Petrol ve doğalgaz rezervleriyle Batılı devletler için her zaman cazip bir ülke olan Libya’da dengeler değişiyor. Gösterilerin sert şekilde bastırılması, son yıllarda gelişen AB-Libya ilişkilerinde gerilime neden oldu. Arap ülkelerinde başlayan isyan, Libya’yı da etkisi altına aldı. Gösteriler başkent Trablus’a kadar uzandı.
Libya’da merkezî hükümet birçok kentte kontrolü kaybederken isyancılar, tankları ve ağır silahları ele geçirdi. Onlarca ölü ve yaralı olduğu haber veriliyor. Hatta bazı kaynaklar, Libya’yı 40 yılı aşkın süredir yöneten Muammer Kaddafi’nin ülkeyi terk ettiğini ileri sürüyor. Libya lideri Muammer Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi, ülkesinin dış güçlerin komplosunun hedefi olduğunu ve iç savaşın eşiğine geldiğini öne sürdü. Peki, Libya’nın Batılı devletlerle ilişkileri nasıldı?
AB ile son 10 yılda İlişkiler Gelişti
Libya hammadde kaynakları açısından Avrupalılar için her zaman cazip oldu. Avrupalı enerji şirketleri, bu bölgede yatırımlar gerçekleştirdiler. Avrupa Birliği, yaklaşık on yıldır, özellikle de Kaddafi’nin terör ve kitle toplu imha silahlarından taviz vermesiyle, Libya ile siyasi ve ekonomik ilişkilerini geliştirmişti. Öyle ki, ordu üzerindeki hâkimiyetiyle ülke iktidarını garantileyen Muammer Kaddafi, 2004 yılında Brüksel’i ziyaret etmiş ve alışık olunduğu üzere yine çadırında kalmayı tercih etmişti. “Biz sorumluluğumuzu yerine getirdik. Özgürlük savaşçılarını, özgürlüklerine ulaşabilmeleri için eğittik. Bunun, tarihî bir sorumluluk olduğuna inanıyorduk” şeklinde konuşan Kaddafi o dönem Avrupalıların, ülkesinin teröre destek verdiği iddiasına karşılık, verdiği desteğin bir özgürlük mücadelesi olduğu imasında bulunmuştu.
İtalyan Şirketler ile Yakın Bağlar
Avrupa Birliği ile Libya arasındaki ilişkiler, Birliğe üye olmayan Akdeniz ülkeleriyle ortak işbirliğine Libya’nın da dâhil edilmesiyle devam etti. Bu işbirliği, özellikle tarihte Libya’da koloniler kurmuş İtalya’nın çıkarlarına hizmet etti. Zira kolonilerde birçok İtalyan şirketi bulunuyordu. Buna karşılık Libya’nın da, pek çok İtalyan şirketinde iştiraki bulunuyor. Libya ve Avrupa Birliği arasında 2006 yılında deniz yoluyla Avrupa’ya geçen mültecilerin engellenmesini sağlayacak bir antlaşma imzalandı. Bunun karşılığında Libya’nın kasasına 50 milyon euro girdi.
Bulgar Hemşireler Krizi
Libya’nın Birlik ile ilişkileri 2007 daha da olumlu bir hâl aldı. Kaddafi’nin, yüzlerce çocuğa kasıtlı olarak HIV bulaştırdıkları gerekçesiyle uzun süre tutuklu kalan beş Bulgar hemşire ve Filistin kökenli bir Bulgar doktoru serbest bırakması, Fransa ile ticari ilişkilerde yeni bir döneme vesile oldu. Fransa Cumhurbaşkanının eşi Carla Bruni Sarkozy’nin, tutuklu sağlık personelinin iadesi için bizzat Libya’ya gitmesinin ardından, iki ülke arasında yaklaşık 10 milyar euroluk yatırım anlaşması yapılmıştı.
Bugün ise Avrupa Birliği, Libya’ya halkın sesine kulak verme çağrısında bulunuyor. Libya’da, rejim karşıtlarının düzenlediği protestolara en sert şekilde karşılık veren Kaddafi yönetiminin şiddeti biran önce sonlandırması talep edildi. Avrupa Birliği Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, “Şu anda Libya’da olanlardan dolayı gerçekten çok endişeliyim. Sükûnet çağrısında bulunuyoruz. Avrupa Birliği ülkelerinin dışişleri bakanları bu konuda hemfikirler. Şiddetin sonlanmasını ve diyalogun başlatılmasını talep ediyoruz” şeklinde konuştu.
(tuicakademi, bbc, cnn)
