Irak’ta siyasi kriz son derece yüksek bir tansiyonla seyrederken, Bağdat 23-24 Mayıs 2012 tarihlerinde önemli bir toplantıya ev sahipliği yapmıştır. 5+1 ülkeleri olarak bilinen Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Üyeleri ve Almanya’nın dâhil olduğu grup ile İran arasında İran’ın nükleer çalışmaları konusunda yapılan müzakerelerin son toplantısı Bağdat’ta yapılmıştır.
5+1 grubu ile İran arasından Bağdat’ta düzenlenen toplantıların olumlu bir havada geçtiği ifade edilirken, İran’a Avrupa Birliği tarafından yeni bir paket sunulduğu açıklanmıştır. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon’un sözcüsü tarafından yapılan açıklamada, Bağdat’ta yapılan görüşmelerin olumlu karşılandığı belirtilmiştir. Ayrıca İran İslami Şura Meclisi Milli Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Başkanı Alaaddin Burucerdi de yaptığı açıklamada, İran ve 5+1 grubu ülkelerinin anlaşmaya yakın olduğunu dile getirmiştir. Bu toplantılardan net bir sonuç alınamasa da toplantıların olumlu geçmesi Irak açısından değerlendirildiğinde hem Irak’ın dış politikası hem de bölgesel ve uluslar arası politikaya dahil olması bakımında önem taşımaktadır. Zira Irak Başbakanı Nuri El Maliki’nin basın bürosundan yapılan açıklamada, Bağdat’ta yapılan İran ve 5+1 ülkeleri arasındaki nükleer müzakerelerin başarılı olmasının bölgeyi ve Irak’ı olumlu etkileyeceğini görüşmelerin başarılı olması için Irak’ın her tür kolaylığı sağlamaya hazır olduğu dile getirilmiştir.
Bilindiği gibi Irak iç siyaseti son derece karmaşık devam ederken, Irak dış politikasında yeni adımlar atmaya, bölgesel ve uluslar arası politikada yer edinmeye çalışmaktadır. Bu nedenle Irak uluslararası toplantılara ciddi önem vermektedir. Nitekim 29 Mart 2012’de yapılan Arap Birliği Liderler Zirvesi için verilen uğraş halen hafızalardadır. Birkaç kez ertelemeye rağmen uzun çabalar sonucu düzenlenen Arap Birliği’nin 23. Dönem Toplantısı, 22 yıl sonra Irak’ta yapılan ilk uluslararası toplantı niteliğini taşımaktadır. Siyasal ve diplomatik girişimlerin yanı sıra toplantının düzenlenmesi için de önemli miktarda kaynak ayrılmıştır. Toplantının maliyetinin Irak’a 600 milyon dolar olduğu konuşulmaktadır. 2003’ten sonra Arap Ülkeleri ile son derece sınırlı ilişkilere sahip olan Irak’ın kendini kanıtlama, bölgesel ve uluslararası politikada yer alma çabası içerisinde olmuştur. Her şeyden önce küresel siyasete yön veren aktörlerin Irak’ta bir araya gelmesi dikkat edilmesi gereken bir husustur. Bu nedenle konu Irak olmasa da bu toplantı Irak için bir prestij meselesi olarak algılanmıştır. Bir sonuç alınamasa da İran ile 5+1 ülkelerinin Bağdat’ta yapmış olduğu müzakereler Irak için uluslararası aktörlerle ilişki kurulması ve kurulan ilişkinin arttırılması açısından oldukça önemlidir. Ayrıca Irak, toplantı ile Irak Ortadoğu’da ve daha da önemlisi bir uluslararası sorun haline gelmiş problemin çözülmesinde arabuluculuk yapabileceğini ortaya koymuştur.
Öte yandan 5+1 ülkeleri içerisinde yer alan Avrupa Birliği’nin önemli ülkeleri olan ve ABD’nin Irak işgaline destek vermeyen Fransa ve Almanya’nın da bu toplantılara katılmış olması, Irak’ın Avrupa ülkeleri ile geliştireceği ilişkiler açısından dikkate alınmalıdır. Aynı zamanda Saddam Hüseyin döneminde Irak’ın eski partnerleri olan Çin ve Rusya’nın da bu görüşmeler içerisinde yer alması, Irak ile bu ülkeler arasındaki ilişkilerin yeniden tesis edilmesi noktasında önemlidir.
Başta Suriye meselesi olmak üzere Ortadoğu’daki gelişmeler açısından da görüşmelerin Irak’ta yapılması önem taşımaktadır. 5+1 ülkeleri ile İran arasında yapılan görüşmelerde nükleer enerji meselesinin dışında bölgedeki gelişmelerin de konuşulduğu bilinmektedir. Özellikle Irak’ın Suriye ve Bahreyn’de gelişen olaylara yönelik dış politikası, Irak-İran ilişkileri, son dönemde Irak ile Türkiye arasındaki gergin ilişkiler de dikkate alındığında, bu meselelerin uluslararası politikaya yön veren aktörlerle görüşülmüş olması, Irak’ın dış politikası açısından önemli bir adım sayılabilir. Zira bu toplantı ile uluslararası ve bölgesel aktörlerin sorunların çözümü için Irak’ı muhatap aldıkları görülmektedir. İran ile 5+1 ülkeleri arasındaki nükleer müzakerelerin bir sonraki toplantısının 18-19 Haziran 2012’de Rusya’da yapılacak olması da dikkate alındığında, Irak için Bağdat’ta yapılan toplantının öneminin bir kat daha arttığı söylenebilir. Buradan hareketle yeni dış politika oluşturmaya çalışan Irak’ın bölgedeki tüm dengeleri gözeterek hareket etmesi, karşıtlık yerine, bu toplantılar gibi, işbirliğini temel alan politikalar üretmesinin, Irak dış politikası açısından fayda sağlayacağı düşünülmektedir.
Yazının İngilizcesi için tıklayınız…
Bilgay DUMAN
ORSAM Ortadoğu Uzmanı
Kaynak: ORSAM
