Afganistan cumhurbaşkanı adaylarından dört isim 18 Şubat’ta TOLO News haber kanalında gerçekleştirilen başkanlık münazarasına katıldı. İki hafta önce yapılan ilk başkanlık münazarasına katılan beş isimle birlikte adaylardan sadece iki tanesi TOLO News’teki münazaralara katılmamış oldu.
İlk başkanlık münazarasına katılan Dışişleri eski Bakanı Dr. Abdullah Abdullah, Maliye eski Bakanı Dr. Eşraf Gani Ahmadzai, Karzai’ye yakınlığı ile bilinen ve yine Dışişleri eski Bakanlarından Dr. Zalmay Resul, Savunma eski Bakanı Abdul Rahim Wardak ve Başkan Hamid Karzai’nin kardeşi Kayyum Karzai’den sonra dün gece de eski Parlamenter Davud Sultansoy, eski başkan Davud Han’ın yeğeni Serdar Muhammed Nadir Naim, Maliye eski Bakanı Hidayet Amin Arsala ve Hizb-i İslami üyesi Kutbeddin Hilal münazaraya katılan isimler oldular.
Yaklaşık 2 saat süren dün geceki münazaranın ana başlıkları güvenlik, yolsuzluk ve kadın hakları idi.
Geçtiğimiz hafta içerisinde diskalifiye olan adayların bir çoğunun desteğini açıkladıkları Hidayet Amin Arsala, güvenlik konusuyla alakalı farklı güvenlik güçlerinin birlikte çalışmalarının gerekliliğine dikkat çekerek Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Milli Güvenlik Direktörlüğü’ne çağrıda bulundu. Davut Sultansoy ise güvenlik güçlerinin yaşadığı en önemli sorunlardan birisinin motivasyon olduğunu belirterek tehditler karşısında her sene yaklaşık 30.000 ismin görevi bıraktığını belirtti. Nadir Naim ise hükümetin halka sağlayacağı hizmetlerle halkla olan ilişkisini düzeltmesi gerektiğini belirterek ancak bu şekilde aradaki soğukluğun ve güvensizliğin giderilebileceğini söyledi.
Talibanla yapılan barış görüşmelerine ilişkin de görüşlerini açıklayan adaylardan Naim ortada tek bir Taliban’ın olmadığını belirterek “iki Taliban var; birisi barış isterken diğeri kesinlikle istemiyor”, dedi. Sultansoy ise Taliban’ın bir fetva ile kendilerini müşrik ilan edebildiğini söyleyerek, Afgan halkı ortak bir milli hedefe ilerleyerek Taliban’ı marjinalleştirmeli şeklinde konuştu.
Kutbeddin Hilal ise masum insanların öldürülmesine asla izin verilmeyeceğini belirterek, “Taliban birçok parçadan oluşuyor. Fakirlikten dolayı Taliban’a katılan insanlar var ve bu insanlar normal bir hayatın parçası olmak isterlerken diğer bir grup ise istihbarat teşkilatlarının ajanlarından oluşuyor. Savaşın bu bölgede kimsenin lehine bir sonuç çıkarmayacağı konusunda bunları ikna edebiliriz,” dedi. Hidayet Amin Arsala da eğer ki Taliban barışçıl yollarla politikanın içerisinde yer almak isterse, onlara kabine de bir koltuk verebiliriz çağrısında bulundu.
Afganistan’ın 24 saat aralıksız yayın yapan ilk haber kanalı olan TOLO News’te 4 Şubat akşamı Afganistan tarihinde bir ilk gerçekleşerek canlı yayınlanan bir başkanlık münazarası yapılmıştı.
Afganistan’ın demokratikleşmesi yolunda önemli bir adım olarak değerlendirilen ilk münazaranın konusu güvenlik politikaları olmuştu. Münazaraların kamu politikaları, eğitim, ekonomi ve uluslararası ilişkiler gibi konu başlıklarıyla seçimlere kadar devam etmesi planlanıyor.
İlk başkanlık münazarasında tartışılan konulardan birkaçı kısa maddeler halinde şu şekilde olmuştu;
– Zalmai Rasul: İkili Güvenlik Antlaşması’nı imzalamayı umuyorum ve imzalandığında da bu durumun ülkede sürdürülebilir barışın ve güvenliğin sağlanmasına katkıda bulunacağını düşünüyorum.
– Afgan hükümetinin siyasi yapısı konusunda yapılan açıklamalarda adaylardan sadece Abdullah Abdullah başkanlık sisteminden parlamenter sisteme geçişi savundu. Abdullah, bu değişimin anayasal olarak gerçekleşmesi gerektiğini ve bu değişim ile normalde Afgan siyasetinde çok küçük bir rol oynayan siyasi partilerin güçlenmesine katkıda bulunacağını belirtti.
– Adaylardan Zalmai Rasul, Abdul Rahim Wardak ve Qayum Karzai mevcut siyasi sistemin korunmasını desteklerken, Eşraf Gani ise 4 yıllık başkanlık döneminin sonunda Loya Jirga’nın fikrini alarak böyle bir değişikliğe gerek olup olmadığını görmek isteyeceğini söyledi.
– Abdul Rahim Wardak Afganistan’ın güçlü bir orduya sahip olması gerektiğini söyleyerek bunu sadece iç barışı korumak amaçlı değil bölgesel ve küresel istikrara da katkıda bulunacak seviyede olması gerektiğini söyledi.
Salih Doğan | Staffordshire, UK
Keele Üniversitesi Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Doktora Öğrencisi
Yazara www.salihdogan.com sitesinden ulaşabilir, Twitter’da @salihdogan hesabından takip edebilirsiniz.
