Afganistan’da Kısmi Seçim Sonuçları Analizi

Afganistan halkı 5 Nisan 2014 tarihinde sandık başına giderek Cumhurbaşkanlığı seçimi için oy kullanmıştı. Seçimlerden 8 gün sonra Bağımsız Seçim Komisyonu (Independent Election Commission – IEC) ilk kısmi sonuçları açıkladı. Bağımsız Seçim Komisyonu Başkanı Yusuf Nuristani, 26 vilayetten gelen oyların henüz sadece yüzde onluk kısmının sayıldığını belirtti. Nuristani’nin yaptığı açıklamaya göre ilk sonuçlar şu şekilde gerçekleşti;

Seçimler sonrası ilk hafta içerisinde sadece yüzde onluk bir kısmın sonuçlarının açıklanmış olmasına rağmen, Bağımsız Seçim Komisyonu’nun kesin olmayan ilk sonuçları 24 Nisan’da açıklaması bekleniyor. Bu süre içerisinde 34 vilayetin tamamından gelen sandıklarda sayımın yapılması ve sonuçların sisteme işlenmiş olması hedefleniyor.

İlk gelen sonuçlara göre çok şaşırtıcı bir durumun olmadığını söyleyebiliriz. Seçimlerin ilk turunda hiçbir adayın %50’lik barajı geçerek cumhurbaşkanlığını kazanabileceği ihtimalinin beklenmediğini söylemiştik. Hatta IEC ikinci tur seçimler için tarihi bile 28 Mayıs olarak belirlemişti. 24 Nisan’da ön sonuçlar açıklandıktan sonra Seçim Şikayet Komisyonu’na gelen şikayetlerin değerlendirilerek kesin sonuçların 14 Mayıs’ta açıklanması bekleniyor. Bu süreçten sonra da ikinci turda yer alacak olan iki isim için tekrardan bir yarış dönemi başlamış olacak.

Peki ilk sonuçlar nasıl yorumlanmalı? Öncelikli olarak 12 milyonu aşkın seçmenden 7 milyonunun oy kullanmış olması Afganistan için oldukça iyi bir rakam. 2009’daki seçimde oy kullanım oranı %30’da kalmıştı. Bu sene ise bu oranın ikiye katlanarak %60’ın üzerine çıktığını görüyoruz. Afganistan halkının tüm tehditlere rağmen sandık başına gitmiş olması, başta Taliban olmak üzere bu savaşın devam etmesini isteyen herkese karşı verilen bir “artık yeter, biz barış istiyoruz” mesajı idi. 2009 seçimlerinde oy kullandığı için Taliban tarafından mürekkepli parmağı kesilen Afganistanlı vatandaşın hiçbir korku duymadan tekrar sandık başına gitmiş olması verilen mesajın ne kadar içten ve sağlam olduğunu göstermeye yetiyor.

İkinci olarak ise Hamid Karzai’nin kapalı kapılar ardında desteklediği isim olan Dışişleri eski Bakanı Zalmay Resul’ün beklediği başarıyı yakalayamamış olduğunu söyleyebiliriz. Buradan aslında çıkarılması gereken bir sonuç da halkın artık Karzai’ye de bir dur demiş olduğudur. 2009’daki seçimlerde sadece %3 oy alabilen Eşref Gani’nin, bu seçimlerde Karzai’ye giden özellikle Peştun ve Özbek oylarının çoğunu topladığını söyleyebiliriz. Burada Karzai’ye Batılı güçlerden sonra Afganistan halkından da verilmiş çok net bir cevap var.

Ağabeyi Kayyum Karzai ve Afganistan eski kralı Muhammed Zahir Şah’ın torunu Serdar Muhammed Nadir Naim’in adaylıktan Zalmay Resul lehine çekilmiş olmalarına rağmen, bu birliktelik kısmi sonuçlara göre ancak %10’luk bir halk desteğini alabilmiş gözüküyor.

Hamid Karzai’nin bu süreçte hemen pes etmeyip ikinci tur seçimlerin önüne geçerek bir koalisyon hükümetinin kurulması noktasında girişimlerde bulunabileceği söylentileri başkent Kabil’de kulaktan kulağa dolaşıyordu. Nitekim ilk sonuçlara göre istediğini alamamış gözüken Karzai’nin, ilk iki sırayı alan isimlere bir koalisyon hükümeti kurulması yönünde tavsiyelerde bulunduğu belirtiliyor. Ancak her iki ismin de bu teklife sıcak bakmayacağını düşünüyorum. Çünkü her iki isim de Kabil’de gücün artık Karzai’nin elinde olmaması gerektiğini biliyor ve istiyorlar.

İlk iki sırayı alan isimlerden Dr. Abdullah Abdullah karşısında Dr. Eşref Gani’nin ikinci tur seçimlerde seçilme oranının daha yüksek olduğunu söylemekte fayda var. İkisi dışındaki adayların aldığı oyların çoğunu Peştun oyları oluşturuyor. Bu durumda ikinci turda bu oyların ciddi bir kısmının, etnik kökeni de göz önünde bulundurularak Eşref Gani’ye yöneleceğini söylemek mümkündür. Birinci tur sonunda hiçbir adayın %50’nin üstünde oy alamaması ve akabinde ikinci tur seçimlerinin gerçekleşmesi halinde Afganistan’ın yeni cumhurbaşkanının Dr. Eşref Gani Ahmedzai olacağını düşünüyorum.

Salih Doğan

Bloomington, Indiana, ABD | 14 Nisan 2014

Yazara www.salihdogan.comadresinden ulaşabilir, Twitter’da @salihdogan hesabından takip edebilirsiniz.