda Meriç Irmağı, batıda ise Mesta-Karasu Irmağı olarak söylemiş; Gümülcine, Dedeağaç ve İskeçe illerinin ise bölgeyi oluşturduğunu belirtmiştir. Lozan görüşmeleri sırasında gerçekleşen Batı Trakya konusunda Türkiye ve diğer devletlerin talepleri tartışılmış, Misak-ı Milli sınırlarında olduğu da Türk heyeti tarafından görüşmelerde dile getirilmiştir. Sonuç olarak, Batı Trakya antlaşma ile Yunanistan tarafında olacak şekilde karar kılınmıştır. Orada yaşayan Türkler ise antlaşma kapsamında Müslüman-Türk azınlık olarak Yunanistan anayasasında belirtilmiştir. Batı Trakya Türkleri ilerleyen zamanda yapılacak olan mübadele kapsamının dışında tutulmuştur. Balkan Savaşları sonundan itibaren yaşanılan göç dalgalarının günümüze kadar devam ettiğini eklemiştir. Göç olaylarını önlemek için gerek Türk hükümeti gerekse Batı Trakya Türk azınlığı tarafından çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmaların yeterli veyahut yetersiz olduğu tartışmalıdır. Özellikle Soğuk Savaş döneminde ortaya çıkan Yunan İç Savaşı, Batı Trakya Türklerinin yaşadığı zulmü daha da arttırmıştır. Türk azınlığın yaptığı propagandalar, hak arayışları, azınlığın bilinçlenmesi ve Türkiye ile olan bağının güçlenip kopmaması için, gazeteler kullanılmıştır. Bunlardan en önemlisi ise İnkılap gazetesidir. Milletvekili çıkarma başarısına sahip azınlığın siyasal engellere takılmış, Yunan İç savaşında taraf olmamasına rağmen baskı ve zulümlere uğramıştır. 2015 yılına kadar yaşanılan olayların Batı Trakya Türkleri açısından değerlendirilmeleri yapılmıştır.
Sonuç
Yazarı, Hikmet Öksüz olan Yirminci Yüzyılda Batı Trakya Türkleri kitabı, Batı Trakya’da bulunan Türk azınlığın siyasi, sosyal ve kimlik sorunlarına değinmiştir. Anlaşılır ve sade bir şekilde ele alınan kitap, akademik tarzda yazılmıştır. Yazar bahsetmek istediği konuyu, 8 bölüm olacak şekilde açıklama yoluna gitmiştir. Her bölüm akademik açıdan gerekli şekilde; açıklama, örnek verme, karşılaştırma, sayısal veri ve tablo kullanma teknikleriyle desteklenmiştir. Yazılan her bölümde kaynakça gösterilmiş, sayfanın sonunda belirtilmiştir. Okuyucuya gerekli bilgileri verme ve okuyucuda merak uyandırma kaygısı olan bir kitaptır. Bölümlerin bilgi içermesi ve her bölümün giriş kısmında aynı bilgileri tekrarlaması, okuyucuyu konudan uzaklaşmaması ve alt bilgisini taze tutması için uyarmaktadır. Gerekli yerlerde verilen sayısal bilgiler, tablolarla okuyucunun daha rahat anlaması ve çalışmaları için kullanması açısından kolaylık sağlamaktadır. Yazarın vermiş olduğu alt başlıklar bilgi içerikli olsa dahi okuyucunun yorumda bulunmasına engel teşkil etmemektedir. Parlamento, temsil, seçme ve seçilme hakları konusuna kitapta değinilmiş olması, azınlık hakları açısından insanların bilinçlenmesini sağlamaktadır. Özellikle, farkındalık yaratmak için kurulmuş gazetelerin insan hak ve özgürlükleri arayışında önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Kitap birlik ve beraberliği de vurgulamıştır. Kısacası bir elin nesi var iki elin sesi var atasözünü kitabı okurken oldukça hissetmektesiniz. Kitap, Batı Trakya Türkleri konusunda, araştırma ve çalışma yapmak isteyen kişi ve kişileri hayal kırıklığına uğratmayacaktır.
AHMET ÖMER YÜCE
Balkan Çalışmaları Staj Programı
