5 Nisan tarihinde gerçekleşecek olan Afganistan başkanlık seçimlerine beş haftadan kısa bir süre kaldı. Başkan adayları seçim kampanyası çalışmalarını son sürat devam ettirirken bir yandan da televizyonlarda canlı yayınlanan ve Afganistan tarihinde ilk defa gerçekleştirilen başkanlık münazaralarında moderatörlerin ve halkın sorularını cevaplandırıyorlar.
Afganistan’ın farklı bölgelerinde gerçekleştirilen anket sonuçları çok farklı gözlemler ortaya koyuyor. Açıkçası anket sonuçları vilayetten vilayete bile ciddi oranlarda değişiklik gösterirken Afganistan’ın bütününü kapsayıcı bir anket sonucu ortaya koymak zorlaşıyor. Haber siteleri üzerinden yapılan anketlerde de değişik sonuçlar ortaya koyuluyor olmasına rağmen seçimin güçlü isimleri olarak ortaya çıkan 4-5 adaydan bahsedildiğini söylemek mümkündür.
Başkanlık seçimlerinin ilk turunda bir adayın başkan olarak seçilebilmiş olması için geçerli oyların yüzde ellisini almış olması gerekiyor. Yapılan anket sonuçlarına göre ise ortaya çıkan tabloda birinci tur sonunda hiçbir adayın bu oy oranına ulaşabileceği öngörülmüyor. 2009 başkanlık seçimlerinde yaşananlar ve kesin sonucun seçim gününden yaklaşık olarak 3 ay sonra açıklandığı düşünüldüğünde, bu seneki seçimin olası bir ikinci tura kalmasının Afganistan’ı her yönüyle oldukça zorlayacağını söyleyebiliriz. İlk olarak karşımıza çıkan sorun maddi imkanların yetersizliğidir. Birinci tur seçimlerin gerçekleşmesi için bile uluslararası yardım fonlarının destek sağladığı Afganistan’da, olası bir ikinci tur seçimi maddi açıdan ciddi sıkıntı oluşturacaktır.
İkinci tur seçimlerine kalması muhtemel adaylar olarak Dr. Abdullah Abdullah ve Dr. Eşref Gani Ahmedzai isimleri ön plana çıkıyor. Her iki isim 2009 seçimlerinde de aday olmuş; Dr. Abdullah %30 oranında oy alırken Eşref Gani %3’te kalmıştı. Fakat bu sefer Eşref Gani, Hamid Karzai’nin tekrar aday olamaması ile birlikte oylarının yöneleceği ilk isim olarak gözüküyor. Karzai’nin hiçbir adayı resmi veya gayriresmî desteklemeyeceğini açıklamış olması da bu kanaatin ön plana çıkmasını sağlıyor.
Fakat Karzai’nin pozisyonu aslında bu kadar da net değil. Her ne kadar hiçbir adayı desteklemeyeceğini açıklamış olsa da başkan olacak yeni ismin kendisine yakın birisi olmasını istediğini söylemek çok da şaşırtıcı olmaz. Bu noktada öncelikli olarak akla gelen iki isim var; birincisi 2001 yılından beri Hamid Karzai’nin sürekli olarak yanında olan ve son dönemde de Dışişleri Bakanlığı yapan Zalmay Resul, ikinci isim ise Karzai’nin ağabeyi Kayyum Karzai.
Nitekim geçtiğimiz hafta içerisinde başkent Kabil’de toplanan yaklaşık 200 kişilik Jirga* üyeleri, Kayyum Karzai ile Zalmay Resul arasında gerçekleşebilecek olası bir koalisyon için toplantı yaptılar. Bu toplantı sırasında bazı Jirga temsilcilerinin başkan Hamid Karzai ile de görüştükleri açıklandı. Başkanlık ofisi tarafından yalanlanmış olmasına rağmen bu toplantıyı Zalmay Resul’ün desteklenmesi için Hamid Karzai’nin organize ettiğine dair söylemler de ayyuka çıktı.
Hamid Karzai’nin bu noktada Zalmay Resul’den ağabeyi Kayyum Karzai’yi desteklemesini istemeyip tam zıt bir talepte bulunmuş olması ihtimali oldukça mantıklı geliyor. Çünkü 12 senedir başkanlık koltuğunda oturduktan sonra başka bir Karzai’nin başkanlık koltuğuna oturması durumunda Batı’nın çok ciddi bir tepki gösterebileceğini Hamid Karzai mutlaka tahmin ediyordur. Bundan dolayı ağabeyine kıyasla devlet yönetimindeki tecrübesi daha fazla olan Resul’ün desteklenmesini arzu etmesi anlaşılabilir. Bunu sağladığı takdirde kolayca etki edebileceğini düşündüğü Resul’ün başkanlık döneminde istemediği bir politikanın gerçekleşmemesini sağlamış olacaktı.
Bu görüşmeler başladıktan kısa bir süre sonra koalisyon çalışmalarından bir sonuç alınamadığı ve her iki ismin de tek başlarına yarışa devam etme kararı aldıkları açıklanmıştı. Bu sabah Afgan haber sitesi TOLO News’in bir kaynağa dayandırdığı habere göre ise Kayyum Karzai’nin yarıştan Zalmay Resul lehine çekildiği belirtildi. Resmi açıklamanın da aynı kaynağa dayanarak 24 saat içerisinde yapılacağı söylendi.
Bu koalisyonun gerçekleşmesi halinde başka isimleri de bu koalisyona çekme çabaları olabilir. Zira herkes biliyor ki nüfusun %42’sini oluşturan Peştun halkın oylarını almadan başkan seçilebilmek mümkün değil. Görüşmelerden çıkabilecek olası bir koalisyon ile Peştun oylarının çoğunluğunu almayı hedefliyor olmak iddialı bir başkan adayı olmanın gerekliliği olarak gözüküyor.
*Jirga: Peştun toplumunda karar alma yetkisine sahip olan ihtiyar heyeti.
Salih Doğan
Staffordshire, UK | 5 Mart 2014
Yazara www.salihdogan.comadresinden ulaşabilir, Twitter’da @salihdogan hesabından takip edebilirsiniz.
