Yazılarda Ara
Abone Ol
Home Blog

Orta Güçler Çok Kutuplu Bir Dünya Yaratacak

Editör
-
0
Orta Güçler Çok Kutuplu Bir Dünya Yaratacak
Dani Rodrik – Cambridge

Bu yazı ilk olarak 11 Kasım 2024 tarihinde Projecy Syndicate websitesinde Middle Powers Will Make a Multipolar World başlığıyla yayınlandı.

Çin’in yükselişi, Amerika’nın dünya ekonomisi üzerindeki tartışmasız hegemonyasına meydan okudu; bu, Amerika Birleşik Devletleri’nin Sovyetler Birliği’nin çöküşünden bu yana sahip olduğu bir statüdür. Bazı Amerikan ulusal güvenlik elitleri ABD’nin sürekli üstünlüğünü isterken, diğerleri giderek iki kutuplu bir dünyaya razı görünüyor. Ancak daha olası bir sonuç, orta güçlerin önemli bir karşıt güç uyguladığı ve böylece ABD ve Çin’in çıkarlarını başkalarına dayatmasını engellediği çok kutuplu bir dünyadır.

Orta güçler arasında Hindistan, Endonezya, Brezilya, Güney Afrika, Türkiye ve Nijerya yer alıyor; hepsi küresel ekonomide veya bölgelerinde önemli bir ayak izine sahip büyük ekonomiler. Zengin olmaktan uzaklar; aslında, dünyanın en fakir insanlarının önemli bir bölümünü oluşturuyorlar; ancak aynı zamanda büyük, tüketim odaklı orta sınıflara ve önemli teknolojik yeteneklere sahipler. Yukarıda belirtilen altı ülkenin toplam GSYİH’si (satın alma gücüne göre ayarlanmış terimlerle) halihazırda ABD’ninkini aşıyor ve 2029’a kadar %50 oranında büyümesi öngörülüyor.

Genellikle, bu ülkelerin ABD veya Çin ile net bir uyumu reddeden kendine özgü dış politikaları vardır. ABD’deki birçok kişinin inandığının aksine, orta güçlerin Çin’e karşı büyük bir yakınlığı yoktur ve ABD ile ilişkilerini feda ederek Çin’e yakınlaşmak istemezler. Aslında, Çin’e daha da yakınlaşmaları ABD politikasından kaynaklanmaktadır. Amerika’nın ticaret ve finansal gücünü silahlandırması onları bahislerini korumaya yöneltmiştir.

Orta güçlerin liderleri, taraf tutmaya zorlandıkları bir dünya istemiyorlar. Eski Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo, “Yeni bir soğuk savaşta piyon olmayı reddediyoruz” diyor. Bunun yerine, herhangi bir büyük güç rekabeti tarafından yapay olarak kısıtlanmayan bir seçenekler menüsünden seçim yaparak çok boyutlu ticaret ve yatırım ilişkileri kurmak istiyorlar. Financial Times’tan Rana Foroohar ile birlikte birçok kişi, “ABD’nin istikrar için bir çapa değil, aksine korunmaya değer bir risk” olduğuna inanıyor.

Gelişmiş ekonomiler giderek daha fazla içe doğru odaklandıkça, orta güçler küresel kamu mallarının doğal şampiyonları haline geldi. İklim değişikliği, kamu sağlığı ve borç sıkıntısı konusunda eylemleri savunmada liderlik etmek için iyi bir konumdalar. Bunun iyi bir örneği, Brezilya’nın G20 başkanlığı sırasında milyarderler için küresel servet vergisi için yaptığı baskıdır. İncelenen teklif, yüzlerce milyar dolar toplayarak ve düşük gelirli ülkeler için iklim finansmanındaki açığı kapatmada önemli bir rol oynayabilir.

Orta güçlerin kendi başlarına güçlü bir blok haline gelmeleri pek olası değil, çünkü çıkarları ortak bir ekonomik veya güvenlik gündemine uymak için çok çeşitli. Resmî gruplara katıldıklarında bile, kolektif etkileri sınırlı oldu. BRICS (aslen Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve daha sonra Güney Afrika) 2009’da büyük bir tantanayla başlatıldı, ancak liderlerine fotoğraf çekimi sağlamaktan öte pek bir şey başaramadı.

BRICS yakın zamanda dört ülkeyi daha içerecek şekilde genişledi: Mısır, Etiyopya, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri ve daha fazlası katılabilir. Ancak böylesine heterojen bir ülke grubunun nasıl tutarlı bir şekilde birlikte hareket edebildiğini görmek zor. En kötü sonuç, grubun demokratik olarak seçilen üye devlet liderlerinin kendi otokratik dürtülerini bile güçlendirecek olmasıdır.

Ekonomistler ve siyaset bilimciler arasında yaygın bir görüş, sağlıklı ve istikrarlı bir küresel ekonominin bir hegemona ihtiyaç duyduğudur – ister 1945’ten sonra ABD olsun, ister altın standardı sırasında İngiltere. “Hegemonik istikrar“ teorisine göre, açık deniz yollarını korumak veya ticaret kurallarını ve finansın serbest akışını uygulamak gibi açık bir dünya ekonomisini işletmenin maliyetlerini üstlenecek bir üst güç gerekir. Buna göre, çok kutupluluk kaos ve ekonomik parçalanma için bir reçetedir.

Ancak bu, günümüz dünyasının nasıl işlediğine dair modası geçmiş bir bakış açısıdır. Açıklık ve korumanın belirli karışımı ülkeler arasında doğal olarak değişse de, hiçbir ülkenin küresel ekonomiye sırtını dönmeye ilgisi yoktur. Hükümetler, açık ticaretin faydalarını, endüstrilerinin yeni yetenekler geliştirmek için ihtiyaç duyabileceği desteğe karşı dengelemelidir. Her ülke, dünya ekonomisine hangi şartlarla katılacağına ilişkin kendisini en iyi şekilde değerlendirebilir.

ABD’nin, belki de Çin’in de katılımıyla, gelişmekte olan ülkelerin iklimin hafifletilmesi ve adaptasyonu için ihtiyaç duyduğu imtiyazlı finansman ve teknolojiye erişim gibi küresel kamu mallarını gerçekten sağladığı bir dünyaya sahip olmak güzel olurdu. Ancak sahip olduğumuz dünya bu değil. ABD ve diğer büyük ekonomiler, dünya ekonomisinin gerçekten ihtiyaç duyduğu kamu mallarını sağlamaya çok kötü niyetli; ve başkentlerindeki ruh hali göz önüne alındığında, eğilimlerinin yakın zamanda düzelmesi pek olası değil.

Ayrıca, birçok orta güç deneyimden öğrendiği gibi, hegemonik güç zorlayıcı olduğu kadar iyi niyetli amaçlar için de kullanılabilir. Kendi çıkarlarına hizmet etmeyen oyun kurallarını yürürlüğe koymak için kullanılabilir – ve hegemonun uygunsuz hale geldiğinde kolayca çiğnediği – veya hegemonun dış politika hedefleriyle uyuşmayan ülkeleri cezalandırmak için kullanılabilir, örneğin ABD’nin İran ve Rusya’ya uyguladığı yaptırımların uluslararasılaşması gibi.

Belki de orta güçlerin yapabileceği en önemli katkı, örnekleriyle küresel düzende hem çok kutupluluğun hem de çeşitli kalkınma yollarının uygulanabilirliğini göstermektir. Dünya ekonomisi için Amerika’nın veya Çin’in gücüne ve iyi niyetine bağlı olmayan bir vizyon sunarlar. Ancak orta güçler başkaları için değerli rol modelleri olacaklarsa, hem daha küçük ülkelerle ilişkilerinde hem de içeride daha fazla siyasi hesap verebilirliği teşvik etmede sorumlu aktörler haline gelmelidirler.

Amerika Bir Sonraki Sovyetler Birliği mi?

Editör
-
0
Amerika Bir Sonraki Sovyetler Birliği mi?

Harold James, Princeton Üniversitesi’nde Tarih ve Uluslararası İlişkiler Profesörü.

Bu yazı ilk olarak Is America the Next Soviet Union? başlığıyla Project Syndicate web sitesinde yayınlanmıştır. 

Tarihçi Paul Kennedy, 1987’de, emperyal aşırılık temasına odaklanan ve dönemin iki büyük gücü olan Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri’ne bir bakışla sonlanan etkili en çok satan kitabı The Rise and Fall of the Great Powers‘ı yayınladı. Sadece birkaç yıl içinde Sovyetler Birliği çöktü ve ABD’nin dünyanın tek tam egemen gücü olarak ortaya çıkmasının kapısını açtı. Ancak son olaylar göz önüne alındığında, Kennedy’nin kitabını tozdan arındırıp derslerini yeniden ele almanın zamanı gelmiş olabilir.

Temmuz 2020’de, salgının ortasında, “Geç Sovyet Amerika” başlıklı endişeli bir görüş yazısı kaleme aldım. Başkan Donald Trump’ın ilk döneminin sonuna yaklaşıyorduk ve ABD’nin umutsuz bir çıkmazda sıkışıp kaldığından korkuyordum. Ülke muazzam bir yetenek ve enerji havuzuna sahip olmasına rağmen, siyasi sistem işlevsizdi. İki ana parti adaylarını demokratik olmayan bir şekilde seçti (çünkü birincil süreç büyük ölçüde körelmişti) ve büyük ölçekli teşvik çekleri siyasi popülerlik kazanmanın tercih edilen yöntemi haline gelmiş gibi görünüyordu.

Bu bağlamda, Trump’tan Başkan Joe Biden’a geçiş pek bir fark yaratmadı. Amerika’da Sovyet tarzı tek partili bir devlet yoktu, ancak parti içi veya partiler arası demokrasi de yoktu. Seçmenler hâlâ kendilerini aldatılmış hissediyordu ve büyük harcamalar hâlâ seçim başarısının ve toplumsal istikrarın anahtarı olarak görülüyordu. Amerika’nın geç Sovyet aşamasında kalmaya mahkûm olduğu görülüyordu.

Sovyetlerin çöküşü iki aşamada gerçekleşti ve hareketsiz bir gerontokrasi, radikal ve yıkıcı bir reform için yanlış anlaşılmış bir girişime yol açtı. Konstantin Chernenko 1984’te Komünist Parti Genel Sekreteri olduğunda zaten 72 yaşındaydı. Bunak bir Leonid Brejnev ve hasta bir Yuri Andropov’un yerini almıştı, ancak kendisi o kadar güçsüzdü ki Andropov’un cenazesindeki övgü konuşmasını okumakta bile zorlanıyordu. Sonra, eski bürokrasinin zincirlerini perestroyka (ekonomik reform) ve glasnost (açıklık ve şeffaflık) ile kırarak SSCB’yi gençleştirmeyi vaat eden Mihail Gorbaçov geldi. Ancak eski düşünceyi süpürüp atma çabası, özellikle bastırılmış milliyetçilikler olmak üzere merkezkaç kuvvetleri serbest bıraktı ve bu da kısa sürede Sovyetler Birliği’nin kendisini süpürdü.

Bugün, özellikle Rusya’da, birçok analist Sovyetlerin çöküşünün bu analizini ABD’ye uyguluyor. Önemli isimler Trump’ı, reformları SSCB’yi parçalayan Gorbaçov’a benzetiyor. Trump, Gorbaçov’dan çok daha yaşlı olsa da, o da kendini dışarıdan biri, sistemi yıkacak biri olarak gösteren bir içeriden biri.

Trump, seçim kampanyası sırasında devrimci projesini kamufle ettikten sonra, şimdi niyetlerini açıkça ortaya koyuyor. Herhangi bir başarılı siyasi hareket gibi, Trump’ın “Amerika’yı Yeniden Harika Yap” (MAGA) hareketi bir koalisyon kurarak galip geldi. Trump’ın sistem karşıtı mesajını beğenen işçi sınıfı Amerikalılar (daha fazla sayıda Asyalı, Hispanik ve Siyah seçmen dahil), ülkeyi nasıl dönüştüreceklerine dair kendi fikirleri olan oldukça etkili, ultra zengin teknoloji girişimcileriyle bir araya geldi.

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bu koalisyon zaten gerginlik belirtileri gösteriyor. En belirgin sorun, Trump’ın önerdiği çözümlerin çoğunun kaçınılmaz olarak enflasyona yol açacak olması – Başkan Joe Biden’ı batıran aynı sorun. Yeni ve daha yüksek tarifeler yaşam maliyetini hemen artıracak ve 11 milyon belgesiz göçmeni toplayıp sınır dışı etme yönündeki ciddi bir girişim, tarım, inşaat ve önemli dağıtım merkezlerinde kargaşa ve yeni işgücü kıtlıkları yaratacak. Amerika

Aynı şekilde, Elon Musk ve Vivek Ramaswamy’nin öngördüğü şekilde bürokrasiyi azaltmak – yeni Hükümet Verimliliği Bakanlığı (DOGE) aracılığıyla – çok sayıda Amerikalıyı sokağa atacaktır. (Bu yerinden edilmiş işçilerin düşük ücretli tarım işlerine koşmaları pek olası değil.) Bu nedenle, daha parlak gelecek sadece belirsiz bir vaat olarak kalırken, yaklaşan maliyetler ve acı kolayca görülebilir.

Silikon Vadisi adına konuşanlar da üretkenliği ve dolayısıyla düşük vasıflı işçilerin kazançlarını artırmak için yapay zekayı serbest bırakmayı hayal ediyor. Fikir ilk bakışta saçma değil. Yapay zekanın çağrı merkezlerindeki en azından eski artışı hızlandırdığına dair deneysel kanıtlar var. Sağlık hizmetleri ve yaşlı bakımı gibi diğer alanlarda üretkenlik kazanımları açıkça mümkün. Ancak ne bu devrim niteliğindeki “hızlandırmacı” felsefe ne de potansiyel uygulamaları ölçekte test edildi. Dahası, Silikon Vadisi vizyonu ABD’nin baskın oyuncu olduğu küresel olarak bağlantılı bir dünyaya dayanıyor. Amerika

Bu nedenle, Musk Trump’ın tam bir yıkım projesine tamamen katılırken, kendi vizyonu – paradoksal bir şekilde – teknolojiyi “küreselci” statükoyla birleştiriyor. “Her zamanki gibi işler Amerika’yı iflasa sürüklüyor,” diyor, “bu yüzden bir şekilde değişime ihtiyacımız var.” Musk, Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei’nin tarifeleri ortadan kaldırma ve Arjantin ekonomisini açma şok terapisini haklı olarak alkışlıyor, ancak hepimiz “tarife”nin Trump’ın en sevdiği kelime olduğunu biliyoruz. Bu bariz gerginliğin nasıl çözüleceği henüz belli değil.

Daha iyimser bir not olarak, ABD’nin geri çekilmesi, tek başına, Büyük Buhran seviyesinde bir küresel ticaret çöküşüne neden olamaz, çünkü Amerika dünya ithalatının yalnızca %13,5’ini oluşturuyor. Elbette, diğer ülkeler misilleme yapabilir veya basitçe Trump’ı taklit etmeye çalışabilir. Ancak Trump ne kadar kaotik olursa, taklitçi bulma olasılığı o kadar düşük olur. Brexit‘in diğer Avroşüphecileri üzerindeki caydırıcı etkisine veya çoğu Sovyet halefi devletin farklı bir zihniyet benimsemeye ne kadar istekli olduğuna bir bakın.

Yani, Trump koalisyonunun bir kısmı küreselleşmeyi istiyor ve diğer kısmı reddediyor. İronik olan, ikinci kampın içe dönme girişimlerinden en çok acıyı hissedecek olmasıdır. Trump’ın politika gündemi, yürürlüğe girerse, kaçınılmaz olarak yeni bir hoşnutsuzluk, protesto ve komplo teorileri dalgasının tohumlarını ekecektir. Amerika

Aynı açıklama, yirminci yüzyılın son yıllarındaki Sovyet sonrası deneyim için de geçerlidir. Ani, hızlı değişim sadece bozulmaya yol açtı ve bundan zarar gören herkes yabancılaşmışların bir sonraki grubuna katıldı. Benzer bir dinamik ABD’de de tutunuyor gibi görünüyor. Günümüz Rusya’sı kesinlikle bunu umuyor.

Stabil Kripto Paralar Doların Küresel Statüsünü Koruyabilir

Editör
-
0
Stabil Kripto Paralar Doların Küresel Statüsünü Koruyabilir

Paul Ryan, ABD Temsilciler Meclisi’nin eski sözcüsü (2015-19), American Enterprise Institute‘ta misafir araştırmacı.

Bu yazı ilk olarak 5 Kasım 2024 tarihinde Stablecoins Can Defend the Dollar’s Global Status başlığıyla İngilizce olarak yayınlanmıştır. 

Çin’in dünya ekonomisinde ABD’nin yerini aldığı ve küresel rezerv para biriminin yeşil dolar değil renminbi olduğu bir dünyayı hayal edin. Bu senaryo ABD vatandaşları, işletmeleri ve müttefikleri için felaket olur. Amerika’nın rekor seviyedeki yüksek borcu ve sürdürülemez harcamaları göz önüne alındığında, dolar varlıklarına olan talebin azalması ABD ekonomisini çökertir. Hükümet kamu hizmetlerini ve askeri harcamaları kısmak zorunda kalır, bu da Amerikan yaşamının neredeyse her yönünü değiştirir – ve bu daha iyiye doğru olmaz.

Daha kötüsü, Çin Komünist Partisi küresel ödeme sistemlerini ve diğer finansal altyapıları kontrol eder. Bu, ÇKP’nin nüfuzunu kullanmasına ve gözetleme devletini dünyaya ihraç etmesine ve ABD’yi ve müttefiklerini bir yaptırım duvarıyla izole etmesine olanak tanır. Bir Amerikalı birey veya işletme Çin liderlerini eleştirirse, küresel ticaretten derhal kesilebilir. Stabil Kripto Paralar

ÇKP bunu gerçeğe dönüştürmeye çalışıyor. Yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerdeki büyük altyapı ve teknoloji projelerine fon sağlayarak Çin’in etkisini büyük ölçüde genişleten Kuşak ve Yol Girişimi ile birlikte Çin, dolar ödeme sistemine bir alternatif yaratmaya önemli miktarda kaynak ayırıyor. 2021 yılında Çin hükümeti, merkez bankası dijital para biriminin (CBDC) lansmanıyla bu yönde önemli bir adım attı.

Dijital renminbinin erişim alanını genişletmek için Çin Halk Bankası (PBOC), anında sınır ötesi ödemeye yönelik bir platform yaratma çabalarına öncülük ediyor. “Çoklu CBDC köprüsü” anlamına gelen ve bir avuç diğer merkez bankası ile ortaklık içinde geliştirilen mBridge projesi, ticari bankaları, işletmeleri ve para otoritelerini ticaret ve finansal akışlar için dağıtılmış bir ağa bağlamayı amaçlıyor. Avrupa Merkez Bankası ve New York Federal Rezerv Bankası ile Dünya Bankası ve ticari bankalar da dahil olmak üzere birçok Batılı merkez bankası projeye gözlemci olarak katıldı, ancak tasarımı ve teknik ayrıntıları üzerinde çok az etkiye sahipler. Stabil Kripto Paralar

Başarılı olursa, mBridge Çin’in para güç oyununu destekleyecektir. Endişe verici bir şekilde, bu stratejinin meyve verdiğine dair erken işaretler var. Nisan ayında, Brüksel merkezli bankalar arası ödeme ağı SWIFT’ten gelen veriler, renminbinin uluslararası ödemelerdeki payının tüm zamanların en yüksek seviyesinde olduğunu ve sınır ötesi işlemlerde en çok kullanılan dördüncü para birimi haline gelerek yen’i geride bıraktığını gösterdi. Her ne kadar Renminbi’nin doları inandırıcı bir şekilde tehdit edebilmesi için kat etmesi gereken uzun bir yol olsa da mBridge bu eğilimi yalnızca hızlandıracaktır.

Dolar, yerleşik bir hukuk devleti, büyük ve güçlü bir ordu ve dinamik bir ekonomi tarafından desteklendiği için neredeyse bir asırdır üstünlüğünü korudu. Ancak ABD’li politikacılar dünya değişirken boş oturmayı göze alamaz. İngiliz sterlini bir zamanlar uluslararası ticaret ve döviz rezervleri için baskın para birimiydi – ta ki öyle kalmayana kadar. Yeşil doların aynı kaderi yaşamaması için, Amerikan liderleri ABD finans sisteminin acilen güncellenmesi gerektiğini kabul etmelidir. Hayatlarımız ve ekonomilerimiz giderek daha fazla dijitalleştikçe, dolar da dijitalleşmelidir. Stabil Kripto Paralar

ABD yetkilileri için asıl zorluk, doların küresel olarak ekonomik özgürlüğü teşvik etmek için bir araç olarak kullanılmaya devam etmesini sağlayacak şekilde küresel finansal mimariyi güncellemektir. Çözüm, Amerikan yumuşak gücünün temel bir ayağı olan teknolojik inovasyonda yatmaktadır. Başka bir deyişle, ABD’de özel sektör tarafından inşa edilen bir ödeme sistemi, Çin teknolojisi kullanılarak PBOC tarafından inşa edilen bir ödeme sisteminden daha iyidir. Politika yapıcılar, Amerika’nın mali yapısını düzene sokmanın yanı sıra, blockchain rayları üzerinde stabilcoin çıkaran girişimcileri de desteklemelidir. Stabil Kripto Paralar

Neredeyse tamamı dolar tarafından desteklenen sabit paralar, ABD hükümet borcuna olan talebi garanti altına alırken, doların küresel konumunu güçlendirebilir ve kullanıcıları güçlendiren ve bireysel mahremiyeti ve egemenliği koruyan yeni dijital platformlara erişimini genişletebilir. Ancak bunların kullanımını teşvik etmek için, politika yapıcılar hem ihraç edenlere hem de sahiplerine belirli bir yasal kesinlik sağlayan ve daha fazla inovasyonu teşvik eden özel bir düzenleyici çerçeve oluşturmalıdır. Dolar ödeme sistemi saldırı altında. Tehlikede olan şey göz önüne alındığında, geleceğini korumak bir ulusal güvenlik zorunluluğu haline gelmelidir.

Avrasya’da Kolektif Güvenlik: Moskova ve Yeni Delhi’den Bakışlar

Editör
-
0
Avrasya’da Kolektif Güvenlik: Moskova ve Yeni Delhi’den Bakışlar

Collective Security in (Eur)Asia: Views from Moscow and New Delhi

Andrey Kortunov
Tarih Doktoru, Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi (RIAC) Akademik Direktörü

Asya’da kolektif bir güvenlik sistemi fikri, hem Rusya’da hem de Hindistan’da tartışmaların odağı haline gelmiştir. Her iki ülke de büyüklükleri, güçleri, tarihleri, askeri kabiliyetleri ve siyasi hedefleri nedeniyle bu bölgedeki genel stratejik durum üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu bağlamda, her iki ülke de yeni bir kıtasal güvenlik mimarisinin tasarlanması ve inşasında aktif bir rol oynamaya yazgılıdır. Rusya-Hindistan ikili ilişkilerinin her zaman karşılıklı sevgi, empati ve saygı ile şekillenmiş olması, bu iki devletin liderlerinin Asya’da kolektif güvenliğin geleceği konusunda ortak bir vizyona sahip olabileceği düşüncesini akla getirmektedir.

Nitekim, Rus ve Hint liderler tarafından ifade edilen kolektif güvenlik ilkeleri birbirine oldukça benzemektedir. Ayrıca, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Hindistan Başbakanı Narendra Damodardas Modi arasındaki kişisel uyum, Asya güvenliğinin geleceği konusundaki vizyonlarını uyumlu hale getirme konusunda önemli bir etken olarak öne çıkmaktadır. Bu uyum, 2024 yılının Temmuz ayında Modi’nin üçüncü kez Başbakan olduktan sonra ilk resmi yurt dışı ziyareti için Moskova’yı tercih etmesiyle bir kez daha gözler önüne serilmiştir.

Ancak, Moskova ve Yeni Delhi’nin günümüzde karşılaştığı güvenlik endişeleri ve tehditleri zaman zaman örtüşmekle birlikte tamamen aynı değildir. Bunun ötesinde, iki devletin dış politika deneyimleri, karar alma mekanizmaları ve diplomatik gelenekleri arasında belirgin farklılıklar bulunmaktadır. Ayrıca, her iki ülkenin siyasi sistemlerindeki farklılıklar da güvenlik konularına yaklaşımlarını etkilemektedir. Bu nedenle, iki ülkenin Asya güvenliği perspektiflerini daha yakından incelemek faydalı olabilir. Bu makalede, yazar, ortak noktalar yerine, Asya ve ötesindeki güvenlik konularında yeni öneriler geliştirilirken dikkate alınması gereken farklı bakış açılarına odaklanmayı amaçlamaktadır.

Tehdit Algıları

Moskova ve Yeni Delhi arasında Asya’daki geniş kapsamlı güvenlik sorunlarına dair pek çok ortak endişe olduğu açıktır. Her iki ülke de Afganistan veya Myanmar gibi yerlerde, Orta Asya’da, Orta Doğu’da ya da Güney Kafkasya’da çıkabilecek olası bölgesel krizlerden endişe duymaktadır. Her ikisi de tarihsel olarak uluslararası terörizme karşı savunmasız olmuş, kıtasal gıda ve enerji güvenliği, kıtalararası göçler ve küresel iklim değişikliğinin Asya üzerindeki etkileri gibi konularda hassasiyet göstermiştir. Rusya da Hindistan da Asya’da nükleer yayılmayı veya kontrolsüz bir konvansiyonel silahlanma yarışını istememektedir.

Bununla birlikte, iki başkentten bakıldığında Asya’daki başlıca güvenlik tehditlerinin bazı kaynaklarına ilişkin pozisyonlar ya da yaklaşımlar arasında belirgin farklılıklar olduğu görülmektedir. Bu farklılıklar, her iki ülkenin Asya güvenliği konusunda daha geniş bir uyum arayışında dikkate alınması gereken önemli unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Moskova’daki dış politika karar alıcılarına göre, Asya ülkelerinin karşı karşıya olduğu temel güvenlik sorunu, kıtaya önceki yüzyıllar boyunca müdahil olan ve Asya’yı mümkün olduğunca bölünmüş ve parçalanmış tutarak kıta üzerinde dış kontrol kurmayı ve Asya’nın zengin doğal ve insan kaynaklarını sömürmeyi amaçlayan denizaşırı Batılı güçlerden kaynaklanmaktadır. Moskova’daki ana akım siyasi anlatıya göre, 20. yüzyılın ortalarına kadar bu yıkıcı rolü esas olarak Büyük Britanya üstlenmiş, daha sonra ise Washington, Asya’daki bölünmüşlüğü ve Batı’nın olumsuz etkilerine açıklığı sürdürmek amacıyla Londra’nın yerini almıştır. Bu bakış açısı, büyük ölçüde Rusya ile Batılı rakipleri arasındaki mevcut yoğun jeopolitik çatışmayı yansıtmakta ve Rus liderliğinin dünyaya ilişkin genel görüşünün organik bir parçasını oluşturmaktadır.

Bu nedenle, Rusya ve Asya’daki ortaklarının, ABD’nin himayesinde oluşturulan askeri bloklar ve siyasi ittifakları (örneğin, AUKUS ve Quad) sınırlandırması; Japonya, Güney Kore ve Filipinler ile ABD arasındaki ortaklıkları da kıtasal güvenliğe katkı sağlayan oluşumlar olarak değil, Asya’da kolektif bir güvenlik sistemi kurulmasının önündeki engeller olarak değerlendirmesi gerektiği düşünülmektedir. Kremlin’den bakıldığında bir diğer tehlikeli eğilim, NATO’nun küreselleşme sürecinin devam etmesi ve özellikle 2022 Madrid Zirvesi’nden sonra Pasifik ve Hint Okyanusu’ndaki faaliyetlerini yeni bir seviyeye taşımasıdır.

Yeni Delhi’den Farklı Bir Güvenlik Görünümü

Yeni Delhi’den bakıldığında ise kıtasal güvenlik manzarası, Moskova’dan yansıtılan vizyondan oldukça farklıdır. Hindistan tarihinin sömürge dönemine ilişkin anlaşılır olumsuz duygulara rağmen, Hintli politikacıların ve akademisyenlerin çoğu, Asya’daki dış siyasi ve hatta askeri varlığa daha ılımlı bir yaklaşım sergileme eğilimindedir. Bu yaklaşım, Asya’nın kendi iç dinamikleri göz önünde bulundurulduğunda bu dış varlığın artık belirleyici olamayacağı varsayımına dayanmaktadır. Hindistan için Asya, güçlü dış aktörler de dahil olmak üzere herkesi barındırabilecek kadar büyük bir kıta olarak algılanmaktadır.

Hindistan’a göre Asya güvenliğine yönelik gerçek tehdit, uzaktaki Amerika Birleşik Devletleri veya Kuzey Atlantik İttifakı değil; komşu Çin’den gelmektedir. Çin’in, kıtasal ve hatta küresel hegemonik bir güç olma niyetini açıkça ortaya koyduğu ve “çok kutuplu bir dünyada tek kutuplu bir Asya” inşa etme hedefine yöneldiği iddia edilmektedir.

ABD’nin, Çin’i çevrelemek amacıyla oluşturduğu çeşitli çok taraflı ve ikili güvenlik düzenlemeleri (AUKUS, Kuzeydoğu Asya’da Washington-Tokyo-Seul üçlü iş birliği, ABD-Filipinler güvenlik ortaklığı vb.) Yeni Delhi’de Moskova’daki kadar yakından takip edilse de, Hindistan’da bu duruma ilişkin yapılan politika çıkarımları Rusya’dakilerden oldukça farklı olabilir. Bazı Hintli uzmanlar, eğer ABD’nin tüm çok taraflı ve ikili düzenlemeleri, Pekin’in Pasifik ve Hint Okyanusları kıyılarındaki ilerlemelerini engellemede başarılı olursa, Çin’in dikkatini Hindistan ile arasındaki ihtilaflı Himalaya sınırına yönlendirebileceğini ileri sürmektedir. Bu durumda, Yeni Delhi’nin şu an Pekin lehine olan güç dengesini değiştirme imkanı olmadığı için Hindistan’ın, dışarıda kalmamak adına ABD ve genel olarak Batı ile birlikte hareket etmekten, yani ABD öncülüğündeki çeşitli çok taraflı yapılar içinde yer alarak Pekin’i caydırmaya çalışmaktan başka bir seçeneği olmayacağı öne sürülmektedir.

Washington ve Pekin’e yönelik yaklaşımlar, Rusya ve Hindistan’ın Asya güvenlik gündemine dair görüşleri arasındaki en önemli ve temel farkı oluşturmaktadır. Rusya liderliği için asıl zorluk, hızla genişleyen dış politika ve savunma bağlarını Çin ile dengelerken, Asya’da kapsayıcı bir kolektif güvenlik sistemi oluşturma taahhüdünü nasıl sürdürebileceği konusudur. Hindistan liderliği için ise zorluk, ABD ile artan angajmanını, Avrasya güvenliği meselelerinde daha merkezi bir rol oynama arzusu ile nasıl dengeleyeceğidir. Bu zorlukların, Rusya ve Hindistan’ın dış politika gündemleri üzerinde kalıcı etkiler bırakması ve ikili ilişkilerini de etkilemesi muhtemeldir.

Sistemin Potansiyel Katılımcıları

Eğer temel güvenlik tehdidi denizaşırı kaynaklardan geliyorsa, Asya güvenlik düzenlemelerine dış aktörlerin katılımını mümkün olduğunca sınırlamak mantıklı ve uygun olacaktır. Başka bir deyişle, Asya’nın sorunlarına Asyalı çözümler bulunmalıdır. Başkan Vladimir Putin, Batılı güçlerin Asya’daki mevcut askeri varlığının (ABD askeri üsleri ve diğer Batı askeri altyapısı dahil) Soğuk Savaş’tan kalan bir mirastan başka bir şey olmadığını, bu varlığın asgari düzeye indirilmesi ve nihayetinde tamamen ortadan kaldırılması gerektiğini savunmaktadır.

Bu öneri açıkça Amerika Birleşik Devletleri’ne ve Kuzey Atlantik İttifakı’na (NATO) yöneliktir; zira NATO, Hint ve Pasifik Okyanuslarının kıyılarında ve Asya anakarasında siyasi ve askeri varlığını artırma niyetini açıkça beyan etmektedir. NATO’nun yirmi yıl süren Afganistan müdahalesindeki başarısızlığı, Moskova’da sıkça ABD’nin ve genel olarak Batı’nın Asya’nın güvenlik meselelerinde tarihsel olarak oynadığı yıkıcı ve başarısız rolün bir örneği olarak gösterilmektedir.

Bu görüş, Hindistan’ın siyasi ve savunma kuruluşlarında geniş bir destek bulacak türden bir yaklaşım değildir. Her ne kadar Asya’daki tüm dış askeri varlığın kademeli olarak ortadan kaldırılması fikri genel olarak karşı çıkılması zor bir öneri olsa da, Yeni Delhi’deki baskın görüş, günümüzde yerel aktörlerin hiçbir kombinasyonunun, Çin’in ezici askeri gücünü güvenilir bir şekilde dengeleyemeyeceği yönündedir. Hindistan’ın Asya’daki stratejik pozisyonu, komşusu Pakistan ile olan uzun vadeli çatışması nedeniyle daha da karmaşıklaşmaktadır; çünkü olası bir Çin-Hindistan çatışmasında Pakistan’ın Pekin’in yanında yer alması muhtemeldir. Bu gerçekler ışığında, Yeni Delhi’de denizaşırı aktörlerin katılımı, olumsuz bir unsur olarak değil, Pekin’in hegemonik arzularını etkili bir şekilde sınırlamaya katkıda bulunan olumlu bir faktör olarak değerlendirilmektedir.

Hindistan’ın stratejik bakış açısına göre Washington ve Brüksel (burada NATO ve Avrupa Birliği’ni ifade etmektedir), Asya’nın güvenlik sorunlarında sorunun bir parçası olmaktan ziyade çözümün bir parçasıdır. Dış etkilere açık bir uluslararası alt sistem olarak Asya, olası güvenlik açıklarıyla kapalı bir alt sistem olan Asya’ya kıyasla belirgin avantajlara sahiptir. Bu durum, yalnızca gelecekte Hindistan’ın Asyalı ortaklarıyla birlikte dış aktörleri dahil etmeden Çin’i dengeleyebilecek bir konuma gelmesi ya da Hindistan ile Çin’in genel ikili ilişkilerinde stratejik bir dönüm noktasına ulaşması durumunda değişebilir ki bu da yakın zamanda gerçekleşecek gibi görünmemektedir.

Bu görüş farklılıkları, Rusya ve Hindistan’ın Hint-Pasifik konseptine ilişkin farklı yaklaşımlarını açıklamaktadır. Moskova’da bu konsept, genellikle Çin’i bölgeden izole etmek ve Hint ve Pasifik Okyanusu kıyılarındaki ülkeleri Washington’un sadık vasalları haline getirmek amacıyla ABD tarafından tasarlanmış bir stratejik çerçeve olarak görülmektedir. Ayrıca, Rus karar alıcılar, bu konseptin stratejik hedeflerinden birinin Moskova’yı bu geniş jeopolitik alanın dışında bırakmak ya da tamamen marjinalize etmek olduğunu, dolayısıyla konseptin yalnızca Çin karşıtı değil, aynı zamanda Rusya karşıtı olarak da değerlendirilmesi gerektiğini savunmaktadır.

Yeni Delhi ise Rus muhataplarına Hint-Pasifik konseptinin başlangıçta ABD’den değil, Japonya ve Hindistan’dan kaynaklandığını hatırlatmaktan geri durmamaktadır. Hindistan’a göre bu konsept, ABD hegemonyasını pekiştirmekle ilgili değil, ASEAN’ın bu büyük ekonomik ve jeopolitik alandaki merkezi rolünü korumakla ilgilidir. Hindistan, bu konseptin Rusya’yı hedef almadığını ve Moskova’nın bu konuda endişelenmesi için bir neden olmadığını düşünmektedir. Dahası, eğer Moskova bu hedefi takip etmeye karar verirse Hindistan, Rusya’nın Hint-Pasifik ülkeleri kulübüne giriş bileti almasına bile yardımcı olabileceğini belirtmektedir.

Şubat 2022’deki Özel Askeri Operasyon’un başlamasından önce, Rus uzmanlar topluluğunda Moskova’nın Hint-Pasifik konseptine yönelik açıkça olumsuz yaklaşımını değiştirip değiştirmemesi ya da en azından bu yaklaşımı revize etmesi gerekip gerekmediğine dair aktif tartışmalar yapılmaktaydı. Hatta bazı analistler, bu konseptin yalnızca bir tehdit değil, aynı zamanda Rusya için tarihsel bir fırsat olarak değerlendirilmesi gerektiğini savunmuşlardı. Ancak, gelişen jeopolitik bağlamın, Rus uzmanlar topluluğunda bu karşıt görüşleri marjinalize etmiş gibi göründüğü söylenebilir.

Sistemin Coğrafi Kapsamı

Bu noktada, temel katılımcılar meselesinin aksine, Rusya’nın Hindistan’a kıyasla daha kapsayıcı bir yaklaşım benimsediği görülmektedir. Vladimir Putin’e göre, yeni Avrasya (hatta sadece Asya değil) sistemi, hali hazırda var olan örgütler arasında bir diyalog ile başlamalıdır. Bu örgütler arasında Rusya-Belarus Birlik Devleti, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (CSTO), Avrasya Ekonomik Birliği (EAEU), Bağımsız Devletler Topluluğu (CIS) ve Şanghay İşbirliği Örgütü (SCO) yer almaktadır. Ayrıca, Güneydoğu Asya’dan Orta Doğu’ya kadar diğer etkili Avrasya birlikleri de bu çok taraflı düzenlemeye dahil edilmelidir. Bu kapsamda, Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN), Güney Asya Bölgesel İşbirliği Örgütü (SAARC), Bengal Körfezi Çok Sektörlü Teknik ve Ekonomik İşbirliği Girişimi (BIMSTEC), Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) gibi bölgesel platformlar ile ASEAN+ ve Asya’da Etkileşim ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (CICA) gibi bölgeler arası oluşumlar potansiyel katılımcılar olarak öne çıkmaktadır. Böylesine çeşitli bir grup içinde anlamlı çok taraflı bir etkileşim kurmanın oldukça karmaşık olacağı ve en azından diyalogun ilk aşamalarında çok verimli olmayacağı açıktır; ancak bu çabaya değer bir girişim olarak değerlendirilmektedir.

Moskova’nın perspektifinden bakıldığında, sistem nihayetinde Asya ve Avrupa’daki tüm ülkeleri, hatta Kuzey Atlantik İttifakı (NATO) üyelerini (ancak Amerika Birleşik Devletleri hariç) ve Avrupa Birliği (AB) üyelerini kapsamalıdır. Bu anlayış, bir noktada ABD’nin Avrupa’daki ortaklarının ve Doğu Asya’daki müttefiklerinin “stratejik özerklik” kazanacağını ve bu yeni Avrasya bağlarının eski transatlantik bağların yerini alacağını varsayar. Bu transatlantik bağların artık Avrupa’nın temel çıkarlarına hizmet etmediği savunulmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nin Asya’ya olduğu gibi Avrupa’ya da sonsuza dek hükmetme hakkı olmadığı düşünülmektedir. Bu “Büyük Avrasya” konsepti, Moskova’da yaklaşık 20-25 yıl önce popüler olan ve Lizbon’dan Vladivostok’a uzanan bir “Büyük Avrupa” fikrinin uzantısı olarak görülebilir. Ancak geçmişte “Büyük Avrupa” kavramı, pan-Avrupa kurumlarının Rusya, Orta Asya ve Güney Kafkasya üzerinden Asya’ya genişleyeceğini varsayarken, “Büyük Avrasya” kavramı, Avrupa yarımadasının daha büyük ve daha dinamik Asya kıtası tarafından kademeli olarak içine alınmasını öngörmektedir.

Hindistan’ın Daha Az Kapsayıcı, Ancak Daha Pratik Yaklaşımı

Hindistan’ın Asya’da gelecekteki kolektif güvenliğe ilişkin yaklaşımı, biraz daha az iddialı ancak muhtemelen daha gerçekçidir. Başbakan Modi’nin 23 Ağustos 2024’teki Ukrayna ziyaretinde dile getirdiği görüşler, Hint liderliğinin Rusya-Ukrayna çatışmasını, ne kadar önemli olursa olsun, Asya güvenliği üzerinde doğrudan şekillendirici bir etkiye sahip bir mesele olarak görmediğini ve bu çatışmanın Avrupalı bir bağlamda değerlendirilmesi gerektiğini düşündüğünü göstermektedir. Hindistan, Küresel Güney’in önde gelen bir gücü olarak bu kardeş kavgasını sona erdirmek için elinden geleni yapmaya hazır olduğunu ifade etmiştir.

Yeni Delhi’de “Avrasya” kavramı genellikle öncelikle Orta Asya ve Afganistan ile ilişkilendirilir. Hindistan liderliği, Asya’nın—hatta Avrasya’nın—kıta olarak tek bir kapsamlı güvenlik düzenlemesi ile kapsanamayacak kadar büyük ve çeşitli olduğunu düşünmektedir.

Bu nedenle, Hindistan açısından her bir bölgeye özgü güvenlik düzenlemelerinin belirlenmesine yönelik bir “parça parça” yaklaşım daha uygun olabilir. Kuzeydoğu Asya, Güneydoğu Asya, Güney Asya, Orta Asya, Güney Kafkasya, Orta Doğu gibi bölgeler için ayrı güvenlik düzenlemeleri oluşturulması gereklidir. Hatta bazı durumlarda bu yaklaşım daha da kademeli olabilir; örneğin, Orta Doğu’da Körfez bölgesi, kendi özel güvenlik dinamiklerine sahip ayrı bir alt bölge olarak ele alınabilir. Her bir düzenlemenin kendi katılımcı listesi, etkileşim kuralları, güvenlik öncelikleri ve kurumsal düzenlemeleri olmalıdır. Örneğin, Hindistan’ın 2023 SCO Başkanlık gündeminde yansıtıldığı gibi, Hindistan’ın SCO’ya olan ilgisi büyük ölçüde bu örgütün Afganistan’da siyasi istikrar ve ekonomik ilerlemeye katkıda bulunabilme kapasitesine bağlıdır.

Belki bir gün bu küçük güvenlik düzenlemelerinin tümü, daha evrensel bir Asya ya da Avrasya kolektif güvenlik sistemi içinde birleşebilir; ancak bunun yakın gelecekte gerçekleşmesi pek olası görünmemektedir.

Hindistan’ın güvenlik stratejisi büyük ölçüde yakın çevresine ve Hint Okyanusu bölgesine odaklanmaya devam etmektedir. Yeni Delhi’de “bölge dengesi” ihtiyacı vurgulanmaktadır. Bu strateji, dış güçlerin (çoğunlukla Çin) zorlamalarını caydırırken, kıyı devletleriyle güvenlik işbirliğini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Hint Okyanusu Çevresi Birliği (IORA) ve Hint Okyanusu Deniz Sempozyumu (IONS) gibi girişimler, Hindistan’ın Güney Asya’da sorumlu bir bölgesel lider ve temel bir güvenlik sağlayıcı olarak kendini konumlandırma niyetini göstermektedir. Güney Asya’ya yönelik bu odaklanma, Yeni Delhi’nin belirli prosedürleri, mekanizmaları ve güvenlik rejimlerini test etmesine olanak tanımaktadır. Bu yöntemler, daha sonra alt bölgesel düzeyin ötesinde daha geniş bir düzeyde uygulanabilir. Avrasya

Bu durum, Asya güvenliği konusunda Moskova ve Yeni Delhi’de hakim olan farklı dış politika düşünce okullarını yansıtmaktadır. Rusya’da genellikle uluslararası ilişkilerde daha dedüktif bir paradigma tercih edilmektedir; bu yaklaşıma göre büyük stratejik sorunlar ele alınarak başlanmalı, ardından daha küçük taktik meseleler ele alınmalıdır. Rusya ve eski Sovyet geleneği, her zaman genel çerçevelere ve temel ilkelere özel bir vurgu yapmıştır (örneğin, 1 Ağustos 1975’te 33 Avrupa ülkesi, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada liderleri tarafından imzalanan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı’nın Nihai Senedi’nde yer alan on maddelik Helsinki Deklarasyonu). Bazı yabancı uzmanlar, Rusya’nın son dönemde Avrasya güvenlik sistemi konusundaki önerilerinin, zamanla bir tür Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) modeline benzer bir Avrasya modeli inşa etmeyi amaçladığını öne sürmektedir.

Ancak, Ruslar bile yeni bir Helsinki Nihai Senedi benzeri bir girişimin Güney Asya’da geniş destek bulacağından şüphe duymaktadır. Özellikle Avrupa güvenlik kurumlarının giderek daha fazla parçalanması göz önüne alındığında, böyle bir girişimin başarısı daha da tartışmalıdır. Gerçekte, devam eden Batı-Rusya krizi, uluslararası güvenlik düzenlemelerinde yukarıdan aşağıya yaklaşımın yalnızca Avrupa’da değil, her yerde ciddi bir darbe almasına neden olmuştur. Avrasya

Hindistan’da ise daha endüktif bir paradigma popüler görünmektedir. Bu yaklaşım, önce daha küçük ve aşamalı konularla ilgilenilmesi gerektiğini, ardından katılımcı tarafların birbirlerine yeterince güven ve işbirliği deneyimi kazandıktan sonra daha hassas, tartışmalı veya stratejik meselelere yönelmeyi önerir. Bu aşağıdan yukarıya yaklaşımın Asya’da çok boyutlu ve sürdürülebilir bir güvenlik sistemine yol açıp açmayacağını ancak gelecek gösterecektir.

Hukuki Düzenlemeler

Tarihsel olarak, Rusya uluslararası ilişkilere Hindistan’dan daha fazla hukuki bir yaklaşım benimsemiştir; çünkü Rusya, kıta Avrupası’nın uluslararası kamu hukuku kültürünü ve anayasal geleneklerini büyük ölçüde miras alırken, Hindistan Anglo-Sakson emsal hukuk geleneğinin güçlü etkisi altında şekillenmiştir. Uluslararası kamu hukukunun resmi normlarına sıkı sıkıya bağlılığın önemi, Mart 2023’te kabul edilen Rusya Federasyonu’nun yeni Dış Politika Konsepti’nde vurgulanmaktadır. Bu belgede, “uluslararası hukuk” ile “kurallara dayalı düzen” arasında net bir ayrım yapılmış ve “kurallara dayalı dünya düzeni kavramının daha fazla teşvik edilmesinin uluslararası hukuk sistemini yok etme ve insanlık için diğer tehlikeli sonuçlar doğurma riski taşıdığı” ifade edilmiştir.

Potansiyel uluslararası düzenlemelerin hukuki saflığı, ikili ve çok taraflı anlaşmaların hazırlanmasına katılan Rus diplomatlar için her zaman bir endişe kaynağı olmuştur. Rus liderler, hukuki bağlayıcılığı olmayan ve uygun denetim mekanizmalarıyla desteklenmeyen gayri resmi taahhütlerin genellikle sürdürülebilir olmadığını düşünmektedir. Kremlin’deki yaygın algı, Soğuk Savaş sonrası dönemde Batılı ortakların Rusya’ya birçok kez hayal kırıklığı yaşattığı ve Rusya’ya verilen çeşitli gayri resmi taahhütlerin (örneğin, NATO’nun 1990’da Doğu’ya doğru genişlemeyeceği iddiası) uzun süreli olmadığı yönündedir. Avrasya

Hindistan, Asya’daki gelecekteki kolektif güvenlik düzenlemelerinin hukuki boyutunda çok daha esnek bir yaklaşım sergilemektedir. Hatta Hindistan liderliğinin, Yeni Delhi’de çok değer verilen dış politika hareket serbestisini sınırlayabilecek hukuki bağlayıcı anlaşmalara girmek istemediği bile söylenebilir. Hint stratejik çevrelerinde “ittifak” terimi hâlâ birçok kişi tarafından şüpheyle karşılanmaktadır. Sonuçta, bir ulus, bir uluslararası anlaşmanın artık çıkarlarına hizmet etmediğine karar verirse, her zaman bu tür bir hukuki bağlayıcılıktan çıkmanın bir yolunu bulabilir. Bir uluslararası anlaşmaya sürekli bağlılık, belirli hukuki formüller veya zorlayıcı denetim prosedürlerinden ziyade, anlaşmanın ulusal çıkarlara hizmet ettiği anlayışına dayanmalıdır.

Hindistan’ın Değişen Yaklaşımları

Başbakan Narendra Modi’nin 2014’te göreve ilk kez gelmesinden bu yana geçen on yılda, değişen jeopolitik ortam nedeniyle kolektif güvenlik konusundaki yaklaşımı önemli ölçüde evrilmiştir. Hindistan’ın geleneksel olarak stratejik özerkliği koruma, bağlantısızlık ilkeleri ve büyük güçlerle ikili ilişkiler geliştirme vurgusu, zamanla alt bölgesel kolektif eylem ve çok taraflılıktan öteye bir iştah geliştirmiştir. Ancak bu dönüşüm, Hindistan’ın Asya’daki uluslararası güvenlik konularında Rusya’nın hukuki yaklaşımını benimsemesiyle sonuçlanmamış ve muhtemelen sonuçlanmayacaktır. Yeni Delhi’nin, güvenliğe odaklı çok taraflılık yerine, daha çok kalkınmaya odaklı çok taraflılıkta daha fazla deneyim kazandığını söylemek doğru olacaktır. Dahası, Hindistan’ın çok taraflılığa yaklaşımındaki bu değişimler, Moskova’da anlaşıldığı şekliyle kolektif güvenlikten ziyade, çok taraflı sınırlama ve caydırıcılık yönünde kademeli bir geçişi işaret edebilir. Avrasya

Farklı Yaklaşımların Sonuçları

Bu yaklaşım farkı, Rusya’nın her zaman silah kontrolü müzakerelerinde hukuki bağlayıcı taahhütler talep etmesinin ve Hindistan’ın Şanghay İşbirliği Örgütü (SCO), BRICS ya da Quad gibi önemli yapılar için hızlı kurumsallaşma yolunda ilerlemeye genellikle isteksiz davranmasının nedenlerinden biridir. Bu bağlamlarda Yeni Delhi, taahhütlerin “a la carte” şeklinde olmasını, yani katılımcı taraflara belirli projelerde veya işbirliği formatlarında tercih edilen düzeyde yer alma hakkı tanınmasını tercih etmektedir. Hukuki yaklaşım şüphesiz daha iddialıdır, ancak aynı zamanda daha katıdır. Öte yandan, duruma bağlı yaklaşım daha belirsiz olabilir, ancak mevcut zorlu siyasi koşullar altında daha esneklik sağlaması açısından önemlidir.

Güvenlik ve Kalkınma

Rusya’nın Asya kolektif güvenlik sistemine yaklaşımı, güvenlik ve kalkınma arasındaki yakın ilişkiyi, gelecekteki Asya düzeninin en önemli iki boyutu olarak görmektedir. Gelecekteki güvenlik mekanizmaları, ticaretin kolaylaştırılması, finansal entegrasyon, kıtasal ulaşım koridorları, çok taraflı kalkınma projeleri ve insani temaslar gibi unsurlarla desteklenmelidir. Rusya’da, Hindistan’da olduğu gibi, Çin’in hızla büyüyen ekonomik gücünden endişe duyanlar bulunmakla birlikte (bu durum, Rusya ve Hindistan’ın Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ne doğrudan katılmamalarının nedenlerinden biri olabilir), Moskova’da sürdürülebilir kalkınmanın güvenlik olmadan ve istikrarlı güvenliğin kalkınma olmadan mümkün olamayacağı düşünülmektedir. Avrasya

Bu nedenle Moskova, Çin ve Hindistan ile hem güvenlik hem de kalkınma iş birliği bileşenlerini dengeli bir şekilde bir araya getirmeye çalışmıştır—bu çabalar Pekin ile daha başarılı olurken, Yeni Delhi ile aynı başarı elde edilememiştir. Güvenlik ve kalkınma arasındaki ayrılmaz bağlantı, özellikle terörizm, çevresel tehditler, iklim değişikliği, organize suçların yayılması ve insan ticareti gibi alanlarda açıkça görülmektedir. Bu denklemin içinde, Rusya için güvenlik her zaman öncelikli olmuştur; Moskova’da, ekonomik çıkarlar genellikle daha önemli güvenlik önceliklerine tabi kılınmıştır. Avrasya

Hindistan’ın Yaklaşımı

Prensipte, bu yaklaşım Hindistan’da herhangi bir dirençle karşılaşmamalıdır—Başbakan Narendra Modi liderliğindeki ulusal yönetim de ortak kalkınmayı en önemli öncelik olarak vurgulamakta ve bu durum ülkenin dış politika ve güvenlik öncelikleri üzerinde derin bir etki yaratmaktadır. Yine de, Yeni Delhi’nin güvenlik ve kalkınmaya Moskova’dan daha bölümlere ayrılmış bir yaklaşım benimsediği görülmektedir. Örneğin, Hindistan uzun süre boyunca Rusya ile güçlü siyasi ilişkiler sürdürmüşken, bu ilişkinin ekonomik boyutu belirgin bir şekilde gelişmemiştir. İkili ilişkinin siyasi ve ekonomik boyutları arasındaki bu bariz boşluk, hem Yeni Delhi hem de Moskova için bir endişe kaynağı olmuştur; ancak bu durum iki tarafın önemli güvenlikle ilgili konularda birlikte çalışabilme kapasitesini olumsuz etkilemiş gibi görünmemektedir. Avrasya

Yeni Delhi’nin, Pekin’i sadece zorlu bir jeopolitik rakip olarak değil, aynı zamanda güçlü bir ekonomik rakip olarak da gördüğü açıktır. Örneğin, Hindistan’ın Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması’ndan (RCEP) uzak durma, ancak ABD öncülüğünde başlatılan Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi’ne (IPEF) katılma kararlarının arkasında bu düşüncenin etkisi bulunmaktadır. Ancak, tüm siyasi anlaşmazlıklar ve hatta iki ülke arasında yaşanan doğrudan askeri çatışmalara rağmen, 2023–2024 mali yılında Çin, Hindistan’ın en büyük ticaret ortağı olarak ortaya çıkmıştır. İki ülke arasındaki karşılıklı ticaret yaklaşık 118,4 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş ve bu rakam, aynı dönemde Hindistan’ın ABD ile gerçekleştirdiği 118,3 milyar dolarlık ticaret hacmini hafifçe aşmıştır.

Bu tür bir senaryonun, Kremlin ile Beyaz Saray arasındaki artan siyasi gerilimlerle paralel olarak Rusya-ABD ticaretinde gerçekleşmesi imkânsız gibi görünmektedir. Moskova ve Yeni Delhi arasındaki bu fark tesadüfî değildir; Rus ve Hint ekonomik ve siyasi sistemleri arasındaki derin ayrılıklardan kaynaklanmaktadır. Rusya’da, en önemli ekonomik çıkar grupları bile her zaman Hindistan’daki benzer gruplara kıyasla daha az etkili olmuştur.

Avantajlar ve Dezavantajlar

Her iki yaklaşımın da kendine özgü avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Bir yandan, 21. yüzyılda güvenlik ve kalkınmayı birbirinden ayırmak giderek zorlaşmaktadır. Öte yandan, güvenlik gündemini kalkınma unsurlarıyla aşırı yüklemek, bir anlaşmayı çok karmaşık ve neredeyse gerçekleştirilemez hale getirebilir. Ayrıca, uzun vadeli kalkınma beklentileri tamamen acil ulusal güvenlik çıkarlarına tabi kılındığında, dış politika gündeminde ciddi bozulmalar yaşanması muhtemel, hatta kaçınılmaz olabilir. Avrasya

İleriye Dönük Perspektifler

Rusya ve Hindistan’ın (Avr)Asya’da kolektif güvenlik fikrine yaklaşımlarına dair yapılan bu kısa özet, çağdaş uluslararası ilişkiler teorisi için belirli bir paradoksu ve hatta bir meydan okumayı ortaya koymaktadır. Yükselen bir büyük güç olarak Hindistan’ın, uluslararası sistemde köklü değişiklikler talep eden daha revizyonist bir dış politika modeli sergilemesi beklenirdi, çünkü bu sistem büyük ölçüde Hindistan bağımsızlığını kazanmadan önce şekillenmiştir. Öte yandan, olgun bir büyük güç olarak Rusya’nın mevcut statükoya bağlı kalması beklenir; zira bu statüko, Moskova’ya sistem içinde çok özel bir statü sağlamaktadır. Ancak gerçekte tam tersi bir tablo gözlemlenmektedir—Hindistan uluslararası sistemin dönüşümüne son derece temkinli yaklaşırken, Rusya sistemi kökten ve kalıcı olarak değiştirecek kapsamlı bir devrim çağrısı yapmaktadır. Avrasya

Yine de, Rusya ve Hindistan’ın kıtasal güvenlik konusundaki yaklaşımlarındaki yukarıda bahsedilen farklılıklar, iki ulusun birçok pratik güvenlik meselesinde birlikte çalışmasını engellememelidir. Hatta Rusya ve Hindistan’ın güvenlik konularındaki yaklaşımlarının birbirini tamamladığı ve Asya’nın son derece karmaşık güvenlik gündemine yönelik gereken sinerjiyi üretebileceği bile söylenebilir. Avrasya

Bu bağlamda, iki ülke birbirlerinden çok şey öğrenebilir. Rusya, Hindistan’a stratejik istikrar, silah kontrolü ve dünyanın uzak bölgelerindeki uluslararası kriz yönetimi gibi kritik alanlar da dahil olmak üzere küresel politika konusundaki çeşitli deneyimlerini aktarabilir. Öte yandan Hindistan, Rusya’ya dostane bir çevre inşa etme, iyi ayarlanmış “bölge dengesi” stratejileri geliştirme ve en önemlisi, kritik güvenlik zorluklarıyla başa çıkmada uygun bir “stratejik sabır” uygulama konularında rehberlik edebilir.

Yapay Zeka Çağında Savaş ve Barış

Editör
-
0
Yapay Zeka Çağında Savaş ve Barış

Henry A. Kissinger, Eric Schmidt ve Craig Mundie: War and Peace in the Age of Artificial Intelligence – 18 Kasım 2024

Bu makale, Henry A. Kissinger, Eric Schmidt ve Craig Mundie tarafından yazılan Genesis: Artificial Intelligence, Hope, and the Human Spirit (Yapay Zeka, Umut ve İnsan Ruhu) adlı kitabından (Little, Brown and Company, 2024) uyarlanmıştır.

Yapay Zeka (Makineler) Strateji ve Devlet Yönetimini Şekillendirdiğinde Dünya İçin Ne Anlama Gelecek?

Askeri stratejinin yeniden kalibrasyonundan diplomasinin yeniden yapılandırılmasına kadar, yapay zeka dünya düzeninin temel belirleyicilerinden biri haline gelecek. Korku ve kayırmadan muaf olan YZ, stratejik karar alma süreçlerinde yeni bir nesnellik olasılığı sunuyor. Ancak bu nesnellik, savaşçının ve barış sağlayıcının hizmetinde kullanıldığında, güç kullanımında sorumluluk için hayati öneme sahip olan insan öznelliğini korumalıdır. Savaşta yapay zeka, insanlığın en iyi ve en kötü ifadelerini ortaya çıkaracaktır. Hem savaşı yürütmenin hem de sona erdirmenin bir aracı olarak hizmet edecektir.

İnsanlığın, hiçbir devletin diğerleri üzerinde mutlak bir hakimiyet kazanmaması için giderek daha karmaşık düzenlemeler içinde kendini yapılandırma mücadelesi, doğanın sürekli ve kesintisiz bir yasası haline gelmiştir. Ana aktörlerin hâlâ insan olduğu—her ne kadar YZ ile bilgilendirilmiş, danışmanlık ve öneri sağlayan sistemlerle donatılmış olsalar da—bir dünyada, ülkeler yine de paylaşılan davranış normlarına dayalı bir dereceye kadar istikrarı, zamanın ayar ve düzenlemelerine tabi olarak koruyabilmelidir.

Ancak yapay zeka, pratikte bağımsız bir siyasi, diplomatik ve askeri varlıklar kümesi olarak ortaya çıkarsa, bu durum asırlık güç dengesi anlayışının yerini yeni ve bilinmeyen bir dengesizliğe bırakmaya zorlayacaktır. Son birkaç yüzyılda zorlukla ve sürekli değişen bir dengeyle elde edilen ulus-devletler arasındaki uluslararası uyum, kısmen oyuncuların sahip olduğu doğal eşitlik sayesinde sürdürülebilmiştir. Ancak, bazı devletlerin yapay zekayı en üst seviyede benimsemekte diğerlerinden daha hızlı davranması gibi ciddi bir asimetri dünyası, çok daha az öngörülebilir olacaktır.

Bazı durumlarda, insanlar yapay zeka tarafından güçlendirilmiş bir devletle ya da doğrudan yapay zeka ile askeri ya da diplomatik bir karşılaşma yaşarsa, rekabet etmek bir yana, hayatta kalmakta dahi zorlanabilirler. Bu tür bir ara düzen, toplumların içten çökmesine ve dış çatışmaların kontrol edilemez şekilde patlamasına tanıklık edebilir.

Güvenlik arayışının ötesinde, insanlar uzun zamandır zafer kazanma ya da onuru savunma adına savaşlar yapmıştır. Oysa makineler—şimdilik—ne zafer ne de onur kavramına sahiptir. Belki de hiçbir zaman bu kavramları benimsemeyeceklerdir. Bunun yerine, karmaşık hesaplamalara dayalı olarak anlık ve dikkatle bölünmüş toprak transferlerini tercih edebilirler. Ya da bireysel yaşamları önemsizleştirip sonuç odaklı bir yaklaşımı benimseyerek, insanlığın tükenişine yol açabilecek kanlı savaşlar başlatabilirler. Bir senaryoda, insanlık bu süreçten öyle bir dönüşüm geçirerek çıkabilir ki, insan davranışlarının vahşetinden tamamen kaçınmayı başarabiliriz. Diğer bir senaryoda ise, teknoloji bizi öylesine baskı altına alabilir ki, barbarlık dolu bir geçmişe geri dönmek zorunda kalabiliriz.

Yapay Zeka Güvenlik İkilemi

Birçok ülke, “yapay zeka yarışını kazanma” fikrine takılmış durumdadır. Bu durum bir bakıma anlaşılabilir. Kültür, tarih, iletişim ve algılar, günümüz büyük güçleri arasında her tarafın kendini güvensiz ve şüphe içinde hissettiği bir diplomatik durum yaratmıştır. Liderler, gelecekteki herhangi bir çatışmada küçük bir taktiksel avantajın belirleyici olabileceğine ve yapay zekanın tam da bu avantajı sağlayabileceğine inanıyorlar.

Eğer her ülke kendi konumunu en üst düzeye çıkarmak isterse, insanlığın daha önce hiç karşılaşmadığı bir psikolojik rekabet ortamı oluşacaktır; bu rekabet, rakip askeri güçler ve istihbarat teşkilatları arasında gerçekleşecektir. Varoluşsal bir güvenlik ikilemi kapıda bekliyor. Süper zeki bir yapay zekaya—yani bir insandan daha zeki olduğu varsayılan bir yapay zekaya—sahip olan herhangi bir insan aktörün ilk mantıklı isteği, muhtemelen bu güçlü teknolojiyi başka kimsenin ele geçiremeyeceğinden emin olmak olacaktır. Aynı zamanda, bu aktör, kendi rakibinin de aynı belirsizliklerle yüzleştiğini ve aynı hamleyi düşündüğünü varsayması makul bir beklenti olacaktır.

Savaştan Daha Azı: Süper Zeki Yapay Zeka ve Tehditleri

Bir süper zeki yapay zeka, doğrudan bir savaşa girmeden de rakip bir programı sabote edebilir, altını oyabilir ve engelleyebilir. Örneğin, yapay zeka, hem geleneksel bilgisayar virüslerini benzeri görülmemiş bir güçle donatmayı hem de bunları tamamen gizlemeyi vaat ediyor. 2010 yılında keşfedilen ve İran’ın uranyum santrifüjlerinin beşte birini yok ettiği düşünülen Stuxnet gibi bir bilgisayar kurdu misali, bir yapay zeka ajanı, rakibinin ilerlemesini, varlığını bulanıklaştırarak sabote edebilir ve düşman bilim insanlarını boşuna çaba göstermeye zorlayabilir.

Yapay zeka, insan psikolojisindeki zayıflıkları benzersiz bir şekilde manipüle etme kapasitesine sahip olduğu için, bir rakip ulusun medya sistemini ele geçirebilir. Böyle bir durumda, ülkenin yapay zeka geliştirme kapasitesine karşı kitleleri harekete geçirecek kadar endişe verici ve sahte bir dezenformasyon dalgası yaratabilir. Bu tür bir bilgi savaşı, bir ülkenin kendi yapay zeka çabalarını baltalayan iç muhalefet dalgalarına yol açabilir.

Yapay Zeka Yarışında Belirsizlik

Ülkelerin yapay zeka yarışında birbirlerine kıyasla nerede durduklarını anlamaları giderek zorlaşıyor. Şu anda en büyük yapay zeka modelleri, internetin geri kalanından izole edilmiş güvenli ağlarda eğitiliyor. Bazı yöneticiler, yapay zeka geliştirmenin er ya da geç geçilmesi imkânsız sığınaklara taşınacağını ve bu sığınakların süper bilgisayarlarının nükleer reaktörlerle çalıştırılacağını öngörüyor. Veri merkezleri şimdiden okyanus tabanına inşa ediliyor ve yakında Dünya yörüngesine taşınarak tamamen izole edilebilir.

Şirketler veya ülkeler, kötü niyetli aktörlere karşı önlem almak ve kendi gelişim hızlarını gizlemek için yapay zeka araştırmalarını yayımlamayı durdurabilir. Hatta bazıları, ilerlemelerinin gerçek durumunu çarpıtmak için yanıltıcı araştırmalar yayımlamaya başlayabilir ve bu yanıltıcı içeriklerin oluşturulmasında da yapay zeka kullanabilir. Bu tür bir strateji, küresel çapta yapay zeka yarışının daha da karmaşık ve şeffaflıktan uzak hale gelmesine neden olacaktır.

Bilimsel Aldatmacanın Örnekleri ve Yapay Zeka Yarışındaki Belirsizlikler

Bu tür bilimsel aldatmacalara dair bir emsal bulunmaktadır. 1942 yılında, Sovyet fizikçi Georgy Flyorov, Amerikalıların ve İngilizlerin ani bir şekilde atom çekirdeği bölünmesi üzerine bilimsel makaleler yayımlamayı bırakmasından yola çıkarak, ABD’nin nükleer bomba inşa ettiğini doğru bir şekilde öngörmüştü. Günümüzde ise bu tür bir yarış, zekâ gibi soyut bir kavram üzerindeki ilerlemeyi ölçmenin karmaşıklığı ve belirsizliği nedeniyle daha da öngörülemez hale gelmektedir. Bazıları, sahip oldukları yapay zeka modellerinin boyutunun bir avantaj sağladığını düşünse de, daha büyük bir model her bağlamda üstün olmayabilir ve ölçekli olarak dağıtılmış daha küçük modeller karşısında her zaman galip gelmeyebilir. Daha küçük ve özelleşmiş yapay zeka makineleri, bir uçak gemisine karşı bir drone sürüsü gibi hareket edebilir; onu yok edemese de etkisiz hale getirmesi mümkün olabilir.

Bir aktör, belirli bir yetenekte başarı göstererek genel bir avantaja sahip olarak algılanabilir. Ancak bu düşünce tarzının sorunu, yapay zekanın yalnızca bir teknolojide değil, çok çeşitli teknolojilerde yerleşik bir makine öğrenimi sürecini ifade etmesidir. Bir alandaki yetenek, başka bir alandaki yetenekten tamamen farklı faktörler tarafından yönlendirilebilir. Bu anlamda, genellikle hesaplanan herhangi bir “avantaj” yanıltıcı olabilir.

Ayrıca, son yıllarda yapay zeka yeteneklerinde yaşanan beklenmedik ve katlanarak artan patlama, ilerlemenin doğrusal ya da öngörülebilir olmadığını göstermiştir. Bir aktörün diğerine “yıllar veya aylar” bazında liderlik ettiği düşünülebilse de, kritik bir anda gerçekleşen teknik ya da teorik bir atılım, tüm oyuncuların konumlarını tersine çevirebilir.

Paranoya, Güvensizlik ve Stratejik Yarış

Böylesine bir dünyada, liderlerin en sağlam istihbaratlarına, en temel içgüdülerine ya da gerçeğin temeline bile güvenemediği bir ortamda, hükümetlerin maksimum paranoya ve şüphe ile hareket etmeleri anlaşılabilir olurdu. Liderler, çabalarının gözetim altında olduğu ya da kötü niyetli etkiler tarafından çarpıtıldığı varsayımıyla kararlar alıyor olabilir. En kötü senaryolara varsayılan bir yaklaşım benimsenirse, ön cephedeki herhangi bir aktörün stratejik hesaplaması, güvenlikten ziyade hız ve gizliliğe öncelik vermek olacaktır.

İnsan liderler, “ikinci bir sıranın” olmadığı korkusuna kapılabilir. Bu baskı altında, dış müdahalelere karşı caydırıcılık sağlamak için yapay zekanın devreye alınmasını erken hızlandırma riskine girebilirler. Bu tür aceleci adımlar, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde tahmin edilemeyen sonuçlar doğurabilir ve zaten belirsizliklerle dolu bir dünyada daha fazla istikrarsızlığa yol açabilir.

YENİ BİR SAVAŞ PARADİGMASI

İnsanlık tarihinin neredeyse tamamında, savaşlar belirli bir alanda gerçekleşmiş ve düşman kuvvetlerin yeteneklerini ve konumlarını makul bir kesinlikle bilmek mümkün olmuştur. Bu iki özelliğin birleşimi, her iki tarafa da psikolojik bir güvenlik ve ortak bir anlayış duygusu sağlamış, öldürücülüğün kontrollü bir şekilde sınırlandırılmasına olanak tanımıştır. Sadece aydınlanmış liderler, bir savaşın nasıl yapılacağına dair temel bir anlayışta birleştiğinde, karşıt güçler bir savaşın yapılması gerekip gerekmediğine karar verebilmiştir.

Hız ve hareket kabiliyeti, herhangi bir askeri ekipmanın kapasitesini destekleyen en öngörülebilir faktörlerden biri olmuştur. Bunun erken bir örneği, topun geliştirilmesidir. İnşa edildikten sonra bin yıl boyunca Theodosios Surları, Konstantinopolis’i dış istilacılardan korumuştur. Ancak 1452’de bir Macar topçu mühendisi, İmparator XI. Konstantin’e, savunma surlarının arkasından ateş ederek saldırganları paramparça edecek devasa bir top inşa etme teklifinde bulunmuştur. Ancak geleceği öngöremeyen ve gereken malzeme kaynaklarına sahip olmayan imparator, bu öneriyi reddetmiştir.

Ne yazık ki onun için, Macar mühendis bir paralı asker çıkmıştır. Taktik değiştirerek (ve taraf değiştirerek), tasarımını daha taşınabilir olacak şekilde güncellemiş ve bu devasa topun taşınması için en az 60 öküz ve 400 kişilik bir ekip gerekmiştir. Ardından, geçilmez kale surlarını kuşatmaya hazırlanan Osmanlı Sultanı II. Mehmed’e yaklaşmıştır. Genç sultanın ilgisini, bu topun “Babil’in surlarını bile yıkabileceği” iddiasıyla kazanan girişimci Macar mühendis, Türk güçlerinin 55 gün içinde antik surları aşmasına yardım etmiştir.

Bu on beşinci yüzyıl dramasının izleri, tarihte defalarca görülmüştür. On dokuzuncu yüzyılda hız ve hareket kabiliyeti, önce Napolyon’un ordusunun Avrupa’yı alt etmesiyle Fransa’nın, ardından Helmuth von Moltke (Büyük) ve Albrecht von Roon liderliğinde yeni gelişen demiryollarını kullanarak daha hızlı ve esnek manevralar gerçekleştiren Prusya’nın kaderini değiştirmiştir. Benzer şekilde, aynı Alman askeri ilkelerinin bir evrimi olan blitzkrieg, II. Dünya Savaşı’nda Müttefikler’e karşı büyük ve korkunç bir etkiyle kullanılmıştır.

“Yıldırım savaşı” kavramı, dijital savaş çağıyla birlikte yeni bir anlam ve yaygınlık kazanmıştır. Hız artık anlık bir olgu haline gelmiştir. Coğrafya artık bir sınırlama olmadığı için saldırganlar, hareket kabiliyetini sürdürebilmek için öldürücülükten ödün vermek zorunda kalmamaktadır. Bu kombinasyon dijital saldırılarda genellikle saldırganı avantajlı kılsa da, yapay zeka çağı, savunma hızını artırabilir ve siber savunmaların siber saldırılarla aynı seviyeye gelmesine olanak tanıyabilir.

Kinetik savaşta yapay zeka, başka bir sıçramayı teşvik edecektir. Örneğin dronlar, son derece hızlı ve hayal edilemeyecek kadar hareketli hale gelecektir. Yapay zeka yalnızca bir drone’u yönlendirmekle kalmayıp, drone filolarını da yönetmek için kullanıldığında, drone sürüleri tek bir uyumlu kolektif gibi hareket edecek, kusursuz bir senkronizasyonla uçacaktır. Gelecekteki drone sürüleri, özel harekat kuvvetlerinin her biri bağımsız komuta edebilen ölçeklenebilir birliklerden oluşması gibi, her boyutta birim halinde kolayca ayrılıp yeniden bir araya gelebilecektir.

Buna ek olarak, yapay zeka aynı derecede hızlı ve esnek savunmalar sağlayacaktır. Drone filoları, geleneksel mühimmatlarla etkisiz hale getirilmesi pratikte imkânsız ya da çok zordur. Ancak fotonlar ve elektronlar (mühimmat yerine) ateşleyen yapay zeka destekli silahlar, bir güneş fırtınasının açıkta kalan uyduların devrelerini yakması gibi, aynı derecede öldürücü ve etkisizleştirici kapasiteleri yeniden yaratabilir.

Yapay zeka destekli silahlar, eşi benzeri görülmemiş bir kesinlikte olacaktır. Antagonistin coğrafyasına dair bilgilerin sınırlılığı, savaşan tarafların yeteneklerini ve niyetlerini uzun süredir kısıtlamıştır. Ancak bilim ile savaş arasındaki ittifak, araçlarda artan bir doğruluğu garanti altına almıştır ve yapay zekanın daha fazla atılım yapması beklenmektedir. Böylece yapay zeka, ölümcül güç uygulaması dahil olmak üzere, orijinal niyet ile nihai sonuç arasındaki farkı daraltacaktır. İster karada konuşlanmış drone sürüleri, ister denizde yer alan makine birlikleri, isterse yıldızlararası filolar olsun, makineler insanları neredeyse hiç belirsizlik olmadan ve sınırsız bir etkiyle öldürebilecek son derece hassas yeteneklere sahip olacaktır. Olası yıkımın sınırları, yalnızca insanın ve makinenin iradesine ve öz kontrolüne bağlı olacaktır.

Bu durumda, yapay zeka çağında savaş, esas olarak bir düşmanın yeteneklerinin değil, niyetlerinin ve bu niyetlerin stratejik uygulamalarının değerlendirilmesine indirgenecektir. Nükleer çağda bu tür bir aşamaya zaten girmiş durumdayız, ancak yapay zeka bir savaş aracı olarak değerini kanıtladıkça bu dinamikler ve önemi çok daha keskin bir şekilde ortaya çıkacaktır.

Böylesine değerli bir teknoloji söz konusu olduğunda, yapay zeka destekli savaşlarda birincil hedeflerin insanlar olması bile gerekmeyebilir. Yapay zeka, insanları savaşın bir aracı olmaktan tamamen çıkarabilir, bu da savaşları daha az ölümcül ama potansiyel olarak daha az belirleyici olmayan bir hale getirebilir. Benzer şekilde, yalnızca toprak, yapay zeka saldırganlığını tetiklemek için yeterli olmayabilir, ancak veri merkezleri ve diğer kritik dijital altyapılar kesinlikle olabilir.

Bu nedenle teslimiyet, düşmanın asker sayısının azalması ve cephaneliğinin tükenmesiyle değil, hayatta kalanların silikondan kalkanlarının teknolojik varlıklarını—ve nihayetinde insan vekillerini—koruyamaz hale gelmesiyle gerçekleşecektir. Savaş, tamamen mekanik kayıplara dayanan bir oyuna dönüşebilir ve belirleyici faktör, insanın (ya da yapay zekanın) risk alarak ya da tamamen yıkımı önlemek için vazgeçerek o anı önlemeye çalışırken sergileyeceği psikolojik güç olacaktır.

Yeni savaş alanını yöneten motivasyonlar da bir ölçüde yabancı olacaktır. İngiliz yazar G. K. Chesterton bir keresinde, “Gerçek asker, önündekine duyduğu nefretten değil, arkasındakine duyduğu sevgiden savaşır,” diye şaka yapmıştı. Yapay zeka savaşları, sevgi ya da nefret, hatta askeri cesaret kavramını içermeyecektir. Öte yandan, ego, kimlik ve sadakati içerebilir—ancak bu kimliklerin ve sadakatlerin doğası, bugünkülerle tutarlı olmayabilir.

Savaş hesaplaması her zaman nispeten basit olmuştur: Savaşın acısını ilk katlanılamaz bulan taraf genellikle yenilir. Kişinin kendi eksikliklerinin bilincinde olması geçmişte bir ölçüde itidali beraberinde getirmiştir. Bu tür bir farkındalık olmaksızın ve acıya dair bir hissiyatı (ve dolayısıyla acıya karşı büyük bir toleransı) olmayan bir yapay zeka, savaşa dahil edildiğinde, onu itidale neyin sevk edeceği ve yürüttüğü çatışmaları nasıl sonlandıracağı büyük bir soru işareti oluşturur. Satranç oynayan bir yapay zeka, oyunun kurallarına ve nasıl sona ereceğine dair bilgilendirilmemişse, son piyon kalana kadar oynamaya devam edebilir.

JEOPOLİTİK YAPILANMA

İnsanlık tarihinin her çağında, adeta doğal bir yasanın emrine uyar gibi, uluslararası sistemi kendi değerlerine göre şekillendirme gücüne, iradesine ve entelektüel ile ahlaki motivasyona sahip bir birim ortaya çıkmıştır. Bunu birimiz (Kissinger) bir keresinde bu şekilde ifade etmişti. İnsan medeniyetlerinin en tanıdık düzeni, geleneksel olarak anlaşıldığı şekliyle Vestfalya sistemi olmuştur. Ancak egemen ulus-devlet fikri yalnızca birkaç yüzyıllıktır; bu kavram, on yedinci yüzyılın ortalarında Vestfalya Barışı olarak bilinen anlaşmalarla ortaya çıkmıştır. Bu, sosyal organizasyonun önceden belirlenmiş bir birimi değildir ve yapay zeka çağına uygun olmayabilir. Nitekim, kitlesel dezenformasyon ve otomatik ayrımcılık bu düzenlemeye olan inancı zayıflattıkça, yapay zeka ulusal hükümetlerin gücüne doğrudan bir meydan okuma oluşturabilir. Alternatif olarak, yapay zeka, bugünkü sistem içinde rakiplerin göreli pozisyonlarını yeniden düzenleyebilir. Gücü esas olarak ulus-devletler tarafından kontrol edilirse, insanlık hegemonik bir durağanlığa ya da yapay zeka ile güçlendirilmiş ulus-devletlerin yeni bir dengesine doğru zorlanabilir. Ancak teknoloji, çok daha köklü bir dönüşümün, küresel siyasi altyapıda devlet hükümetlerinin merkezi rollerini terk etmek zorunda kalacakları tamamen yeni bir sistemin katalizörü de olabilir.

Böyle bir olasılık, yapay zeka geliştiren ve sahip olan şirketlerin sosyal, ekonomik, askeri ve siyasi gücü tamamen ellerine geçirmesidir. Günümüz hükümetleri, hem bu yerli şirketlerin askeri gücünü, diplomatik sermayesini ve ekonomik ağırlığını teşvik eden bir destekçi olarak, hem de tekelci açgözlülük ve gizlilikten şüphelenen sıradan vatandaşın yanında duran bir destekçi olarak zor bir konumla karşı karşıyadır. Bu, sürdürülemez bir çelişki haline gelebilir.

Bu arada şirketler, zaten önemli olan güçlerini pekiştirmek için ittifaklar oluşturabilir. Bu ittifaklar, tamamlayıcı avantajlar ve birleşmeden sağlanan kâr temelinde ya da yapay zeka sistemlerinin geliştirilmesi ve uygulanmasına ilişkin paylaşılan bir felsefe temelinde inşa edilebilir. Bu kurumsal ittifaklar, geleneksel ulus-devlet işlevlerini üstlenebilir, ancak sınırlandırılmış toprakları tanımlamak ve genişletmek yerine, kendi alanları olarak dağınık dijital ağları geliştirmeyi hedefleyebilirler.

Ve başka bir alternatif daha var. Kontrolsüz, açık kaynaklı yayılım, daha düşük standartlarda ancak kayda değer yapay zeka kapasitelerine sahip küçük çeteler veya kabilelerin ortaya çıkmasına yol açabilir. Bu gruplar, sınırlı bir kapsamda kendi kendilerini yönetmek, ihtiyaçlarını karşılamak ve savunmak için yeterli güce sahip olabilir. Merkezi otoriteyi reddedip merkezi olmayan finans, iletişim ve yönetişimi tercih eden insan grupları arasında, teknolojiyle desteklenen bu proto-anarşi türü bir düzen üstün gelebilir. Veya bu gruplar dini bir boyut da kazanabilir. Sonuçta, Hristiyanlık, İslam ve Hinduizm gibi dinler, tarihte herhangi bir devletten daha geniş bir etkiye sahip olmuş ve daha uzun süre varlık göstermiştir. Gelecek çağda, ulusal vatandaşlıktan ziyade dini aidiyetin kimlik ve sadakat için daha geçerli bir çerçeve haline gelmesi olasıdır.

Her iki gelecekte de, ister kurumsal ittifakların hâkim olduğu bir düzen olsun ister gevşek dini gruplara yayılmış bir yapı, her grubun talep edeceği ve uğruna mücadele edeceği yeni “toprak,” artık kara parçası değil, dijital bir manzara olacaktır. Bu gruplar, bireysel kullanıcıların sadakatini kazanmaya çalışacak ve kullanıcılar ile herhangi bir yönetim arasındaki bağlantılar, geleneksel vatandaşlık kavramını alt üst edecektir. Bu varlıklar arasındaki anlaşmalar ise, sıradan ittifaklara benzemeyecektir.

Tarihte ittifaklar genellikle bireysel liderler tarafından kurulmuş ve savaş durumunda bir ulusun gücünü artırmaya hizmet etmiştir. Buna karşılık, barış zamanlarında sıradan insanların görüşleri, inançları ve öznel kimlikleri etrafında yapılandırılmış vatandaşlıklar ve ittifaklar—belki de fetihler ya da haçlı seferleri—olasıdır. Bu, imparatorluğa dair yeni (ya da çok eski) bir kavrayışı gerektirecektir. Ayrıca, bir sadakat yemininin beraberinde getirdiği yükümlülüklerin ve gelecekte yapay zeka ile dolu bir dünyada, herhangi bir çıkış seçeneği mevcutsa, bunun maliyetinin yeniden değerlendirilmesini zorunlu kılacaktır.

BARIŞ VE GÜÇ

Ulus-devletlerin dış politikaları, idealizm ve realizm arasında bir denge kurularak inşa edilmiş ve zamanla bu dengeler yeniden düzenlenmiştir. Liderlerimizin kurduğu bu geçici dengeler, geriye dönüp bakıldığında, son durumlar olarak değil, kendi zamanlarının sadece geçici (ancak gerekli) stratejileri olarak görülür. Her yeni çağla birlikte, bu gerilim siyasi düzenin ne olduğuna dair farklı bir ifadeye yol açmıştır. Çıkarların peşinde koşma ile değerlerin peşinde koşma—ya da belirli bir ulus-devletin avantajı ile küresel iyilik arasındaki ikilik—bu bitmeyen evrimin bir parçası olmuştur. Diplomasi yürütürken, küçük devletlerin liderleri tarihsel olarak basit bir şekilde hareket etmiş, kendi hayatta kalma gerekliliklerini önceliklendirmiştir. Buna karşılık, daha geniş hedefleri gerçekleştirebilecek araçlara sahip olan küresel imparatorlukların liderleri daha zor bir ikilemle yüzleşmek zorunda kalmıştır.

Medeniyetin başlangıcından bu yana, insan organizasyon birimleri büyüdükçe yeni iş birliği seviyelerine ulaşmıştır. Ancak bugün, belki de gezegen çapındaki zorlukların büyüklüğü ve devletler arasında ve içinde belirgin olan maddi eşitsizlikler nedeniyle, bu eğilime karşı bir tepki ortaya çıkmıştır. Yapay zeka, insan yönetiminin bu daha büyük ölçekli taleplerine uygun olabilir ve sadece bir ülkenin zorunluluklarını değil, aynı zamanda küresel etkileşimlerin detaylarını ve hassasiyetlerini de görebilecek kapasiteye sahip olabilir.

Yapay zekanın, siyasi amaçlarla hem yurtiçinde hem de yurtdışında kullanıldığında, yalnızca dengeli değişimleri aydınlatmakla kalmayıp, ideal olarak yeni ve küresel olarak en iyi çözümleri sunabileceğine dair bir umut taşımaktayız. İnsanların ulaşamayacağı bir zaman ufkunda ve daha büyük bir kesinlikle hareket ederek, yapay zeka, rakip insan çıkarlarını uyumlu hale getirebilir. Gelecek dünyada, çatışmaları yönlendiren ve barışı müzakere eden makine zekaları, geleneksel ikilemleri netleştirebilir veya hatta aşabilir.

Ancak, eğer yapay zeka gerçekten bizim çözmemiz gerektiğini umduğumuz sorunları çözebilirse, bir güven kriziyle karşı karşıya kalabiliriz—hem aşırı özgüven hem de güvensizlik açısından. Özgüven fazlalığı açısından, kendi kendimizi düzeltme yeteneğimizin sınırlarını anladığımızda, insan davranışının varoluşsal meselelerini ele almakta makinelere çok fazla güç devrettiğimizi kabul etmek zor olabilir. Öte yandan, işlerimizi insan iradesinden tamamen arındırmanın en zorlu sorunlarımızı çözmek için yeterli olduğu gerçeği, insan tasarımının eksikliklerini fazlasıyla açık bir şekilde gözler önüne serebilir. Eğer barış her zaman basit bir gönüllü tercih olmuşsa, insan kusurlarının bedeli, sürekli savaşla ödenmiştir. Bir çözümün her zaman var olduğunu, ancak bizim tarafımızdan asla tasarlanmadığını bilmek, insan gururuna ağır bir darbe olurdu.

Güvenlik durumunda ise, bilimsel veya diğer akademik alanlardaki insan katkısının yerinden edilmesinden farklı olarak, mekanik bir üçüncü tarafın tarafsızlığını, insanın kendi çıkarlarını gözeten doğasından üstün olarak daha kolay kabul edebiliriz—tıpkı insanların çekişmeli bir boşanma davasında bir arabulucuya ihtiyaç duyduğunu kolayca kabul etmesi gibi. Bazı en kötü özelliklerimiz, en iyilerimizi sergilememizi sağlayabilir: İnsanların, başkalarının zararına dahi olsa, kendi çıkarlarını gözetme içgüdüsü, yapay zekanın bireysel çıkarın ötesine geçişini kabul etmemizi kolaylaştırabilir.

HENRY A. KISSINGER, 1973-1977 yılları arasında ABD Dışişleri Bakanı ve 1969-1975 yılları arasında ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak görev yapmıştır.

ERIC SCHMIDT, Özel Rekabet Çalışmaları Projesi Başkanı ve Google’ın eski CEO’su ve Başkanıdır.

CRAIG MUNDIE, Alliant Computing Systems’in Kurucu Ortağı ve Microsoft’un CEO’suna eski Kıdemli Danışmanıdır.

Bu makale, Genesis: Artificial Intelligence, Hope, and the Human Spirit (Yapay Zeka, Umut ve İnsan Ruhu) adlı kitabından (Little, Brown and Company, 2024) uyarlanmıştır.

A Letter from The Hague Convict Radislav Krstić: ”I Vote for the Srebrenica Resolution, Never Again Genocide”

Editör
-
0
A Letter from The Hague Convict Radislav Krstić: ”I Vote for the Srebrenica Resolution, Never Again Genocide”

General Radislav Krstić of the Army of Republika Srpska (VRS), who was sentenced to 35 years in prison at The Hague for aiding and abetting the genocide in Srebrenica, stated that he himself would vote for the UN Resolution on the Srebrenica genocide. He added that, should he ever have the opportunity, he would go to Potočari to pay his respects to the victims.

In June this year, Krstić’s defense team submitted a request to the International Residual Mechanism for Criminal Tribunals, the successor to the International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia, for his early release. The request included a letter written by Krstić himself, in which he expressed deep remorse for his role in the Srebrenica genocide.

In his letter, Krstić stated that he would have voted for the Srebrenica Genocide Resolution, which the United Nations General Assembly adopted in May 2024, and that, if given the opportunity, he would go to Potočari to honor the victims and seek forgiveness.

He also conveyed that if his words reach the people in the former Yugoslavia, they should “pause and reflect – never again.”

The full letter from Radislav Krstić, publicly released by the Mechanism today, is as follows:

“A few days ago, the highest and most important forum in the world, the United Nations General Assembly, voted and adopted the Srebrenica Genocide Resolution. This Resolution designates July 11 as a day of remembrance for the victims of the Srebrenica genocide, condemns any denial of the genocide, and calls upon all people to mourn and remember the victims who must never be forgotten.

Most of the countries in the world voted for this resolution, and I vote for it too, even though I have no right to vote. I have no right to vote because this Resolution mentions my name. My name is mentioned because I aided and abetted genocide, my name is mentioned because I committed an inconceivable and unacceptable crime. I am not asking for forgiveness; I am not seeking understanding because I know that I cannot and should not receive them.

Every moment, every day, I think of the victims of the Srebrenica genocide, I mourn them, and I pray for their souls. I know that the mother and sister of an innocent victim will not believe these words to be sincere. I know that my words cannot ease their pain, that they cannot lessen the suffering that will never fade. I do not expect this, nor do I have the right to ask for it.

I wish for the youth who live in the territories once known as Yugoslavia to read and understand my words. I hope that the people who will live together in these lands when I am gone, if by some miracle these words reach them, will pause and think – never again. Never again war, never again death because someone is of a different faith, nationality, or belief, never again genocide.

I hope everyone understands that genocide cannot be committed by an entire nation, that there are no genocidal nations; the genocide in Srebrenica was committed by individuals, only they are guilty, and they alone should be held accountable for their actions and misdeeds. Regrettably, I am one of them.

I hereby accept the judgments from 2001 and 2004, which established that the forces of the army to which I belonged committed genocide against Bosniaks in Srebrenica in July 1995. I supported and assisted the genocide, knowing that some members of the General Staff intended to commit genocide, knowing that the General Staff did not have enough of its own forces to carry out the executions without using the Drina Corps forces, and knowing that the use of forces under my command would significantly contribute to the execution of the Bosniak prisoners.

I also aided and abetted crimes against humanity by participating in a joint criminal enterprise to forcibly remove Bosniak civilians from Potočari between July 10 and 13, 1995. During this time, I contributed to the creation of a humanitarian crisis that preceded the forced transfer of women, children, and the elderly from Srebrenica, knowing that the civilians in Potočari were subjected to killings, rapes, beatings, and abuse.

I write this letter to the honorable President of the Mechanism in the ongoing proceedings following my request to be released after 26 years, having served my sentence across four countries and seven prisons. The honorable President will make her decision based on law, justice, and the rule of law. Whatever the decision may be, as always, I will accept it without question, as an expression of law and justice.

The honorable President’s decision may be favorable due to my deteriorating health, my age, and the violence I myself experienced in one of the prisons where I served my sentence.

It may also be unfavorable because I am guilty of a grievous crime that is unforgivable. However, regardless of the decision, I ask that this letter be made public, that as many people as possible in my homeland hear my words, and that perhaps my words may at least prompt someone to reflect on the horrific crime in which I participated, the punishment that followed, and the deep, painful but belated remorse I have lived with for decades.

Finally, if I live to see it, if one day I am released, if the President of the Mechanism agrees, and if the families of the victims permit, I would like to go to Potočari one more time in my life to honor the spirits of the victims and to ask for forgiveness.

Respectfully,

Radislav Krstić

The Hague, June 18, 2024″

The release of this letter significantly impacts the awareness and recognition of the Srebrenica Genocide. Krstić’s expression of remorse and acknowledgment of his role strengthens critiques against genocide denial policies. In this context, the resistance to acknowledging historical facts, particularly by the governments of Serbia and Republika Srpska in Bosnia-Herzegovina, underscores the problematic nature of their denialist stances.

Krstić, a prominent war criminal, openly acknowledges the genocide and his involvement in it, which destabilizes the official historical narratives promoted by the Serbian and Republika Srpska administrations. Policies of denial and the minimization of these events in history books not only disrespect the memory of the victims but also threaten the foundations of a peaceful future. Continuing this denialist approach negatively impacts ethnic tensions in the region and obstructs the healing of societal wounds and the quest for justice.

The public release of this letter not only aids the process of confronting the reality of the genocide but also sends a strong message to the international community. Krstić’s expression of deep remorse for his actions makes the denial policies of these administrations even more questionable. It is crucial that younger generations confront this historical reality and that denialist policies are brought to an end. This is essential not only for achieving justice for the victims of Srebrenica but also for building sustainable peace in the Balkans.

Srebrenitsa Soykırımı Mahkumu Radislav Krstic’in Mektubu

Editör
-
0
Srebrenitsa Soykırımı Mahkumu Radislav Krstic’in Mektubu

Srebrenitsa’da soykırımın desteklenmesi ve yardım edilmesi suçundan Lahey’de 35 yıl hapis cezasına çarptırılan Sırp Cumhuriyeti Ordusu (VRS) Generali Radislav Krstić, BM’nin Srebrenitsa’daki soykırımı tanıyan karar tasarısına bizzat oy vereceğini belirtti. Krstić, bir gün böyle bir fırsat doğarsa, Potoçari’ye gidip kurbanların ruhuna saygı sunmak istediğini ifade etti.

Krstić’in savunma ekibi, Haziran ayında Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemeleri Rezidüel Mekanizması’na, erken tahliye için bir dilekçe sundu. Krstić’in dilekçeye eklediği mektubunda, Srebrenitsa’daki soykırıma katılmasından dolayı derin pişmanlık duyduğunu belirtti.

Krstić, 2024 Mayıs ayında BM Genel Kurulu tarafından kabul edilen Srebrenitsa Soykırımı Kararı için oy kullanacağını ve bir fırsat bulursa Potoçari’ye gidip kurbanların ruhuna saygı göstereceğini ve affedilmeyi dileyeceğini ifade etti.

Krstić ayrıca, mektubunun eski Yugoslavya’daki insanlara ulaşması halinde “bir an durup düşünsünler – bir daha asla” mesajını vermelerini umduğunu belirtti. Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından kamuya açıklanan Krstić’in mektubunun tamamı şöyle:

“Birkaç gün önce, dünyanın en yüksek ve en önemli forumu olan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Srebrenitsa Soykırımı Karar Tasarısını oylayarak kabul etti. Bu kararla 11 Temmuz, Srebrenitsa soykırımı kurbanlarını anma günü olarak ilan edildi, soykırımın inkarı kınandı ve tüm insanlardan unutulmaması gereken kurbanları anmaları istendi.

Bu karar tasarısına, oy hakkım olmamasına rağmen, dünya ülkelerinin çoğunluğunun yanında ben de oy veriyorum. Oy hakkım yok çünkü bu Karar’da benim de adım geçiyor. Adım geçiyor çünkü soykırımı destekledim ve yardım ettim; çünkü akla gelmez ve kabul edilemez bir suç işledim. Bağışlanma ya da anlayış istemiyorum, çünkü bunları alamayacağımı ve almamam gerektiğini biliyorum.

Her an, her gün, Srebrenitsa’daki soykırım kurbanlarını düşünüyor, onları anıyor ve ruhlarına dua ediyorum. Masum kaybedilmiş bir canın annesi ve kız kardeşinin bu sözlerimin samimiyetine inanmayacağını biliyorum, sözlerimin acıyı hafifletmeyeceğini, asla geçmeyecek olan ızdırabı dindiremeyeceğini biliyorum. Bunu beklemiyorum ve isteme hakkım da yok.

Eski Yugoslavya topraklarında yaşayan gençlerin bu sözlerimi okumasını ve anlamasını isterdim. Bir gün bu topraklarda benden sonra birlikte yaşayacak insanlar, eğer bu sözler bir şekilde onlara ulaşırsa, bir an durup düşünsünler – bir daha asla. Bir daha savaş olmasın, başka bir inanca, başka bir millete ya da başka bir düşünceye sahip olduğu için ölüm olmasın, bir daha soykırım olmasın.

Herkesin anlamasını isterim ki, soykırımı bir millet gerçekleştiremez, soykırımcı milletler yoktur; Srebrenitsa soykırımını gerçekleştiren bireylerdir, sadece onlar suçludur ve yaptıklarından dolayı hesap vermelidirler. Ne yazık ki, ben de onlardan biriyim.

Burada 2001 ve 2004 yıllarında alınan kararları kabul ediyorum; benim de dahil olduğum ordunun Boşnaklara karşı Temmuz 1995’te Srebrenitsa’da soykırım yaptığı, Genelkurmay’ın soykırım işleme niyetine sahip olduğunu bildiğim halde destek ve yardım ettiğim, Genelkurmay’ın infazları gerçekleştirmek için kendi başına yeterli gücü olmadığını ve Drina Kolordusu’nun gücünü kullanmasının gerekliliğini bildiğim ve emrim altındaki güçlerin kullanımının, Boşnak tutsakların infazını gerçekleştirmek için belirleyici bir katkı sağlayacağını bildiğim belirtilmiştir. Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

10-13 Temmuz 1995 arasında Potoçari’den Boşnak sivillerin zorla çıkarılması amacına hizmet eden bir suç zincirinde yer aldım ve bu esnada Srebrenitsa’dan kadınların, çocukların ve yaşlıların zorla nakledilmesine katkıda bulundum. Bu süreçte Potoçari’de sivillerin cinayetlere, tecavüzlere, dayaklara ve kötü muamelelere maruz kaldığını biliyordum.

Bu mektubu, 26 yıl, dört ülke ve yedi hapishaneden sonra tahliye edilmek üzere başvuruda bulunduğum sürecin saygıdeğer Başkanına hitaben yazıyorum. Saygıdeğer Başkan, kararını hukuk, adalet ve yasa temelinde verecektir. Kararı ne olursa olsun, bugüne kadar olduğu gibi bu kararı da tartışmasız bir şekilde kabul edeceğim, bunu adaletin bir ifadesi olarak göreceğim.

Saygıdeğer Başkanın kararı sağlığımın bozulması, yaşım ve cezamı çektiğim hapishanelerden birinde uğradığım şiddet nedeniyle olumlu olabilir.

Ancak, karar olumsuz da olabilir çünkü affedilmez bir suç işledim; yine de kararı ne olursa olsun, bu mektubumun kamuya açıklanmasını istiyorum. Ülkemdeki insanların bu sözlerimi duymasını ve belki de bu sözlerin onları, yer aldığım dehşet verici suçu, bu suçun karşılığını ve on yıllardır yaşadığım derin pişmanlıkla nasıl baş ettiğimi düşünmeye sevk etmesini umut ediyorum.

Son olarak, eğer gün gelir de serbest bırakılırsam, Başkanın onayı, kurban ailelerinin izniyle Potoçari’ye gidip kurbanların ruhuna saygı sunmak ve affedilmeyi dilemek isterim. Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

Saygılarımla

Radislav Krstić Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

Lahey, 18.06.2024″

Bu mektubun açığa çıkması, Srebrenitsa Soykırımı’nın bilinirliği ve tanınırlığına dair önemli bir etki yaratmaktadır. Krstić’in pişmanlık ve kabul içeren bu açıklamaları, soykırımın inkar edilmesine yönelik eleştirilerin daha da güçlenmesine katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda, özellikle Sırbistan ve Bosna-Hersek’teki Republika Srpska yönetimlerinin soykırımı inkar politikalarının altı bir kez daha çizilmekte, tarihsel gerçeklik karşısında dirençlerinin ne denli sorunlu olduğu gözler önüne serilmektedir.

Krstić’in gibi önde gelen bir savaş suçlusunun, soykırımın varlığını ve kendisinin bu suçtaki rolünü kabul etmesi, Sırbistan ve Republika Srpska yönetimlerinin resmi tarih anlatısını ciddi biçimde sarsmaktadır. Soykırımı inkar eden politikalar ve tarih kitaplarında bu olayın küçümsenmesi, sadece kurbanların anısını değil, aynı zamanda barışçıl bir geleceğin inşasını da tehdit etmektedir. Bu inkarcı tutumun devam etmesi, bölgedeki etnik gerilimleri ve adalet arayışını olumsuz yönde etkilemekte, toplumsal yaraların kapanmasını engellemektedir.

Bu mektubun kamuya açıklanması, soykırım gerçeğiyle yüzleşme sürecini desteklemekle birlikte, uluslararası camiaya da güçlü bir mesaj göndermektedir. Krstić’in kendi suçu ve soykırımla ilgili derin pişmanlığını ifade etmesi, inkar politikalarını sürdüren yönetimlerin tutumlarını daha da tartışmalı hale getirmektedir. Özellikle genç nesillerin bu tarihsel gerçeklikle yüzleşmesi ve inkar politikalarının sona erdirilmesi, sadece Srebrenitsa kurbanları için adaletin tesisi değil, aynı zamanda Balkanlar’da sürdürülebilir barış için de elzemdir.

Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

Srebrenitsa’da soykırımın desteklenmesi ve yardım edilmesi suçundan Lahey’de 35 yıl hapis cezasına çarptırılan Sırp Cumhuriyeti Ordusu (VRS) Generali Radislav Krstić, BM’nin Srebrenitsa’daki soykırımı tanıyan karar tasarısına bizzat oy vereceğini belirtti. Krstić, bir gün böyle bir fırsat doğarsa, Potoçari’ye gidip kurbanların ruhuna saygı sunmak istediğini ifade etti.

Krstić’in savunma ekibi, Haziran ayında Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemeleri Rezidüel Mekanizması’na, erken tahliye için bir dilekçe sundu. Krstić’in dilekçeye eklediği mektubunda, Srebrenitsa’daki soykırıma katılmasından dolayı derin pişmanlık duyduğunu belirtti.

Krstić, 2024 Mayıs ayında BM Genel Kurulu tarafından kabul edilen Srebrenitsa Soykırımı Kararı için oy kullanacağını ve bir fırsat bulursa Potoçari’ye gidip kurbanların ruhuna saygı göstereceğini ve affedilmeyi dileyeceğini ifade etti.

Krstić ayrıca, mektubunun eski Yugoslavya’daki insanlara ulaşması halinde “bir an durup düşünsünler – bir daha asla” mesajını vermelerini umduğunu belirtti. Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından kamuya açıklanan Krstić’in mektubunun tamamı şöyle:

“Birkaç gün önce, dünyanın en yüksek ve en önemli forumu olan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Srebrenitsa Soykırımı Karar Tasarısını oylayarak kabul etti. Bu kararla 11 Temmuz, Srebrenitsa soykırımı kurbanlarını anma günü olarak ilan edildi, soykırımın inkarı kınandı ve tüm insanlardan unutulmaması gereken kurbanları anmaları istendi.

Bu karar tasarısına, oy hakkım olmamasına rağmen, dünya ülkelerinin çoğunluğunun yanında ben de oy veriyorum. Oy hakkım yok çünkü bu Karar’da benim de adım geçiyor. Adım geçiyor çünkü soykırımı destekledim ve yardım ettim; çünkü akla gelmez ve kabul edilemez bir suç işledim. Bağışlanma ya da anlayış istemiyorum, çünkü bunları alamayacağımı ve almamam gerektiğini biliyorum.

Her an, her gün, Srebrenitsa’daki soykırım kurbanlarını düşünüyor, onları anıyor ve ruhlarına dua ediyorum. Masum kaybedilmiş bir canın annesi ve kız kardeşinin bu sözlerimin samimiyetine inanmayacağını biliyorum, sözlerimin acıyı hafifletmeyeceğini, asla geçmeyecek olan ızdırabı dindiremeyeceğini biliyorum. Bunu beklemiyorum ve isteme hakkım da yok.

Eski Yugoslavya topraklarında yaşayan gençlerin bu sözlerimi okumasını ve anlamasını isterdim. Bir gün bu topraklarda benden sonra birlikte yaşayacak insanlar, eğer bu sözler bir şekilde onlara ulaşırsa, bir an durup düşünsünler – bir daha asla. Bir daha savaş olmasın, başka bir inanca, başka bir millete ya da başka bir düşünceye sahip olduğu için ölüm olmasın, bir daha soykırım olmasın.

Herkesin anlamasını isterim ki, soykırımı bir millet gerçekleştiremez, soykırımcı milletler yoktur; Srebrenitsa soykırımını gerçekleştiren bireylerdir, sadece onlar suçludur ve yaptıklarından dolayı hesap vermelidirler. Ne yazık ki, ben de onlardan biriyim.

Burada 2001 ve 2004 yıllarında alınan kararları kabul ediyorum; benim de dahil olduğum ordunun Boşnaklara karşı Temmuz 1995’te Srebrenitsa’da soykırım yaptığı, Genelkurmay’ın soykırım işleme niyetine sahip olduğunu bildiğim halde destek ve yardım ettiğim, Genelkurmay’ın infazları gerçekleştirmek için kendi başına yeterli gücü olmadığını ve Drina Kolordusu’nun gücünü kullanmasının gerekliliğini bildiğim ve emrim altındaki güçlerin kullanımının, Boşnak tutsakların infazını gerçekleştirmek için belirleyici bir katkı sağlayacağını bildiğim belirtilmiştir. Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

10-13 Temmuz 1995 arasında Potoçari’den Boşnak sivillerin zorla çıkarılması amacına hizmet eden bir suç zincirinde yer aldım ve bu esnada Srebrenitsa’dan kadınların, çocukların ve yaşlıların zorla nakledilmesine katkıda bulundum. Bu süreçte Potoçari’de sivillerin cinayetlere, tecavüzlere, dayaklara ve kötü muamelelere maruz kaldığını biliyordum.

Bu mektubu, 26 yıl, dört ülke ve yedi hapishaneden sonra tahliye edilmek üzere başvuruda bulunduğum sürecin saygıdeğer Başkanına hitaben yazıyorum. Saygıdeğer Başkan, kararını hukuk, adalet ve yasa temelinde verecektir. Kararı ne olursa olsun, bugüne kadar olduğu gibi bu kararı da tartışmasız bir şekilde kabul edeceğim, bunu adaletin bir ifadesi olarak göreceğim.

Saygıdeğer Başkanın kararı sağlığımın bozulması, yaşım ve cezamı çektiğim hapishanelerden birinde uğradığım şiddet nedeniyle olumlu olabilir.

Ancak, karar olumsuz da olabilir çünkü affedilmez bir suç işledim; yine de kararı ne olursa olsun, bu mektubumun kamuya açıklanmasını istiyorum. Ülkemdeki insanların bu sözlerimi duymasını ve belki de bu sözlerin onları, yer aldığım dehşet verici suçu, bu suçun karşılığını ve on yıllardır yaşadığım derin pişmanlıkla nasıl baş ettiğimi düşünmeye sevk etmesini umut ediyorum.

Son olarak, eğer gün gelir de serbest bırakılırsam, Başkanın onayı, kurban ailelerinin izniyle Potoçari’ye gidip kurbanların ruhuna saygı sunmak ve affedilmeyi dilemek isterim. Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

Saygılarımla

Radislav Krstić Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

Lahey, 18.06.2024″

Bu mektubun açığa çıkması, Srebrenitsa Soykırımı’nın bilinirliği ve tanınırlığına dair önemli bir etki yaratmaktadır. Krstić’in pişmanlık ve kabul içeren bu açıklamaları, soykırımın inkar edilmesine yönelik eleştirilerin daha da güçlenmesine katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda, özellikle Sırbistan ve Bosna-Hersek’teki Republika Srpska yönetimlerinin soykırımı inkar politikalarının altı bir kez daha çizilmekte, tarihsel gerçeklik karşısında dirençlerinin ne denli sorunlu olduğu gözler önüne serilmektedir.

Krstić’in gibi önde gelen bir savaş suçlusunun, soykırımın varlığını ve kendisinin bu suçtaki rolünü kabul etmesi, Sırbistan ve Republika Srpska yönetimlerinin resmi tarih anlatısını ciddi biçimde sarsmaktadır. Soykırımı inkar eden politikalar ve tarih kitaplarında bu olayın küçümsenmesi, sadece kurbanların anısını değil, aynı zamanda barışçıl bir geleceğin inşasını da tehdit etmektedir. Bu inkarcı tutumun devam etmesi, bölgedeki etnik gerilimleri ve adalet arayışını olumsuz yönde etkilemekte, toplumsal yaraların kapanmasını engellemektedir.

Bu mektubun kamuya açıklanması, soykırım gerçeğiyle yüzleşme sürecini desteklemekle birlikte, uluslararası camiaya da güçlü bir mesaj göndermektedir. Krstić’in kendi suçu ve soykırımla ilgili derin pişmanlığını ifade etmesi, inkar politikalarını sürdüren yönetimlerin tutumlarını daha da tartışmalı hale getirmektedir. Özellikle genç nesillerin bu tarihsel gerçeklikle yüzleşmesi ve inkar politikalarının sona erdirilmesi, sadece Srebrenitsa kurbanları için adaletin tesisi değil, aynı zamanda Balkanlar’da sürdürülebilir barış için de elzemdir.

Srebrenitsa Soykırımı Suçlusu

Trump’ın Ukrayna’da Batı/NATO Barış Gücü Planına Yönelik 10 Engel

Editör
-
0
Trump’ın Ukrayna’da Batı/NATO Barış Gücü Planına Yönelik 10 Engel
Andrew Korybko
10 Obstacles To Trump’s Reported Plan For Western/NATO Peacekeepers In Ukraine

Geçtiğimiz günlerde Wall Street Journal’ın Trump’ın ABD’nin katılımı olmadan Ukrayna’da bir Batı/NATO barış gücü misyonu organize etmeyi planladığını ve böylece çatışmayı dondurmayı hedeflediğini bildirmesinin ardından “Rusya’nın Ukrayna’daki Maksimum Hedeflerine Ulaşması İçin Zaman Daralıyor” şeklinde bir değerlendirme yapıldı. Bu, elbette, söylemesi yapmasından çok daha kolay bir plan. İşte bu senaryoyu ya Rusya’nın çatışmayı kendi koşullarıyla sona erdirmesi için yeterince geciktirebilecek ya da Trump’ın planını tamamen suya düşürebilecek bazı etkenler:

  1. Avrupa, Rusya ile Doğrudan Çatışmadan Korkuyor

Bu yılın başlarında Fransa’nın çatışmaya konvansiyonel olarak müdahale etme yönündeki sert söylemleri ve ardından Polonya’nın katılımı göz ardı etmemesi, Avrupalıların Rusya ile doğrudan bir kinetik çatışmadan duydukları korkuyu gizlemektedir. Trump’ın, Avrupa ortaklarını bu riskli planı gerçekleştirmeye zorlamak için ABD’nin etkisini ve NATO üzerindeki gücünü ustalıkla kullanması gerekecek. Ancak bu, geri tepebilir ve istemeden Üçüncü Dünya Savaşı’nı tetikleyebilir.

  1. Polonya’da Kamuoyu Bu Plana Karşı Çıkıyor

Polonya’nın liderliğinde bir Batı/NATO barış gücü misyonu olmadan Ukrayna’da böyle bir girişimi hayal etmek zor, ancak kamuoyu buna karşı çıkıyor. Yaz aylarında yapılan güvenilir bir anket, Polonyalıların %69’unun Ukrayna’ya asker göndermeye karşı olduğunu gösterdi. Polonya ile Ukrayna arasındaki karşılıklı güvensizlik arttıkça bu planı benimsetmek daha da zorlaşacaktır. Ayrıca, Polonyalılar Batı tarafından yeniden sömürüleceklerinden ve karşılığında hiçbir şey almayacaklarından korkuyor.

  1. Trump’ın Madde 5 Hakkındaki Önceki Söylemleri Güven Vermiyor

Trump’ın Şubat ayında ABD’nin savunmaya GSYİH’nın en az %2’sini harcamayan NATO üyelerini korumayacağını açıklaması, güven sorununu artırıyor. Çoğu ülke bu hedefi karşılamış olsa bile, Trump’ın Madde 5‘e daha fazla koşul eklemesinden endişe edilebilir ki bu maddeye katılım durumunda güveneceklerdir.

  1. Trump’ın Rusya NATO Askerlerine Saldırırsa Ne Yapacağı Belirsiz

Trump’ın Rusya NATO askerlerine saldırdığında nasıl bir tepki vereceği ve bu tepkinin Üçüncü Dünya Savaşı’na yol açmadan Madde 5’in taahhütlerini nasıl dengeleyeceği konusunda NATO üyelerini ikna etmesi gerekecek. Bunun Rusya’ya da net bir şekilde iletilmesi şarttır. Bu olaylar zincirinde pek çok şey ters gidebilir, dolayısıyla başarı garantisi yoktur.

  1. NATO Uzun Süreli Bir Nükleer Olmayan Sıcak Savaşa Hazırlıklı Değil

ABD ve Rusya’nın nükleer silah kullanmaması gibi düşük ihtimalli bir senaryoda bile, NATO uzun süreli bir nükleer olmayan sıcak savaşa hazırlıklı değil. Lojistik açısından geride kalıyorlar, doğuya yönelik askeri hareketlerin kolaylaştırılması için “askeri Schengen” konusunda hiçbir ilerleme kaydedilmedi ve NATO’nun kendini koruyabilmek için gereken hava savunmasının sadece %5’ine sahip. Bu durumda NATO, Rusya’ya karşı yenilgiye uğrayabilir.

  1. Dış Arabuluculuk Daha Küçük Çaplı Bir Barış Gücü Misyonuna Yol Açabilir

Macaristan ve Hindistan’ın hem Rusya hem de ABD ile güçlü bağları var; bu ülkeler bağımsız veya ortak şekilde daha küçük çaplı bir barış gücü misyonu sağlamak için arabuluculuk yapabilir. Bu durumda, Batılı güçler Dinyeper’in batısına konuşlanabilir, Ukrayna doğuda hala kontrol ettiği bölgeleri ağır silahlardan arındırabilir ve Rusya temas hattını dondurmayı kabul edebilir.

  1. İhtiyatlı Avrupalılar Kayıpları Kesmeyi Tercih Edebilir

Önceki altı madde göz önüne alındığında, ihtiyatlı Avrupalılar, Ukrayna’da herhangi bir barış gücü misyonuna katılmanın sonuçlarını riske atmaktansa kayıpları kesmeyi tercih edebilirler. Bu, Batı için emsalsiz bir yenilgi olur, ancak artan yorgunluk ve Üçüncü Dünya Savaşı’nı başlatma ve kaybetme korkusu bu dünya çapında değişime yol açabilir.

  1. Trump’ın Yeniden Göreve Gelmesinden Önce Küba Benzeri Bir Kriz Çıkabilir

ABD’nin sürekli askeri ve diplomatik bürokrasisinde yer alan Rusya karşıtı şahinler ve/veya Zelensky, Trump’ın göreve başlamasından önce Rusya ile büyük bir çatışmayı kışkırtabilir. Eğer bu gerçekleşirse, Trump olayların gidişatını etkileme gücüne sahip olmayacak ve sonuç ne olursa olsun (Üçüncü Dünya Savaşı veya dengesiz bir barış anlaşması), bunu devralmak zorunda kalacaktır.

  1. Rusya O Zamana Kadar Maksimum Zafer Elde Edebilir

Bu senaryo, NATO’nun Dinyeper’a kadar yarışacağı bir konvansiyonel müdahale ihtimali nedeniyle düşük bir olasılığa sahiptir. Ancak her şeye rağmen, böyle bir durumdan kaçınılabilir ve bu durumda Trump’ın öngördüğü NATO barış gücü misyonuna gerek kalmaz.

  1. Batı Asya Savaşları Kötüleşir ve Trump’ın Önceliği Haline Gelir

Son olarak, Batı Asya’daki savaşların kötüleşip Trump’ın göreve başlamasıyla birlikte acil bir öncelik haline gelmesi mümkündür. Hem İsrail hem de İran’ın kendi çıkarları doğrultusunda bu senaryoyu planladıkları tahmin edilebilir. İsrail, ABD’yi İran’ı tamamen yok etmesi için kışkırtmak isteyebilirken, İran, Trump’ın Süleymani suikastına karşılık olarak ABD’nin bölgedeki çıkarlarına büyük bir darbe vurmayı planlayabilir.

Görevin büyüklüğü göz önüne alındığında, Trump’ın ABD’nin doğrudan katılımını açıklamadan Ukrayna’da bir Batı/NATO barış gücü misyonu organize etme planını gerçekleştirmesi zor görünüyor. Eğer istediğini elde edemezse, hem Rusya’yı hem de NATO’yu tehdit etmeye başvurabilir, ancak bu tür bir psikolojik savaşın etkisiz kalma ihtimali vardır. Bu durumda, Trump, Biden’ı Batı’nın eşi benzeri görülmemiş yenilgisinden sorumlu tutarak planı bırakabilir ve başka bir konuya yönelebilir.

Türkiye-AB İlişkilerinde Kırılma Noktası: AK Parti Döneminde Yaşanan Gelişmeler ve Güncel Durum

Editör
-
0
Türkiye-AB İlişkilerinde Kırılma Noktası: AK Parti Döneminde Yaşanan Gelişmeler ve Güncel Durum

Dr. Aziz Armutlu

Giriş: Türkiye AB İliskileri

Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasındaki ilişkiler, Türkiye’nin AB üyelik sürecinin uzun ve karmaşık bir tarihe sahip olması nedeniyle birçok dönüm noktasından geçmiştir. Türkiye’nin üyelik süreci, 1999 Helsinki Zirvesi’nde AB tarafından resmen aday ülke olarak tanınması ve 2005 yılında müzakerelerin başlamasıyla önemli bir ivme kazanmış olsa da 2016 yılından itibaren bu süreç fiilen durma noktasına gelmiştir. 2023 yılı itibarıyla Türkiye-AB ilişkileri, özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamalarıyla “kırılma noktasına” gelmiş ve iki taraf arasındaki ilişkilerin geleceği belirsizlik içinde kalmıştır. Bu analizin amacı, AK Parti iktidarı döneminde Türkiye’nin AB ile ilişkilerinin kırılma noktasına gelmesine neden olan olayları ve mevcut durumu ele almaktadır.  Türkiye AB İlişkileri

Tarihsel Arka Plan

Türkiye’nin AB üyeliği için attığı ilk adımlar, 1963 yılında imzalanan Ankara Anlaşması ile atılmıştır. Bu anlaşma, Türkiye ile o dönemdeki adıyla Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) arasında bir ortaklık tesis etmiş ve Türkiye’nin nihai hedefinin tam üyelik olduğunu vurgulamıştır. Anlaşmanın amacı Türkiye ile AET arasında ekonomik iş birliği kurmak, ticari engelleri kaldırmak ve nihayetinde Türkiye’nin AB iç pazarına entegrasyonunu sağlamaktı. Ankara Anlaşması, Türkiye’nin ekonomik modernizasyonunu hızlandırmak ve Avrupa ile olan ticari bağlarını güçlendirmek amacıyla önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilmiştir. Türkiye AB İlişkileri

Bu anlaşma, kademeli bir süreç olarak tasarlanmış ve üç aşamadan oluşmuştur: hazırlık dönemi, geçiş dönemi ve nihai dönem. Hazırlık döneminde, Türkiye’nin AET ile serbest ticaret bölgeleri oluşturması planlanırken geçiş döneminde, karşılıklı gümrük vergilerinin azaltılması hedeflenmiştir. Nihai dönemde ise Türkiye’nin tam üye olarak Avrupa Ekonomik Topluluğu’na katılması öngörülüyordu(AB, 2024). Ancak bu süreç beklenildiği gibi hızla ilerlememiştir ve Türkiye’nin ekonomik koşulları nedeniyle bazı hedeflere ulaşılması ertelenmiştir.

1987 yılında Türkiye, Turgut Özal hükümeti döneminde AET’ye tam üyelik başvurusunda bulunarak üyelik hedefini yeniden gündeme getirmiştir. Türkiye’nin bu başvurusu, Avrupa’da yaşanan siyasi ve ekonomik gelişmelerin yanı sıra Türkiye’nin kendi iç politik ve ekonomik reformlarına paralel olarak gerçekleşmiştir. Ancak 1989 yılında Avrupa Komisyonu, Türkiye’nin başvurusuna olumsuz bir yanıt vererek müzakerelerin başlamasını ertelemiştir. Komisyon, Türkiye’nin ekonomik ve siyasi yapısındaki eksiklikleri, insan hakları ihlallerini ve demokratik standartların düşük olmasını gerekçe göstererek Türkiye’nin üyelik için yeterince hazır olmadığını belirtmiştir.

Bu dönemde, AB ile Türkiye arasında birçok siyasi ve ekonomik mesele gündemdeydi. Özellikle Türkiye’nin Kıbrıs sorunu, insan hakları konusundaki eleştiriler ve Kürt sorunu gibi meseleler, Türkiye’nin AB’ye katılım sürecinde büyük engeller oluşturuyordu. Ayrıca Türkiye’nin o dönemde yaşadığı ekonomik zorluklar, yüksek enflasyon ve işsizlik oranları, AB’nin Türkiye’ye yönelik çekincelerini artırmıştır. Türkiye, bu engelleri aşmak için bazı reformlar yapmaya çalışsa da AB’nin genişleme süreci içinde Türkiye’nin üyelik başvurusu geri plana itilmiştir.

Türkiye’nin tam üyelik başvurusunun reddedilmesine rağmen 1990’lı yıllarda Türkiye-AB ilişkileri, Gümrük Birliği Anlaşması ile yeni bir boyut kazanmıştır. 1995 yılında imzalanan Gümrük Birliği, Türkiye’nin AB iç pazarına daha fazla entegre olmasını sağlamış, ticari ilişkilerde önemli bir ilerleme kaydedilmiştir. Bu anlaşma, Türkiye’nin sanayi ürünlerinde AB ile serbest ticaret yapmasına olanak tanımış; ancak tarım ürünleri ve hizmetler gibi diğer alanlarda tam bir serbestleşme sağlanamamıştır. Türkiye AB İlişkileri

Bu çerçevede Türkiye’nin AB ile ilişkileri, 1963’te başlayan ortaklık sürecinden itibaren birçok dönüm noktasından geçmiş, üyelik hedefine yönelik atılan adımlar çeşitli siyasi ve ekonomik engellerle yavaşlamıştır. Türkiye’nin AET’ye tam üyelik başvurusu ve ardından gelen Gümrük Birliği Anlaşması, Türkiye-AB ilişkilerinde dönemin en önemli gelişmelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Ancak tam üyelik sürecinin gerçekleşmesi için Türkiye’nin hem iç reformlarını hızlandırması hem de AB’nin genişleme politikasında Türkiye’ye yönelik daha açık bir tutum sergilemesi koşulu getirilmiştir.

AK Parti İktidarı Dönemi ve İvme Kazanan İlişkiler (2002-2005)

2002 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) iktidara geldikten sonra Türkiye-AB ilişkilerinde ciddi bir ivme yaşanmıştır. AK Parti’nin reform odaklı dış politikası, Türkiye’yi AB üyeliği hedefi doğrultusunda önemli adımlar atmaya yönlendirmiştir. Özellikle insan hakları, demokratikleşme ve hukuk devleti konularında atılan adımlar, Türkiye’nin AB tarafından daha olumlu bir gözle değerlendirilmesine katkıda bulunmuştur. Bu reformların neticesinde Türkiye, 1999 Helsinki Zirvesi’nde aday ülke olarak tanınmış ve 3 Ekim 2005 tarihinde tam üyelik müzakereleri başlamıştır. Bu süreçte AK Parti hükümeti tarafından atılan somut adımlar ve reformlar şu şekilde sıralanabilir:

  1. AB Uyum Yasaları Paketi

AK Parti hükümeti, AB ile müzakere sürecini hızlandırmak amacıyla AB Uyum Yasaları Paketleri adı altında birçok yasa değişikliğine gitmiştir. Bu paketler, Türkiye’nin AB kriterlerine uyum sağlamak için kapsamlı bir reform programını içermektedir. 2003 ve 2004 yıllarında çıkarılan AB uyum paketleri, Türkiye’de insan hakları, ifade özgürlüğü, azınlık hakları ve işkenceye karşı sıfır tolerans gibi alanlarda önemli düzenlemeler getirmiştir. Bu paketlerle, mevcut mevzuat değiştirilerek insan haklarının iyileştirilmesi, işkenceye karşı güvencelerin artırılması, ifade ve basın özgürlüğünün genişletilmesi, dernekleşme, toplantı ve gösteri özgürlüklerinin güçlendirilmesi, kültürel hakların genişletilmesi, kadın-erkek eşitliğinin iyileştirilmesi ve demokrasinin pekiştirilmesi alanlarında iyileştirmeler kaydedilmiştir(Avrupa Birliği Bakanlığı, 2004). Bu kapsamda Türk Ceza Kanunu, Terörle Mücadele Kanunu ve Dernekler Kanunu gibi birçok yasa AB standartlarına uygun hale getirilmiştir.

  1. İşkence ve Kötü Muameleye Karşı Mücadele

AK Parti hükümetinin en önemli reformlarından bir diğeri, işkence ve kötü muameleye karşı sıfır tolerans politikası olmuştur. Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından işkence ve kötü muamele konusunda sıkça eleştiriliyordu; AK Parti, bu eleştirileri gidermek ve AB’nin insan hakları kriterlerine uyum sağlamak amacıyla işkenceye karşı etkin bir mücadele başlatmıştır.

Polis ve jandarma gözetiminde işkence iddialarına karşı cezai yaptırımların artırılması, gözaltı sürelerinin kısaltılması ve gözaltında avukat bulundurulmasının zorunlu hale getirilmesi bu dönemde yapılan önemli reformlar arasında yer almıştır(İnsan Hakları Derneği, 2004).

  1. Kürt Sorununa Yönelik Reformlar

AK Parti hükümeti, Kürt sorununa yönelik de bir dizi reform gerçekleştirmiştir. Özellikle AB’nin taleplerine yanıt olarak Türkiye’de Kürt vatandaşlarının ana dilde yayın yapma ve eğitim alma haklarını tanıyan reformlar hayata geçirilmiştir. 2004 yılında, TRT’nin Kürtçe yayın yapmasına izin verilmesi bu reformların en somut örneklerinden biridir. Ayrıca Kürtçe dil kurslarının açılmasına yönelik kısıtlamalar kaldırılmış ve Kürtçe eğitimin önündeki engeller hafifletilmiştir(Kriter, 2022). Bu adımlar, Türkiye’nin AB üyelik sürecinde kritik bir gelişme olarak değerlendirilmiştir.

  1. Sivil-Asker İlişkilerinde Demokratikleşme

AK Parti, AB’nin Türkiye’ye yönelik eleştirilerinden biri olan sivil-asker ilişkilerini demokratikleştirme konusunda da önemli adımlar atmıştır. Türkiye’de askerin siyasete müdahalesini sınırlandırmak ve askeri vesayeti ortadan kaldırmak amacıyla, Milli Güvenlik Kurulu’nun (MGK) yapısı değiştirilmiş ve MGK’da sivil üyelerin ağırlığı artırılmıştır. Özellikle 2003 yılında çıkarılan 4963 sayılı kanunla, MGK’nın yapısı yeniden düzenlenmiş ve sivil üyelerin sayısı artırılmıştır(MGKGS, 2003). Türkiye AB İlişkileri

2003 yılında yapılan değişiklikle, MGK’nın kararlarının tavsiye niteliğinde olması ve askerî yetkililerin siyasetteki etkilerinin azaltılması, Türkiye’nin demokratikleşme sürecine katkı sağlamıştır. Bu düzenlemeler, AB’nin demokrasi kriterlerine uyum sağlama amacı taşıyan önemli adımlardır.

  1. Kopenhag Siyasi Kriterlerine Uyum

AB üyelik sürecinde en önemli kriterlerden biri olan Kopenhag Siyasi Kriterleri, insan hakları, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve azınlık haklarına saygıyı esas alır(Wikipedi). AK Parti hükümeti, bu kriterlere uyum sağlamak amacıyla yargı reformları başta olmak üzere birçok yapısal reform gerçekleştirmiştir. 2004 yılında Anayasa’da yapılan değişikliklerle, yargının bağımsızlığı güçlendirilmiş, ifade özgürlüğü genişletilmiş ve insan hakları ihlallerine karşı daha etkin bir hukuki çerçeve oluşturulmuştur. Özellikle idam cezasının kaldırılması ve terörle mücadelede keyfi tutuklamaların önüne geçilmesi, AB’nin talepleri doğrultusunda gerçekleştirilen önemli reformlar arasında yer almıştır(AK, 2004). Bu gelişmeler, Avrupa Komisyonu’nun 6 Ekim 2004 tarihli Türkiye İlerleme Raporu’nda detaylı olarak ele alınmıştır.

  1. Kıbrıs Meselesi ve Annan Planı

2004 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) hükümeti, Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan tarafından hazırlanan Annan Planı’nı desteklemiştir. Bu destek, Türkiye’nin Avrupa Birliği üyelik sürecinde önemli bir adım olarak değerlendirilmiştir. Annan Planı, Kıbrıs’ın birleşmesini ve iki toplumlu bir federasyon kurulmasını öngörüyordu. Ancak, 24 Nisan 2004’te yapılan referandumda, Kıbrıslı Türkler planı kabul ederken, Kıbrıslı Rumlar reddetmiştir(Hürriyet, 2004). Bu plan, Kıbrıs’ta Türk ve Rum toplumlarının birleşmesini ve adada federal bir yapı oluşturulmasını öngörüyordu. AK Parti, bu plana destek vererek uluslararası arenada çözümden yana bir tutum sergilemiş ve AB ile ilişkilerde önemli bir olumlu etki yaratmıştır. Ancak Kıbrıslı Rumlar referandumda planı reddederken Kıbrıslı Türkler kabul etmiştir. Bu süreçte Türkiye’nin yapıcı rolü, AB tarafından takdir edilmiştir; ancak Rumların planı reddetmesi sonrası Kıbrıs meselesi çözülmemiş ve AB-Türkiye müzakerelerinde engel olmaya devam etmiştir.

Bu gelişmeler bağlamında AK Partinin ilk yıllarında, Türkiye’nin AB üyelik süreci önemli bir ivme kazanmış ve reformlar hızla gerçekleştirilmiştir. İnsan hakları, demokratikleşme, azınlık hakları, sivil-asker ilişkileri ve Kıbrıs gibi konularda atılan somut adımlar, Türkiye’nin AB üyelik sürecine olumlu katkılar sağlamıştır. Ancak ilerleyen yıllarda bu reform ivmesi yavaşlamış ve Türkiye-AB ilişkilerinde farklı zorluklar ortaya çıkmıştır. 2005 yılında müzakerelerin başlaması, Türkiye’nin AB’ye tam üyelik yolunda önemli bir adım olsa da ilerleyen yıllarda süreç siyasi ve hukuki engeller nedeniyle duraklama noktasına gelmiştir. Türkiye AB İlişkileri

Yaşanan Kırılma Noktaları ve Zorluklar (2006-2016)

Yaşanan gelişmelere paralel olarak Türkiye’nin müzakere süreci beklenildiği gibi hızlı ilerlememiştir. 2006 yılından itibaren Kıbrıs sorunu, ifade özgürlüğü, yargı bağımsızlığı gibi alanlarda yaşanan sıkıntılar ve AB üye ülkelerinin Türkiye’ye karşı gösterdiği tutum ilişkilerde gerilim yaratmıştır(AK, 2006). Kıbrıs’ın AB’ye tam üye olduğu 2004 yılında, Kıbrıs meselesi Türkiye’nin AB ile olan müzakerelerinde ciddi bir engel haline gelmiştir. Ayrıca Fransa ve Almanya gibi ülkelerin liderleri, Türkiye’nin AB’ye tam üyelik yerine “imtiyazlı ortaklık” önerisinde bulunmuştur(DW, 2009). Bu durum Türkiye’nin müzakere sürecindeki kararlılığını olumsuz etkilemiştir.

2010’lu yıllarda, Türkiye’nin iç politikasındaki gelişmeler, özellikle “gezi olayları” ya da Gezi Parkı protestoları, 15 Temmuz 2016 darbe girişimi ve sonrasındaki olağanüstü hal dönemi, AB tarafından insan hakları ihlalleri ve demokratik gerileme olarak algılanmıştır. Bu süreçte, AB-Türkiye ilişkileri karşılıklı güven kaybı yaşamış ve 2016 yılında müzakereler fiilen durma noktasına gelmiştir. Türkiye’nin AB üyelik müzakerelerinin yavaşlamasına neden olan kırılma noktaları ve zorluklar, 2006-2016 yılları arasında daha da belirgin hale gelmiştir. Bu dönemde Türkiye-AB ilişkilerini olumsuz etkileyen aşağıdaki siyasi gelişmeler yaşanmıştır:Türkiye AB İlişkileri

  1. Kıbrıs Sorunu

2004 yılında Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin AB’ye tam üye olarak kabul edilmesi, Türkiye-AB müzakerelerinde ciddi bir engel yaratmıştır. AB’ye üye olduktan sonra Rum Yönetimi, Türkiye’nin AB ile müzakerelerinde veto gücüne sahip olmuş ve Türkiye’nin müzakere başlıklarının açılmasını engellemeye başlamıştır. Türkiye, Kıbrıs’ın tamamını kapsayan bir AB üyeliğine itiraz ederken AB, Türkiye’den Limanların Güney Kıbrıs’a açılması gibi taleplerde bulunmuş; ancak Türkiye bu talebi Kıbrıs sorununun kapsamlı çözümüne bağlayarak reddetmiştir(TASAM, 2011). Kıbrıs meselesi, AB-Türkiye ilişkilerinde çözülemeyen en önemli sorunlardan biri olarak varlığını sürdürmüştür.

  1. İfade Özgürlüğü ve Yargı Bağımsızlığı Konusunda Gerilimler

AB, 2000’li yıllarda Türkiye’nin demokratikleşme adımlarını olumlu karşılarken 2010’lu yıllarda ifade özgürlüğü ve yargı bağımsızlığı konularında yaşanan gerilemeleri eleştirmeye başlamıştır (Bianet, 2014). Özellikle 301. madde (Türklüğe hakaret suçunu düzenleyen yasa maddesi) ve gazetecilere yönelik yasal baskılar, AB’nin Türkiye’deki ifade özgürlüğü konusunda endişelerini artırmıştır. AB, Türkiye’nin basın özgürlüğü konusunda reform yapmasını istemiş; ancak bu alanda ciddi bir ilerleme sağlanamaması ilişkilerde olumsuz bir etki yaratmıştır.

  1. Gezi Parkı Protestoları

2013 yılında Gezi Parkı protestoları, Türkiye-AB ilişkilerinde bir başka kırılma noktası olmuştur. AB, protestolara müdahale sırasında Türkiye’de insan hakları ihlalleri yaşandığına dair açıklamalarda bulunmuş ve Türkiye hükümetine demokratik haklara saygı göstermesi çağrısında bulunmuştur (AB, 2013). Türkiye ise bu açıklamaları içişlerine müdahale olarak değerlendirmiş ve AB ile ilişkilerde ciddi bir gerilim yaşanmıştır. Protestolar sırasında yaşanan polis müdahaleleri ve ifade özgürlüğüne yönelik kısıtlamalar, AB’nin Türkiye’de demokratik değerler konusunda eleştirilerini artırmıştır.

  1. 15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi ve Olağanüstü Hal Dönemi

15 Temmuz 2016 tarihinde FETÖ terör örgütü eliyle yaşanan darbe girişimi, Türkiye’nin iç politikasında büyük bir değişim yaratmıştır. Darbe girişiminin ardından ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) dönemi ile birlikte hükümetin devlete tehdit olarak gördüğü uygulamalarında, Türkiye’de FETÖ ile irtibatı veya iltisakı olan birçok kamu görevlisi görevden veya açığa alınmış, basın yayın organlarına kısıtlama getirilmiş ve örgüt ile bağlantılı vakıf, dernek gibi sivil toplum kuruluşları kapatılmıştır.

Bu durum 15 Temmuz 2016 tarihindeki darbe girişimi sonrasında, AB’nin Türkiye’ye karşı sergilediği dayanışma eksikliği ve ülkemizin benimsemek zorunda kaldığı güvenlik odaklı politika ilişkilerimizi olumsuz etkilemiş, bu durum dolaylı olarak müzakere sürecimize de yansımıştır. Nitekim 13 Aralık 2016 tarihli AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi Dönem Başkanlığı Sonuçları’nda (Konsey’de karar alınması için gerekli oy birliği sağlanamadığından Dönem Başkanlığı Sonuçları olarak açıklanmıştır), “mevcut koşullar altında yeni fasılların müzakereye açılmasının düşünülmediği” belirtilmiştir(Avrupa Birliği Başkanlığı, 2024).

  1. Mülteci Anlaşması (2016) ve İlişkilerde Kriz

2015 yılında başlayan mülteci krizi ile birlikte AB ve Türkiye arasında yeni bir anlaşma gündeme gelmiştir. 2016’da imzalanan Türkiye-AB Mülteci Anlaşması, Türkiye’nin Avrupa’ya yönelik mülteci akışını durdurması karşılığında mali destek almasını ve Türk vatandaşlarına vize serbestisi sağlanmasını öngörüyordu. Ancak vize serbestisi konusunda AB’nin yükümlülüklerini yerine getirmemesi, Türkiye’de büyük bir hayal kırıklığı yaratmış ve AB’ye yönelik güvensizliği artırmıştır. Türkiye, mülteci anlaşmasının yükünü tek başına taşımaktan şikâyetçi olmuş ve AB’nin bu konuda sözlerini tutmadığını ve gerekirse kapıları açacağını belirtmiştir(Euronews, 2020).

Mevcut Durum ve 2023 İtibarıyla Kırılma Noktası

2023 yılına gelindiğinde Türkiye ile AB arasındaki ilişkiler daha da karmaşık bir hal almıştır. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Eylül 2023’te yaptığı açıklamalarda, Türkiye-AB ilişkilerinde bir kırılma noktasına gelindiğini, AB’nin Türkiye’yi dışlaması durumunda yolların ayrılabileceğini ifade etmiştir(Euronews, 2023). Erdoğan’ın bu açıklamaları, Türkiye’nin AB üyelik sürecine dair hayal kırıklığını yansıtan önemli bir dönüm noktasıdır.Türkiye AB İlişkileri

Türkiye, 2005 yılında başladığı müzakerelerin somut bir sonuç vermemesi nedeniyle AB’nin çifte standart uyguladığına inanmaktadır. Öte yandan AB, Türkiye’nin demokrasi, insan hakları ve yargı bağımsızlığı konusundaki geri adımlarını eleştirmeye devam etmektedir. Bu durum, iki taraf arasındaki ilişkilerin hem siyasi hem de diplomatik boyutta büyük bir gerilim içinde olduğunu göstermektedir. Bu dönemde yaşanan ve ilişkilerin gerilemesine neden olan bazı gelişmeler şu şekilde sıralanabilir:

  1. Vize Serbestisi Beklentisinin Karşılanmaması

2016 yılında Türkiye ile AB arasında imzalanan Mülteci Anlaşması, Türkiye’nin mülteci akınını durdurma çabalarına karşılık olarak AB’nin Türkiye’ye vize serbestisi sağlamasını da içeren bir anlaşmaydı. Ancak aradan geçen yıllara rağmen Türkiye’nin AB vatandaşlarına sunduğu katkılara rağmen vize serbestisi konusu bir türlü çözüme kavuşturulmamıştır. 2023 yılı itibarıyla vize serbestisinin hâlâ hayata geçirilmemesi, Türkiye’nin AB’ye yönelik en büyük hayal kırıklıklarından biri olarak öne çıkmaktadır.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Avrupa Birliği’nin (AB) Türkiye’ye vize serbestisi konusunda çifte standart uyguladığını ve Türkiye’nin hak ettiği vize serbestisinin siyasi sebeplerle geciktirildiğini ifade etmiştir. Özellikle 2016 yılında, Türkiye’nin vize serbestisi için gerekli 72 kriterden 66’sını tamamladığını belirten Erdoğan, kalan 6 kriterle ilgili adımları en kısa zamanda atarak AB’nin vize serbestisinde ne kadar samimi olduğunu da göreceklerini vurgulamıştır(NTV, 2016).

  1. Gümrük Birliği Güncellemesi ve Ekonomik İlişkiler

Türkiye ile AB arasında 1995 yılında imzalanan Gümrük Birliği Anlaşması, Türkiye’nin AB iç pazarına entegre olmasını sağlayan önemli bir ekonomik anlaşmadır. Ancak 2023 yılına gelindiğinde, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi konusu uzun süredir gündemde olmasına rağmen çözüme ulaşmamıştır. Türkiye AB İliskileri

Türkiye, özellikle hizmetler ve tarım gibi sektörlerde Gümrük Birliği’nin genişletilmesi ve güncellenmesi gerektiğini savunmaktadır. Bu görüş, Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkilerinde önemli bir gündem maddesi olmuştur. Özellikle 2015 yılında, Dünya Bankası tarafından hazırlanan “AB-Türkiye Gümrük Birliği Değerlendirmesi” başlıklı raporda, Türkiye’nin üzerinde durduğu taşıma kotaları, vizeler ve serbest ticaret anlaşmaları konularındaki sorunlar dikkate alınarak, Gümrük Birliği’nin tarım, hizmetler ve kamu alımlarına genişletilmesi önerilmiştir(DB, 2015). AB ise Türkiye’deki demokratik gerileme ve insan hakları ihlalleri konusundaki endişelerini gerekçe göstererek bu güncellemeye sıcak bakmamaktadır. Gümrük Birliği’nin güncellenmemesi, ekonomik ilişkilerde gerilime neden olmuş ve Türkiye, AB’nin ekonomik anlamda da kendisine çifte standart uyguladığını dile getirmiştir.

  1. Türkiye’nin İç Politikasındaki Gelişmeler

2023 yılına kadar geçen süreçte Türkiye’nin iç politikasındaki otoriterleşme ya da diktatörlük eleştirileri, AB ile olan ilişkilerin daha da gerilmesine yol açmıştır. Örneğin Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Dunja Mijatović, Türkiye’de ifade ve basın özgürlüğünün endişe verici düzeyde gerilediğini ve medyanın %90’ının hükümet kontrolünde olduğunu belirtmiştir(Cumhuriyet, 2024). Özellikle yargı bağımsızlığı, basın özgürlüğü ve insan hakları konularındaki geri adımlar, AB’nin Türkiye’yi sıkça eleştirmesine neden olmuştur. Türkiye’de 2016 darbe girişimi sonrası ilan edilen olağanüstü hal dönemi ve bu dönemde yapılan tutuklamalar, medya üzerindeki baskılar ve sivil toplum kuruluşlarına yönelik kısıtlamalar, AB’nin demokrasiye ve insan haklarına verdiği önem çerçevesinde sürekli olarak gündemde kalmıştır. 2023’te Türkiye’deki siyasi gelişmelerin AB tarafından yakından izlenmeye devam edilmesi, AB ile Türkiye arasında karşılıklı güvenin zedelenmesine yol açmıştır. Türkiye AB İliskileri

  1. AB Ülkeleriyle Yaşanan Diplomatik Gerginlikler

Türkiye ile AB üyeleri arasında diplomatik düzeyde de çeşitli gerginlikler yaşanmıştır. Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanları üzerindeki tartışmalar, özellikle Yunanistan ve Güney Kıbrıs ile yaşanan anlaşmazlıklar, Türkiye’nin AB ile ilişkilerini zorlaştırmıştır. Türkiye, bölgedeki hidrokarbon rezervleri ve deniz yetki alanları konusunda kendi haklarını savunmuş ve bu çerçevede çeşitli adımlar atmıştır. Özellikle 2019 yılında Türkiye, Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti ile deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına dair bir mutabakat muhtırası imzalamış ve bu durum AB tarafından eleştirilmiştir. AB, Türkiye’nin bu adımlarını uluslararası hukuka aykırı olarak değerlendirmiş ve ilişkilerde gerilime yol açmıştır(Aksu, 2013). Doğu Akdeniz’deki enerji kaynakları üzerindeki egemenlik mücadelesi, Türkiye’nin Akdeniz’e kıyı olmasından dolayı varlığını meşru olarak görmesi ve Türkiye’nin bölgedeki askeri varlığı, Yunanistan başta olmak üzere birçok AB üyesi tarafından tepkiyle karşılanmıştır. AB, Türkiye’nin bu bölgedeki faaliyetlerini defalarca kınamış ve Türkiye’ye yaptırım uygulama seçeneklerini gündeme getirmiştir. Bu durum Türkiye’nin AB ile ilişkilerini hem siyasi hem de diplomatik boyutta zedeleyen bir diğer unsur olmuştur.

  1. İsveç ve Finlandiya’nın NATO Üyelik Süreci ve Türkiye’nin Tutumu

2023 yılı boyunca İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyelik süreçlerinde Türkiye’nin vetosu da Türkiye-AB ilişkilerinde gerilim kaynağı olmuştur. Türkiye, özellikle İsveç’in terör örgütleriyle işbirliği yaptığı ve Türkiye’ye yönelik eylemlerde gerekli müdahalenin yapılmadığı tespitleri nedeniyle bu iki ülkenin NATO üyeliklerine onay vermemiştir(AA, 2023). Bu süreç, AB ile Türkiye arasında yeni bir diplomatik sorun yaratmış ve Türkiye’nin Batı ile ilişkilerinde bazı AB üyesi ülkelerle ek gerginlikler yaşanmasına neden olmuştur. Türkiye’nin bu süreçteki sert tutumu, AB ile NATO arasındaki iş birliğini de etkileyen bir mesele haline gelmiştir. Türkiye AB İliskileri

  1. Türkiye-AB Üyelik Sürecinin Fiilen Donması

2023 itibarıyla Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyelik süreci fiilen durmuş durumdadır. Avrupa Parlamentosu’nun (AP) Türkiye raportörü Nacho Sánchez Amor, Türkiye ile AB üyelik sürecinin artık işlevsiz hale geldiğini belirtmiştir. Amor, müzakerelerin gelinen noktada Türkiye’de demokrasinin gelişimine katkı sunmadığını ifade ederek, “süreç işlevsel değilse, ki benim görüşüme göre işlevsiz hale geliyor, başka bir format aramamız gerekir” demiştir(Euronews, 2023). Türkiye AB’nin müzakereleri siyasi sebeplerle engellediğini ve Türkiye’ye çifte standart uyguladığını savunmaktadır. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Eylül 2023’te yaptığı açıklamalarda, Türkiye’nin AB üyeliği konusundaki hayal kırıklığı açıkça dile getirilmiş ve gerekirse Türkiye’nin AB ile yollarını ayırabileceği ifade edilmiştir. Bu açıklama, Türkiye-AB ilişkilerinde bir dönüm noktası olarak değerlendirilmiş ve iki taraf arasındaki diplomatik ilişkilerde geleceğe yönelik belirsizlikler yaratmıştır.

Sonuç

AK Parti iktidarının ilk yıllarında Türkiye-AB ilişkileri, reformlarla desteklenen bir iyimserlik içinde başlamış; ancak ilerleyen yıllarda çeşitli siyasi ve hukuki sorunlar nedeniyle bir kırılma noktasına ulaşmıştır. Kıbrıs meselesi, Türkiye’nin iç siyaseti, AB’nin Türkiye’ye yönelik tutumu ve Türkiye’de demokratikleşme sürecindeki gerileme, ilişkilerin bozulmasında temel faktörler olmuştur. 2016 yılı itibarıyla müzakerelerin fiilen durması, bu sürecin tıkanma noktasına geldiğini göstermektedir. Günümüzde Türkiye-AB ilişkilerinin geleceği belirsizdir ve tam üyelik hedefi neredeyse askıya alınmış durumdadır. Türkiye’nin iç siyasi dinamikleri ve AB’nin genişleme politikası, bu ilişkilerin kaderini belirleyecek en önemli unsurlar arasında yer almaktadır.

AB’nin, Türkiye’deki insan hakları ve demokratik gerileme eleştirileri, Türkiye’nin ise AB’nin çifte standart uyguladığı yönündeki görüşleri, karşılıklı güven kaybına neden olmuştur. 2023 itibarıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye-AB ilişkilerine dair yaptığı açıklamalar, bu kırılma noktasını daha belirgin hale getirmiştir. Türkiye’nin vize serbestisi, Gümrük Birliği güncellemesi ve üyelik müzakerelerinin ilerlememesi gibi konularda AB’den beklentilerinin karşılanmaması, AB’ye olan inancın zayıflamasına neden olmuştur.

Sonuç olarak Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği süreci, her iki tarafın da karşılıklı endişeleri ve politik hesapları nedeniyle belirsizlik içinde kalmış derdest bir süreçtir. Türkiye, AB üyeliği hedefine olan inancını büyük ölçüde yitirmiş gözükmekte ve uluslararası sistemde alternatif dış politika stratejilerine yönelmektedir. Bu durum Türkiye ile AB arasında ilişkilerin geleceği açısından yeni bir çerçevede yeniden değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Türkiye AB İlişkileri

Kaynaklar

Aksu, F. (2013). Doğu Akdeniz deniz yetki alanları sorunu ve Türkiye-AB ilişkileri. Avrasya

Dosyası, 26(58), 89-108. https://dergipark.org.tr/tr/pub/avrasya/issue/58536/845699

Anadolu Ajansı. (2023, 16 Eylül). Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu: Terör örgütleri özellikle İsveç’in

NATO üyeliğinin yoluna mayınlar döşüyor. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/disisleri-bakani-cavusoglu-teror-orgutleri-ozellikle-isvecin-nato-uyeliginin-yoluna-mayinlar-dosuyor/2806226

Avrupa Birliği. (2013, 3 Haziran). AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi

Catherine Ashton’ın Türkiye’deki protestolarla ilgili açıklaması.  https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AB_Turkiye_Iliskileri/AB_Turkiye_Iliskileri_2013.pdf

Avrupa Birliği Bakanlığı. (2004). AB Uyum Yasaları: Değişiklikler ve Yenilikler. Ankara: Avrupa Birliği Bakanlığı Yayınları.

Avrupa Birliği Başkanlığı. (2024). Türkiye-Avrupa Birliği (AB) ilişkilerinin tarihçesi.

https://www.ab.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerinin-tarihcesi_111.html

Avrupa Komisyonu. (2004). Türkiye 2004 İlerleme Raporu.

https://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/AdaylikSureci/IlerlemeRaporlari/Turkiye_Ilerleme_Rap_2004.pdf

Avrupa Komisyonu. (2006). Türkiye 2006 İlerleme Raporu.

https://www.ab.gov.tr/ilerleme-raporlari_46224.html

Bianet. (2014, 15 Ekim). AB, ifade özgürlüğünde AİHM içtihatları uygulanmalı.

https://bianet.org/haber/ab-ifade-ozgurlugunde-aihm-ictihatlari-uygulanmali-110655

Cumhuriyet. (2024, 6 Mart). Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiserinden Türkiye raporu:

‘AYM ve AİHM kararlarının uygulanmaması anayasal düzeni zayıflatıyor’. https://www.cumhuriyet.com.tr/dunya/avrupa-konseyi-insan-haklari-komiserinden-turkiye-raporu-aym-ve-aihm-2182553

Dünya Bankası. (2015). AB-Türkiye Gümrük Birliği Değerlendirmesi.

https://www.worldbank.org/en/news/feature/2015/04/01/ab-turkiye-gumruk-birligi-degerlendirmesi

Euronews. (2020, 4 Mart). Mültecilere kapıların açılması Göçmen Mutabakatı’nın sonu mu?

https://tr.euronews.com/2020/03/04/multecilere-kapilarin-acilmasi-gocmen-mutabakatinin-sonu-mu

Euronews. (2023, 16 Eylül). Erdoğan’dan AB’ye tepki: Gerekirse yolları ayırabiliriz. 

https://tr.euronews.com/2023/09/16/erdogandan-abye-tepki-gerekirse-yollari-ayirabiliriz

Euronews. (2023, 20 Temmuz). Sánchez Amor: Türkiye – AB üyelik süreci işlevsiz hale geliyor.

https://tr.euronews.com/2023/07/20/sanchez-amor-turkiye-ab-uyelik-sureci-islevsiz-hale-geliyorbaska-bir-format-bakmamiz-g

Hürriyet Gazetesi. (2004, 17 Şubat). Erdoğan: Annan’a destek sürecek.

https://bigpara.hurriyet.com.tr/haberler/politika-haberleri/erdogan-annan-a-destek-surecek_ID480340/

İnsan Hakları Derneği. (2004). 2003-2004 Döneminde İşkence ile İlgili Bilgi ve Belgeler. Ankara: İnsan Hakları Derneği Yayınları.

Kopenhag Kriterleri. (n.d.). In Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Kopenhag_Kriterleri

Kriter Dergisi. (n.d.). AK Parti Hükümetleri Döneminde Kürt Meselesinin Evrimi.

https://kriterdergi.com/dosya-ak-parti-siyaseti/ak-parti-hukumetleri-doneminde-kurt-meselesinin-evrimi

Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği. (2003). 2003 yılı Kasım ayı toplantısı.

https://www.mgk.gov.tr/index.php/2003-yili-kasim-ayi-toplantisi

TASAM. (2011). Türkiye-AB İlişkileri Kapsamında Kıbrıs Sorunu.

https://tasam.org/tr-TR/Icerik/2414/turkiye-ab_iliskileri_kapsaminda_kibris_sorunu

NTV. (2016, 5 Ekim). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Vize serbestisi sürecinde 72 kriterden 66’sını

tamamladık. https://www.ntv.com.tr/turkiye/vize-serbestisi-surecinde-72-kriterden-66sini-tamamladik%2CkpUV-xuDIEmXAvyeyfNivA

Yapay Zeka Diplomasisi: AI Diplomasisinin Yükselen Çağı

Editör
-
0
Yapay Zeka Diplomasisi: AI Diplomasisinin Yükselen Çağı

The Emerging Age of AI Diplomacy

To compete with China, the United States must walk a tightrope in the Gulf.
🖊️ Sam Winter-Levy
 
Amerika Birleşik Devletleri Çin ile Rekabet Edebilmek İçin Körfez’de İp Üzerinde Yürümek Zorunda

Geniş bir konferans salonunda, avizeler ve yanıp sönen ışıkların altında, onlarca dansçı floresan çubuklarla karmaşık bir koreografiyi sergiledi. Arkadaki ekranda, çölde yükselen gökdelenlerin arka planında yeşil Matrix kodu yağdı. Anlatıcı, dünyanın “yüce ve aşkın bir varlığın” doğuşuna tanıklık ettiğini ilan etti: yapay zekâ. Yapay zekânın dönüştürücü potansiyelini vurgulamak istercesine, Dijital Süperzeka Bir adlı bir dijital avatar, genç bir çocuğa yaklaştı ve birlikte John Lennon’ın “Imagine” şarkısını söylemeye başladılar. İzleyiciler coşkuyla alkışladı. Böylece, bir hükümet bakanının “dünyanın en büyük yapay zekâ düşünce liderliği etkinliği” olarak tanımladığı zirvenin son günü başlamış oldu. Yapay Zeka Diplomasisi

Bu gerçeküstü gösteri Palo Alto veya Menlo Park’ta değil, Eylül ayında Riyad, Suudi Arabistan’da düzenlenen üçüncü Global AI Zirvesi’nde gerçekleşti. Ritz Carlton’un yanında yer alan devasa bir fuar merkezinde, 2017’de Veliaht Prens Muhammed bin Salman’ın yüzlerce zengin Suudiyi yolsuzluk suçlamalarıyla hapsettiği otelin hemen yanında, robotlar çay döküp içecekleri karıştırıyordu. Ayak bileklerine kadar uzanan beyaz cübbeler içindeki yetkililer Suudi Arabistan’ın yapay zekâ alanındaki ilerlemesini övdü. Amerikan ve Çin teknoloji şirketleri ürünlerini tanıttı ve hükümetle mutabakat zabıtları imzaladıklarını duyurdu. Görevliler “Veri, yeni petrol” yazılı çıkartmalar dağıttı.

Suudi Arabistan ve komşusu Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) için yapay zekâ, fosil yakıtlardan uzaklaşılan bir geleceğe geçiş yapmadan önce petrol zenginliklerini yeni ekonomik modellere dönüştürme çabalarında giderek daha merkezi bir rol oynuyor. Sermaye ve enerji arayışındaki Amerikan yapay zekâ şirketleri için bu iki Körfez ülkesi ve onların egemen servet fonları cazip ortaklar olarak göze çarpıyor. Washington’daki bazı politika yapıcılar ise Körfez ülkelerini Çin’den uzaklaştırmak ve Ortadoğu’da İran karşıtı bir koalisyonu derinleştirmek amacıyla Amerikan bilişim gücüne erişim vaat etme fırsatını, nesilde bir kez ele geçebilecek bir imkan olarak görüyor. Yapay Zeka Diplomasisi

Ancak beklentilerini dizginlemeleri gerekiyor. Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri‘nin (BAE) Çin ile ekonomik ve politik ilişkileri her zamankinden daha sağlam ve bu durumun değişmesi olası değil. Körfez ülkeleri, şimdilik sadece Amerika Birleşik Devletleri’nin sağlayabileceği gelişmiş yapay zekâ çiplerine istekli olsalar da büyük güçler arasında bir denge politikası izleyerek ödünler koparmak için güçlü ve kalıcı teşviklere sahipler. Uygun olduğu durumlarda, Amerika Birleşik Devletleri ve teknoloji şirketleri Körfez ülkeleriyle yapay zekâ alanında işbirliği yapmalı, ancak bunu sınırlar ve güvenceler çerçevesinde yürütmeli—ve bu işbirliğinin Körfez’de kalıcı bir stratejik yeniden düzenlemeye yol açacağı yanılgısına kapılmamalıdırlar. Yapay Zeka Diplomasisi

Körfez’i Aşmak

Körfez ülkelerinin yapay zekâya olan ilgisi yeni değil, ancak son aylarda daha da yoğunlaştı. Suudi Arabistan, yapay zekâya yatırım yapmak için 40 milyar dolarlık bir fon oluşturmayı planlıyor ve yazılımcıları Riyad’a çekmek için Silikon Vadisi’nden esinlenilen girişim hızlandırıcıları kurdu. 2019’da BAE, dünyadaki ilk yapay zekâya adanmış üniversiteyi açtı ve hükümet verilerine göre 2021’den bu yana ülkedeki yapay zekâ çalışanlarının sayısı dört katına çıktı. BAE ayrıca Google ve Meta’nın büyük dil modellerine rakip olduğunu iddia ettiği açık kaynaklı büyük dil modelleri yayınladı ve bu yılın başlarında, yapay zekâ ve yarı iletkenlere odaklanacak ve yönetimi altında 100 milyar doları aşabilecek bir yatırım firması kurdu.

Amerikan teknoloji şirketleri bu ilgiye büyük bir hevesle karşılık verdi. Yeni nesil yapay zekâ modellerini eğitmek için gereken altyapı büyük miktarda enerji, sermaye ve arazi gerektiriyor—üçü de Körfez ülkelerinde bol miktarda mevcut. OpenAI CEO’su Sam Altman, BAE’deki yatırımcılarla çip ve veri merkezlerine yönelik trilyon dolarlık yatırımları görüştü ve devlet destekli BAE firmaları OpenAI’nin son bağış toplama turuna katıldı. Yarı iletken devleri Taiwan Semiconductor Manufacturing Company ve Samsung’un üst düzey yöneticileri, BAE’de fabrika kurma fikrini gündeme getirdiler. Amazon, bu yılın başlarında Suudi Arabistan’da veri merkezleri için 5,3 milyar dolarlık bir yatırım açıkladı ve yapay zekâ girişimi Groq, Suudi Arabistan’ın devlete ait petrol şirketi Aramco ile ülkede büyük bir yapay zekâ veri merkezi kurmak için işbirliği yaptı. Öte yandan Microsoft, BAE’nin önde gelen teknoloji şirketi G42’ye 1,5 milyar dolarlık yatırım yaptı; bu anlaşma Microsoft’un gelişmekte olan ekonomilerdeki işlerini genişletmesine yardımcı olurken G42’nin Microsoft’un bilişim gücüne erişimini sağlayacak. Yapay Zeka Diplomasisi

Amerikan yapay zekâ şirketleri burada ticari bir fırsat görürken, Washington’daki bazı politika yapıcılar ise stratejik bir fırsat görüyor: Körfez ülkelerini hızla genişleyen bir Çin teknoloji ekosisteminden uzaklaştırmak için Amerikan bilişim gücüne erişim bir cazibe unsuru olarak kullanılabilir. Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın en büyük petrol ihracatçılarıyla ilişkisini güçlendirmek ve Ortadoğu’da İran karşıtı bir koalisyonu derinleştirmek istiyor. Suudi Arabistan ve BAE, bölgede ve ötesinde giderek daha etkili hale geliyor—örneğin 2023’te BAE, Çin’in o yıl oradaki harcamalarını kat kat aşan 45 milyar dolarlık yatırım yapacağını Afrika’ya duyurdu. Körfez aktörlerinin devasa sermaye birikimlerini Çin yerine Amerikan teknoloji şirketlerine yatırmaları Washington’ın çıkarınadır. Yapay Zeka Diplomasisi

Washington’un bu teknolojik ortaklıklar üzerinde iyi bir pazarlık gücü bulunuyor; çünkü yapay zekâ veri merkezlerinde kullanılan gelişmiş çiplerin ihracatı için ABD hükümetinden lisans alınması gerekiyor, ve hükümet, hangi koşulları eklemesi gerektiğini tartışırken büyük çaplı satışlar için onayları aylarca yavaşlatıyor. ABD hükümeti bu lisanslara yeşil ışık yakmazsa, bazıları Çin’in kısa sürede bir alternatif sunabileceğinden endişe ediyor. Riyad’daki yapay zekâ zirvesinde, ABD’nin ihracat kontrolleri sık sık konuşulan bir konu oldu. Girişin yanında en belirgin stantları Google ve Microsoft açtı, ancak Çinli firmalar Alibaba ve Huawei çok da uzak değildi; standları köşeyi dönüp komşu bir salondaydı—Washington daha kısıtlayıcı bir yaklaşım benimsediği takdirde Körfez ülkelerinin erişebileceği Çin seçeneklerinin somut bir hatırlatıcısı olarak.

Bahislerini Sağlamlaştırmak

ABD Körfez’de ekonomik ve jeopolitik bir fırsata sahip olsa da, gelişmiş yapay zekâ çiplerinin büyük kümelerini otoriter rejimlere, kapsamlı gözetim sistemlerine, askeri maceracılığa yatkınlığa ve Çin ile artan bağlara sahip rejimlere taşımak büyük riskler içeriyor. Yasa koyucular ve Pentagon yetkilileri, Çin Halk Kurtuluş Ordusu ile bağlantılı Çinli şirketlerin bu çiplere Orta Doğu’daki veri merkezleri aracılığıyla erişerek ABD’nin Çin’in gelişmiş yapay zekâ teknolojilerine erişimini kısıtlamak için koyduğu ihracat kontrollerini aşabileceğinden endişe ediyorlar.

Daha geniş anlamda, yapay zekâ sistemleri yakında ekonomik büyümede patlamalara yol açma, yeni sentetik biyolojik silahlar tasarlama veya etkileyici yeni siber yetenekler geliştirme potansiyeline sahip olursa, küresel güç dengesi bozulabilir. Bu durum gerçekleşirse, sınırları zorlayan yapay zekâ sistemlerinin altyapısı—özellikle bu modellerin eğitildiği ve barındırıldığı devasa veri merkezleri—hafife alınarak başka yerlere taşınmamalıdır. Eski bir OpenAI araştırmacısı olan Leopold Aschenbrenner’in geniş çapta dolaşan bir notunda dediği gibi: “Gelecekteki Manhattan Projesi için gereken altyapının kaprisli bir Ortadoğu diktatörlüğü tarafından kontrol edilmesini gerçekten istiyor muyuz?”

Özellikle BAE, bu endişeleri gidermek için ciddi çabalar sarf etmiş görünüyor; kendisini Amerikan yapay zekâ teknolojisinin sorumlu bir yöneticisi olarak gösterme çabası içinde. Kamuoyuna açıklanan bilgilere göre, BAE veri merkezlerini güvence altına almayı, olası arka kapılar içeren Çin donanımını kaldırmayı, müşterileri ve çalışanları taramayı ve alıcıların çipleri nasıl kullandıklarını izlemeyi taahhüt etti. ABD baskısı altında, G42 (BAE ulusal güvenlik danışmanı Şeyh Tahnoon bin Zayed’in başkanlık ettiği şirket), Çinli firmalardan çekildi ve Microsoft ile yaptığı anlaşmanın bir parçası olarak Huawei teknolojisini çıkardı. Geçen ay, kısmen bu çabaların bir yanıtı olarak, ABD Ticaret Bakanlığı, yapay zekâ çiplerinin Orta Doğu’ya sevkiyatını kolaylaştırabilecek bir kural yayınladı. Yapay Zeka Diplomasisi

BAE, yapay zekâ alanında ABD ile “evlilik” istediğini belirtti. Ancak ABD’li politika yapıcılar, böyle bir evliliğin tek eşli olmayacağını anlamalıdır. Amerikan iç siyasetindeki istikrarsızlık ve ABD’nin Asya’ya “dönme” konusundaki sürekli, ancak hayal kırıklığı yaratan arzusu göz önüne alındığında, Suudi Arabistan ve BAE’nin bahislerini sağlamlaştırmak için güçlü teşvikleri var. Çin, Suudi Arabistan’ın en büyük petrol müşterisi ve ticaret ortağı, BAE’nin ise petrol dışı en büyük ticaret ortağıdır. Her iki ülkeye de insan hakları ihlalleri veya bölgesel faaliyetleri hakkında öğüt vermemektedir. Çin yapımı insansız hava araçları, BAE’nin Sudan’daki örtülü kampanyalarında tercih ettiği araçlardan biridir ve bu yılın başlarında Çin ve BAE hava kuvvetleri, hepsinden öte Sincan’da ortak tatbikatlar düzenledi. G42 her ne kadar Çinli firmalardan çekilmiş olsa da, yeni bir Abu Dabi yatırım kuruluşu, G42’nin Çin odaklı fonunun yönetimini devralmış durumda ve tıpkı G42 gibi, bu yeni kuruluş da BAE ulusal güvenlik danışmanı tarafından denetleniyor. Geçen ay Abu Dabi’deki başka bir konferansta, Çinli ve BAE’li yetkililer son birkaç yılı “Çin-BAE işbirliğinin altın çağı” olarak nitelendirdi. Yapay Zeka Diplomasisi

Rahatınıza Bakın

Böylesine sağlamlaştırmalar karşısında bile, Amerika Birleşik Devletleri gelişmiş yapay zekâ çiplerinin Körfez’e satışını tamamen yasaklamamalıdır. Çoğu yükselen güç, hem ABD hem de Çin ile ilişkileri dengeleme konusunda başarılı olabileceklerine inanıyor ve ABD’li politika yapıcılar, bölgesel güçleri sıfır toplamlı tercihler yapmaya zorlamaktan genellikle kaçınmalıdır. ABD’li politika yapıcılar, ABD ve Çin etkisinin örtüştüğü bölgelerde ve sektörlerde çalışmak zorunda kalacak. Washington, Körfez fonlarının milyarlarca dolarını Çin’in teknolojik ilerlemesini hızlandıracak projelere yönlendirmesi çıkarına değildir.

Bu nedenle, ABD’li politika yapıcılar Körfez ülkeleriyle çip ihracatı konusunda müzakerelerine devam etmelidir. Ancak bunu çalıştıkları rejimler, ilgili riskler veya bu tür işbirliğinin Ortadoğu’nun siyasi düzenini yeniden şekillendirmeye yardımcı olma ihtimalleri konusunda herhangi bir yanılsama taşımadan yapmalılar. Körfez ülkeleri Çin ile olan bağlarını sadece dar kapsamlı alanlarda kesecek ve bu tür kararlar her zaman yeniden müzakere edilebilir olacaktır. Fiziksel ve siber güvenliğe yönelik sürekli yatırımlar yapılmadan müttefik olmayan ülkelerde devasa veri merkezleri kurmak, özellikle bu merkezler sınır tanımayan modellerin (bir yapay zekâ sisteminin temel zekasını kodlayan parametreler) ağırlıklarını barındırıyorsa, fikri mülkiyet hırsızlığı ve kötüye kullanım risklerini artırır. Amerika Birleşik Devletleri, varılan herhangi bir anlaşmada uyumun izlenmesi ve uygulanması için kaynak ayırmak zorunda kalacak. Bağımsız doğrulama olmaksızın, Amerika Birleşik Devletleri BAE ve Suudi Arabistan’ın ABD teknolojisini yönetme konusundaki taahhütlerine şüpheyle yaklaşmalıdır. Ve ABD’li politika yapıcılar, Amerikan teknoloji şirketlerini en büyük ve en gelişmiş tesislerini Amerika Birleşik Devletleri’nde kurmaları için güçlü bir şekilde teşvik etmelidir. Yapay Zeka Diplomasisi

Bu yeni yapay zekâ diplomasisi çağında, Washington birbiri ardına benzer zorluklarla karşılaşacak: ulusal güvenlik açısından kritik öneme sahip olabilecek teknolojilerin yayılmasını kontrol etmek zorunda kalacak, ancak bunu Amerikan şirketlerini sekteye uğratmadan veya potansiyel ortakları Çin’in kucağına atmadan yapması gerekecek. Körfez ile müzakerelerinde, ABD’li politika yapıcılar doğru emsalleri oluşturduklarından emin olmalıdır. Yapay Zeka Diplomasisi

123...610Page 1 of 610

© 2023 Powered by TUİÇ